KRONIEK van den DAG. Een giide-feest te ïfiravenpelder in 't jaar IS74 BINNENLAND. KERKNIEUWS. KUNST EN WETENSCHAP. TWEEDE BLAD VAN DE PROVINCIALE ZEEUWSCHE MIDDELBURGSCHE COURANT (W.O. DE GOESCHE COU RANT) VAN DONDERDAG 20 JUNI 1935. No. 143. Weer eens geruchten over de Kleine Entente. Zuid-Slavië zou Frankrijk en Tsjecho-Slo- vakije de samenwerking met Sovjet-Rusland kwalijk nemen. Het is echter zeer de vraag, o! dit beteekent, dat 't in de Kleine Entente kraakt. Zaterdag a.s. zal de zoogenaamde permanente raad van de Kleine En tente (de ministers van buitenlandsche j zaken van Tsjecho-Slovakije, Roeme- j nië en Zuid-Slavië) bijeen komen in de Zuid-Slavische hoofdstad Belgrado. Men ziet deze bijeenkomst met eenige span ning tegemoet, aangezien er den laat- sten tijd weer geruchten geloopen heb ben over oneenigheid tusschen de drie landen. Dat is alevel niet voor de eer ste maal. In de afgeloopen jaren kon men herhaaldelijk vernemen, dat de Kleine Entente kraakte of zelfs op springen stond. Telkenmale bleek daar echter niet veel van aan. De belangen gemeenschap tusschen Tsjecho-Slova kije, Roemenië ep Zuid-Slavië is te groot, dan dat de samenwerking licht vaardig verbroken zou kunnen worden. De drie landen behooren tot de over winnaars uit den wereldoorlog en voe len zich gelijkelijk bedreigd door het streven van sommige overwonnenen (Hongarije en Bulgarije) naar herzie ning der vredesverdragen. Hun ver bond onder het patronaat van Frank rijk kan dus politiek als van zeer na tuurlijken aard heeten en kan uit dien hoofde wel een stootje velen. Intusschen, niets is onvergankelijk op deez' aard, en alle natuurlijkheid ten spijt blijft een breuk in de Kleine En tente daarom altijd denkbaar. Er kun nen b.v. politieke krachten ontketend worden, die sterker zijn dan het bind middel der Kleine Entente. Vooral in dezen tijd, nu de staatkundige aspec ten zich met den dag wijzigen, is van alles mogelijk. De nieuwe geruchten over oneenig heid in den boezem der Kleine Entente houden verband met de draai, die de Fransche politiek de laatste maanden heeft genomen. In Zuid-Slavië ziet men het n.l. met leede oogen aan, dat Pa rijs zulke dikke vrinden met Moskou is geworden en dat Tsjecho-Slovakije dit Fransche voorbeeld mlt grooten spoed meende te moeten navolgen. Bo vendien zal men binnenkort zeer ver moedelijk beleven, dat Roemenië ook een verdrag van wederzijdschen bij stand met Rusland sluit. Twee leden van het bondgenootschap der Kleine Entente zullen dan dus door nauwe banden met de bolsjewikü verbonden zijn. Het derde, Zuid-Slavië echter heeft een geduchten tegenzin tegen Sovjet- Rusland een tegenzin, die voorloopig de overhand nog wel zal houden, zoo dat er van een RussischZuid-Slavisch verdrag geen sprake kan zijn. Integen deel zouden de sympathieën in hooge Zuid-Slavische kringen voor Duitsch- land thans snel school maken. De Duit- sche minister Goering, die onlangs zijn .door D. A. POLDERMANS. Er was feest-beroering op 't anders zoo stille dorpje 's-Gravenpolder den eersten dag der maand Juni van het jaar 1674, zooals men kan opmaken uit het boek van het handbogengilde. Met zekere plechtigheid moet dit boek op 't laatst van het „ongeluksjaar" 1672 in gebruik zijn genomen, toen het pas was afgeleverd door den Goeschen boekhandelaar Marynis Smitegeit, die voor de levering van dit „gilde schrijff- boeck" zeven schellingen in rekening bracht. De boekhouder wijdde het in door te beginnen met de „Ordonnantie ende willekeure vant hantbogengilde van prochie ende heerlickheyt van 's- Gravenpolder waernaer dat yder schut ter hem sal hebben te reguleren ge- maeckt bij d'ed: heeren. ambachtshee- ren als volgt." En dan