Ijïrotrinciale JJeettvu srhe
a
RSIS
m ONZE
•en
No. 2 8 6.
Twee bladen.
VRIJDAG 5 DECEMBER 193 0.
Eerste Blad.
173e Jaargang.
IN DE VERGADERING
ONZER VROEDSCHAP
»«Pen\tgelro,'zCo»!e°' Waaraa"
STATEN-GENERAAL.
Landbouw
Ipii
BINNENBAND.
DE VLOOTWET.
RAAD VAN STATE.
DE C. N. A. B, CONTRA DEN STAAT,
DE WERKLOOSHEID.
DE ZWOLSCHE EEUWFEESTEN.
PERSKRONIEK.
VADERLANDSCHE BANK
Voor Belaste Waarden, Den Haag,
ZEELAND.
MIDDELBURG.
De Vooruit,
ZUID-BEVELAND.
en
MIDDELBURGSCHE COURANT
mo-
van
Rijks
tij ti
et 5
rerk-
het
van
lkels
ddag
dat:
niet
tien
trok-
jege-
tot
dag
'12
>a al-
sluit
'dus
door
erkjt
van
van
de
3 tot
ïgen
den
D
nse,
r, D
ijze,
mer
C.
urg;
De abonnementsprijs bedraagt voor Middelburg en 't agentschap Vlissingen
2.30, elders 2.50 per kwartaal. Week-abonnementen in Middelburg
18 cent per week. De advertentieprijs is, voor de gewone advertentiën
30 cent per regel; voor ingezonden mededeelingen 60 cent per regel.
8ij abonnement voor beide veel lager. Men vrage daarvoor de tarieven.
UITGAVE: N.V. MIDDELBURGSCHE COURANT
Lange St. Pieterstraat, Middelburg
T elefoonnummers
Redactie 269 Administratie 139
Postchèque en Girorekening 43255
Familieberichten en dankbetuigingen: van 17 regels 2.10; elke regsi
meer 30 cent. In de rubriek „Kleine Advertentiën" worden, mits uit
drukkelijk daarvoor opgegeven, advertentiën, tot niet meer dan 5 regels
opgenomen a 85 cent bij vooruitbetaling. Advertentiën onder „Brieven" ol
„Bevragen bureau dezer courant" 10 cent extra. Bewijsnummers 5 cent.
mm*
Middelburg, 4-XII-1930.
Zullen we doen, als vele Raadsleden,
en beloven: ik zal kort zijn, meneer de
voorzitter"en dan toch nog een heel
betoog houden?
Ja, doen wij als zij, en nemen we ons
écht en eerlijk voor, het kort te maken
Lukt ons dat niet, dan neme men den
goeden wil voor de daad; dat moet men
bij een Raadslid trouwens óók wel eens
doen.
Merkwaardig: het belangrijkste, wal
er te vermelden valt, is wel dit, dat we
in één dag, des avonds voor elf uur,
klaar waren! Dat had niemand gedacht.
En toch is de begrooting deugdelijk af
gehandeld, met vrij breedvoerige alge-
meene beschouwingen, en de daarbij
behoorende replieken.
Wanneer we onze aanteekeningen
zoo eens doorloopen, dan blijven twee
dingen hangen: de mineurtoon, waarin
velen spraken, en het debat om het
moreel-politieke bestaansrecht van de
dusgenoemde bezuinigingspartij.
Wat de eisch van voorzichtig en sober
gemeentebeheer betreft, mogen we ge
rust zeggen, dat het betoog van het
liberale Raadslid Portheine indruk ge
maakt heeft. Zijn Raadsoverbuurman de
heer Mes maakte dezen spreker er zelfs
openlijk een compliment over.
Het pessimisme van den heer Por
theine was in hoofdzaak op de ramingen
der ontvangsten gebaseerd en al moge
weth. De Veer, bij het beantwoorden der
verschillende sprekers, getracht hebben
den somberen kijk van den heer Por
theine althans een weinig op te helde
ren, dat neemt niet weg, dat een waar
schuwend woord in deze crisisperiode
niet overbodig is.
