Vreugde om
S.WIENER&C
Oranje.
WEERBERICHT.
UEMENGD NIEUWS,
NUMMER 1.
TWEE BLADEN.
MAANDAG
3 JANUARI 1938.
EERSTE BLAD.
181e JAARGANG.
MIDDELBURG
>1
toumciHfo
ELBURGSCHE COURANT
Dagblad Voor Middemurg, Goes en agent
schap Vlissingen 2.30, elders 2.50 per
kwartaal Week-abonn. in Middelburg en
Goes 18 ct. p. w. Advertentiën 30 ct. per
regel, ingez. mededeelingen 60 ct. p. r.
8ij contr. voor beide veel lager; tar. op aanvr.
22* GOESCHi COUBANT^
Uitgeefster: Naamiooze Vennootschap „De Middelburgsche Courant"; Bureaux: Lange Sint Pieterstraat te Middelburg.
Telefoon: Redactie 269, Administratie 139 Postrekening no. 43255 Kantoor te GO EIS: Turfkade, telefoon 17.
Aangesloten bij het Bureau voor Publiciteitswaarde der Vereeniging de Nederlandsche Dagbladpers.
Familieberichten en dankbetuigingen 1
regels f 2.10, elke r. m. 30 ct. -Rubriek
„Kleine Advertentiën", ten hoogste 6 regels,
a 75 ct. bij vooruitbetaling Adv. met
„Brieven" of „Bevragen bureau dezer cou
rant" 10 ct. extra Bewijsnommers 5 cent.
Wilt nu tsaem
Vreught bedryven
Het moet een groote verrassing ge
weest zijn voor de Gedeputeerde Sta
ten der versch llende gewesten, die de
Republiek der Vereenigde Nederlanden
vormden, toen zij in Maart van het jaar
1772 een missive ontvingen van „Zyne
Doorlugtigste Hoogheid de»(n) Heer
Prince van Orang en en N.assauw, Erf
stadhouder, Capitein en Admiraal-Ge
neraal der Vereenigde Nederlanden",
waarbij htm medegedeeld werd, dat zij
de vrouw opnieuw in blijde verwachting
verkeerde. Zij, Gedeputeerden, laten
geen tijd verloopen, maar sporen de
onder hen tessorteerende regeerings-
colleges aan, om n de kerken gebeden
te doen opdragen voor de vorstelijke
yrouwe, des Erf-Stadhoudprs „Hoogst
dierbare Gemalin." Een- exemplaar de
zer aansporing ligt in copie vóór mij.
- Jdet is die van Gedeputeerde Staten
van Friesland en ger cht tot de stede
lijke en grietenij-besturen van dat ge
west, die naar de zede dier dagen
worden aangesproken als „Edele, Ves
te, Lieve, Bezondere!" De „Bedienaars
des Goddelyken Woordsrv zullen van
de „Predikstoelen'God smeeken, de
Vorst n in goede gezondheid te bewaren
en haar „ene voorspoedige en ge-
wenschte verlossing te vergunnen",
„opdat in Nederland nimmer Voor
standers van Vrijheid en Godsdienst uit
deezen Stam der >Helden ontbreken."
In Augustus, deVi 29en der maand,
volgt een tweede rondschrijven van
Gedeputeerde Staten. De blijde gebeur
tenis, waarop men als op een schoon
toekomstbeeld gestaard had, heeft den
24en plaats gehad. Een prins 's gebo
ren en de jubel gaat door het land. De
missive is wat langer; de blijdschap is
zóó groot! Opnieuw worden er gebe
den voorgeschreven, nu van „lof en
prijs", en God gesmeekt den jonggebo
rene eenmaal „te doen verstrekken tot
een gelukkig Bestierder en kloekmoedig
Beschermer; ja Hoogst Denzelven waar-
d'g Jte) maaken, den onstervelyken
Naam v,an Nassauw Oranje, en de
roexnryie luister der hooge Stamhuij-
sen, waaruit (hij) gesproten is: God
bekrone Hem met langheydt van daa-
gen, met voorspoed en eère".