vólgt het schut- tersreglement in 14 artikelen, waarover ik later nog wel eens wat vertellen wil- Maar nu, op dien eersten Junidag zeg ik, schudde men de dagelijksche zor gen van de schouders. Wél lagen *êr droeve en benauwde tijden achter den rug. De twee voorafgaande jaren had den met ijzeren vuist de beklemming van den oorlog doen gevoelen; een oorlog van ons kleine landje tegen de twee machtige mogendheden Engeland en Frankrijk, waarbij zicK" als nijdige keffers Munster en Keulen hadden ge voegd. Het land had aan den rand van den ondergang gestaan; ook in Zeeland had de geschutsdonder de lucht doen trillen, maar dank zij naast God het wijs beleid van den jongen Stadhouder Wil lem III en het onvolprezen talent van Bestevaer de Ruyter, „den schrick des Grooten Oceaans", die o.a. in den slag bij Kijkduin zijn ouden roem handhaaf de en 't grimmige gevaar, dat van de zeezijde dreigde, wist te keeren, dank zij dat alles, was in Februari 1674 de vrede met Engeland gesloten. En die vrede werd spoedig gevolgd door dien met Munster en Keulen. Wèl bleef Frankrijk nog te bestrij den, maar er was licht, véél licht en huwelijksreis door den Balkan maakte, moet eenigen politieken invloed ten gunste van het derde Rijk te Belgrado hebben uitgeoefend, al bleef dat dar. beneden zijn eigen verwachtingen. Zaterdag a.s. nu komt een en ander ter sprake in de bijeenkomst van den permanenten raad en dan zal dus kun nen blijken, in hoeverre de diverse ge ruchten juist zijn. Voorloopig moeten wij nog zien, dat er inderdaad een ver koeling tusschen de drie landen is in getreden. Te meer, daar de Zuid-Sla vische ministerpresident en minister van buitenlandsche zaken Jeftitsj de volgende week een bezoek aan Parijs zal brengen, allicht niet om de Fransch- Zuid-Slavische banden te laten verslap pen, maar eerder om ze te verstevigen. Waarbij dan evenwel bedacht moet worden, dat de politieke positie van Jeftitsj er in eigen land den laats ten tijd niet steviger op geworden is. Anders ge zegd: men weet niet of zijn pro-Fran- sche gezindheid een beduidende poli tieke meerderheid in Zuid-Slavië ach ter zich heeft. EEN NATIONALE LANDDAG VAN DE BURGERWACHT. Op 10 September te Den Haag. Op 10 September wordt in Den Haag een nationala landdag van de Vrijwil lige Burgerwachten in Nederland ge houden. Er heeft zich daarvoor een uitvoerend comité gevormd, waarin o.a. zitting nemen de heeren jhr. mr. B. C. de Savornin Lohman, lid van de Eerste Kamer te Utrecht, voorzitter, mr. dr. W. G. A. van Sonsbeeck, burgemeestei van Breda en lt.-generaal M. Ridder van Rappard, onder-voorzitters. Een eere-comité wordt gevormd door de voorzitters van de beide Kamers der Staten-Generaal, mr. W. L. baron de Vos van Steenwijk en jhr. mr. Ch. J. M. Ruys de Beerenbrouck, gep. vice- admiraal F. Bauduin.chef van het mi litaire Huis der Koningin, gep. generaal- majoor J. H. F, graaf Du Monceau, op- perceremoniemeester van de Koningin, den voorzitter van den ministerraad, dr. H. Colijn, den minister van binnenland- sche zaken, mr. H. de Wilde, den minis ter van defensie, dr. L. N. Deckers, mr. D. Fock, minster van staat, oud-gou verneur-generaal van Ned.-Indië en lid van de Eerste Kamer, jhr. mr. D. J. de Geer, minister van staat en lid van de Tweede Kamer, jhr, mr. F. Beelaerts van Blokland, vice-president van den Raad van State, jhr. mr. R. Feith, pre sident van den Hoogen Raad der Ne derlanden, gep. generaal C. J. Snijders, gep. luit.-generaal H. N. A. Swart, luit.