De Groote Oorlog.
No. 19.
Zaterdag 13 Februari 1915.
Elfde Jaargang.
Verschijnt eiken MAANDAG-,JIEKOU- en VRIJDAGAVOND.
Uit nner bestaat uit 6 Mailen.
EERSTE BLAD.
Herstel van een
Nederlandsch Gezantschap
bij den Paus.
BINNENLAND.
NIEUWE ZEEÜWSCHE COURANT
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes 0.75, daarbuiten f 0.95.
Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Kantoor v. d. Administratie: Ganzepoorfstraat C 209, GOES.
Tel. interc.Directie no. 33. Redactie no. 97.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Advertentiën van 15 regels ƒ0.50; iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 _X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. h contant.
De abonné's op dit blad, in het bezit der door de gulden bij verlies van beide JU gulden bij
directie uitgereikte polis, zijn, overeenkomstig de A I I B handen, voeten of oogen. fl fl B verlies van een
daarvoor vastgestelde Verzekeringsvoorwaarden, 1 ra !l ij Voorts bij ongeneeselijke I I B B hand, voet
GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor: I verstandsverbijstering; R of oog; j duim; WgS wijsvinger;
De uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de „Hollandsche Algemeene Verzekerings-Bank" te Schiedam.
gulden bij
11 verlies
van een
duim;
M gulden bij «3
verlies van JB
wijsvinger£Q
gulden bij
verlies van
eiken anderen
vinger.
Over bovenstaand onderwerp had
Woensdag in onzen Senaat meer pro
zaïsch Eerste Kamer genoemd een
gedachten wisselidg plaats, die onze bij
zondere aandacht verdient.
Twee Katholieke Senatoren, de heeren
Reekers en Van Waterschoot v. d. Gracht,
bepleitten het herstel van het gezant
schap bij het Vatikaan, verzochten althans
de regeering het in ernstige overweging
te nemen.
Beide heeren kwamen voor hun opinie
uit met grooten tact en bezadigdheid.
Zij wezen erop dat men niet slechts van
Katholiek, maar ook van Nederlandsch
standpunt, dat wil zeggen in ons wel
begrepen eigenbelang, een voorstander
moet zijn van een Nederlandsche ver
tegenwoordiging bij den H. Stoel in na
volging van zoovele andere landen als
het schismatieke Rusland, hetPiutc tant-
sche Pruisen, het Anglikaansche Enge
land, die toch zeker niet ten pleiziere
des Pausen een gezant naar het Vatikaan
zenden, maar uit overtuiging, dat een
nauw contact met het geestelijk hoofd
der Katholieke Kerk een wereldmacht
als geen andere hun volken ten goede
komt.
In het oorlogsdrama, dat zich thans
afspeelt en hier vonden beide Sena
toren een welkome aanleiding het voor
treffelijk optreden onzer regeering iu
deze kritieke tijden te huldigen zijn
wij, Nederlanders, niet slechts belang
stellenden, doch ook belanghebbenden
en nu kunnen aan een hof, dat buiten
den strjjd staat, zeer goed besprekingen
worden gehouden die leiden tot vrede
of vermindering van de oorlogsellende.
Voor Nederland is het van heel veel
belang, wanneer het daar bjj is.
De Paus bekleedt nu eemaal of men
het goed dan wel afkeurt, een excep-
tioneele positie. Hij is bjj de wet, de
Italiaansche wet, als souverein erkend.
Als men later zal toegeven, dat het jam
mer is geweest, dat Nederland er niet
bij was, dan zullen de katholieke Kamer
leden niet de mede-verantwoordelijkheid
dragen.
Nog wezen de heeren erop, dat het
besluit, den Nederlandschen gezant bij
den Paus terug te roepen, 40 jaar ge
leden genomen, de Katholieken van
Nederland zeer heeft gegriefd. Het is
tijd, het thans in te trekken. Bij uitstek
neutraal is het Vaticaan, de invloed van
een man als de Paus, van zoo groot
gezag over millioenen Katholieken in
Europa, moet zeer belangrijk ten goede
zijn, zoowel voor het tot stand komen
van den vrede, als voor den toestand na
den oorlog.
Niet vertegenwoordigd zijn staat tegen
woordig tamelijk wel gelijk met niet
bestaan.
De beteekenis van het katholicisme
op zich zelf is al groot, van veel grooter
diplomatieke beteekenis wordt het door
de unieke organisatie, die zijn middel
punt heeft in Rome.
