r
100
Héél de maanxL
ea tóch
JÏrotjinciale .Zeeuwsche
L
I
Smetteloos glanzende utoeren'
Jobon'sEtóracfieVferarpr
No. 2 4 4,
Twee bladen.
VRIJDAG 17 OCTOBER 1930.
Eerste Blad.
173e Jaargang.
IN ONZE
STATEN-GENERAAL,
TWEEDE KAMER,
Motie Duys, Verschillen
de wetsontwerpen, Zui-
derzeesteunwet.
BINNENLAND.
ZEELAND
MIDDELBURG.
ZUID-BEVELAND.
NOORD-BEVELAND,
ZEEUWSCH-VLAANDEREN O.D.
ZEEUWSCH-VLAANDEREN W.D.
KERKNIEUWS.
KUNST EN WETENSCHAP.
VADERLANDSCHE BANK
Voor Belaste Waarden, Den Haag,
6°
In lOninuTEnKLAARi
DOOR
=De beste Amerikaariscfie
S.C.JÜH M 5 Q NSrSUa000ARBEl"DtRSl
HOLLAND KANTOOR f
MIDDELBURGSCHE COURANT
De abonnementsprijs bedraagt voor Middelburg en 't agentschap Vlissingen
2.30, elders 2.50 per kwartaal. Week-abonnementen in Middelburg
18 cent per week. De advertentieprijs is, voor de gewone advertentiëa
30 cent per regel; voor ingezonden mededeelingen 60 cent per regel.
Bij abonnement voor beide veel lager. Men vrage daarvoor de tarieven.
UITGAVE: N.V. MIDDELBURGSCHE COURANT
Lange St. Pieterstraat, Middelburg
T elefoonnummers
Redactie 269 Administratie 139
Postchèque en Girorekening 43255
Familieberichten en dankbetuigingen: van 17 regels 2.10; elke regel
meer 30 cent. In de rubriek „Kleine Advertentiën" worden, mits uit
drukkelijk daarvoor opgegeven, advertentiën, tot niet meer dan 5 regels
opgenomen a 85 cent bij vooruitbetaling. Advertentiën onder „Brieven" of
„Bevragen bureau dezer courant" 10 cent extra. Bewijsnummers 5 oent.
Noch de heer Duys, noch de comm.
fractie, hebben met hun moties (resp.
Zuiderzeevisschers in de Gemengde Com
missie, en een geheel nieuwe Zuiderzee-
steunwet) succes gehad.
Aangenomen worden de wetsontwer
pen tot wijziging en verhooging van de
begrooting van inkomsten en uitgaven
van het Leeningsfonds 1914 voor 1930
(verhooging sluitpost); het wetsontwerp
tot het aangaan van een geldleening ten
laste van Nederlandsch-Indië, het wets
ontwerp tot nadere wijziging en aanvul
ling van de Javasche bankwet 1922, en
een wetsontwerp tot wijziging van de
onderwijsbegrooting voor 1930.
Voortgezet wordt de behandeling van
de Zuiderzee steunwet, n.l. de
artikelsgewijze behandeling. Een amen
dement van Zadelhoff, aangaande de ad
viezen der Generale Commissie, dat
echter weer in werd getrokken. En
daarna een amendement-Duymaer van
Twist, om tegemoet te komen aan ver
schillende bezwaren tegen den maatstaf
van toekenning van uitkeering tengevol
ge van waardevermindering. Het amen
dement zal kosten ongeveer f 400.000
welk bedrag jaarlijks lager wordt.
MINISTERIEEL BEZOEK AAN HET
M.S. „INSULINDE".
De ministers van Koloniën en van
Defensie hebben Donderdag een onver
wacht bezoek gebracht aan het motor
schip „Insulinde" van den Rotterdam-
schen Lloyd, dat te Rotterdam gereed lag
tot vertrek naar Ned, Indië met een de
tachement troepen aan boord.
De ministers hebben de logies der der
de en vierde klasse, bestemd voor de
militairen geinspecteerd.
Voorts had het bezoek tot doel na te
gaan, welke veranderingen moeten wor
den gebracht in de scheepsindeeling,
voor het geval, dat de hangende plannen
doorgaan voor de nieuwe klasse-verdee
ling van gouvernements-passagiers.
HET EERSTE POSTVLIEGTUIG WEER
TERUG,
Aneta-V.D. meldt, dat bij de K.L.M.
bericht binnengekomen is, dat het eerste
postvliegtuig naar Indië bemand met de
piloten Van Dijk en Wiersma en den me
canicien Buitenhuis, de P.H.A.G.R. op
de thuisreis naar Nederland heden te 5
u. 35 uit Batavia is vertrokken.
