„NEUTRAAL" GLAZEN
BINNENLAND.
ZEELAND.
ONDERWIJS.
KERKNIEUWS.
LINTVELT's BAZAR - GOES.
No. 265.
DE „ROODE" DINSDAG.
V.A.R.A. CONTRA P.T.T.
a
HET „GEMOEDELIJKE"
PLATTELAND.
DE HAVENWERKEN VAN
CURASAO.
De salarissen der Provinciale
ambtenaren.
UITSLUITEND
VOOR UW INMAAK.
MIDDELBURG.
ZEEUWSGH-VLAANDEREN O.D.
ZEEUWSCH-VLAANDEREN W.D
Het besluit van de huisvrouw: „Ik gebruik
alléén Blue Band" is een verstandig besluit!
Blue Band versch gekarnd - is immers Hollands
beste standaardmerk - gewaarborgd
door de Blue Bandfabrieken.
per
ifepond spalcjé
VERSCH GEKARND
MET 25 °/0 ALLERFIJNSTE ROOMBOTER ONDER RIJKSCONTROLE
EEN ZEEUWSCH REGENT UIT HET
LAATST DER XVIIIe~EEUW."
door
Mr. J. H. Bybau.
We meldden gisteren reeds de groote
drukte op Houtrust in Den Haag bij de
groote betooging van S. D. A. P. en N.
V, V. tijdens de redevoeringen.
Om 2 uur ongeveer verliet de kop
van den stoet het terrein. Achter de
vaandels liepen de leden van het partij
bestuur en van het N. V. V.-bestuur, de
Kamerfracties en daarachter sloten zich
de tienduizenden deelnemers aan,
De tallooze vlaggen en banieren wer
den afgewisseld door borden en doeken,
waarop de „eischen" vermeld stonden.
Deze zijn: „ontwapening", „socialisa
tie", „uitvoering van groote werken",
„40-urige werkweek" en „extra belas
tingheffing van vermogens en hooge in
komens". Op groote onderlinge afstan
den marcheerden muziekkorpsen mee.
Buiten Houtrust heerschte een gewel
dig gedrang, in verband met de ver
schillende belangstellenden, die terzijde
van den weg opgesteld stonden.
De politie besloot daarom tot een
kleine wijziging der route en leidde de
betoogers door de Obrechtstraat en
Verhulststraat naar de Stadhouderslaan.
Onder een voortdurenden regen trok
men door Park Zorgvliet naar het eind
punt aan de Van Alkemadelaan,
De betooging had onderweg een ge
regeld verloop,
Zooals vanzelf spreekt veroorzaakte
de optocht een vrij aanzienlijke stagna
tie in het verkeer. De spreekkoren de
den zich onafgebroken hooren. Bij het
Vredespaleis dreigde het een oogenblik
tot ongeregeldheden te komen toen een
groep demonstranten, naar men mede
deelde leden van de O. S. P., die zich
toegangskaarten hadden weten te ver
schaffen, de orde wilden verstoren.
De politie greep echter onmiddellijk
in en verwijderde eenige personen uit
den stoet. Het incident was daarmede
geëindigd.
Tegen half vier arriveerde de kop
van den stoet aan het eindpunt de Van
Alkemadelaan. Daarna werd de stoet
groepsgewijze ontbonden. Elke groep
werd toegesproken. Het duurde eenige
uren voordat de laatste betoogers het
eindpunt hadden bereikt. In den stoet
liep mede een groep demonstranten wel
ke een doek medevoerden met een op
schrift, waaruit viel af te leiden, dat
deze greop vormde een deputatie van
de R. K. georganiseerden uit Eindhoven.
Deze groep werd door de overige betoo
gers luide toegejuicht,
Zooals gemeld, zou de V.A.R.A. de
socialistische betooging in Den Haag
op gramofoonplaten doen opnemen.
Hiertoe had zij twee telefoonlijnen Hil
versumDen Haag in huur gevraagd,
welk verzoek echter door het hoofdbe
stuur der P.T.T. is geweigerd. Daarom
moest het opnemen van de redevoerin
gen in Den Haag zelf geschieden.