Want, zoo merkte weth. De Veer met
recht op: ge zingt allen wel in mineur
aanvankelijk, maar het einde is toch
steeds een liedje van verlangenhet
moge dan uit een of meer coupletten
bestaan!
Beperk'ng in de verhooging van uit
gaven leek den heer Portheine dan ook
en vele andere leden mèt hem een
dwingende e:sch. Wij stemmen met de
zen eisch volkomen in, althans wanneer
zij niet als boeman misbruikt wordt om
maatregelen door te drijven, die tot
schade van de stad zouden kunnen
worden.
Met lovenswaardige zelfbeperking
heeft de heer Van der Feltz zijn lust
bedwongen, de pijlen zijner welspre'
kendheid af te schieten op de verschil
andere politieke partijen. Vermoe
dehjk zag hij de nutteloosheid of al
thans geringe nuttigheid van zoodanig:
„bataille de mots" in. Maar één ding
moest hem toch van het hart: hoe groot
zijn persoonlijke waardeering ook
mocht zijn voor den vechtlustigen heer
Jeronimus en diens zwemlustigen con
trater den heer Naezer om der wille
van de zuiverheid der politieke zeden
zou hij deze twee Raadsleden als „be-
zuinigmgspartij" liefst niet op de roode
iwens Z'en *erullkeeren.
Met een aan het ongelooflijk gren
zende edelmoedigheid wilde de heer
an er Feltz deze beiden wel aan de
zbfni6 7 f iÜe, toevoegen waar
■1 f aï,bet dichts* bij staan
j jar'. de liberalen op zoo'n ca
no'tVfö ^estf zouden zijn, dat dient
nog afgewacht te worden.
bezuinigen kL aï mnu bezmm^ noch
tief en dus negate Preven
ken - als berei-
reden van bestaan heeft omd ieene[Iel
positieve beginsel ontbreekt' d J
volkomen met den hoo w 21311 W1'
eens, „Deze heerea t" '"f, d«
m daden", zoo riep de spt
m woorden waren ze alW™- "maar
Wat evenwel
lijkheid is ten aanzien van het
dat we Jr*Z3Ei
niet verwacht had"",','' schudde j™
dezen aanval en alles wat hem nog meer
vanJ°ugr toegeschreeuwd were,
jullie maa? "t* woorden: .-Praat
m.en ook uit het uitvoerige ver-
""d! <"t blad heeft kunnend™
is er overigens op dezen langen werkdag
weinig voorgevallen, dat van groot be
lang te achten is.
Slechts twee opmerkingen moeten
ons uit de pen.
In de eerste plaats: waarom worden
vele vragen om inlichtingen (ze komen
vanwege hun onbelangrijkheid lang niet
allemaal in de krant!) in openbare raads
vergadering gesteld? Waarom niet eerst
jij den betrokken ambtenaar, wethouder
of den burgemeester, om inlichtingen ge
vraagd en, zoo deze niet bevredigend
geacht worden te zijn, dan met het geval
in den Raad gekomen? Men zou dan
voor principieele discussies meer tijd
winnen ende zittingen zouden toch
korter duren.
En dan dit:
Het bij B. en W. ingekomen verzoek
om herbouw van het Grand Hotel Ver-
seput liet de voorz, bij de Raadsleden
circuleeren. Daarin vond de heer Jeroni
mus aanleiding te vragen, of het juist te
achten was, dat als ontwerper dier
schetsplannen daarop voorkomt de naam
van den, door de gemeente als super
architect aangestelden bouwmeester
Luthmann uit Den Haag?
Daarop is o.i. geen afdoend antwoord
gegeven.
Zou men het ons vragen, dan zou dat
antwoord moeten luiden: neen, het is
onder alle omstandigheden afkeurens
waard, dat een van gemeentewege aan
gestelde superarchitect, die slechts een
adviseerende taak heeft e n die grooten
invloed op het al of niet verleenen van
een bouwvergunning zal hebben, zelf
plannen gaat leveren.
