Grafgiften
Gezellig winkelen is
ook
vakantievermaak
ZEELAND
HELPT NERAL
Zeeland
Magazine?
Zuunugheid is un hoed hebruuk in 't daehelukse leven, beste
vrienden. Dat bewere temisten zövee mensen, è-je ut ne-
tuurluk heweun doet.
Overdreve zuunugheid kan ók tot ut omhekeerde overhae
en dan bi-je varder van de pad.
Ut verhael van deze weke haet over zö'n heval.
Zuunug mè toch diere.
Bram en Keetje waere a jaeren hetrouwd,
ze konne ut ók hoed vinde, welbeschouwd.
Wat of Bram ök dee,
Keetje dee braaf mee oalus mee.
Ieder oa netuurluk z'n kuuren,
mè dat kwam ök voor bie de buuren.
Eén dieng oa ze toch heméén;
zuunugheid, zó was ter hin één.
Elk dubbeltje wier wè drie keer omhedroaid
en bie Bram waere wè drie andere knoppen an z'n jas
henoaid.
Vee waeter hebruuke was ök un schande,
dirom dee-je d'aerpels oals mè anbrande.
Elektries hebruukte ze aest nie,
vroeg nae béde, licht was ter nie bie.
Mè noe was ter toch wat hebeurd,
Keetje oa't éést ofhekeurd.
Bram oa z'n riebewies hehaele in één keer
en noe mos'ter un auto komme vo meneer.
Afijn, nae lange naehedocht,
wier d'r un autootje hekocht.
Alléén 's zondags kwam 't spul uut de schuure,
ophetuugd hieng Bram dan mee Keetje un eindje stuure.
Mè onderlest is ter wat hebeurd,
toen wier Bram dan toch mè us bekeurd.
De perlisie was zonder perdon,
ie ree zonder licht, dus heliek op de bon.
En waarom reed u zonder licht? wouw die man wete
en toen kwam ut un bitje beschete.
Jae kiek, zei Keetje,
ons Zééuwen bin zuunug, weetje.
Iedereen die met vakantie gaat moet het opvallen dat de centra van
steden en dorpen hoe langer hoe minder een rol spelen in het recre
atiegebeuren. Dat geldt voor het binnen- en buitenland. En de grote
steden lopen daarbij voorop, tenzij die steden beschikken over buur
ten waar de vermaak-gelegenhenden zich alle bij elkaar bevinden. Is
dat niet zo, dan geeft elk stads- en dorpscentrum de indruk van doods
en verlaten te zijn. Onlangs is in Den Haag door zakenmensen het ini
tiatief genomen om de binnenstad van de residentie weer meer luister
te bezorgen. Horeca-ondernemers en winkeliers hebben zich daartoe
verenigd en weldra zal ook het gemeentebestuur met zijn neus op de
feiten worden gedrukt. Dat is niet toevallig, want de genoemde partijen
zijn daar overal bij betrokken.
In onze tijd wordt een overledene begraven of gecremeerd. In dit laatste
geval kan de as op verschillende plaatsen worden verstrooid; of in een
urn worden bewaard. Deze urn wordt dan bijgezet. Begraven is veelal
aan een bepaalde tijd gebonden; na een aantal jaren wordt het graf
geruimd. Of de stoffelijke resten nu in een graf of in een urn worden
bijgezet, zij worden niet vergezeld van andere voorwerpen. Dat is in
eerdere tijden heel anders geweest. Veel van wat de archeologen heb
ben opgegraven stamt uit begraafplaatsen. De doden kregen vroeger
allerlei voorwerpen mee, die ons nu een indruk kunnen geven van
het leven in een bepaalde tijd. Het was niet de bedoeling dat die spullen
ooit weer aan het daglicht zouden komen. Onze musea staan vol met
dingen die niet meer gezien hadden moeten worden.
Winkelsluitingswet uit de tijd.
Niet zodra komen we in een land
waar maximale vrijheid bestaat met
betrekking tot de opening en sluiting
van horaca-bedrijven en winkels of het
probleem verdwijnt als sneeuw voor
de zon. Alle vakantiegangers flaneren
daar ook in de avonduren door de cen
tra en verhogen daarmee hun dagelijk
se uitgaven. Daar is zowel de toeristen
industrie als ook de winkelstand mee
gediend. Maar de voornaamste partij
die er van profiteert is de consument,
die overdag vermaak zoekt in bad, bos
of hei of aan de zeekant, maar die des
avonds wil uitrusten en genieten in een
gezellige omgeving met licht en vertier.