Het „Volk" bericht nu, dat op advies
van haar rechtskundigen adviseur de
V.A.R.A. heeft besloten het staatsbe
drijf der posterijen en telegrafie in rech
ten aan te spreken voor vergoeding van
de schade, ontstaan uit de kosten, ver
bonden aan het vervoer van apparaten
en toestellen naar Den Haag, alsmede
van de kosten, voor de technische in
stallatie in Den Haag en dat wel uit
overweging, dat nog in de regeling van
het telefoonverkeer, noch in de wet
ook maar iets voorkomt, dat een wei
gering als begaan, zou toestaan.
In de raadsvergadering van Heesch
van Maandag heeft de heer v. d.
Heijden een brief voorgelezen, getee-
kend door de wethouders en alle raads
leden en gericht tegen den burgemees
ter. Er worden allerlei beschuldigingen
tegen den burgemeester in geuit; er
wordt in gezegd, dat de raad den bur
gemeester niet kan en mag vertrouwen;
dat de burgemeester den raad dwars
wil zitten en dit boven de belangen der
gemeente stelt. De brief eindigt aldus:
Men prevelt wel in gezaghebbende
kringen, dat uwe benoeming een vergis
sing is of liever een mislukking. Het is
te hopen, dat zulks waar is en dat die
vergissing of die mislukking alsnog zoo
spoedig mogelijk wordt hersteld, want
anders is de raad van Heesch verplicht
als zijn oordeel naar voren te brengen:
„dat uwe benoeming een schandaal in
Nederland is", te meer daar uw verle
den genoegzaam bekend moet zijn ge
weest.
Daarom vindt de raad van Heesch 't
zoo jammer, dat zulke benoeming des
ondanks töt stand is gekomen, want op
die manier loopt gevaar, dat er nog
veel meer ongelukken van burgemees
ters den boer worden opgezonden.
Met algemeene stemmen werd, aldus
het Hsgz,, besloten, den brief aan de
Kroon en aan Ged. Staten te zenden.
Naar uit Panama wordt gemeld
woedt een hevige storm op de Carabi-
sche zee en over geheel midden-Ame-
rika. Het Amerikaansche s.s. „San Si
meon" en het Engelsche s.s. „Phemius"
dat eenige passagiers aan boord heeft,
hebben s.o.s.-seinen uitgezonden. Men
vreest, dat het Engelsche stoomschip
gezonken is, voordat hulp aanwezig
kon zijn. Op Jamaica, in Honduras en
in Nicaragua is veel schade aangericht.
Men vreest dat de havenwerken van
Curacao ernstig beschadigd zijn.
Ter voorkoming van misverstand ge
ven wij hierbij nog wat uitvoeriger
weer, wat Ged. Staten van Zeeland in
de toelichting op de begrooting 1933
mededeelen in verband met het alsnog
niet voorgestelde verlagen der wed
den en loonen van het Provinciaal per
soneel. In het algemeen gesproken
aldus Ged. Staten zijn de wedden
en loonen geenszins hoog, in vergelijking
met hetgeen elders betaald wordt, veel
eer laag te noemen. In het bijzonder
geldt dit ten aanzien van de ambtena
ren, die in hoogere rangen werkzaam
zijn; ten aanzien van de lagere function
narissen zou daarentegen, althans met
betrekking tot sommigen hunner, en
(Ingez. Med.)
gelet op den aard hunner werkzaam
heden, wellicht de vraag gesteld kun
nen worden of hunne belooning niet
eenige vermindering zou kunnen on
dergaan. Ged. Staten hebben zich hier
omtrent nog geen definitieve meening
gevormd en wenschen hunne gedach
ten dienaangaande nog nader te bepa
len; mochten hunne overwegingen er
toe leiden bovenbedoelde vraag beves
tigend te beantwoorden dan ligt het in
hunne bedoeling in de e. v. zitting met
voorstellen te komen, teneinde het mo
gelijk te maken, dat voor bepaalde aan
gewezen groepen en bij aanstelling van
nieuw personeel in die groepen, een la
gere bezoldiging kan worden toege
kend. Een aanleiding te meer om thans
niet met een voorstel tot algemeene
verlaging der jaarwedden tot de Sta
ten te komen, vonden Ged, Staten
voorts in de omstandigheid dat tij
dens het opmaken der begrooting door
de Kroon de verklaring is afgelegd, be
doeld in art. II derde lid, der wet van
18 Maart 1932, dat n.l. het gemiddelde
der wedden en loonen, inbegrepen het
verhaal der pensioenbijdragen, niet
voor verlaging in aanmerking komt.