Wij beschouwen dat als oneerlijke en
dus ontoelaatbare concurrentie.
TWEEDE KAMER.
De afdeeling landbouw heeft uit den
aard der zaak de groote belangstelling
der Kamerleden. De heer B r a a t (pl.b.)
zei 't den minister direct maar krachtig:
millioenen worden uitgegeven voor vloot-
bouw en ambtenaarspensioenen; de land
bouw krijgt niets. Kijk eens naar andere
landen! Hier doen ze niets dan overwe
gen. Moet inmiddels de suikerbietenteelt
te gronde gaan? Zoo ook vestigde de
heer Bakker (c.h.) de aandacht op den
noodtoestand in het akkerbouwbedrijf,
vroeg steun aan de suikerbietenteelt,
voor de veenkoloniale bevolking en voor
de aardappelmeelindustrie en bepleitte
verlaging der vrachttarieven voor ex
portproducten.
De heer Van der Sluis (s.d.) trok
een parallel met de groote landbouwcri
sis van 1880, die veroorzaakt werd door
overproductie, welke er ook nu is. Hij
meent dat de kapitalistische maatschap
pij den boer niet helpen kan.
Eindelijk diende hij een motie in, die
de aanstelling van een directeur-generaal
van den landbouw vroeg.
Ook de heer Vos (r.k.) vroeg steun
aan den suikerbietenteelt; de heer
Weitk amp (c.h.) een uitvoerpremie
voor aardappelmeel; de heer E b e 1 s
(v.d.) herschatting van boerenplaatsjes.
die in hoogconjunctuurtijden werden uit
gegeven; de heer Tilanus (c.h.) de
mogelijkheid te scheppen, dat het zeven
de leerjaar doorgebracht wordt op een
land- en tuinbouwschool, en dat 't land
bouwonderwijs aan wettelijke eischen
voldoet.
De heer B i e r e m a (lib.) drong aan
op een éénhoofdige leiding van den land-
bouwdienst, en dat behalve indirecte ook
directe steun noodig is.
Er waren pleidooien voor vogelbe
scherming van den heer Van Zadel
hof f (s.d.) en mevrouw Bakker-
N o r t (v.d.)
En er werd gevraagd door den heer
F1 o r i s Vos (m.p.) om een afzonderlijk
departement van landbouw,
Avondvergadering.
't Was alsof de heeren den Middel-
burgschen Raad per radio hadden hooren
uitzenden en nu napraatten! De begroo
ting van financien was n.l. aan de orde
■en men heeft op het Binnenhof hetzelfde
moeten hooren, wat ook in onzen Raad
gezegd werd: het is niet doenlijk eener-
zijds met wenschen-d.ie-geld-kosten aan
te komen en anderzijds aan te dringen
op zuinigheid en belastingverlaging!
Dat kan niemand, geen Raadslid, geen
wethouder, geen Kamerlid, geen mi
nister.
Releveeren we, dat de minister
Unter Takt verstekt man die Kunst,
die Wahrheit gefallig zu verhullen.
overweging wil nemen en dus niet bij
voorbaat verwerpt het door den heer
Oud (v.-d.) geopperde denkbeeld om de
rijwielplaatjes in de tweede helft des
jaars voor f 1,25 te verkoopen; zooiets
als reductie wegens vergevorderd sei
zoen dus!'
in
Verschenen is het voorloopig verslag
der Eerste Kamer van de z.g, vlootwet.
Verscheidene leden verklaarden het op
prijs te stellen, dat de regeering niet heeft
toegegeven aan den drang, geoefend
door de voorstanders van eenzijdige ont
wapening.
Wat het thans aan de orde stellen van
het vlootplan betreft, dit getuigt h. i. niet
alleen van den goeden wil van dezen be
windsman, doch ook van diens durf, in
aanmerking genomen de zonder twijfel
ongunstige tijdsomstandigheden.