- generaal jhr. W, Röell, gouverneur der residentie, de commissarisssen der Ko ningin in alle provincies en de burge meesters van Amsterdam, Rotterdam en Den Haag. De burgerwachtsdag, aldus schrijft het uitvoerend comité in een circulaire aan de burgerwachtsbesturen, zal getuige nis afwerpen van het gevoel van een heid en saamhoorigheid van trouw aan het wettig gezag en van bereidheid en vasten wil dit gezag te allen tijde, wan neer dit noodig mocht zijn, te steunen tegen elke gewelddadige aanranding, van welke zijde ook. Daar het doel is getuigen, zullen de deelnemers een offer moeten brengen en de kosten zelf hebben te dragen. Ge rekend wordt op tenminste 10.000 deel nemers uit alle deelen des lands. In een nadere mededeeling omtrent de or- ganisatie wordt bekend gemaakt, dat de burgerwachtsdag kan worden onder verdeeld in twee hoofddeelen: le. een samenkomst op „Houtrust", waarbij zoo mogelijk enkele demonstraties wor den gegeven en toespraken gehouden en waarbij het innerlijke karakter van het instituut der burgerwachten naar voren zal treden en 2e. een marsch door 's-Gravenhage van Houtrust naar het Malieveld, met défilé, waarbij ook naar buiten zal blijken, hoe krachtig en kern gezond het instituut der burgerwachten is en tot welk een belangrijke organi satie het in den loop der jaren is uit gegroeid. De deelnemers kunnen naar eigen wensch al dan niet in uniform gekleek en gewapend zijn, Mitrailleurs, tanks, voertuigen enz. worden echter niet meegevoerd. Met de Ned. Spoorwegen is overeengekomen, dat in hoofdzaak per trein de reis naar de residentie wordt gemaakt. ten onrechte, dat zij hier in het midden gelaten zeker ernstig geleden. Wij hopen van ganscher harte op een zoo spoedig mogelijk tot stand komen van den spellingvrede. Oud-minister Marchant zal zulks zonder twijfel zeker even vurig als wij wenschen. Welnu: wij gelooven dat hij tot dat doel n u het meeste zal bijdragendoor verder aan den strijd om de invoering der spelling-1934 geen al te fel aandeel meer te nemen. Liever niet meer Het valt ons niet gemakkelijk, maar wij moeten het in 't belang van de goede zaak zeggen: het ware te wenschen dat oud-minister Marchant zijn voornemen, om nog verder als publieke voorvech ter van de nieuwe spelling op te treden, liet varen. De vereeniging „Spellingvrede". wel ker doelstelling overigens onze hartelijke instemming heeft, vond mr. Marchant nl. bereid in dit najaar te houden propa- gandavergaderingen op te treden. Dat moest de vereeniging en dat moest ook de oud-minist§r niet doen. De voorstanders eener vereenvoudig de schrijfwijze van onze taal, waaronder wij ons rangschikken, zijn mr. Marchant er zeer dankbaar voor, dat hij den Gor- diaanschen knoop op een schappelijke wijze heeft doorgehakt. Zij verhelen zich echter niet, dat de wijze, waarop deze wel zeer strijdbare en zelfs strijdlustige minister het tot stand gekomen vergelijk heeft verdedigd en gepousseerd, niet altijd tactisch juist was. De vrees, dat de vlotte invoe ring der vereenvoudiging door dit per soonlijke element eer belemmerd dan bevorderd is, groeide bij sommigen tot zekerheid. Sindsdien heeft mr. Marchant nog maals op een uitzonderlijk opvaRSnde wijze in de felste schijnwerpers der pu blieke belangstelling gestaan, en zijn po pulariteit heeft daaronder terecht of dóór dat licht: vreugde. Ook in de harten der gildebroeders te 's-Graven polder en ze hadden besloten, als van ouds de blommetjes weer eens fijn bui ten te zetten, m.a.w. ze zouden feesten datdat de Middelburgsche krant er 261 jaar later nog van gewagen zou. Al dagen, wat zou 't: wéken van te voren waren door hoofdman en dekens de noodige stekken gestoken; was er gezorgd, dat het doelhof in goeie con ditie verkeerde; w,aren er bestellingen gedaan om het feest een echt smul- karakter te kunnen geven, want van smullen en.nou ja, onze voorvade ren hielden van een hartigen