Eenjarig bestaan.
De tijden gaan snel; dit merkt men
dagelijks, maar soms staat men nog ver
baasd over de snelheid.
Zoo ging het ons, toen we vernamen,
dat de Middelburgsche Brandweerver-
eeniging, dat is de vereeniging van de
manschappen van onze nieuwe brand
weer, a.s. Zaterdag reeds haar éénjarig
bestaan herdenkt in Mercurius en zulks
met medewerking der Mandoline- en
Tooneelvereeniging Apollo".
Het programma kondigt een drietal
éénacters aan.
Er zijn maatregelen getroffen, dat
mocht onverhoopt dienst moet worden
gedaan, de brandweerlieden ten spoe
digste de kazerne kunnen bereiken,
SAS VAN GENT. Dinsdagmorgen
kwam de locomotief der coöperatieve
beetwortelsuikerfabriek alhier, toen zij
van het station kwam met ramp gela
den wagons, in botsing met de juist
passeerende personentram der Z.-
Vlaamsche Tramweg Maatschappij. Een
gedeelte van den personen wagen werd
ingedrukt en een zich in dezen wagen
bevindende dame Jicht aan beide bee-
nen gekwetst. De stoffelijke schade is
nog al groot.
BRESKENS. De vereeniging voor
Vreemdelingenverkeer, die voor 1933
een 2e Zeeuwsch-Vlaamsche Jaarbeurs
organiseert, heeft besloten de beurs
niet in houten gebouwen te houden, doch
daarvoor ijzeren aan te schaffen. Het
totaal aantal te verhuren standruimte is
aanmerkelijk grooter dan in 1931, Dit
zal thans een oppervlakte beslaan van
plm. 1500 m2 tegen 1000 vierk. meter
in 1931,
BRESKENS. De Vereeniging voor
Volksontwikkeling opende het seizoen
1932-'33 met 'n vroolijk programma. De
bekende Vlissingsche Jaszband The jol
ly Brittannaders trad gisteravond voor
haar op.
AARDENBjURG. Voorafgegaan door 'n
tentoonstelling van de modellen voor
BLUE BAND
(Ingez. Med.)
,„Ons Jeugdwerk" en een l'ezing van
mej. A. M. Bos over: „Ontwikkelings
werk— Clubwerk" had Maandagavond de
algemeene vergadering' plaats van liet
departement Sluis—Aardenburg van liet
Nut. De ontvangsten bedroegen over '31-
'32 f780, de uitgaven f 674. Als be
stuurslid werd de heer I. A. de Brau-
wer herkozen.
Een drietal lezingen w.o. een. over IJs
land en een over Rusland alsmede een
cursus voor 'jeugdwerk zullen dezen
winter worden gehouden.
Geslaagd voor. het Voorloopig Ma
chinistendiploma de heer P. Ariëns,
leerling van de „De Ruyterschool" te
V 1 i s s i n g e n.
Uit een oude kerkrekening van
Hulst uit 1512 vonden wij enkele aan-
teekeningen van betaalde bedragen,
die op het eerste gezicht een onder
werp betreffen, welke aan profanatie
doet denken, want letterlijk luidt het:
1512 een man gezonden te Mechelen
om te bezien wat men mette god doen
zou, als hij te Repelmonde op thooft
was 12 gr.; id. Adr. Martin doen hij te
Repelmonde was om den god te haleve
12 gr.; id. Mr. Matheus Kelderman met
zinen zuene van verteerde costen als
men de god te Repelmonde haelde 8
gr.; als men hem te waghen laedde 10
gr. en van den waghen dede 4 gr. en
ten slotte in 1514 bet. Mr. Matheus Kel
derman van dat hem bij kerkmrs, be-
loeft was voor dat de god bij hem ghe-
leydt was 10 Sch.
Deze aanteekeningen houden heele-
maal geen ontheiliging in, want de God
waarvan hier sprake is, zal hoogst
waarschijnlijk een groot beeld van den
Heiland geweest zijn, dat op het kerk
hof thuis behoorde, om bij te bidden
voor de dooden of in elk geval iets van
dien aard.
Feitelijk is een andere post, uit gods
dienstig oogpunt vreemder, en wel uit
1415 en later meermalen herhaald: 1415
bet. te Lootius dat de luders droke-
-O
3.)