Het kind, Willem Fredderik, dat ge
boren is, is de zoon van stadhouder
W Hem V en van prinses Frederika So
phia Wilhelmina van Pruisen, Het was
hun tweede kind; het eerste was twee
jaar eerder geboren, een meisje, dat
Fredrica Louise W lhelmina gedoopt
was. Men kan de landsvreugde begrij
pen, mui er een prins, een vermoedelij
ke stadhouder, aan het prinselijk ge
zin en aan het volk yan de Republiek
geschonken was. Een Amsterdammer,
die „artiste" en „art'san" tegelijk was,
de tooneelspeler en schoenmaker An
tony Spatsier, geeft g'oed uitdrukking
aan de blijdschap des volks, wanneer
hij dicht;
'k Zie de Faam, het snel gerucht,
Komt van 's-Gravenhaag gevlogen,
Door het dundoek van de lucht!
'k Hoor de vlugge kleppers snuiven,
D e, vast knabblende op den stang,
Vliegend door de duinen stuiven,
Opdat elk die vreugd erlang,
Die de Volken zal doen horen,
Dat hun is een Prins geboren!
Aan het eind van zijn ged cht wenscht
dan de poëet, dat het kind, „noch jong
en teder", opgroeie „als een Libanon-
sche ceder",
tot zijn roem, in 't goud geprent,
ook den Naneef zijn bekend.
Welnu, aldus is inderdaad geschied.
Spats'er wist het niet en kon het niet
weten, en de Gedeputeerde Staten
evenmin, dat dit kind geroepen was
tot het bestijgen van een koninklijken
troon; dat hij in 1813 Souverein Vorst
der Nederlanden en in 1815 Koning
der Nederlanden zou worden; de eerste
Kon ng van Nederland: Willem I. J.aren
van moeite en strijd van smaad en
onderdrukking zullen daaraan voorat
moeten gaan: de Nederlanden zullen
aanget.ast worden door den Franschen
revolutie-geest; Fransche tfoepen zul
len door juichende en om den vrij
heidsboom dansende Nederlanders wor.
den ingehaald; de Nederlanden zullen
onder een Franschen vorst, nadat de
Oranje's naar het buitenland zijn ge
weken, met nog slechts een schijn van
onafhankelijkheid blijven bestaan, tot
dat ook die schijn verdwijnt en net
land ngelijfd wordt in het Fransche
keizerrijk.
Wie had dat alles kunnen voorzien,
zelfs kunnen vermoeden in Augustus
1772?
Maar om een oud woord te ge
bruiken „de weerhaan van de kans
zeer lichtelijk kan verkeeren". Hij
keerde voor Nederland, ten kwade
eerst, ten goede daarna.
Stadhouder Willem V zal die stij
ging van den zoon n et beleven. Maar
hij zal andere vreugden smaken. Hem
overkomt, wat nog geen Oranje mocht
te beurt vallen, dat een kleinzoon op
groeit onder zijn voortdurend waak
zaam oog. Twintig jaar na de geboorte
van Willem Frederik schenkt de
vrouw van dezen, prinses Frederica
Lou sa Wilhelmina van Pruisen, het
leven aan een zoon: WiUem Frederik
George Lodewijk; op negentienjarigen
leeftijd was de vader gehuwd. Nu, in
1792, zijn drie geslachten de dragers
van den Oranjenaam: grootvader, va
der en zoon. Het feit was merkwaardig
genoeg om luid vermeld en bezongen
te worden. De Republ ek had nog nim
mer „in dat Geslagtgezien, dat „een
Grootvader eenen Kleinzoon" beleef
de en wat voor een! Het officieele ge-
boortebericht spreekt van „een welge
schapen en alle teekenen van gezond
heid medebrengenden Prins". Bilderdijk
bez ngt den „doorluchtig(en) Zuigling,
vrucht van liefde en huwelijkszegen";
hij spreekt hem toe:
Lief Spruitjen, Neerlands hoop en
bloed van zoo veel helden!