dronk. Daar waren ze voor te vinden. Kijk maar eens n,aar de ouwe schuttersstuk ken in onze musea, naar van der Helst z'n schutters maaltijd!! En die van 's- Gravenpolder zouden voor geen geld van de wereld onderdoen voor hun col lega's elders. Wat deksel! Ze konden hun vrouwen of bij gebreke daarvan hun dochters of .andere „wijffs perso nen", die ze ter feeste meebrachten, niet laten turen op kale schotel^, of leege glazen en drinkkannen! Boven dien: de kas kon er wel zoo'n beetje mee door. Ze hadden pas de hoo rnen met „de hage" van den schutters hof verkocht voor 6 pond 19 schellin gen 3 groot „met de lijffpenningen we- sende 15 schellingen comt samen 7 pont 14 sch. 3 gr. en „dep geheelen ontf.anck" had bedragen 10 pond 6 schellingen 7 groot. Vooruit!! Er kon een feest op staan! Drie dagen achter mekaar en wat er misschien te kort kwamZe voelden zich voor loopig allemaal nog even royaal: dat pasten ze natuurlijk bij. Door de uitstekende zorgen w.as al les fijn in orde en de nieuwe Junizon goot haar vriendelijke stralen tintelend en vroolijk over de lachende zomer- wereld. De dorpsbevolking, al was ze niet direkt in 't feest betrokken, ver heugde zich er over, „dat ze 't zoo trof fen". Wat toch is treuriger dan een beregende en druipende festiviteit! Vroeg in den namiddag waren de schutters samengekomen in de dorps herberg van Jaap Nagelkerke, een mede gildebroeder. Allemaal present, want' geen van allen had het gewaagd, zich te verzetten tegen artikel vier der or donnantie, dat vijf schellingen boete voorschreef voor hem, die niet bij de „opschote van de papegaey met een booge en ses bouten" (pijlen) aanwezig was. En statelijk waren ze opgetrokken uit de taveerne: „Bartel den diender" die meermalen den Schout de Witte „assisteerde" deftig voorop in z'n ondervest met blommen; z'n ron den hoed van bóven en van ónder grove grijze kousen met figuur tjes d'r in gebreid en stevige leeren stappers. Achter hem de bode met „het vendel" en dan gewichtig en krijgshaf tig met den boog in de hand en den pijlkoker op den rug de hoofdman Oli vier Dingenisse de Schipper, de Koning Jacob Marinisse Nagelkerke, de de kens Jan Linders Reyloff en Johannes Leerenburgh, gevolgd door de overige acht broeders, twee aan twee. Zoo trok de optocht naar het doel hof, even buiten het dorp, aangegaapt door de overige dorpsbewoners en om stuwd door de jeugd, die in bedwang werd gehouden door Bartel z'n doorn stok. Daar verdwenen ze door de doelhofpoort en zoo dadelijk zou de pretneen, 't was ernstiger zou de edele strijd beginnen. Ze deden allen hun best, ze mikten en loerden, ^rant het was geen kleinigheid! Behalve de eer toch, kwam er nog meer om den hoek. Hoor maar: „Wat schutter ofte gildebroeder den vogel sal comen aff te schieten sal vrij sijn van sood.anigen kosten ende lasten als er ter cause vant gildefeest te houden sullen comen te vallen." Wat blief je! En de fraaie oude zil veren schilden blonken in den zonne schijn als de verhitte schutterstronie's warm van de zon en parelend van zie je, de brouwer uit de Wereld had toch zoo'n razend fijn middel tegen den dorst gefabriceerd. Luid schalde het gejuich als een kal of een kleine vogel boven van d.e prange naar beneden tuimelde, toen een der zijvogels naar om laag zweefde; maar het gejubel dreigde gevaarlijk te worden toen Ja-! cob Nagelkerke, evenals de vorige riiaal den hoofdvogel met een welgemikt schot van .zijn hooge standplaats deed zwie ren; weshalve hij „tot Coninck wert gecontinueert". Nog eenigen tijd en vóór zessen trok de stoet, zij het ook wat minder stoetachtig, terug naar de herberg, waar intusschen de „susters" DE GEREF. KERK EN DE N. S. B. De kerkeraad der