Da
De Magistraat van Tholen bestond behalve uit
een aantal Raden, die voor het leven zitting had
den, uit 2 Burgemeesters en 8 Schepenen, die voor
een jaar werden benoemd. Elk jaar werd dus, zoo
als dat heette, de wet vermaakt. De benoeming ge
schiedde door den Stadhouder bij wege van electie,
uit een hem aangeboden voordracht. In de maand
April kwam de magistraat met den baljuw bijeen
en maakte een voordracht op van 4 personen, waar
uit twee Burgemeesters moesten worden gekozen.
En Baljuw en Raden stelden een lijst van 14 per
sonen samen, waarbij dan gevoegd werden de 2, die
niet tot Burgemeester waren genoemd. Uit deze 16
koos de Stadhouder dan vervolgens de 8 Sche
penen.
Volgens het op dit stuk bestaande privilege, dat
reeds door Keizer Karei V aan de stad geschon
ken was, hadden deze verkiezingen steeds plaats
op Sint Servaasdag, den 13en Mei en zoo vinden
wij dan ook in het Memoriaal opgeteekend:
„1783, den 13 Mei, door Zijn Doorluchtige Hoog
heid den Heer Prince van Oranje, Erfstadhouder,
geëligeerd als schepen te Tholen, en ten zelvenden
dage beëedigd. Deze laatste toevoeging prijkt ook
bij de reeds vermelde benoemingen, en bij alle vol
gende. Bij elke ambtsaanvaarding werd telkenmale
plechtig een eed afgelegd, waarborg voor nauwge
zette ambtsvervulling, een traditie, die zich bij alle
wisseling heeft gehandhaafd, en zelfs tot nu toe
wordt voortgezet, zij het ook, dat in lateren tijd de
belofte daarnaast is gekomen.
Met die benoeming tot Schepen heeft Van Sta-
pele dan zijn intrede in de eigenlijke Regeering der
Stad gedaan.
Hij was toen nog geen 22 jaar oud.
Het ging dus fortuinlijk.
Hij bleef eerst bij het financieel beheer. Het
thesauriersschap en de Huisschatting werden ook in
'83 aan hem opgedragen. In '84 wordt hij secretaris
der stad, hetgeen tevens insloot het griffierschap
van de Vierschaar. Immers de Magistraat was niet
alleen met besturende, ook met rechtsprekende
macht bekleed. In dit ambt blijft hij eenige jaren
werkzaam, Het dagregister vermeldt daarvan ver
der geen bijzonderheden. Er gebeurde ook niet bij
zonders. Wel was buiten onze grenzen de Ameri
kaansche Vrijheidsoorlog ontbrand, die ons land ook
in oorlog met Engeland bracht, en die het voorspel
zou worden der bloedige revolutie, maar in het
maatschappelijk en staatkundig leven der Repu
bliek, hoewel men er met groote belangstelling in
meeleefde, was de invloed van deze gebeurtenissen
nog niet merkbaar.
In die jaren vinden wij in de aanteekeningen
slechts opgeteekend zijn huwelijk en een jaar later
de geboorte van zijn eerste kind. De doop daarvan
het behoeft eigenlijk nauwelijks vermelding, want
het past weer zoo volkomen in den tijd, dat het
bijna vanzelf sprekend is had plaats in de Waal-
sche Kerk.
Dan volgt weer een benoeming, in de lijn waarin
blijkbaar zijn neiging ging. In 1790 wordt hij „ont
vanger van den lOOsten en 200sten penning op de
huizen, molens, thienden, dijk- en gorsettingen, col
lateraal en rentieren over deze stad en Eijlande
Nieuw-Vosmeer en Sint Philippusland". De titel is
lang genoeg, en het ambt was dan ook blijkbaar zoo
gewichtig, dat de benoeming, die door de stadsre-
geering geschiedde door de Staten bevestigd moest
worden.
Nog eens wordt dan de geboorte van een kind
vermeld. Ik zal U met de bijzonderheden uit het
familieleven niet teveel vermoeien, doch noem dit
nog even, omdat nauwelijks 2 maanden later de
aanteekening volgt: 1791, den 25 September is mijn
jongste kind, genaamd Anna Lambarta, gestorven,
en den 27 daaraan in het Choor der Groote Kerk te
Tholen begraven. Soortgelijke mededeelingen be
vat het geschrift verscheidene en zij doen ons scherp
zien, hoe het schijnbaar zoo paisibele leven van het
voorgeslacht telkens wreed werd verstoord. Tal
rijker gezinnen dan thans, maar hoe ontzaggelijk
veel sterfgevallen Welk een leed moest telkens en
telkens weer worden doorgemaakt. Naar het uiter
lijk: rust, en heel wat minder nerveus jagen dan
tegenwoordig, maar innerlijk waren de levens stel
lig niet minder bewogen.
