^provinciale Zeeuw&che
exposearen
irt
No. 2 0 0.
Twee bladen.
DINSDAG 26 AUGUSTUS 193 0.
Eerste Blad.
173e Jaargang.
HET MONUMENT VAN VLAANDEREN.
BINNENLAND.
ZEELAND
Zitkamer,
Engelsche stijl, rundleer,
Eetkamer,
Engelsche stijl, gepatineerd,
Slaapkamer,
Modern.
Firma L. Gabriëlse,
iet
em
1
en
tft
tot
de
oer
■g)>
5ht.
iden
Crt.
rant®
i2,50.
f 5,00,
1000
D 3,
rdam
'ee
aot
MIDDELBURGSCHE COURANT
De abonnementsprijs bedraagt voor Middelburg en 't agentschap Vlissingen
2.30, elders 2.50 per kwartaal. Week-abonnementen in Middelburg
18 cent per week. De advertentieprijs is, voor de gewone advertentiën
30 cent per regel; voor ingezonden mededeelingen 60 cent per regel.
Bij abonnement voor beide veel lager. Men vrage daarvoor de tarieven.
UITG,: N.V. DE MIDDELBURGSCHE COURANT
Lange St. Pieterstraat, Middelburg
Telefoonnummers:
Redactie 269 Administratie 139
Postchèque en Girorekening 43255
Familieberichten en dankbetuigingen: van 17 regels 2.10; elke regel
meer 30 cent. In de rubriek „Kleine Advertentiën" worden, mits uit
drukkelijk daarvoor opgegeven, advertentiën, tot niet meer dan 5 regel»
opgenomen a 85 cent bij vooruitbetaling. Advertentiën onder „Brieven" of
„Bevragen bureau dezer courant" 10 cent extra. Bewijsnummers 5 cent.
)UTy
sR.
Joer.
De inwijding van den Vlaam-
schen IJzertoren te Dixmuide.
Een massahulde aan de
Vlaamsche gesneuvelden,
Het monument en de indruk
wekkende plechtigheid.
(Eigen correspondentie.)
Brussel, 24 Augustus 1930,
Tienduizenden waren vandaag van
zeer vroeg in den ochtend te been, in
geheel Vlaanderen, om zich in bedevaart
te begeven naar het oude IJzerfront,
naar Dixmuide, aan den IJzer. waar
jaarlijks een massahulde wordt gebrach'.
aan de vele Vlamingen die tijdens den
oorlog zijn gesneuveld, Is er politieke
verdeeldheid onder de Vlamingen, wan
neer het er om gaat zich te vereenigen
om de dooden te vereeren die alles heb
ben geofferd voor leuzen, waarvan ook
zij moreele bevrijding mochten verwach
ten voor hun eigen volk, bij de over
winning, dan wordt deze verdeeldheid
van kant gesteld en is iedereen op de
bres. Buiten de gewone vervoermiddelen
werden de ontelbare bedevaarders ter
plaatse gebracht door 32 extra-treinen,
11 extra-buurttrams, speciaal uit de pro
vinciën Oost- en West-Vlaanderen, en
ruim 5.000 private auto's en autobussen.
Van uit de verst verwijderde plaatsen
werden extratreinen aangevraagd: uit
Lanaken, Maaseik, Hamont, Eisden,
Cumptich, Hasselt, Tongeren, Esschen,
Landen, Turnhout, Antwerpen, Brussel,
enz. En elk van de bedevaarders be-
Itostigt alles uit eigen zak. Voor deze be-
tooging, want dit is de bedevaart ook
een betooging van Vlaamsche bewust
wording, zijn geen kasteelheeren te vin
den die de reis van hun ondergeschikten
of van hen afhankelijke personen be
kostigen. Vele eenvoudige lieden heb
ben verscheidene maanden vooraf ge
spaard om zich de reiskosten te kunnen
veroorloven. Daarom is dit alles zoo in
drukwekkend.
De bedevaart welke dit jaar plaats
heeft is de bekroning van elf jaar werk
en propaganda. Het torenmonument, dat
reeds ruim een millioen heeft gekost, en
waarvoor ongeveer nog een millioen zal
vereischt zijn, dat het indrukwekkend
ste is van geheel het voormalige front
in Vlaanderen, is dit jaar volledig klaar
gekomen en werd vandaag ingewijd.