Geref. kerk van' Bergen op Zoom, heeft na een breed voerige bespreking naar aanleiding van een ingekomen brief van de classis Tho- len, w.o. Bergen op Zoom ressorteert, uitgesproken dat hoewel ten zeerste veroordeelende de beginselen der N.S. B., hij toch niet accoord kan gaan met de uitspraak, zonder nadere motivee ring, dat het lidmaatschap van de Geref. kerken onvereenigbaar is met dat van de N.S.B. en het adres aan de kerken om dienovereenkomstig te handelen. De kerkeraad zal dit zijn gevoelen na der bij de classis aanhangig maken. De kerkeraad der Geref. kerk van Hilversum nam op voorstel van een zij ner predikanten, ds. H. v. d. Elskamp de volgende conclusies aan: Wie de be ginselen van de N.S.B, onderschrijft en daaruit begeert te leven, verwerpt daarmede onze belijdenis en kan daar om onmogelijk tegelijkertijd lid zijn van de Geref. kerk. Waar velen door deze beweging bekoord worden, zonder vol doende kennis te hebben genomen van of in te stemmen met de beginselen van de N.S.B., moet door voortdurende on- (Ing. Med.) waren aangekomen en waar al den hee- len dag de „kookster" met haar help sters druk in de weer waren geweest om voor den „maelteijt" te zorgen. En nu ging het er me zoo eens even van langs! Wat vandaag niet gebruikt werd, kwam morgen wel aan de beurt en na morgen kwam er weer een dag. Drie avonden achter elkaar werd er geschutterd, m.a.w. gegeten en gedrön- ken van heb ik jou daar. En ook die smulpartij was min of meer gereglemen teerd. In artikel 12 stond: „in 't hou den vant gildefeest sal bij de gilde- broeders ende susters dese regel Weer- dig geobserveert en nagecomen te we ten dat sich niemant langer en sal niet de spise op de tafel staende vervroy- licken ofte deselve bijblijven als tot den negen uren des avonts ten wel- cken eynde de dekens geautoryseert ende gelast blijven sonder tegenspre ken van iemant op de voorgemelte ure de spijse van de tafel te dragen of te doen dragen en annopende die drancken sal ter ure voorsz(egd) eenige meer ge tapt ofte geschoncken werden dan al leenelick die als dan in de kannen en de glasen bevonden werden sal sonder nochtans geduerende 't drincken dier overyge dranck kaarsen ofte ander licht ten laste vant gilde te mogen bran den." Dusom negen ure taptoe met verlof om de staartjes óp te toeteren in den donker of met eigen betaalde illuminatie. Ja, ja, ze kénden toen d'r mannetjes! Nu vraagt ge: „.wat verorberden die wakkere schutters en schuttersdames?" 't Menu is er niet meer, m.aar wel de rekening en verantwoording van boven vermeld drie daagsch schuttersfestijn. En die spreekt duidelijk genoeg. Luister maar „even". 't Is .alles in ponden schellingen en grooten. Vooreerst betaelt tot Mars. Mesoeck van 46 pont koeyevlees tot 8 gr.: pont alsmede 20 pont tot 8 gr.: 't pont als noch 16 pont en alff schape vlees tot 9 gr. pont, tsamen 2 116 4; noch betaelt aen pieter crins som- merzee van 9 pont schapevlees tot vijii stuyvers pont 0 7 6, noch aen vijs (visch) betaelt 0 13 8, noch tot den bierstekers van een alff vat met een kinneken goet bier 0 19 5, noch aen den brouwer in de derwijzing in prediking, catechisatie en huisbezoek het onschriftuurlijke van die beginselen worden aangetoond. In elk concreet geval moet de kerkeraad beslissen, of iemand door belijdenis of wandel zich des Heeren tafel onwaardig maakt. De classis Alkmaar der Geref. ker ken heeft naar aanleiding van een vraag van de kerk van Urk in hoever de ker kelijke tucht moet worden toegepast op leden die weigeren voor het lidmaat schap van de N.S.B. te bedanken, een commissie benoemd om hem daarover te rapporteeren, bestaande uit de pre dikanten ds. D. Hoek te Enkhuizen; ds. W. Doorenbos