Wel hem, wiens Heldentoon uw
deugden eens zal melden!
Uw deugden, door God zelv' uw
stamhuis ingeplant,
En voorverordend tot het heil v,an
't Vaderland!
Niettegenstaande den ernst der tij
den een .ronkende orkaan" kan
volgens den dichter het vorstelijk kru
èn kan Nederland gerust zijn:
Uw dierbre Grootvaar staat aan 't
schuddend Staatsroer p,al.
En op zijn zorg gerust ducht Neêr-
land schok noch val!
Het prinselijk kind blijft
ons 't onderpand, dat God ons
niet begeeft:
Want Neerland kent geen nood,
zoo lang Oranje leeft!
Helaas; de werkelijkheid was .an
ders; de harde noodzaak maakte,, dat
reeds drie jaren later het stadhouder
lijke gezin naar Engeland de wijk n,am;
het gebied der Republ ek was over
stroomd van Fransche troepen. Gene
raal Pichegru weigerde Oranje te er
kennen en met den stadhouder te on
derhandelen, En moeilijker dan ooit
zou het geweest zijn te voorspellen,
dat ook dit, op Sint Nicolaas van 1792
geboren kind, eenmaal Konng van Ne
derland zou zijn.
En tóch, en tóch zou het geschieden.
Wanneer de vernedering onder Fran
sche overheersching voorbij is, wanneer
Lodewijk Napoleon verdwenen is, wan
neer „de Keizer" wankelt en valt,
mede door de bij Qitatre Bras geble
ken milita're bekwaamheden van den
in 1792 geboren Prins van Oranje, dan
komt de kentering, dan komt sterker
het nationaal bewustzijn terufj, dan
schaart Nederland zich weer om Oran
je, Erasmus waagt er zijn grijzen bron
zen kop aan om de oude beminde kleur
te dragen. Ernstige mannen bere den
het herstel, de bevrijding, voor en Ne
derland heeft weer zijn Oranjevorst in
Willem I, zoon van stadhouder Wille
V, Bilderdijk kan nu, en met recht en
naar des volks ziel, zingen:
Holland groe't weer!
Holland bloeit weer!
Holland's naam is weer hersteld!
Het koninkrijk der Nederlanden was
geboren. De oude Republiek, vergroot
met de Zuidelijke Nederlanden, vormde
zijn grondgebied in Europa. De „Groot
vaar" van 1792 heeft het niet meer mo
gen aanschouwen. Zijn zoon en zijn
kleinzoon zetten de dynastie voort en
het schijnt naar menschelijke berekening
dat zij gewaarborgd is voor een lange
toekomst.
De verwachting wordt nog versterkt,
wanneer een jaar nadat kroonprins Wil
lem in het huwelijk is getreden met An
na Paulowna, grootvorstin van Rusland,
dochter van Tsaar Paul I, de blijde tij
ding uit Brussel over het Koninkrijk der
Nederlanden vaart, dat het kroonprin
selijk paar een zoon is geboren: Willem
Alexander, Paul, Frederik, Lodewijk. In
het'paleis te Brussel, waar afwisselend
met Den Haag de verblijfplaats van den
Koning was, zag hij den 17en Februari
1817 het levenslicht. Die geboorte, de
Langs de straat van „straks" komt
men aan het huis van „nooit".