En als het even kan in buitenlucht.
De vermindering van dit soort tijd
verdrijf is stellig bevorderd door de
voorschriften over winkelsluiting, die
vooral na de oorlog in een aantal lan
den strenger zijn geworden. Voorbeel
den daarvan zijn te vinden in Engeland,
West-Duitsland, Zwitserland en Neder
land. Oorzaken daarvan liggen voor het
oprapen. Er zijn regels opgesteld voor
een betere betaling van personeel voor
uren die geacht worden buiten het nor
male arbeidspatroon te liggen. Werken
in dat soort uren moest worden afge
remd. De stijgende welvaart en een
ruimer geopend sociaal oog voor de
zelfstandige neringdoenden heeft tot een
bescherming van ook die groepen ge
leid. Ook de winkelier moet zich met
zijn gezin in een aantal vrije uren ont
spannen kunnen wijden aan maat
schappelijke evenementen, aan feesten
en politieke bijeenkomsten. En dat is
zeer terecht. Vooral de meewerkende
vrouwen in het midden- en kleinbedrijf
voelen zich beschermd door een winkel
sluitingsuur dat ongeveer gelijk ligt met
het eindigen van arbeidsduur in an
dere bedrijfstakken.
Andere koopgewoonten.
Maar er is toch wel iets veranderd
sinds de tijd dat een winkel door een
echtpaar samen werd gedreven. De
koopkracht van bijna alle lag/m in de
maatschappij is enorm toegenomen. De
bestedingsmogelijkheden van die koop
kracht zijn verbreed. In andere be
drijfstakken zijn veel meer vrouwen in
het arbeidsproces opgenomen dan in
het winkelbedrijf. De meeste van die
vrouwen werken zelfs naast hun man
en de mogelijkheden om inkopen te
doen zijn minder geworden. Er zijn ook
duizenden alleenstaanden, die maar één
dag en één koopavond per week heb
ben om hun geld in winkels te beste
den. Andere instellingen dan winkels,
zoals benzinestations, inrichtingen en
ziekenhuizen, stations en horecabedrij
ven hebben ontdekt dat er vele uren
zijn met verkoopmogelijkheden, die de
winkeliers niet benutten. Dan verkopen
zij maar al te graag.
Bij de beperking van de openstelling
uren van winkels wordt ook de beste
dingskans voor de consumenten gerin
ger. De laatsten leggen zich daar bij
neer maar wel neemt jaarlijks het aan
tal klachten toe van de detailhandel dat
de winkelbestedingen afnemen ten gun
ste van aankoop van allerlei diensten.
Het winkelen in steeds grotere verkoop
eenheden is ook minder gezellig. Het is
meer een klus geworden met noodzaak
tot vervoer. Het gezellig winkelen is
vervangen door een verplicht inkoop
proces compleet met pakken sjouwen,
autovervoer en alles wat daar bij hoort.
Geen wonder dat de postorderbedrijven
flink stijgende omzetten hebben ge
boekt. Het winkelen als recreatie is
door de massa-koop en -verkoop ver
drongen en het gezellig recreërend win
kelen is door de vroege winkelsluiting
afgesneden. Daarmee is wel een stuk
winst met name voor de speciaalzaken
en verkopers van shopping-goods ver
loren gegaan.
Verouderde wet.
Of het ook anders kan? Dat ziet men
in de toeristenplaatsen waar de winkels
's avonds open zijn. Daar voltrekt zich
een levendige handel met groepen con
sumenten die het heerlijk vinden etala
ges te bezichtigen en allerlei dingen te
kopen waar men anders niet aan toe
komt. En niet vergeten een praatje te
maken met de verkoper of winkelier.
En daarna komt de horeca aan de beurt,
die als een avond-complement op het
winkelbedrijf fungeert.
Overigens heeft de sociale ontwikke
ling er nooit toe geleid dat 's avonds
ook de hotels, café's en restaurants
dicht gingen. Het werken in de avond
uren is impliciet aan het beroep. Bij de
politie, de brandweer, de theaterportier,
het spoorweg- en buspersoneel is dat
ook zo. Niet bij de winkelier?
Bij de detailhandel is veel veranderd.
De omvang van de bedrijven is groter.