Nederland kan ook een tijdelijke mis
sie zenden en deze later tot blijvende
maken.
jBJjjkt uit bovenstaande kalme, objec
tieve uiteenzetting der kwestie van hoe
groot gewicht het weder aanknoopen
onzer diplomatieke relaties met het Pau
selijk Hof is, nog beter, nog verblijdender
kwam dit aan het licht door de rede-
Voering van den Protestantschen Senator
Van den Berg, lid der antirevolutionaire
partij. Wel meende hij, dat men in deze
oorlogsomstandigheden niet bij de regee-
ring moest aandringen, wel verklaarde
hij als Protestant niet terug te verlangen
naar de Middeleeuwen met pauselijke
opperhoofdigheid, maar hij kwam er ook
rond voor uit, en dit pleit zoowel voor
den breeden blik als voor den verdraag-
zamen geest van den heer Van den Berg,
dat de zaak zelve: het hebben van een
Nederlandsche gezant bij liet Vatikaan,
zijn volle instemming heeft Niet alleen,
wijl 2/5 der Ne ierlandsche bevolking het
Katholieke geloof belijdt, maar ook en
vooral om wille van de geheel bijzondere
positie welke de Paus inneemt. Als
geestelijk hoofd staat Hij boven een, hier
grooter, daar kleiner, deel der volkeren.
Hij verwekt niet de minste achterdocht,
aldus de antirevolutionaire afgevaardigde.
Immers Hij heeft geen fabrieken, wier
belang Hij zou kunnen nastreven Hij
heeft geen legers, welke Hij voor het
een of ander doel zou kunnen aanwen
den Hij spreekt ook in een taal
het Latijn die een wereldtaal is en
geen nationale taal meer.
Het groote voordeel der Middeleeuwen
een vredestichter te hebben gehad van
zoo bevoorrechte positie erkende hij. In
ieder geval blijft die Pans ook nu een
vredesmacht. Nederland, zoo wenschte
de afgevaardigde, moet bedenken wat
van die zijde aan vredesstappen kunnen
worden gedaan.
Van de regeeringstafel klonk bij monde
van den minister van buitenlandsche za
ken, Jhr. Loudon een wel is waar af
wijzend, maar toch een sympathiek en
niet alle hoop ontnemend antwoord.
Tegenover een missie bij het Vaticaan
zeide hij geenszins vijandig gezind te zijn
en als hij in 1871 hier positie had moe
ten kiezen, zou hij, evenals zijn toenma
lige ambtsvoorganger, zich hebben verzet
tegen het amendement Dumbar. Echter
acht hij de huidige omstandigheden niet
van dien aard, om de missie thans weder
in te stellen: en mochten de toestanden
veranderen, dan zou spreker de missie
herstellen.
Wij wenschen van harte, dat de toe
standen zich spoedig in dien zin wijzigen,
al ware het, dat op voorbeeld van En
geland een tijdelijke missie naar het Pau
selijk Hof werd afgevaardigd. Zelfs in
vrijzinnige kringen schijnt men, naar b.v.
uit „Het Handelsblad" te oordeelen valt,
daarvan niet afkeerig te zijn.
En die hartewensch wordt bij ons, Ka
tholieken, niet zoozeer gevoed door de
gedachte aan de voldoening over hetje-
gens ons gepleegde onrecht, maar vooral
door de erkenning van de geheele eenige
beteekenis van de Pauselijke macht en
den Pauselijken invloed ten bate der
menscliheid in onze dagen.
Als voor onzen tijd geschreven, zoo
luiden de woorden van dr. Schaepman,
in 1870 door hem ten papiere gebracht
de wereld is vol van het gerucht
der oorlogen, die de slagvelden drenken
met het bloed en de lucht doen daveren
van den schok der geesten. De eenheid
is verdwenen en met de eenheid de orde-
en de kracht; slechts door een wonder
schijnt de wereld nog voor den onder
gang door de radelooze verwarring te
worden behoed."
Wie redding verwacht of uitkomst ver
hoopt, moet zoo gaat dan de doctor
op de hem eigen sublieme wijze voort
den blik richten naar het Vatikaan.
Niet omdat daar zetelt een Pius, of een
Leo, of een Benedictus, maar omdat daar
zetelt de Paus.