te Urk en ds. J. Vrolijk Czn. te Opperdoes. (N.R.C.) 3e Vlaamsch-Nationaal Zangfeest. De heer W. de Meyer, Verzoening straat 22 te Borgerhout-Antwerpen schrijft ons: In 1933 werd het le Vlaamsch-Nati onaal Zangfeest gehouden in de Han delsbeurs te Antwerpen. Ruim 8000 me dewerkers waren opgekomen en zongen een tiental algemeen bekende volkslie deren onder leiding van den bekenden massa-dirigent en toondichter Jef van Hoof. Het 2de Vlaamsch-Nationaal Zang feest werd door 15000 zangers bijge woond en de Nederlandsche koorver- eeniging ,,'t Koninklijk 's Hertogenbosch Mannenkoor" vulde er ook een paar nummers van het programma. Die massa-uitvoering deed een alge- meene geestdrift oplaaien en onmiddel lijk staken de vertegenwoordigers van 46 Vlaamsche zangvereenigingen de hoofden bijeen om het 3de Vlaamsch- Nationaal Zangfeest nog grootscher op te bouwen. Op Zondag 30 Juni a.s, zal nu in het Antwerpsche Sportpaleis een massa van minstens 20.000 Vlamingen een bloemlezing ten gehoore brengen van de schoonste Vlaamsche Strijd- en Volks liederen. Er zal ook uitgevoerd worden: „Het Lied van 't Recht" (op teksten van den grooten dichter Pol de Mont en mu ziek van Jef van Hoof) en „Remember" van Peter Benoit. Deze uitvoering zal uitgezonden wor den door het Nationaal Radio Instituut (Brussel-Nedejdandsch) van 15 tot 17 uur. De deelnemers uit Nederland genie ten van tal van voordeelen; o.a. deelna me aan een Stadsfestival met talrijke premieën, groote reducties bij het be zoek aan tal van merkwaardigheden uit de Schelde-stad, etc. Aan de Nederlandsche deelnemers worden gratis van te voren de Zang boekjes opgezonden om de liederen mee te zingen. werelt van een alff vat goet bier 0 13 7, noch van bier axcys 0 11 11, noch v,an tien pont en een vieren deel kaes tot 6 gr. 12 mijten pont 0 5 6, noc.h aen suijcker en cruijdt 0 4 0, noch betaelt aen witte broot en koecken 0 6 3, noch 150 eyer$ tot vijff schell. (h)achl groot thondert comt samen 0 8 2, noch betaelt aan de Witte 37 brooden tot acht groote stuck tsamen 1 4 2, noch aen slae 0 5 8, noch betaelt aen Jacob Nagelkerke over huysvestinge, kannen, glasen, tservet- ten de vrouwe voor haerrebeyt (arbeid) van koocken alsmede de dochter vau schotelen te wassen als anders en de voort gene tot mael van noode w,as 1 10 0, noch aen wagenvracht 0 2 0, noch betaelt aen lindert van der noot van acht stoop wijn tot drij schell.: de stoop den axcis tot 6 gr. en 6 myten Ider stoop comt sa men 1 8 2, noch tot claes ja- copse biersteker een alff vat goet bier den axcis en voergelt tsamen 1 1 10, noch aen jan linders rulhoff van 18 pont boter tot elff groote en een ortje (oortje) tpont samen 0 17 2, noch aen winckelware 0 7 11, noch betaelt aen de bode 0 10 0, noch aen cerpel (karper) 0 4 0. Zoo men ziet, komen er nog geen aardappels bij te pas. Die vindt men pas veel later vermeld. Ook tóen gold het, dat de rekening onder uit den zak komt. 't Bleek n.l. dat de heeren verder hadden gesprongen, dan hun stok lang was, iets wat in on zen tijd óók niet zelden voor valt. Ieder gildebroeder moest in z'n beurs blazen, om het tekort bij te passen. En toen had je de poppen aan het dan sen, Broeder Pieter Gillissen Faveur, die drie dagen lang lekker mee had ge fuifd, weigerde dood gewoon, om z'n aandeel bij te dragen en of de anderen hoog sprongen of laag: de klaplooper hield voet bij stuk en liet er zijn me- deschutters voor opdraaien. Hij had dus goeie sier gemaakt op kosten van een ander.... wat tegenwoordig óók al geen zeldzaamheid is. Men ziet dus ook hier alweer, dat er niets nieuws onder de zon is. accijns. 2% liter.

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1935 | | pagina 5