geboorte van den eersten Oranje onder
den nieuwen staat van zaken, de ge
boorte van dezen koninklijken prins, gaf
aanleiding tot hoog oplaaiend vreugde
betoon. Opnieuw waren er de gelukkige
grootvader en vader; doch nu was de
grootvader Koning van een Rijk, waar
van de toekomst hecht gewaarborgd
scheen en dat den steun had, of scheen
te hebben van Pruisen, Rusland, Oostén-
rijk, Engeland en Frankrijk. De feest
vreugde was geweldig; zinneprenten
(waarvan één ons leert, dat de prins
's avonds om kwart vóór elf geboren is)
overstroomden het land; dichterlijke
ontboezemingen, bij de el af te nieten,
circuleerden. In den Brusselschen
schouwburg werd een pantomine opge
voerd: De geboorte van den Zoon van
Mars en Flora. Tollens is ontzaglijk van
nationaal enthousiasme of smeltend van
teerdere aandoening. Hij beveelt de vlag
gen „van de stengen te wapperen" en
tot de kanonnen zegt hij: „Brult kartou
wen, buldert luid", maar even later
snikt hij:
Zie ons, God! bij 't wiegje zijgen.
Zie het aan met vadermin:
Neerlands hope rust er in,
Laat er Neerlands heil uit stijgen!
Neerland roept U knielend aan!
God verhoor een stillen traan.
Op een feest te Brussel, gegeven door
den gelukkigen vader, hield de sym
boliek hoogtij. Een kleine Cupido ont
popte zich uit eén oranjeboom en de lof
van de jeugdigé moeder werd hemel
hoog geprezen. Zoo ooit een koninklijk
kind met vreugde was begroet, was het
dit, dat later als Willem III zou regee-
ren. Omringd door vader en grootvader
en mannelijke Oranjes scheen het het
symbool te zijn van een geslacht, dat
met gerustheid de toekomst kon tege
moet gaan. L'oranger fleurirait! W e
mocht daaraan twijfelen?
Wie mocht daaraan twijfelen! In 1817
is Neerland's koning, Willem I, vijf en
veertig jaar oud. Zijn zoon, de kroon
prins (de latere Willem II) vijf en twin
tig. En het pas geboren prinsje, dat op
twee en twintigjarigen leeftijd in het
huwelijk zal treden met Prinses Sophie
van Wurtemberg, zal drie broers heb
ben (de prinsen Willem Alexander, Wil
lem Frederik Hendrik en Willem Ale
xander Ernst Frederik Casimir) en zal
vader zijn van drie zoons: Willem, Mau-
rits en Alexander. Een krachtige Oran
jeboom, forsch getakt en vol beloften
voor de toekomst!
Doch mit des Geschickes Machten
Ist kein ew'ger Bund zu flechten
Und das Unglück schreitet schnell.
Zoo zien we slag op slag dien boom
zijn takken verliezen. Wanneer in den
zomer van 1877 Koningin Sophie sterft,
zijn er nog twee zoons in leven: kroon
prins Willem en prins Alexander. De
eerste sterft in 1879, het jaar waarin ook
des Konings broeder Prins Hendrik kin
derloos sterft. Prins Alexander, wiens
bestijging van den troon reeds sedert
jaren tot de onwaarschijnlijkheden be
hoorde, bleef alleen over. Wat zou er
moeten gebeuren, zoo de reeds oud wor
dende Koning zijn hoofd ter eeuwige
ruste zou leggen? In datzelfde jaar 1879
echter, dat zooveel rouw bracht over
het Oranjehuis, zou een nieuw, een blii
vooruitzicht zich openen. Koning Willem
III huwde in tweeden echt de vrouw, die
als weinigen door Nederland is geëerd
en bemind, wier herinnering nog zoo na
bij is en wier beeld leeft in millioenen
Nederlandsche harten: Prinses Adelheid
Emma Wilhelmina Theres'a van Wal
deck»— Pyrmont. Dat huwelijk van den
bejaarden vorst met de een-en-twintig
jarige prinses opent een nieuw ver
schiet, een nieuwe f verwachting. De
blijdschap van het Nederlandsche volk
bij de nieuwe verbintenis is algemeen
en stil in de diepte des harten wordt de
wensch gevormd voor nieuwen bloei van
het zoo zwaar beproefde stamhuis. Zal
het nog eenmaal zijn: 1' Oranger fleuri-
ra?