En dan volgen deze schoone regelen
van onzen grooten landgenoot
„De Paus ontsnapt aan de krachten
onzer bevattingde menschelijke karak-
terteekening schiet hier te kort. Daar
ligt in ieder Paus een mysterie van ge
nade, dat hem in onze oogen maakt tot
een mysterie van geloof Het hoogste
menschelijke karakter ontvangt een nieu
we bezegeling, een hooger stempel, en
zoo werkt de porsoonlijkheid tot iets hoo-
gers, iets verheveners, hooger en verhe
vener naarmate de mensch in haar zich
meer en meer tot een dienaar heeft ge
maakt van het pauselijk ambt,"
„Menschen en Boeken", 4e reeks, blz. 154
en 156.
De toestand.
Bij meerdan een der verbonden mo
gendheden, die tegen Duitschland en
Oostenrijk strijden, kwam dezer dagen
de rotsvaste meening, dat de eindzege-
praal aan hun zijde zal zijn, tot uiting.
En in Engeland, waar de Fransche en
Russische ministers van finantiën metj
hun Britschen ambtgenoot de geldkwestie
bespraken, èn in de Russische Kamer
die Dooma heet, èn van de regeeringsta
fel in Canada klonken dergelijke stemmen.
Voorzoover het Rusland aangaat moet
die gerustheid verwondering baren. Want
de laatste gebeurtenissen op> het Oostelijk
oorlogsveld zijn niet zeer hoopvol voor
de Russen. Wel doen hun legerbulletins
het voorkomen alsof zij in de Karpathcn
en in Polen met gunstig resultaat vech
ten, -doch feit is, dat de Diuitschers ver
schillende punten der Warschaulinie leiet-
lijk benauwen, wanneer zij er nog niet
doorheen zijn gebroken en in Boekowina
ziet het al evenmin rooskleurig voor de
soldaten van den Czaar uit. Tot aan
Soeczawa is het door hen moeten ont
ruimd worden en Czernowitz wordt door
de Oostenrijkers bedreigd.
Het gevecht in de Karpathen, in het
bijzonder in die Tucholka-pas moet ont
zettend geweest zijn. Het duurde der»
geheelen dag. De Duitschers deden niet
minder dan 22 aanvallen opi de hoogten
bij Koziswa. Men vocht hoog in het ge
bergte en om van de bezwaren daaraan
verbonden een denkbeeld te krijgen kan
dienen, -dat die bergen daar gemiddeld
van 2500 tot 3300 Eng. voeten hoog zijn.
De meest© aanvallen hadden met de- ba
jonet plaats. Langs de Lergglooiïngen la
gen de lijken als gezaaid. Van ambulance-
werk kon geen sprake zijn, daar honder
den gewonden buiten de begaanbare
wegen of paden, tegen en tusschen de
rotsblokken op de steile hellingen lagen.
Als een nieuwtje mag gelden het be
richt van de „Daily Express "-correspon
dent uit Nisj omtrent een grooten inval
dien Oostenrijk in Rumenié voorbereidt,
als dat land aan Oostenrijk geen bevre
digend antwoord geeft op de vraag waartoe
de nieuwe aankoop van legerbehoeften
dient, dien Rumenië heeft gedaan. De
regeering der Vereenigdo Staten zal de
bekende Noordzeeverklaring van Duitsch
land beantwoorden met een vredelievend
verzoek aan Duitschland, om bij de be
kende methode, welke dit land wil volgen,
tegenover de neutrale handelsschepen de
grootst mogelijke voorzichtigheid te wil
len in acht nemen.
De „New-York Times" geeft aan het
Duitsche volk den goeden raad om den
hopeloozen strijd niet voort te zetten.
„Elke dag", zegt het blad, „brengt de Duit-
sohers nader tot de uitputting en weldra
dreigt de honger.
Er kan niets gewonnen worden, alleen
kunnen groote verliezen worden geleden
en de vredesv ooiwaaiden zullen zwaarder
worden, naarmate de oorlog voortduurt.
„Wanneer het Duitsche volk wildp
wachten tot de keizer zou zeggen, dat hij
er genoeg van heeft, dan zou de oor
log duren tot Duitschland feitelijk is over
wonnen en de weg des yredes diep door
trokken zijn met bloed en bedekt met
lijken. Indien het Duitsche volk maar ge
noeg aandringt, dan zullen de keizer en de
militaire leiders wel toegeven en het volk
kan den vrede hebben, wanneer het dien
eischt."