Vele andere leden achtten de opvat
ting, als zou ons land door vlootverster
king overeenkomstig dit wetsontwerp in
staat zijn zich naar behooren te verdedi
gen tegenover een groote mogendheid,
onjuist.
Vele leden achten bovendien de gel
den, uit militair oogpunt bezien, slecht
besteed te zijn, daar zij het schip ver
loren achtten, als het binnen den actie
radius van een Washington-kruiser zou
komen. Verscheidene leden bestreden dit
betoog.
Vele leden stemden er voorts mee in,
dat in W. Indië een flottielje vaartuig zal
worden gestationneerd.
Eenige andere leden vroegen zich af,
of één schip voor de omgeving van Cura
<pao en Aruba wel voldoende kan wor
den geacht.
Waarom in en om Curacao de hand
having van orde en gezag niet kan ge
schieden met behulp van eenige van
licht geschut voorziene politievaartui-
gen?
Eenige voorstanders van internationa
le gelijktijdige ontwapening vroegen of
het flottielje-vaartuig, dat bestemd is
voor de Curaqaosche wateren, wel groot
en sterk genoeg is om onder alle om
standigheden de orde en het gezag al
daar te handhaven.
Het „Vad." meldt, dat tot opvolger
van mr. dr. G. F, M. baron van Hugen
poth tot Aerdt tot lid van den Raad van
State zal worden benoemd mr. J. B
Kan.
De Hooge Raad der Nederlanden wees
gisteren arrest in het bekende proces
van den Centr, Nederlandschen Amb
tenaarsbond contra den Staat, over niet
uitbetaalde salarisverhoogingen aan be
lastingambtenaren. De Hooge Raad be
vestigde het vonnis der Haagsche Recht
bank van 31 December 1929, waarbij de
Staat in het ongelijk werd gesteld en
veroordeeld in de kosten.
Men schrijft ons vanwege de Ver
„Ned. Fabrikaat":
Ernstig worden we weer geteisterc
door werkloosheid.
Bij de organen der openbare arbeids
bemiddeling stonden op 8 November 1930
ingeschreven 90.500 werkzoekenden, te
gen 45.350 op denzelfden datum in 1929
Echter worden niet van uit alle ronc
1100 Nederlandsche gemeenten cijfers ge
publiceerd. Zeker zijn thans reeds in
Nederland honderd twintig
duizend werkloozen. Weet
ge, Nederlanders, wat dit beteekent? Be
seft ge, dat het overgroote deel van deze
werkloozen vrouwen en kinderen heb
ben, zoodat zeker drie honderd duizenc
personen geholpen moeten worden, d.w.z,
een bevolking, tweemaal de grootte van
het inwonertal van Utrecht, op vier na
de grootste gemeente van Nederland?
Wat kost deze hulp?
Niemand, die dit met nauwkeurigheic
kan zeggen! In ons land moet, volgens de
statistiek, per jaar voor de leniging van
de gevolgen van de armoede naar schat
ting rond vijf en zeventig millioen wor
den uitgegeven; voor de leniging van de
gevolgen van de werkloosheid werden
in 1929 naar zeer globale raming acht
tien millioen gulden door Rijk, gemeen
ten, provincies en werkloozenkassen be
steed.
En de toestand verscherpt.
Was 1929 nog vrij gunstig, 1930 is dat
allesbehalve.
Waarom wij u dat allemaal vertelden?
Opdat ge zult beseffen, dat ook in ons
and de werkloosheid een geesel is, wei-
te hevig treft, niet alleen hem die werk-
oos is, maar ook de gemeenschap. Beter
dan steun is werken. Kunnen we dan het
werk vermeerderen? Ja, gij kunt en moet
elpen! Gij kunt helpen, door steeds daar,
waar slechts mogelijk is, te vragen naar
voortbrengselen van N ederlandsch
i a b r i k a a t
Hoe meer waren gij koopt, vervaardigd
in ons land, hoe kleiner de werkloosheid
wordt.