Die wensch werd vervuld. Ouderen
van dagen zullen zich nog herinneren
de ontroering en den jubel, die over Ne
derland voeren, toen de officieele mede-
deeling ons bereikte van de geboorte
eener Prinses, onze Koningin van thans.
Die dagen te hebben beleefd, blijft een
der kostbaarste souvenirs, die ons bin
den aan het Koninklijk Huis. Men ge
voelde toen, hoe groot het geluk was
voor Nederland en hoeveel verborgen
angst door dat geluk was weggevaagd.
In een eenvoudig, zuiver klinkend liede-
ke gaf Geertrüida Carelsen (mej. De
Leeuw) uiting aan de algemeene blijd
schap:
i
De klokken spelen
Een blij hoezee
En vlaggen deelen
De mare ons mêe.
Aan alle ooren
Vermeldt de wind:
Daar is geboren
Een Koningskind
Zoo werd gezongen op 31 Augustus
1880, toen Prinses Wilhelmina werd ge
boren.
Nog eenmaal zou het Nederlandsche
volk een dergelijke ontroering gevoelen
Het Koningskind, dat de glimlachende
toekomst van het Oranjehuis scheen te
zijn, werd regeerend Vorstin, Toen gaf
zij haar hand aan Hendrik Wladimir Al-
bert Ernst, Hertog van Mecklenburg.
Opnieuw werd medegeleefd met het
Vorstelijk Gezin, welks vreugde en zor
gen men deelde. Groot was de spanning,
toen bekend werd, dat Hare Majesteit
in blijde verwachting was en minister
Heemskerk in de Tweede Kamer ver
klaarde gemachtigd te zijn, daarvan de
officieele bevestiging te geven. De
maanden, die aan de geboorte van Prin
ses Juliana voorafgingen, waren vol van
zorgen en bezorgdheid van ons Vo.k
voor zijn Koningin. Zijn liefde voor Haar
uitte zich op de meest innige, de meest
oprechte wijze: de gedachte aan de Ko
ningin bleef voortdurend in ons, liet ons
niet los, zocht voortdurend het paleis
op het Noordeinde, en toen eindelijk on
den onvergetelijken 30sten April 1909
de blijde tijding van Prinses Juliana's
geboorte in den vroegen morgen werd
bekend gemaakt, was er een algemee
ne verbroedering van vreugde en geiuk:
het was een dag van ongekende inner
lijke warmte voor het Nederlandsche
Volk, dat Zijn Koningin kon en wilde
toonen en luide naar buiten getuigen,
hoe lief het Haar had. In de hoofdstad,
in de Residentie, in de provincie was
heri één groote blijde dankbare jubel.
Het is te hopen, dat weldra zulk een
geluk, zulk een dankbaarheid, zulk een
jubel ons wordt toegestaan. De groote
gebeurtenis, die aanstaande is kan van
belangrijke beteekenis zijn voor ons
land, terwijl zij zonneschijn brengt en rijk
levensge'uk in het Koninklijk gezin.
Voor Nederland wertschen wij de besten
diging der Oranje-dynastie die ons volk
leidt, naar zijn wensch en zijn wet, met
wijze hand. Ons Koningshuis is één met
ons en wij zijn het met ons Koningshuis.
Dat is onze kracht voor het tegenwoor-
d'ge; dat is onze wensch en verwachting
voor de toekomst. De b'iide gebeurtenis
waarop wij bopen. kan slechts die een
heid versterken. Zoo zij het tot in lengte
van dagen.