De Duitschers zullen voorloopig dien
raad nog wel niet opvolgen. Daarvoor
is het vertrouwen bij allen in een toe
komstige overwinning nog te vast gewor
teld. Doch ,,'lkan verkeeren" zei Brederoo.
Moge "hot in het belang der inenschh'eid
ras verkeeren.
Eigen (telefonische en telegrafische) berichten
van II Februari, 5 uur 's namiddags.
Boedapest. De oorlogscorrespondent
van de A. S., meldt, omtrent de gevech
ten van den Duklapas, dat de Russen
den 3den Febr. ©en hevigen aanval de
den, waarbij zij 973 dooden en meer dan
2500 fnan verloren. Een Russisch regi
ment werd geheel vernietigd. D'e Oos-
tenrijksche verliezen waren gering. Het
geheel© aantal dooden en gewonden aan
Russische zijde bedraagt 3000.
Berlijn. (Off.) Het groote hoofdkwar
tier meldt: De aanval in Angonne bracht
ons terreinwinst Den tegenstander werden
(3 officieren, 307 manschappen, 3 ma
chinegeweren en ©enige kleine kanonnen
genomen. In de midden- en Zuid-Vogezen
behaalden wij plaatselijke successen. De
gevechten aan de U.-Pruisisch© grens wer
den gisteren door ons met bevredigende
resultaten voortgezet. Het resultaat der
hotsingen met onzen tegenstander laat
zich echter nog niet nader overzien. Op
het Poolsche oorlogsterrein aan den rech
teroever van den Weichsel bracht onze
aanval in de streek N.-W. van Sirek ons
eenige honderden gevangenen aan. Aan
den linkeroever hadden geen bijzonder©
voorvallen plaats.
Pa ijs. Communiqué van 11 uur: Dins
dagnacht hebben wij te La Boissella drie
mijnen laten springen en niettegenstaande
den tegenaanval, die ondernomen werd
en welke met de bajonet werd afgeslagen,
bezetten wij de galen door de ontploffing
gemaakt. In de Argonnen werd van weers
zijden (geschoten en met bommen gewor
pen, hoofdzakelijk in de streek van Col-
lante en Bagatelle. De Duitschers deden
een hevigen maar vruohteloozen aanval
op Marie Thérèse. Onze voorpost sloeg
zonder moeite een Duitschen aanval in
Lotharingen, noordelijk van het Parroi-
bosch at. Het onbe toekomende gevecht te
Menonviller is geëindigd. Onze huzaren
vervolgen den vijand. Een Duitschen aan
val op Fontenellc in de Vogezen is af
geslagen.
IJmu den. Het Engelsch© stoomschip
„Laertes", zoo even hier binnengeloopen,
rapporteert, dat het gisterenmiddag ter
hoogte van het vuurschip „Maas" door
een Duitschen onderzeeër is aangevallen.
De onderzeeër schoot een torpedo af, doch
zonder te treffen. De „Laertes" liep ge
ringe schade op door kleine kogelgaten
in den schoorsteen, vermoedelijk af
komstig van schoten uit het machinege
weer van den onderzeeër.
IJmuider. Nog deelt de kapitein van
de „Laertes" mede, dat hij 40 mijlen
Zuid-Zuidwest van het vuurschip „Maas"
door den Duitschen onderzeeër gelast
werd te stoppen. De kapitein weigerde
en gaf last de Hollandsche vlag t© hij-
schen, omdat hij veel vreemdelingen aan
boord had, voornamelijk Chineezen, be
nevens een kostbare lading. Hij zette er
alles op en wist behouden de haven van
IJmuiden binnen te vallen.
Eerste Kamer.
Zittingvan W oensdag.
Algemeene beschouwingen' over de
Staatsbegrooting 1915.
Dhr. Zfflma bespreekt het antwoord
door den toenmaligen Minister van Land
bouw gegeven aan het Tweede Kamerlid
Teenstra, betreffende 's Ministers uitlatin
gen inzake de Groningsche graanhande
laren en landbouwers, wier optreden spr.
verdedigt, betoogende, dat de Minister zjn
beschuldiging' had moeten terugnemen.
Dhr. Van der Hoeven klaagt over de
trage afdoening der pensioenaanvragen
voor gemeente-ambtenaren aan de' pensi
oenraden.
Dhr. Van der Lande bepleit uitbreiding
onzer industrie, om ons meer onafhan
kelijk te maken van het buitenland.