Het overschot van de Zwolsche eeuw
feesten heeft na uitvoerige besprekin
gen in een hoofdcomité-vergadering zijn
bestemming gekregen.
Een 12-tal voorstellen kwam ter spra
ke en ten slotte werd besloten 't over
schot, groot 12.000, als volgt te bestem
men
Voor completeering van het carillon
(de twee klokken D en Fis) 7700, Voor
hernieuwing van het St. Michielsbeeld
op de Groote Markt 2100. Voor V.V.V.
500, terwijl de overschietende 1700
bestemd zal worden voor liefdadige doel
einden.
De overdracht van het monument aan
de stad en de aanbieding van den zil
veren voorzittershamer aan den burge
meester zal in het voorjaar plaats heb
ben.
De openbare school en het
koningschap.
Onder bovenstaand opschrift wijdt
„Het Vaderland" (lib.) een beschouwing
aan die soc.-democratische onderwij
zers, welke van hun anti-koningsgezin
de opvattingen ook bij hun onderwijs aan
de openbare scholen blijk geven. Het
volgende is daaraan ontleend:
„Wij hebben er ons zeer over ver
heugd, dat in de Tweede Kamer thans
ook van Vrijzinnig-democratische zijde
zeer beskst positie is genomen tegen d
houding van de Afdeeling 's Gravenhage
van den Bond van Nederlandsche On
derwijzers bij het jubilé van H. M. de
Koningin. Mr. Oud heeft namens zijne
partij terecht opgemerkt, dat daardoor
groote schade is toegebracht aan de
Openbare School, zich met ons op het
standpunt plaatsende, dat al moet de
ze school vrij zijn van ieder dogma, dit
niet beteekent, dat aan de kinderen
geen eerbied zou moeten geleerd wor
den voor het Hoofd van den Staat, en
dat het kweeken daarvan allerminst is
een schenden van den neutraliteit?
eisch
Het getal van zulke onderwijzers, zelfs
onder de sociaal-democraten, is hee
klein, en al lijkt het iets, dat de Haag
sche Afdeeling van den Bond van Ne
derlandsche Onderwijzers in deze een
stemmig was, dit gaat er heel anders
uitzien, als men weet, dat de verga
dering van de Afdeeling, waarin de -zaak
van het niet willen leeren der volks
liederen met z. i. te koningsgezinden in
slag, is behandeld, zeer slecht was be
zocht; de niet-sociaal-democratische
onderwijzers schijnen de verkeerde ge
woonte te hebben alles maar aan het
Bestuur over te laten.
Maar al is het kwaad dus heel wat
minder in omvang dan men denkt, dat
kan toch niet weg nemen, dat alle voor
standers van de Openbare School tot
plicht hebben haar te beschermen tegen
die sociaal-democratische onderwijzers
die in -den waan verkeeren, dat de open
bare school er zou zijn voor hen, om
daarvan een sociaal-democratisch insti
tuut te maken, terwijl ze er is voor on
ze kinderen, om daar ook opgevoed te
worden tot alle christelijke en maat
schappelijke deugden, zooals art. 42 van
de wet op het Lager Onderwijs voor
schrijft. Met de tegenstanders van de
Openbare School durven wij den strijc
gerust aan; wij zouden zelfs niet zoo
krachtig als wij deden, hebben kunnen
medewerken aan de financieele gelijk
stelling tusschen beide takken van on
derwijs, als ons vertrouwen in de vita
liteit en in de onmisbaarheid van de
Openbare School niet altijd onverwoest
baar ware geweest. Maar wat ons wè'
vrees inboezemt is de vijand in de ves
ting, die het er op toelegt van de Open
0| tegen beurskoers
j "r"1" L met jaarl. uitloting
0
OBLIGATIï N
(Ingez. Med.)
jare School de anti-nationale school te
maken. Die moet met alle kracht bestre
den worden; ook hier geldt het: één
rotte appel in den mande, maakt al het
gave fruit te schande. En daarom ver
heugen wij ons, dat Mr, Oud zoo krach
tig tegen deze onderwijzers, die hun al-
lereersten plicht als dienaren van de ge
meenschap niet begrijpen, is opgetreden.