HUISNUMMERING TEN PLATTE
LANDE,
De minister van Bimnenlandsclie za
ken en landbouw heeft in een omzend
brief aan de gemeentebesturen medege-
deeld d[at hij van het bestuur der Ver-
eaniging v|an Raden van Arbeid vernomen
heeft, „djat in vele gemeenten ten plat-
telande de nummering der huizen zeer
onduidelijk is aangebracht, doordat idje
nummers te klein zijn, of op zoodanige
plaatsen zijn aangebracht, dat zij van den
weg af niet zichtbaar zijn. Hierdoor wordt
het zoeken naar adressen voor verschil
lende ambtenaren zeer bemoeilijkt en
tijdroovend.
Bij dat bestuur is dan ook de vraag
gerezen of bet niet mogelijk is, indien bij
gelegenheid van de volkstelling "de huis
nummering wordt nagegaan en verbeterd,
maatregelen te treffen die zichtbaarheid
der nummers aan de huizen te bevordleL
ren.
Tegen het treffen v,an de bedoeljdie
maatregelen zal, in voorkomende geval
len, naar de minister vertrouwt, -Jeen be
zwaar behoeven te bestaan.
Woensdagavond 1.1. had de eerste
lezing plaats voor het nieuwe sedzoejn
van de vereeniiginlg voor leerling-machi
nisten ter koopvaardij. De heer M.
Louws, hoofdwerktuigkundige bij de Ko
ninklijke Paketvaartmaatschappij hield
een lezing over een reis naar Ned.
Indië. 1
In het raadsverslag in het nummer
van gisteren lieten wij den heer Jeroni-
mus zeggen, dat z. i. als gevolg van een
eventueel maalgebod te verwachten is,
dat de meelfabrieken niet gauw zullen
gaan draaien. Dit woordje „niet" was
abuis. Spr. verwacht juist, dat de meel
fabriek alhier door zulkeen gëbod we
der in bedrijf zal komen.
Vele ingezetenen zullen dezer dagen
een circuleire ontvangen hebben van de
plaatselijke commissie v,an het Fond!s tot
Bestrijding der Tuberculose „Draagt El
kanders Lasten" en wellicht deze met de
verzuchting „al weer een bedelpartij"
ter zijde te hebben gelegd.
Al moge dit wellicht verklaarbaar zijn,
goed te keuren is het geenszins1, want
het betreft hier volgens den ten oor-
deele volledig bevoegden districts-Gonsul-
fa;tie-bureau arts, dr. A. J. Hoorweg,
een instelling, die ook hier in M'burg
héél véél goed doet; en ruim hulp in
allerlei vorm aan t.b.c.-pfatiënten ver
leent. Het gaat nu om het houden van
een bazaar in het voorjaar 1931. Daar
voor iets in geld af in natura af te latjan
kan dus zeer worden aanbevolen. Ieder
kan op deze wijze een steentje bijdragen
in den strijd tegen de zoo (gevreesde ziekte.
In de Wpensd|agavon|dr gehouden
vergadering van de afdeeRng Middelburg
van „Volksonderwijs" werd besloten een
feestavond te organiseeren, waarop o.a.
zoo mogelijk een kindertooneel(stukje zal
worden opgevoerd, dat 'tevens gegeven
zal worden in een bijeenkomst, toeganke
lijk voor alle leerlingen van lagere scho
len te Middelburg. Tot iaf ge vaardigde
naar de Algemeen© Vergadering te
Utrecht benoemde de vergadering den
heer Wi. Spinnaaij en tot zijn plaatsver
vanger den -lieer G. Hack. Getracht zal
worden voor de vacature-Wede ma n in
het Hoofdbestuur candidaat te stellen
den heer Ir. J. Wl. Sprenger te Ginneken.
Nia bespreking van eenige voorstellen van
den Beschrijvingsbrief voor de algemeene
vergadering zegde de vergadering mede
werking van de afdeeling toe voor de
propaganda, die dé afdeeling van den
Bond yan Nederlandsche Onderwijzer^
voeren wil voor een school' voor achter
lijke kinderen.
Ons garnizoen,
In verband met onze mededeelingen
omtrent het garnizoen hier ter plaatse,
deelt de heer H. A, Enkelaar, voorzitter
van het comitee van actie tot behoud
van het garnizoen ons mede, dat de mi
nister van defensie hem de vermin
dering der garnizoenssterkte voor Mid
delburg als gemiddeld ten minste 68
man bedragende zou hebben genoemd.
Tot dusverre was ons garnizoen, al
dus de heer Enkelaar, pl.m, 120 man
sterk, dezen zomer zelfs pl.m. 170 man.
De mitrailleur-compagnie telt echter vol
gens hem ten hoogste 56 man gedurende
6 weken per jaar, verder 40 en 's winters
maar 26 man.
Wanneer bij deze maximumsterkte de
staf en het mobilisatiebureau worden
medegeteld, dan komt het comitee op
een totaal van 69 man. De minister, al
dus de heer Enkelaar, heeft verder ge
zegd, dat Middelburg en Walcheren wel
hun uiterste best mochten doen, wat het
verleenen van faciliteiten, ter beschik
king stellen van oefenterreinen etc.,
betreft, want, al zou dit onder zijn, s
ministers, bewind niet gebeuren, het was
zeer wel mogelijk, dat een volgende mi
nister van defensie het geheele garni
zoen hier zou wegnemen.
Tot zoover de mededeelingen van den
heer Enkelaar. Wij hebben, met deze
gegevens, nogmaals te bevoegder plaat
se inlichtingen ingewonnen. In de eerste
plaats werd ons er op gewezen, dat de
bovengenoemde cijfers niet in alle op
zichten juist zijn. Men gaf ons de vol
gende uiteenzetting van den toestand.
Voor 1 Oct. jl. bestond het XlVe R.I.
uit 2 schoolcompagnieën, waarvan de le
schoolcompagnie alhier, de 2e te Ber
gen op Zoom gelegerd was. Laatstge
noemde omvatte de zware mitrailleurs;
wat er overbleef aan dienstplichtigen
verminderd met pl.m. 12 man voor den
verbindingsdienst werd opgeleid tot
tirailleur, gelijkelijk verdeeld over Mid
delburg en B. o. Zoom.
Sedert 1 Oct. jl. bestaat het XlVe R.I
uit drie schoolcompagnieën. Al degenen,
die vroeger te B. o. Zoom voor de zware
mitrailleur werden opgeleid, ontvangen
thans hunne opleiding hier bij de sinds
dien ingestelde zware mitrailleurcom
pagnie. Het kader van die compagnie is
natuurlijk hier ook en eveneens vindt,
althans tot dusverre nog, de opleiding
Een kind heeft nooit eerbied voor
een groot mensch, dat zijn bedaardheid
verliest.
van de dienstplichtigen der verbindings
dienst hier plaats.
Te B. o. Zoom liggen voortaan van het
XlVe R.I. de tirailleurs- en de speci
alistencompagnie met het kader; deze
zijn militair niet van elkander te schei
den en, afgezien van de mogelijkheid
van transport, is in elk geval, zoo deelde
men ons mede, het oefenterrein in B. o
Zoom militair geschikter dan hier.
Wat nu de sterkte van het garnizoen
betreft, deze is, zoo deelde men ons me
de, in sterke mate afhankelijk van den
bloei van het landstorm- (vooroefenings)
instituut. Wordt daarvan een druk ge
bruik gemaakt en het streven gaat
tegenwoordig in die richting dan kan
het gebeuren, dat men voor den 21en
Juli geen enkelen dienstplichtigen tirail
leur in de kazerne ziet. Uithoofde van de
zwaardere eischen, die aan de opleiding
gesteld worden, komt deze voorgeoefend
heid echter bij de zware mitrailleurs en
de verbindingsafdeeling in aanzienlijk ge
ringere mate voor, dan bij de tirailleurs.
Een gevolg hiervan is, dat Middelburg
gemiddeld en over langeren tijdsduur een
flinke vaste kern van militairen hier
heeft liggen, want er worden per jaar
per regiment pl.m. 80 dienstplichtigen
voor de zware mitrailleur opgeleid.
Als vaste kern, zoo zeide men ons
nog, liggen hier thans een twaalftal of
ficieren en pl.m. 40 onderofficieren.
Tot zoover de ons van militaire zijde
welwillend verstrekte inlichtingen. Wij
meenen, dat onze lezers thans voldoende
ingelicht zijn inzake deze aangelegen
heid, en zullen daarover verder niet in
beschouwingen treden, voorzoover zich
geen nieuwe feiten of gezichtspunten
voordoen.
De herbouw der Langedelft,
Het mag dan met den herbouw diet*
Lanigedelft niet zoo vlug opschieten als
ieder Middelburger (gaarne zou wén-
schen, er wordt de laatste maanden toch
aan twee panden met kracht gebouwd
en wel aan dat der firma D. de J'a|ge|r
Jr. aan de eene zijde der straat en aan
dat der firma S. Wiener en Co. aan de
andere 2ijde.
Dat (men geregeld door werkt blijkt
heden, nu van het in aanbouw zijnde
pand der laatst genoemde firma de drie
kleur wappert als bewijs dat (men tot aan
het dak is gekomen van wat wij zouden
willen noemen het (geraamte van het
igroote gebouw, waarin binnen afzienba
re® tijd' de firma Wiener haar bekende
zaken zal onderbrengen. Heden is het
dus een mijlpaal in den vermoedelijk
nog zeer langen weg, die zal voeren tot
'bet (geheel weier wegmaken van dé ruï
ne, die op 7 December 1929 is ont
staan. Nu wij toch over dezen herbouw
schrijven willen wij ook even wijzein
op den niet te voorkomen last, die on
dervonden wordt door het verkeer van
het aanvoeren van materialen voor den
herbouw. Vooral op een 'drukken dag als
gisteren, is voor de politie goed oplek
ten een noodzaak om' het verkeer zoo
goed mogelijk te dioen voortgaan. 0.1.
zo.u de last af en toe wel eejnigsjzints
kunnen worden verminderd, als er voor
.gezorgd werd, dat de wagens na lossching
ten spoedigste weer wegrijden.
GOES. De Chr. Besturenbond alhier
ep Qe Ned. Central© Bond van Chr. arbeii
ders in de bedrijven van Voeidings!- en
Genotmiddelen, hadden telgen -gisteren
avond' de bajkkersge zeilen te Goes e.o
ter vergadering opgeroepen. Aan de uit-
hoodiging hadden velen gevolg gegeven.
De voorzitter vfan den Chr. B. B., de
heer A. de Lange, opende en leidde
de vergadering en wees in zijn inlei
dend woord op principe, doel en nood
zakelijkheid der Chr. Vakbeweging,
i Het lid van het Hoofdbestuur van ge
noemden Bond, die heer Van Soelen uit
Souburg, wees op de treurige toeslffan-
den, waarin vroeger de bakkersigejzellen
verkeerden, 'm.aar ook, hoe jta tal yan
plaatsen door orgahisjatie en collectief
contract, alsmede door de sociale wet
geving verandering is gekomen-. 1
Nadat gelegenheid gegeven was zich
als lid' aan te melden kon de voor-»
zitter meeaeelen, dat 17 bakkersgezel
len ;pich als lid' luidden aangemeld, zoo
dat een afdeeling kon worden opge
richt. Een bestuur werd gekozen en be
sloten spoedig een tweede vergadering
te beleggen.
x
KRUININGEN. De N.V. R.Z.E.M. heeft
alhier een gedeelte woning gehuurd voor
een kantoor met het (oog op de voorberei
dende werkzaamheden d er Electrici-
teitsvoorziening van Oostelijk Zuid-Beve
land.
COLIJNSPLAAT, Het harmoniegezel
schap „Wilhelmina" alhier zal in de
maand December een bazar houden,
waartoe zich reeds een Damescomité
heeft gevormd.
AXEL. Bij het ophaltgpn van een ge-
wasschen bedspréi aan een losse droog-
lat, schoof deze weg, waardoor de eige
nares voorover sloeg en een pols brak.
"Een andere dame zou in den kelder
den uitsia'g der schoonmaak inspecteeren,
.toch tuimelde erin, doordat de werk
vrouw het losse trapje niet op zijn plaats
had gezet. Het gevolg was een been
breuk.
Een chauffeur zou den motor voor 'n
dhto op 'gang brengen. De kruk sloeg te
rug en de chauffeur moest met gebroken
pols naar den dokter.
Het mag misschien als vermeldens
waardig worden beschouwd, dat te Axel
op 'dit oogenblik drie vrouwen met (ge
broken arm, 1 met ge\>roken been en 1
jongeman met een 'gebroken arm onder
doktersbehandeling zijn.
BIERVLIET. Woensdagavond werd in
de Oudlandsche straat de kleermaker J,
W. uit IJzendijke door ee nauto uit
Sluiskil aangereden, met het gevolg, dat
hij met de fiets in de sloot geslingerd
werd. Hij schijnt zich gelukkig weinig of
niet bezeerd te hebben. De politie heeft
de zaak in handen.
De Bisschop van Breda heeft be
noemd tot kapelaan te Terneuzen
den WepEerw. 'heer H. Koopman.
Gerei, Gem.
Ds. A. v. Neerbos te Terneuzen "ïs be
roepen te Scherpenisse.
(Ingez. Med.)
In het verscfienen jaarverslag over
'1929 van het Gemeente-archief van Lei-
iden wordt o.a. vermeld dat mej. A.
J. Versprille de registers van overleden
personen over 17141724 op fiches
"bracht, collationeerde de Waalsche trouw
boeken over 16041646 en verleende
voortdurend hare medewerking in het
Voorthelpen van bezoekers der leeska
mer.
Onderzoek der Nederlandsche en
Friesche dialecten,
Men .schrijft ons:
De Dialectencommissie der Koninklijke
Akademie van "Wetenschappen te Am
sterdam, welke enkele jaren geleden is
ingesteld, heeft voor kort een Centraal
Bureau voor het onderzoek der Ned|etr-
landsche en Friesche Dialecten opge
richt, en daarmede een aanvang gemaakt
met haar werkzaamheden in eigenlijken
zin: de studie der Nederlajnidsche en
Friesche dialecten in haar wijdsten om-
yang.
Terwijl Frankrijk, Duitschland, België,
Zwitserland en Italië reeds langer of kor
ter geleden de studie der dialecten stel
selmatig ter hand hebben genomen, en in
den loop der jaren reeds een belangrijk
en aanmerkelijk imlateriaall (dialectkaarten
en -monografieën in het Jicht hebben
kunnen geven, bleef Nederland op dit
terrein vpn wetenschap achter, en werd
hier te lande de in zoo menig opzicht
toch zoo belangrijke studie der dialecten
aan het particulier initiatief overgelaten
tegen beurskoers
q OBLIGATIE N a
met jaarl. uitloting
(Ingez. Med.)
(NIMMER VOETAFDRUKKEN MEER)
VRAAGT GR AT 1S EEN
JOHNSON'S BOEKJE
OVER DEWUZEVANONOE.RHOUO!
VAN ELKE SOORT VLOER
DE.N HAA&JACOB HOP^n?AAT31J
(Ingez. Med.)
Verdienstelijk werk werd op- onderschei
dene wijze geleverd; van stollslelmatige
bearbeiding van het terrein kon echter
uiteraard, daar een centraal lichaam ont
brak, geen sprake zijn. Aangezien de ni
velleering v,an het moderne leven den
woordenschat en de syntactische
eigenaardigheden der verschillende dia
lecten meer en meer doet verdwijnen en
de grenzen tusschen dialect en algemee
ne beschaafde taal hoe langer hoe vager
worden, zoodat vooral op dit gebied uit
stel afstel' dreigt te worden, heeft die
Koninklijke Academie van Wetenschap
pen gemeend, een dergelijk centraal li
chaam voor Nederland in het leven te
moeten, roepen, en te dien einde de
bovengenoemde Dialectencommissie inge
steld. Door subsidie yan de regeering,
van provinciale en gemeentelijke bestu
ren, benevens yan wetenschappelijke
vereenigingen daartoe in staat gesteld,
heeft deze Commissie thans een Centraal
Bureau gesticht, dat tot taak heeft: de
dialecten van de "Nederlandsche en van
de Friesche taal, voor zoo ver deze
binnen de landsgrenjzen worden gespro
ken, vast te leggen, zooiweT in geschrifte
als door middel' van graimmofoonplatjen,
waardoor ook het nageslacht zich een
zoo volledig mogelijken indruk' zal kun
nen vormen van de taal, die hun voor
ouders eenmaal gesproken hebben.
Het behoeft geen betoog, dat dit werk,
op hreeden grondslag ondernomen, tien
tallen jaren zal vorderen: het vastleggen
van alle dialecteigenaardigheden op kaar
ten en bet verwerken der verkregen gé-
geven s in een groot aantal monografieën
is natuurlijk een zeer omvangrijke en
tijdroovende taak. Een eerste vereischte
van welslagen is, dat het Centraal Bu(-
reau zich kan verzekeren van de m'edef-
werking van allen, die daartoe op eenjj-
gerlei wijze in staat zijn. Daarom doet
het een beroep op d'e lezers van dezjpit
oproep, die in het bezit zijn van geschrei
ven of gedrukte stukken in dialect
welke zij genegen zijn terstond of te een!(-
ger tijd ten geschenke of in bruikleen
af te staan. Een Centraal Bureau voor
het onderzoek der Nederlandsche en
'Friesche dialecten heeft imimters alleen
den beteekenis, ais het een zoo volledig
mogelijk dialectmateriaal bezit, waarme(-
de het degenen, die zich tot het Bureau
wenden, zoo goed mogelijk kan inlichten.
Vervolgens zijn zoowel in de sted'en als
ten platte lande vele personen', die het
een of ander dialect volkomen behaer*-
schen, en andere die, zonder zelf een