Het assortiment moet sneller wovrden
aangepast aan het seizoen of aan locale
gebeurtenissen. De koopuren zijn meer
gespreid want het arbeidspatroon van
de consumenten is beslist njet meer uni
form. Voorts zijn er veel meer dub-
belwerkers bij echtparen en veel meer
deelwerkers in het arbeidspatroon. Be
tere verlichting op de straten en het ge
bruik van auto's heeft er toe geleid dat
het maatschappelijk én het economisch
leven zich veel meer over het etmaal
hebben verspreid. Als klap op de vuur-
n:il is een goed deel van het publiek al
dat geregel volkomen zat. Men eist vrij
heid om te kopen en te verkopen. Vrij
heid om te leven en te genieten wan
neer men zelf wil. Mag de winkelier
ook vrijheid om te kopen en te verko
pen wanneer hij dat zelf wil?
De arbeidsvoorwaarden van het per
soneel en hun werktijden lopen toch
ner definitie parallel met de openings
tijden van de winkel. De een kan 's och
tends werken, de ander 's avonds. Met
meer avondopening van winkels, met
name in toeristenplaatsen, kan de va
kantievreugde en de recreatie worden
verbeterd. En het inkomen van de win
keliers. Reeds hebben de gemeente
besturen de vrijheid om op vier zon- en
feestdagen ontheffing te geven van de
winkelsluitingswet. Die mogelijkheden
moeten worden uitgebreid. Voor de "ge
meenten die het willen. In overleg met
winkelstand en horeca. In het belang
van de consumptie, de vakantie en de
levensvreugde. Engeland is ons al voor
gegaan. Daar is de hele winkelsluitings
wet verdwenen.
Drs. A. van Mierlo.
(Nadruk verboden).
SQUARE-DANSCLUB
OP NOORD-BEVELAND
Attentie.
Wist u dat er een squaredansclub
is op Noord-Beveland? Zij bestaat al
vier jaar. Heeft u daar nog nooit van
gehoord?
Wel, er is a.s. vrijdag 14 september
gelegenheid om daar eens mee kennis
te maken, want in het Dorpshuis „De
Pompweie" in Kortgene houden zij hun
laatste open huis. De week erna gaat
de nieuwe cursus van start.
Gebruik dus die laatste kans om er
iets meer over te weten te komen. Het
begint om 8 uur en u bent van harte
welkom.
KONTAKTMIDDAG VOOR
BORSTKANKERPATIENTEN
Op woensdagmiddag 18 september a.s.
houdt de „After-care-groep" van Goes
weer de maandelijkse kontaktmiddag
voor vrouwen, die een borstoperatie of
-amputatie hebben ondergaan.
Op deze middag zullen zuster Kor-
stanje en zuster Wolters van de Kruis
vereniging iets vertellen over hun er
varingen met borstkankerpatienten.
Deze middag vindt plaats in het ge
bouw van de P.M.D., Zonnebloemstraat
53 te Goes. Aanvang 14.00 uur, einde
omstreeks 15.30 uur.
PENSIONTEHUIS "NOORD-
BEVELAND" GERENOVEERD
Op vrijdag 6 september had de op
levering plaats van het gerenoveerde
Pensiontehuis „Noord-Beveland" te
Kortgene. Het huis dat 25 jaar geleden
is gebouwd, was daar hard aan toe en
onder leiding van het architektenbureau
Rothuizen en 't Hooft b.v. uit Goes is
hier 2 jaar geleden mee begonnen. Aan
nemer werd Bouwbedrijf J. v. d. Linde
uit Kloetinge, die op 27 mei 1983 de
laagste inschrijver bleek te zijn voor
de som van 785.700,Bijkomende za
ken, zoals elektrische installatie, warm
en koud-waterinstallatie, gasinstallatie
en nog vele noodzakelijke aanpassingen
maakten de totale kosten 1.216.875,
Twee jaar is er op prettige wiize sa
mengewerkt met het bestuur van het
huis. de aannemer en onderaannemers.
De voorzitter van het huis, dhr. C.
A. P. Schippers, was dan ook bijzonder
tevreden over de wijze waarop het
werk is gedaan. In deze laatste bij
eenkomst van de bouwkommissie sprak
hij ook waarderende woorden aan het
adres van hen die bij de renovatie be
trokken zijn geweest. Zo was hij het
personeel erkentelijk voor de wijze
waarop het zich 2 jaar heeft aangepast.
Tijdens de feestelijke heropening op
dinsdag 24 september, waarbij een groot
aantal personen en instellingen op het
gebied van bejaardenzorg zijn uitgeno
digd, zullen de te verwachten vele be
zoekers kunnen konstateren dat één en
ander heeft geleid tot meer woongenot
voor de bewoners van het huis.
FIOM - NIEUWS
De groep voor weduwen en weduw
naars te Goes, die elke donderdagavond
bij elkaar komt in De Villa, v/d Spie
gelstraat 4 te Goes, houdt op donderdag
19 september een avond over Kruis
werk. De heer Lieshout van het Kruis
werk is voor deze avond uitgenodigd
en zal algemene informatie geven.
De avond begint om 20.00 uur. Be
langstellenden zijn van harte welkom.
Wilt u meer weten over deze avond,
of over de groep voor weduwen en
weduwnaars, neemt u dan kontakt op
met Fiom-Zeeland, Tel. 01180 - 27311.
Dodenboek.
De uitvaartgebruiken hangen nauw
samen met het geloof. Het Christen
dom leert, dat aan het einde der tijden
Jezus op aarde zal terugkeren. De do
den zullen dan uit hun graven op
staan, zowel de levenden als de doden
zullen worden beoordeeld. Degenen
die slecht zijn geweest komen op een
andere plek terecht dan de goeden.
Voor de eerste Christenen was de
dood te vergelijken met een langdu
rige slaap, waaruit men op de jongste
d,ag zou ontwaken. In de tijd van deze
eerste Christenen werd de hele be
kende wereld bestuurd vanuit Rome.
Het oosten van het rijk was echter al
enige eeuwen Grieks gebied. In het
westen was de taal der Romeinen, het
Latijn, in gebruik, maar in het oostelijk
deel van het Imperium Romanum was
Grieks de algemene taal. In die taal
werd een slaapplaats „koimetérion"
genoemd. De uitspraak van het Grieks
veranderde nogal: men veronderstelt
wel dat dit komt omdat bijzonder veel
vreemdelingen die taal als eigen taal
gingen spreken. In de vierde eeuw
v. Chr. spraken alleen Grieken hun
taal, maar bij het begin van onze jaar
telling was het hele oostelijk deel van
de Middellandse Zee Griekstalig. in elk
geval werd de slaapplaats uitgespro
ken als „kimitirio", een woord dat in
westerse talen is doorgedrongen in de
betekenis van begraafplaats. In het
Italiaans is het „cimetero", in het
Frans „cimetière" en in het Engels
„cemetery". Omdat de Christenen niet
dachten, dat de ontslapene naar een
Dodenrijk zou gaan, waar hij allerlei
eigendommen nodig had, gaven zij de
doden niets mee in het graf.
Deze gewoonte is in het Christelijke
westen zo gebleven.
De oude Egyptenaren hadden echter
een heel andere voorstelling van het
leven na de dood. Hun opvattingen
hebben bijna drieduizend jaar bestaan
vóór het begin van onze jaartelling en
nog enige eeuwen daarna ook.
Niet alleen werden de lijken gepre
pareerd voor een langdurig bestaan,
en werden in het graf ook allerlei din
gen meegegeven, die men in het doden
rijk nodig zou hebben. Een belangrijke
plaats werd daarbij ingenomen door
het dodenboek: een soort reisgids
voor de tocht naar de andere wereld.
Als je voor de troon van Osiris terecht
kwam, en het oordeel over je leven
werd uitgesproken, was het altijd
nuttig een paar goede teksten bij de
hand te hebben om de rechter te
beïnvloeden. Er werden ook veel mi
niatuur figuurtjes meegegeven: roeiers
om je schip te doen varen, brouwers
om voor je bier te zorgen en andere
dienaren. Deze poppetjes zouden in de
wereld van de overledenen tot leven
komen om daar hun werk te ver
richten.
Uit zeer oude tijden, vijftig eeu
wen terug, zijn geen geschreven teks
ten over. Wat de mensen dus echt
dachten kunnen wij niet meer nagaan.
Het feit echter dat de Neanderthalers
hun doden netjes begroeven doet ver
moeden, dat zij al geloofden in een
leven na de dood. De lijken werden
soms ingesmeerd met rode oker, om de
verloren levenskracht uit het bloed te
rug te toveren, en zij werden vergezeld
GIRO 7475 MIDDELBURG
TRANSPORT NAAR POLEN
Op 7 oktober a.s. vertrekt vanuit
Vlissingen weer een transport naar Po
len, naar de omgeving van Gdansk. Wie
de berichten over Polen regelmatig
volgt, heeft kunnen zien en horen dat
het leven in dat land er door de re
cente prijsstijgingen niet gemakkelijker
op geworden is. U kunt zich niet voor
stellen, hoe blij de mensen daar met
al de kleren, schoenen en etenswaren
zijn, die uit onze overvloed daarheen
worden gestuurd.
Mocht u soms nog iets willen mee
geven met dit komende transport, dan
kunt u dit kwijt op Veerweg 33, Kam
perland, Telefoon 01107 - 1567. Hebt u
soms kleren, die het opsturen niet
door botten van dieren, die bij de ter
aardebestelling waarschijnlijk nog om
huld waren door forse karbonades, om
de tocht naar het Onbekende Rijk te
vergemakkelij ken.
Bij sommige stammen van de in
dianen werden niet zomaar voorwer
pen in het graf meegegeven: omdat de
doden wat het aardse leven betreft
niet meer functioneerden, moesten
ook de giften worden bewerkt. Men
maakte dus in een aardewerk pot een
gaatje, zodat de ziel van de pot de ziel
van de dode kon volgen naar de plaats,
waar de dode van de pot gebruik ging
maken.
De Egyptenaren begroeven hun do
den in aparte delen van hun gebied.
Daar waar de zon ondergaat is het
dodenrijk: op de westoever van de Nijl
verrezen dus de dodensteden. Het dor
re woestijngebied ten westen van het
Egyptische Thebe is de plaats, waar
de doden hun rustplaats hadden. Daar
lagen de grote koningen temidden van
hun schatten. De mens is echter altijd
uitgeweest op winst: bijna alle graven
zijn in de loop der tijden door gewe
tenlozen leeggeroofd. Alleen het graf
van de onbelangrijke farao Toet Ankh
Amon heeft men niet kunnen vinden.
Dat is in de twintiger jaren opgegra
ven door archeologen, die er en enor
me schat aan kostbare voorwerpen in
aantroffen.
Heuvels.
Onze Germaanse voorouders plach
ten doden te begraven met hun wa
pens en dierbare eigendommen; soms
werd over het graf een heuvel opge
richt. Als men een veldsdag had ge
wonnen, werd een deel van de buit
aan de goden gewijd. Dat deel werd
op een heilige plaats neergelegd. Nie
mand haalde het in zijn hoofd om daar
iets van te pikken. Na enige tijd werd
er een heuvel over de stapel spullen
opgeworpen.
In het geloof van latere geslachten
ontstond het idee, dat oude kunstma
tige heuvels geesten bevatten en kost
bare schatten, maar dat er iets mee
was dat zorgde dat je er beter af kon
blijven. In Germaanse verhalen wordt
een heuvel met dure ringen daarom
bewoond door een draak, die zorg
vuldig op zijn eigendommen past.
In het oud-Engels verhaal over de
held Beowulf pikt een boer uit zo'n
heuvel een fraaie beker tijdens een
kortstondige afwezigheid van de daar
wonende draak. Bij terugkomst merkt
het monster de ontvreemding direkt en
begint verwoestend wraak te nemen.
De oude held Beowulf echter slaagt
erin het ondier te verslaan, al kost het
hem zelf het leven.
Wie het prachtige boek ,De Hobbit"
van de Engelse schrijver J. R. R. Tol
kien heeft gelezen, zal dit gegeven
herkennen. Ook in de grote trilogie „In
de ban van de Ring" van die auteur
komt de grafheuvel met schatten, én
gevaarlijke toverij, voor. De dodencul
tus is in onze gerationaliseerde tijd
echter teruggebracht tot een vlot en
„clean" gebeuren. Efficiënt is het alle
maal waarschijnlijk wel, maar of het
ook veel troost geeft aan degenen die
achterblijven
(Nadruk verboden)
Drs. H. G. Wessendorf
meer waard zijn, geef die dan toch
maar mee, want ze kunnen dan als
vodden verkocht worden om met dat
geld de kosten van het transport te
drukken.
Bij 'voorbaat hartelijk dank namens
de Polen.
Bent u reeds geabonneerd op
een 2-maandelijks tijdschrift
met aktualiteiten, cultuur,
evenementen, historie en
recreatie.
Het geheel in 4-kleuren om
slag en alle artikelen voor
zien van nog nimmer gepu
bliceerde foto's.
Slechts 30,per jaar.
Vraag gratis proefnummer:
POSTBUS 1 -
4490 AA WISSENKERKE