Hij deed daarmee trouwens voor ons
niets onverwachts, want hij is daarmee
gehëel in de lijn van dr. Bos, dien' war
men voorstander van ons Openbaar On
derwijs, die ook van meening was, dat
met deze zaak die School staat of valt.
Wij zijn van oordeel, dat deze onder
wijzers, die het beroemde: Magna puersi
debuter reverentia (Men is grooten eer
bied aan de kinderziel verschuldigd) nu
eenmaal niet verstaan",
„Wat is nu tegen deze kleine groep
socialistische onderwijzers te doen; wel
ke groep ook daarom klein is, omdat
het, ook onder de sociaal-democrati che
onderwijzers slechts eene kleine minder
heid is, die zulk een jammerlijk tekort
aan beschaving vertoont? Wenschen wij
ook soms aparte wettelijke maatregelen
tegen hen? Dit zeker niet."
De schrijver concludeert dan: „Wij
hebben met de wet-de Visser op het La
ger Onderwijs aan de Openbare School
de Oudercommissie verbonden gekre
gen, en dat instituut, dat wij met veel
instemming in het leven zagen geroepen,
is het aangewezen lichaam, om deze
heeren van den waan te genezen, dat
die school er zou zijn voor hen, maar
niet voor de kinderen. En die ouders
wenschen in overgroote meerderheid, èn
data de eerbied bij hun kinderen voor
ons Vorstenhuis wordt gekweekt, èn dat
de onderwijzer van hun kinderen geen
beletsel zal wezen voor het meedoen
van dezen aan onze nationale feesten."
Aan het 27ste jaarverslag der co
öperatieve verbruiksvereeniging „Voor
uit" U.A. alhier, is ontleend:
Was het bestuur vorig jaar verheugd
over het feit, dat ondanks de groote con
currentie op dat gebied, de omzet van
de afdeeling kruidenierswaren met ruim
3000 was gestegen, thans is deze stij
ging tweemaal zoo groot. Neemt men
hierbij in aanmerking de prijsdaling van
menig artikel, dan stemmen deze cijfers
tot groote tevredenheid, aldus het be
stuur. Ook de afdeeling bakkerij gaf een
stijging van omzet te zien van ruim 1500
gulden.
Er werden totaal 211.573 brooden ge
bakken en veel kleinere artikelen.
De wensch, om den omzet te zien op
gevoerd tot 100.000, is ruimschoots
vervuld. Beide afdeelingen bereikten dit
jaar te zamen een omzet van 102.181.
Ook de bedrijfsuitkomsten zijn zeer
bevredigend. Voor de afdeeling kruide
nierswaren is dit te danken aan den
stijgenden omzet, terwijl de afdeeling
bakkerij, behalve van de omzetstijging,
profiteerde van een dalenden grondstof-
fenprijs.
Het ledental bedraagt thans 533, tegen
509 het vorig jaar.
Voor de algemeene spaarbank van de
verbruikscoöperaties waren de inlagen
3447.80, terwijl 1043.72 werd terug
betaald.
Wegens ziekte of moederschap werd
dit jaar een bedrag uitgekeerd van
ƒ292.81. Over het broodverbruik werd
een dividend uitgekeerd van 6 pet, en
over de afname van kruideniersartikelen
van 4 pet. Thans stelt het bestuur voor
uit te keeren over het broodverbruik 8
pet. en over het winkelbedrijf 5 pet.
GOES. Het programma van het
beiaartconcert, te geven door den heer
Th. C. Ferwerda, stads-beiaardier te
Middelburg, op het klokkenspel alhier
op Zaterdagmiddag van 56 uur luidt: