"$ïroirinciale .Zeeuw sche
z7rmrWtethdn In dêti|d
No. 2 5 2.
Twee bladen.
MAANDAG 27 OCTOBER 193 0.
Eerste Blad.
173e Jaargang.
DE VEILIGHEID IN HET MIJNWEZEN.
door
Professor dr. W. HEINEMAN.
BINNENBAND.
ZEELAND.
MIDDELBURGSCHE COURANT
•De abonnementsprijs bedraagt voor Middelburgen 't agentschap Vlissingen
2.30, elders 2.50 per kwartaal. Week-abonnementen in Middelburg
18 cent per week. De advertentieprijs is, voor de gewone advertentiën
30 cent per regel; voor ingezonden mededeelingen 60 cent per regel.
Bij abonnement voor beide veel lager. Men vrage daarvoor de tarieven.
UITGAVE: N.V. MIDDELBURGSCHE COURANT
Lange St. Pieterstraat, Middelburg
Telefoonnummers:
Redactie 269 Administratie 139
Postchèque en Girorekening 43255
Familieberichten en dankbetuigingen: van 17 regels 2.10; elke regel
meer 30 cent. In de rubriek „Kleine Advertentiën" worden, mits uit
drukkelijk daarvoor opgegeven, advertentiën, tot niet meer dan 5 regel»
opgenomen a 85 cent bij vooruitbetaling. Advertentiën onder „Brieven" of
bevragen bureau dezer courant" 10 cent extra. Bewijsnummers 5 cent.
De geschiedenis van de veilig
heidsmaatregelen is tevens de
geschiedenis van den mijnbouw.
Op het oogenblik weten wij nog niet
«of de oorzaak van de vreeselijke mijn
ramp te Alsdorf bij Aken aan mensche-
lijke nalatigheid of wel aan natuurlijke in
vloeden te wijten is, In ieder geval staat
vast dat de mijndirectie voortdurend alles
heeft gedaan om de veiligheid der mijn
werkers te bevorderen, voor zoover dit
de menschelijke krachten en kennis niet
te boven ging. De oorzaak zal echter pas
later worden gevonden en misschien wel
nooit. Deze mijnramp is een der grootste,
die den Duitschen mijnbouw ooit getrof
fen heeft: de veiligheid van de mijnwer
kers is er weer in het middelpunt van de
belangstelling door geplaatst.
De veiligheidsmaatregelen, die in de
verschillende tijdperken in de mijnen ge
nomen zijn, geven duidelijk aan, hoeveel
waarde er in een zeker tijdperk aan het
menschelijk leven werd gehecht," m.a.w.
hoe hoog het moreele peil van de mijn
eigenaars toen was. De geschiedenis van
de veiligheidsmaatregelen is tevens de
geschiedenis van den mijnbouw. Want
zelfs toen aan het leven der mijnwerkers
geen waarde werd toegekend, bleek het
toch reeds noodzakelijk deze menschen
te beschouwen, als het materiaal waar
mede men moest werken en was het
noodig, dit materiaal te beschermen, de
arbeidsprestatie er van niet aan te tas
ten door de gezondheid te benadeelen en
door het voorkomen van mijnrampen
stagnatie in het werk te vermijden. Er
werd echter bij de veiligheidsmaatrege
len uitsluitend gevraagd, of ze rendabel
waren, Verder ging men niet.
In de voorhistorische tijden heeft de
mensch reeds schachten en kuilen gegra
ven om delfstoffen te zoeken. Het begin
der beschaving ontstond door de vuur-
steenen; deze werden gebruikt om bij
len, lanspunten en messen van te maken
en werden oorspronkelijk in verweerde
rotsen gevonden. Later moest men er ook
in den grond naar gaan 'zoeken en de
mijnbouw in dezen vorm is misschien
wel dè oudste arbeid geweest, die de
menschen gezamenlijk verrichtten. Het
veld te Grimès-Graves, in Engeland, ver
toont 250 schachten uit het steenen tijd
perk, die trechtervormig zijn en boven
een diameter van 8 Meter hebben, tegen
4 Meter van onderen. De diepte bedraagt
13 Meter. Hierbij kan men natuurlijk nog
niet spreken van veiligheidsmaatregelen;
de eenige voorzorg was de trechtervorm
der schachten, waardoor er minder kans
op bestond, dat de menschen door aard-
schuivingen bedolven werden,
De eerste „echte" mijnbouw met ho
rizontale gangen blijkt uit een mijn, die
in 1867 bij Bergen in Henegouwen is ont
dekt. Ook hier werd naar vuursteenen
gezocht en wel in loodrechte schachten
met horizontale zijgangen, die 3 M. breed
en 2 M. hoog waren. Wanneer men al
maatregelen nam tegen verzakking, deed
men dit door rechtopstaande pilaren van
breuksteen en groote steenen platen.
Deze voorzorg was natuurlijk onvoldoen
de en men vond in de mijn dan ook tal
rijke geraamten van bedolven mijnwer
kers uit het steenen tijdperk.
Een bij Weenen ontdekte vuursteen
mijn vertoonde eveneens dergelijke pri
mitieve veiligheidsmaatregelen, doch ook
hier weerslachtoffers! De menschen
uit het steenen tijdperk hebben echter
een hooge opvatting gehad van het werk
Vrt? ?n m9nwerkers, want behalve' vei-
ig eidsmaatregelen, zien wij ook, dat zij
e werk trachtten te vergemakkelijken;
aaJ™! j .e voort de „comfortabele"
eg der ruime, horizontale gangen en
nnder£>crlan ve?v°ermiddelen, die door
ken of manden pWs' j°P|eheschen zak'
j; i Plaats iiad op een wirze,
die voor den arbeider zoo min mogelijk
en werknemers hebben gehadXh iX
haalde zooveel vuursteenen als hij noo
dig had en wat hl, voor zichzelf deed,
deed hij tevens voor diegenen, die na
hem kwamen.
Een duidelijke teruggang in technisch
en moreel opzicht ontstaat zoodra geor
ganiseerde staten krijgsgevangenen te
werk stelden. In dien tijd begon men ook
metalen, m.a.w. ertsen te delven. Het
werk in de ertshoudende, harde gesteen
ten was zooveel zwaarder dan in de
zachte grondsoort, waar de vuursteenen
in voor kwamen. Nu ziet men ook hori
zontale gangen, die nauwelijks hoog en
breed genoeg waren, dat er een mensch
doorheen kon kruipen. Van veiligheids
maatregelen was geen spoor te beken
nen, want het rendeerde niet het leven
van een slaaf te beveiligen.
De mijnen der oude Egyptenaren, Ro
meinen, Grieken, Indiërs en Chineezen
zijn overal en in alle eeuwen van de
zelfde vreeselijke en onmenschelijke pri
mitiviteit. Vooral de Romeinen „blonken
uit" door een volkomen verachting van
de waarde van een menschenleven. Men
nam niet eens de moeite werktuigen te
vervaardigen. Het werk van duizenden
bloote slavenhanden was eenvoudiger en
goedkooper. Van stutten in de gangen,
van afwatering en luchtverversching was
geen sprake. Wanneer de arbeider in
een gang doodgedrukt, verstikt of ver
dronken was, liet men hem daar en groef
niet verder aan dien gang. Elke gang
werd zoolang voortgezet, totdat zij door
een dergelijke hindernis werd afgesloten.
Niemand kon zich een voorstelling ma
ken van den omvang dezer misbruiken.
Eén slaaf kon zijn gang dagelijks slechts
enkele centimeters verder uitgraven. Het
erts werd niet vervoerd door werktui
gen, doch door kinderen, omdat deze
sneller konden voortkruipen door de
nauwe gangen. De Egyptenaren haalden
uit de goudmijnen van Thebe een winst
van 72 millioen gulden, de Carthagers be
taalden aan de Romeinen gedurende 50
jaar een schatting van 800,000 pond zil
ver, die zij uit hun zilvergroeven in Span
je wonnen. Doch wie telt de duizenden
slaven, die hiervoor gewerkt hebben en
die hiervoor gestorven, verpletterd, ver
stikt of verdronken zijn?
De Middeleeuwen toonden geen men
schelijker opvattingen dan de Oudheid
en lieten deze wantoestanden onveran
derd, Slechts dit verschil was er, dat
de omvang van den mijnbouw afnam en
daarmede het verlies aan menschenle-
vens. De techniek van den mijnbouw
werd alleen dan veranderd, wanneer in-
plaats van slaven, lijfeigenen en misdadi
gers werd gewerkt met vrije arbeiders.
Dit geschiedde echter eerst tegen het
einde der Middeleeuwen. Toen kwamen
er weer breedere en hoogere gangen,
eenige afwatering en een zwakke poging
tot luchtverversching. De verhoudingen,
waaronder in de mijnen gewerkt werd,
waren nog altijd zeer ongunstig; men
denke aan de onbeschermde, walmende
lampen. Doch tegenover het risico stond
tenminste het geld, de broodwinning en
de vrije mijnwerkers hadden, vergeleken
met de arbeiders in andere ambachten,
ook in dien tijd niet te klagen.
Belangrijke technische vooruitgang
komt er dan pas omstreeks 1800, toen de
steenkolen in groote hoeveelheden wer-
deh vervoerd en dat nog niet eens uit
menschelijke overwegingen, doch alleen
omdat het werk in een steenkoolmijn
telkens zou worden opgehouden, wan
neer men geen maatregelen nam tegen
mijngasontploffingen en instortingen.
Toen zag men voor het eerst, dat de gan
gen systematisch gestut werden toen
ontstonden de afzonderlijke schachten
voor de luchtverversching, de afwatering
door middel van pompen en het vervoer
van de kolen door rails en karren en
door ophijschen. De uitvinding van de
mijnlamp door Sir Humphrey Davy was
een reusachtige sprong vooruit en heeft
vele mijnwerkers het leven gered.
Tegenwoordig staan wij voor een keer
punt, De eene mijnramp na de andere
vindt plaats en het feit, dat al het mo
gelijke gedaan is om den veiligheidsdienst
zoo volmaakt mogelijk te maken, wil nog
niet beteekenen, dat er „genoeg" gedaan
is. Men zal zich ernstig moeten afvra
gen, of misschien geen grondige wijzi
ging der werkmethode noodig is om de
veiligheid in de mijnen te verzekeren
en op een peil te brengen, dat de 20ste
eeuw waardig is.
(Nadruk verboden.)
DE KONINGIN-MOEDER.
De Koningin-Moeder, die Vrijdag Par-
tenkirchen heeft verlaten en naar Mün-
chen is vertrokken, is voornemens op
een van de laatste dagen van October
hier te lande terug te keeren. Alvorens
het paleis in het Lange Voorhout in
Den Haag te betrekken, denkt H.M. nog
eenigen tijd bij de Koningin op Het Loo
te vertoeven.
MR. J. V. VAN DIJCK, f
Te 's-Gravenhage is op 51-jarigen leef
tijd overleden mr. J. V. van Dijck, raads-
Er is slechts één Liefde, maar er be
staan duizend copiën van.
heer bij den Hoogen Raad, buitengewoon
hoogleeraar bij de faculteit der rechtsge
leerdheid der gemeentelijke Universiteit
te Amsterdam.
J, J. G, BARON VAN VOORST TOT
VOORST.
Naar het „Huisgezin" verneemt, is de
oud-voorzitter der Eerste Kamer, de heer
J. J. G. baron van Voorst tot Voorst te
Arnhem, weer zoo ernstig ziek gewor
den, dat hem Vrijdagavond de laatste
H.H. Sacramenten zijn toegediend.
BURGEMEESTER VAN 's-GRAVEN-
HAGE.
Het Haagsche Correspondentiebureau
verneemt dat zeer binnenkort te ver
wachten is de benoeming tot burgemees
ter van 's-Gravenhage met ingang van
1 December a.s. van jhr. mr. dr. L. H. N.
Bosch Ridder van Rosenthal, met gelijk
tijdig eervol ontslag als burgemeester van
Groningen.
DE BEVOLKING VAN DEN HAAG.
De bevolking van Den Haag is in de
maand Augustus toegenomen met 1370
zielen n.l. 673 mannen en 697 vrouwen.
Op 1 September 1.1. telde Den Haag in
totaal 493.849 zielen, n.l. 199.972 en
239.877 vrouwen.
MIDDELBURG.
Onder voorzitterschap van den
heer W. L. Heijboer heeft zich een com
missie van zes personen, alien leden van
de sociëteit „De Vergenoeging", gevormd,
welke plannen beraamt om aan de ope
ning van het nieuwe sociëteitsgebouw,
een eenigszins feestelijk karakter te ge
ven.
De collecte voor het Vredeswerk
van het Neder landsch Roode Kruis heeft
Zaterdag alhier f 160 opgebracht.
Melkslijters en eigen melkvsrkoo-
pers hebben den prijs van de melk met
ingang van heden verlaagd van 14 op 12
cent per i;5er.
ARBEIDSVOORWAARDEN IN DE
TYPOGRAFIE,
Op haar verzoek hadden wij Zaterdag
een onderhoud met een deputatie uit de
Middelburgsche georganiseerde typo
grafen, bestaande uit de voorzitters van
de plaatselijke afdeelingen, t.w. de
heeren J. Onderdijk (A.N.T.B.), J. C.
Peeman (N.G.B.) en A. S. Boone
(N.C.G.B.)
Overtuigd als zij was, dat ons blad
zelfs in een conflict waarin het partij
had gekozen niet door een onjuiste
voorstelling van feiten of door foutief
cijfermateriaal bewust een verkeerden
indruk omtrent bepaalde toestanden zou
willen vestigen, verzocht deze deputatie
ons enkele in deze dagen gepubliceerde
gegevens nader toe te lichten me: door
haar te verstrekken opgaven. Natuurlijk
hebben wij daaraan gaarne voldaan.
Bij de besprekingen bleek al dra, dat
de bezwaren van feitelijken aard in
hoofdzaak gericht waren tegen de uit
eenzetting „Het conflict in de typogra
fie", voorkomende in de M.C. van 20
October j.l. (2e blad). Boven dat artikel
schreven wij: „Men schrijft ons van
werkgeverszijde":...., het was ons toe
gezonden door den secretaris van de
Federatie van de drukkerspatroons. (In
de N.R.C. b.v., welke dat artikel even
eens ontving en plaatste, stond de her
komst er boven vermeld trouwens.)
De hoofdbezwaren waren deze: Uit
al. 3 van dat artikel moet een ieder wel
den indruk krijgen, dat een handzetter
een weekloon van f 35,04 ontvangt, een
machinezetter van f 39.36 etc.
Dit nu geldt slechts, zoo merkte de
deputatie op, voor Amsterdam
en nu staat er wel bij „in klasse I", maar
de beteekenis daarvan zal den buiten
staander ontgaan. De collectieve arbeids
overeenkomst behelst echter een indee
ling der plaatsen naar loonklassen, en dat
heeft tengevolge, dat in Middelburg
(klasse V) het loon van een h aji dzet-
ter op 24-jarigen leeftijd, als \ianneer
hij zijn volle loon pas krijgt, bedraagt
62 cent per uur f 29.76 per week. Een
machinezetter ontvangt hier ter
stede als minimum-loon 71 ct. per uur
f 34.08 per week.
Wat nu de plaatselijke getalsverhou
dingen betreft: er werken hier ter stede
ongé-veer 45 georganiseerde typografen;
7 daarvan zijn machinezetter, en daar
van ontvangen 4 het minimum-loon van
machinezetter, terwijl 3 er boven uit
gaan. De overige 38 typografen hebben
meerendeels het hier genoemde mini
mumloon van f 29.76 p.w„ al zijn er en
kelen, die iets, een heel enkele, die niet
onbelangrijk boven dit minimum uit
komen.
Wat de hoogte dezer loonen betreft,
werd er op gewezen, dat b.v. een meu
belmaker, of een bankwerker aan de
„Vitrite", hooger in loon staat, al werd
erkend, dat deze niet zulk een hechte
rechtspositie hebben als de typografen.
Het bedoelde artikel vermeldt verder,
dat de C.A.O. den patroon het recht
ontzegt, zijn arbeider met een termijn
van 14 dagen te ontslaan. Inderdaad is
cit wat te kras geformuleerd. De ontslag
kwestie is in de C.A.O, uitvoerig gere
geld, met instanties buiten den patroon
en den arbeider om, die een gegeven of
te verleenen ontslag beoordeelen, maar
entslag, zoowel op staanden voet, als
wegens slapte in het bedrijf, of wegens
andere oorzaken of redenen, blijft in be
ginsel tenslotte altijd mogelijk. Zelfs wan
neer de verschillende instanties een ont
slag niet zouden goedkeuren, dan nog
kan volgens de C.A.O. (met een schade
loosstelling die van 2 weken tot 4 maan
den loon varieert), de typo ontslagen
worden. Den werkman, die den 24-ja
rigen leeftijd nog niet bereikt heeft, kan
zelfs zonder eenige formaliteit ontslag
verleend worden. Wordt hij 24 jaar, dan
behoeft de patroon hem het volle loon
uit de C.A.O, voortvloeiende, niet uit
te betalen, indien der typografen in
zijn bedrijf al volloon ontvangen.
Wat het pensioen betreft, deelde
de deputatie ons mede, dat de gezellen
in '25 toegestemd hebben in een loons
verlaging van 2 cent per uur voor een
pensioenfonds; dit fonds is er
echter pas verleden jaar gekomen en toen
is den gezellen daarvoor nogmaals 2 cent
per uur gekort. [Van patroonszijde stelt
men hiertegenover, dat reeds van '21 af
vaststond, dat patroons en gezellen s a-
men de pensioenpremie zouden beta
len; de patroons t,u achten de loonsver
laging van '25 ad 2 cent gecompenseerd
door hun aandeel in de thans ingevoerde
pensioenpremie. Deze twee opvattingen
lijken ons niet rr.et elkaar in overeen
stemming te brengen en wij kunnen
evenmin zeggen aan welken kant in de
zen het gelijk is).
Wat de ziektewet betreft: deze
beteekent, naar de meening der gezellen,
niet een zoo hooge verzwaring van de
patroonslasten als men wel denkt, doch
eerder een verschuiving van risico; vol
gens de oude C.A.O. toch moest de pa
troon bij ziekte den gezel uit eigen mid
delen 13 weken half loon betalen. Die
risico is met de Ziektewet, van den pa
troon afgewenteld. (Van patroonszijde
merkte men ons echter naar aanleiding
van het vorenstaande, ter aanvulling, op,
dat de gezellen vroeger de andere helft
van hun loon uit eigen ziekenkassen ont
vingen en zij moesten daarvoor toen ten-
minsten evenveel betalen als nu voor
de Ziektewet.)
Tenslotte werd de, door ons overgeno
men, bewering van het „Hbld." dat de
thans bedongen loonsverhooging voor
13.000 typografen ongeveer f 300.000 zou
bedragen, bestreden; het aantal volwas
sen georganiseerde typografen zou eer-
der 11—12.000 zijn en, aangezien in de
groote steden het meerendeel der typo
grafen boven het minimumloon staat,
en voor dezen de loonsverhooging niet
behoeft te gelden, zou het bedrag van
3 ton belangrijk lager worden. (Hier staat
echter tegenover, dat het bureau van de
Centrale Commissie een evenredige
loonsverhooging zal ontwerpen ook voor
de gezellen, die jonger dan 24 jaar zijn,)
Tot zoover de opmerkingen van de
deputatie. Wij zullen ons, behoudens de
enkele tusschen haakjes geplaatste aan-
teekeningen, van nadere beschouwingen
omtrent het vorenstaande onthouden.
Alleen willen wij opmerken, dat de om
trent de in het geding gebrachte punten,
inderdaad gemakkelijk tot onjuiste con
clusies voerende wijze van voorstellen in
het communiqué der Federatie, hoogst
waarschijnlijk zijn oorzaak vindt in de
bekende hoofdstedelijke egocentriciteit:
de Amsterdam zetelende federatie zet
voor Amsterdammers den toestand uit
een, en denkt er niet aan, dat „daar
ergens in de provincie" ook nog boek
drukkers, letterzetters en belangstellen
den in het conflict wonen. Dat is in het
algemeen een veel voorkomend ver
schijnsel en een nadere aanwijzing voor
de juistheid van onze stelling is, dat in
een door de patroons aan hun gezellen
uitgereikte verklaring, eveneens van de
Federatie afkomstig, woordelijk dezelfde
cijfers etc. voorkomen. En het Federatie
bestuur weet toch zeer wel, dat ook in
de provincie de gezellen hun C.A.O.
heusch wel kennen, evenals den inhoud
van hun loonzakje.
VLISSINGEN.
In de algemeene vergadering van de
afdeeling van Volksonderwijs is medege
deeld, dat het aantal leden is gestegen
van 70 tot 122. Besloten werd dezen
winter een propaganda-feestavond te
houden,
De stoomvaartmaatschappijen Ne
derland en Rotterdamsche Lloyd hebben
aan den burgemeester aangeboden het
dyorama, waarop Vlissingen met haar
haven zoo uitstekend uit komt, en dat
door genoemde maatschappijen was ge
ëtaleerd op de tentoonstelling te Ant
werpen. De burgemeester heeft dit dank
baar aanvaard voor het havenbedrijf.
WALCHEREN.
ARNEMUIDEN, Met ingang van he
den wordt de melkprijs met 2 cent per
liter verhoogd en gebracht van 12 op 14
cent.
SEROOSKERKE. (W.) Heden was de
Rijksveldwachter H. Schipper alhier 25
jaar bij de politie. Hem werd hedenmor
gen namens den minister, van justitie,
bij monde van den districtscommandant
der rijksveldwacht te Middelburg, op
diens bureau de gebruikelijke zilveren
medaille en getuigschrift uitgereikt.
ZUID-BEVELAND.
SCHORE. Het gemeentebestuur heeft
adhaesie betuigd aan het aan den Minis
ter van Waterstaat gezonden request
van het comité tot verkeersverbeterin-
gen van en naar de Zuid-Hollandsche en
Zeeuwsche eilanden en West-Brabant.
IERSEKE. Tengevolge yan de vele en
langdurige regens der laatste weken, zijn
de weiden in de Ierseksche Moer geheel
onder water geraakt en was men ver
plicht het vee naar binnen te halen.
NOORD-BEVELAND.
NOORDGOUWE. Vrijdagnamiddag is
de bliksem bij den Groenenweg in een
boom geslagen, die gespleten werd. In
de nabijheid stonden eenige werklieden
voor den regen te schuilen, maar 'zij kwa
men gelukkig met den schrik vrij. Eenige
uren later werd ook het net van de elec-
triciteit getroffen, waardoor Schouwen
ongeveer een half uur in het donker
kwam.
ZEEUWSCH-VLAANDEREN O. D,
TERNEUZEN. Zaterdag overleed de
heer A. Spruitenburg die alhier geduren
de tal van .jaren geneesheer was en! die
bij de talloos velenvdie zijn hulp inroepen
als medicus en mensch in hoog aanzien
stond. Nog slechts kort 'geleden had de
overledene zijn praktijk overgedaan.
STUKKEN
VOOR DEN GEMEENTERAAD VAN
VLISSINGEN.
Geldleening.
Vgh de f 200.000 in 1930 aan kasgeld!
opgenomen is f 100.000 uitgegeven,
waarbij komt ingevolge de dading met
de „Zeeland" ongeveer f 90.000, en voor
de jaarlijksche bijdrage in de kosten
der verbetering der haven ongeveer
f 25.000. Voorts moeten aan het einde
van het jaar steeds groote bedragen wor
den betaald aan rente en aflossing der
definitieve geldleeningen, aan salarissen,
aan pensioensbijdragen enz., welke uit
gaven in totaal ongeveer f 120.000 be
dragen. Verder moeten dagelijks Beta
lingen geschieden v,an loopende rekenin
gen, doch daar staat tegenover dat maan
delijks uitkeeringen van het Rijk worden
ontvangen wegens gemeentelijke inkom!-
stenbelasting, opcenten op de Personeelë
belasting enz. In verband met een en
ander stellen B. en W:. voor het in
19.31 op te nemen bedrag aan kasgeld
te bepalen op hoogstens f 300.000.
Politie-Ambtenarenreglement.
Door den burgemeester is in overleg
met de politie-organisaties een politie-