A. J. Bothenius Brouwer,
E
VRA-ANTIVRIES
ANTIROÏST
Vraagt Uw garagehouder
f3.50 per 5 liter bus
(lagez. Med.i
Verwachting tot morgenavond:
DE BILT: Zwakke tot matige O. tot
N. wind, gedeeltelijk bewolkt, later weer
eenige kans op sneeuw, temperatuur om
het vriespunt tot lichte vorst in het
Noorden, in het Zniden lichte tot matige
vorst.
UKKEL: Matige tot vrij sterke wind
uit N. richtingen, heldere hemel, plaat
selijk tijdelijk bewolkt met een weinig
sneeuw, aanhoudend hard weer, stren
ge nachtvorst, met een minimum van
5 tot 5 graden.
Di. 4 Jan. Zon op: 8 h 11; onder: 15 h
58. Licht op; 16 h 28. Maan op: 9 h 09;
onder: 19 h 16. E.K.: 9 Januari.
Hoog- en Laagwater te Vlissiajgeus
Januari.
Hoogwater. LaagwaSet
Ma. 3 2.11 14.31 8.46 20.53
Di. 4 2.42 15.04 9.20 21.24
Wo. 5 3.13 15.38 9.54 21.53
Hoog- en Laagwater te Wemeldinge;
Januari.
Hoogwater. Laagwater.
Ma. 3 4.07 16.23 9.47 22.01
Di. 4 4.40 16.56 10.21 22.33
Wo. 5 5.12 17.29 10.54 23.03
Westkapelle is 28 min. en Domburg
23 min. vroeger; Veere 38 min. later.
(S springtij.)
LASCHAPPAKAAT UIT ELKAAR
GESPRONGEN.
Een doode, en een gewonde,
Hedenmorgen te ongeveer tien uur s
te Siebengewald, gelegen
onder de gemeente Bergen (Limburg),
in de smederij van den heer K. Straaten
een laschappar.aat uit elkaar gespron
gen, waarbij de 15-jarige smidsknecht
W, Clevers om het leven kwam en de
knecht J. van Bergen een ernstige
hoofdwonde opliep door de rondvlie
gende stukken ijzer. Hij werd n zorg-
wekkenden toestand naar het zieken
huis te Gennep vervoerd.
De baas van de smederij was niet
aanwezig, toen het ongeluk gebeurde.
Het laschapparaat schijnt bevroren te
zijn geweest en bij het ontdooien is de
ontploffing ontstaan. De politie heeft
een onderzoek ter plaatse ingesteld.
Melkauto op den onbewaakten overweg
door den trein gegrepen.
Vanochtend is op den onbewaakten
overweg in de Ophelialaan te A a 1 s-
(Ingez. Med.)
meer de melkauto van den melk
handelaar A. V. door een trein gegre
pen. Niettegenstaande het zicht ter
plaatse ruim is, zag de melkhandelaar
den trein niet, aleer deze vlak bij hem
was.
Hoewel hij kracht g remde, kon hij,
mede door de gladheid van den weg
niet voorkomen, dat de trein den wa
gen greep. Een ontzettend gekraak
volgde. Melkbussen en brokstukken van
de auto vlogen in het rond.
Toen omwonenden kwamen toesnel
len, vonden zij V. met een groote hoofd
wonde een halve meter naast de rails
De man was bij kennis. Hij was uit
de cabine geworpen, doch de trein had
hem niet overreden. Het slachtoffer 's
naar het Luthersche diaconessenhuis te
Amsterdam overgebracht. De wagen
werd geheel vernield.
DOODENDAGBOEK VAN
HET VERKEER.
Rotterdam: 1 doode.
Vrijdagnacht stak de 61-jarige B. J.
ter hoogte van de Roentgenstraat te Rot
terdam schuin den rijweg over, toen er
juist in die richting een personenauto
aankwam. De bejaarde man werd door
den linkerkant van de auto gegrepen en
ongeveer dertig meter meegesleurd. Met
een schedelbasisfractuur is de man in
ernstigen toestand naar het ziekenhuis
aan den Coolslngel vervoerd, waar hij
kort na aankomst is Overleden.