Minister Gort van der Linden verklaarde
daarop dat de Regeering tegen kunstma
tige, niet tegen normale uitbreiding der
industrie is.
Minister Treub zegt dhr. v. d. Hoe
ven een ernstig onderzoek toe en trof
reeds maatregelen tot sneller afdoening.
De Minister verdediged voort uitvoerig
Welk weder zullen wij hebben?
Verwachting tot den avond van 13 Febr.
Zwakke tot matigen, Zuidoostelijke tot
zuidwestelijken windzwaarbewolkt tot be
trokken, met kans op regen, later wellicht
opklarend. Weinig verandering van tempe
ratuur.
het optreden tegen de Groningsche hande
laren en boeren.
De algemeene beraadslagingen werden
daarop gesloten en Hoofdstuk II aange
nomen.
Beantwoordend de vraag van dhr. Bergs-
ma, deelde Minister Treub mede, dat de
Handelingen der Eerste Kanier binnen
kort goedkoop verkrijgbaar worden ge-
gesteld.
Bij; de Begrooting van Buitenlandsche
Zaken bepleitten dhrn. Reekers en Wa
terschot v. d. Gracht cle wensohelijklieid
der Nederlandsche Missie hij den H.
Stoel in de huidige omstandigheden, de
Regeering huldigende voor haar beleid
bij het bewaren der neutraliteit. Even
als' dhr. Laan, die dankt voor de bevorde
ring van handel en verkeer, tevens waar
schuwende voor de in ons land verno-
men gevaarlijke oordeelvellingen over de
oorlogvoerenden.
Dhr. Bergsma bepleit het doen van
dienstreizen op Rijkskosten door onze
consulaire en diplomatieke ambtenaren.
Dhr. v. d. Berg is voor een missie bij'
het Vaticaan, maar meent dat pressie op
den Minister ongewenscht is, nu deze
het oogenblifc daartoe geschikt acht.
Dhr. Polak bestrijdt dhr. v. cl. Berg's
meening, dat de volken den oorlog heb
ben gewild.
Minister Loudon dankt voor de ontvan
gen huldebetuigingen. Bij verandering der
omstandigheden zal de Minister niet in
beginsel tegen herstel van den nuntius
bij het Vaticaan zijn.
Do Nederlandsche pers geeft in het al
gemeen van groote gematigdheid blijk.
De Begrooting van Bni.enlandscihe Za
ken werd aangenomen.
Zitting van Donderdag.
De Kamer heeft de Begrooting van Bin-
,nenl. Zaken aangenomen.
Een voornaam deel van het debat was
gewijd aan de Noord-Brabantscihe Elec-
trioiteits-kwestie, waarbij' Minister Cort van
der Linden verklaarde bij weigering der
goedkeuring van de N.-Brabantscihe ver
ordening, intrekking der goedkeuring van
deuverordening voor Friesland en Zeeland
zal worden voorgesteld.
Belgische Spaarbankboekjes.
Meermalen heeft zich het geval voor
gedaan dat Nederlanders niet in het be
zit zijn van Belgische Rijlks-Spaarboekjes,
doch wel in dat van de daarop betrek
king hebbende recepissen, waarop hier;
te lande geen uitbetaling kan gedaan
worden.
Om echter de daaruit voor de houders
der recepissen voortvloeiende bezwaren
te ondervangen, is de bij ministerieel'ei
resolutie d.d. 19 Oct. j.l. ingestelde com
missie 'ter behartiging der belangen van
Nederlanders in België met de Directie
der Nederl. Rijkspostspaarbank overeen^
gekomen, om die recepissen aan die Di
rectie 'der Belgische Rijkspostspaarbank:
op te zenden, die dan het daarop be
trekking jhebbend spaarboekje naar Nie-|
derland terugstuurt; betaling op het
hoekje wordt alsdan mogelijk en zal dan
daarop volgen, indien daarvoor de door
de Rijkspostspaarbank gestelde voorwaar
den aanwezig zijn. Het secretariaat van
evengenoemde commissi© (18 Javastraajt
te 's Gravenhage) is bereid om t.er zaka
hare bemiddeling te verleenen.
Geen Carnevalsherrie.
De militaire Overheid in het Zuiden
van ons land heeft een order uitgevaar
digd, waarbij1 in tegenstelling met hef
besluit, dat sociëteiten en publieke ge
legenheden a.s. Zondag en Maandag mu-