Intusschen gaat het leven voort en bereikt Van
Sfapele op zijn 31ste jaar een hoogtepunt: 13 Mei
1793 door Zijn Doorluchtige Hoogheid, den Heer
Erfstadhouder, geëligeerd als Burgemeester bin
nen de Vierschaar der Stad Tholen.
En een jaar later; 13 Mei 1794 ben ik geëligeerd
en in eed genomen als eerste regeerende Burge
meester dezer stad.
En hiermede neemt tevens de normale rustige
levensloop een einde.
De revolutie, in Frankrijk al eenige jaren in vol
len gang en toen alreeds over haar hoogtepunt heen,
was eindelijk ook overgeslagen naar deze gewesten,
De Fransche invloed in ons land nam een aanvang,
en de oude Republiek ging te gronde.
Op 18 Januari 1795 scheepte het stadhouderlijk
gezin zich te Scheveningen in en door de Patriot
ten, die nu de macht in handen kregen, met behulp
der binnengedrongen Franschen, werd een nieuwe
Staatsorganisatie in het leven geroepen.
Doordat in Frankrijk toen reeds het ergste ach
ter den rug was en de gematigde opvattingen den
boventoon voerden, ging ook hier onder leiding der
Fransche representanten alles met gematigdheid
toe. Aanvankelijk gebeurde niet veel meer, dan
dat de oude colleges andere namen kregen en
sommige ambtsdragers door andere werden ver
vangen.
Het Comité revolutionnair, dat zich in Amster
dam had gevormd, zond zijn agenten naar alle ste
den uit, om daar de burgerijen te bewerken en de
Regeeringen om te zetten.
Zoo ook naar Tholen. Wij vinden er den weer
slag onmiddellijk van in Van Stapele's aanteekenin
gen,
„14 Februari 1795 ben ik als regeerend Burge
meester door een Comité revolutionnair uit de bur
gerij dezer stad ontslagen, gelijk toen ook de geheele
regeering van hunne posten wierden ontzet, wor
dende het geheele land door de Fransche troepen
overheerscht".
Intusschen, zooals ik reeds zeide, de leiding der
omwenteling berustte bij de gematigde elementen,
en de Thoolsche burgerij schijnt ook al niet wild-
revolutionnair of bloeddorstig te zijn geweest.
Blijkbaar ook was Burgemeester Van Stapele een
populair man, want na de mededeeling van zijn af
zetting volgt onmiddellijk:
„ten zelvenden dage wierd ik door de zoogenoem
de Volksstem wederom geroepen en als volksver
tegenwoordiger aangesteld en beëedigd voor 2
maanden.
Het lijkt wel of men wat geschrokken was van
zijn eigen kordaatheid en men wist niet beter te
doen dan den afgezetten Burgemeester onder een
anderen naam maar weer op zijn post te herstel
len. Echter ook de van het kussen gestooten oude
regenten hadden nog een woordje mee te praten.
Zij waren nog volstr.ekt niet volkomen murw en
bukten niet aanstonds onder de nieuwe macht.
Rustig hebben zij erover beraadslaagd en de aantee
keningen vervolgen dan ook:
„Deze post is alleen door mij aangenomen oj> aan
rading en met overleg van mijn vorige ambtgenoo-
ten".
Toen de 2 maanden om waren en een nieuw
stadsbestuur werd gekozen, nu voor een jaar, be
vond Van Stapele zjch wederom onder de geko
zenen, maar zijn aarzeling werd nog grooter en de
benoeming werd slechts provisioneel door hem aan
genomen, „vermits ik begreep dat de aanstelling
niet wettig was".
Dit begrip schijnt van een juist inzicht te getui
gen, want ruim een maand later, op 24' Mei 1795,
werd reeds weder in een volksvergadering een nieu
we Municipaliteit gekozen „onder welke ik mij niet
bevond."
(Wordt vervolgd.)