Geen jaar gaat voorbij of "Wij komen in
d.eze streek terug en telkens worden wij
pijnlijk aan de oorlogsgebeurtenissen
herinnerd. De namen van de vele dor
pen en die verbonden zijn aan bloedige
gevechten; de half in puin liggende
schuilplaatsen in beton, te midden van
velden waar eens loopgraven zijn ge
weest en die met soldatenbloed werden
gedrenkt; de wijde horizon waar ner
gens meer een hooge boom is te bespen
ren; de begraafplaatsen met de beken
de houten kruisjes; de nieuwe huisjes in
de herbouwde dorpen, waarvan, in som
mige plaatsen, bijna de helft niet meer s
bewoond, omdat de vroegere welvaart
met de oorlog is verdwenen, zooals leper
en te Dixmuide zelf; alles herinnert nog
aan den oorlog, aan het leed dat men
hier heeft gekend en vreeselijke wonden
heeft gelaten. Het is goed dat men af en
toe dit alles nogmaals bezoekt want
niets is een beter aanklacht tegen den
oorlog dan de sporen welke hij heeft ach
tergelaten. En goed is het ook dat te Dix
muide een toren is verrezen waar het
nageslacht zal kunnen leeren wat de oor-
r°r Vlamingen is geweest. Want
dit brengt hij in herinnering: de oorlog
■was, met al zijn offers en bittere ontgoo
chelingen, een mijlpaal in den strijd voor
de Vlaamsche ontvoogding.
Na den oorlog hebben enkelen, onder
wie dr. prof. Frans Daels, hoogleeraa:'
aan de Gentsche universiteit in de eerste
plaats dient genoemd, begrepen dat het
offer van de Vlaamsche frontsoldaten
blijvend moest worden vereerd, beter
nog, dat de vereering welke tijdens den
oorlog zelf reeds was begonnen, moest
worden voortgezet.
Hoe de toestand was, voor de Vla
mingen, aan het front, zullen wij hier
niet meer uiteenzetten. Alhoewel zij de
meerderheid vormden van het strijdende
leger 80 percent was geheel de
legerorganisatie Fransch, Zij werden de
slachtoffers van dit stelsel, dat zelfs voor
de koloniale Fransche troepen niet werd
toegepast, want alleen Walen en Fransch-
kennende Vlamingen kwamen voor vei
liger postjes en achter het front in aan-
merking. Er kwam verzet. Er ontstond
strijd. Men paaide van hoogerhand met
beloften, terwijl degenen werden getrof
fen die dierven opkomen voor de ele
mentairste rechten van hun onmondige
strijdmakkers.
De gevangenissen en boetcompagnies
van Fresnes, Auvours, Cézembre enz,
lieten tragische sporen na. Een vorm van
het verzet tegen de behandeling van de
Vlamingen was de hulde welke kon wor
den gebracht aan de Vlaamsche gesneu
velden, Op 15 Augustus 1916 werd een
comité gevormd door enkele vooraan
staande Vlamingen op het front, onder
voorzitterschap van priester Cyriel Ver-
schaeve, onder-pastoor te Alveringem,
dat den naam van Heldenhulde-Comité
kreeg. Fondsen werden bijeengebracht
om telkens wanneer een Vlaamsch sol
daat het leven liet ,op zijn graf een graf
steen te plaatsen met het opschrift
„A(lles) V(oor) V(laanderen), Vlaande
ren) V(oor) K(ristus)", in kruisvorm. De
fondsen werden echter niet veel aange
sproken want telkens wanneer een Vla
ming sneuvelde brachten zijn vrienden
uit de compagnie het geld bijeen om een
zerk op zijn graf te kunnen plaatsen.
Zoo sympathiek was dit werk onder de
Vlaamsche soldaten. Maar hun stijgend
aantal op de militaire begraafplaatsen
was een doorn in het oog „van wie niet
kon sneuvelen" en in den nacht van 9 op
10 Februari 1918 kwamen onbekende
grafschenners op het kerkhof te Oeren
de zinnebeeldige letters van 36 zerkjes
met cement dicht te strijken. Den vol
genden nacht echter hadden enkele vrij
willigers de letters nog veel grooter op
de zerkjes geschilderd. De grafschenners
herbegonnen hier niet meer.
De oorlog eindigde. De dooden bleven
achter. Maar „Heldenhulde" moest wor
den voortgezet. Het „Comité van de jaar-
lijksche bedevaart naar den IJzer" kwam
tot stand met het doel elk jaar in Augus
tus de Vlamingen in een verbroederings
bedevaart aan hun dooden te herinne
ren, aan het ideaal waarvoor zij vielen
en de groote noodzakelijkheid van zijn
verwezenlijking.
Sedert dien hebben tien bedevaarten
plaats gehad. De enkele honderden
welke zich in 1920 rondom het graf
schaarden van Joe English te Veurne-
Steenkerke, zijn tot tienduizenden ge
groeid, meest allen volksmenschen, zon
der sabelgekletter of officieel vertoon,
In 1924 werd te Dixmuide, door het
plaatsen van eere-aandeelen, een grond
gekocht, waar tijdens den oorlog de eer
ste Belgische linie was, op den eenza
men linkeroever van den IJzer, vlak
voor de bekende minoterie, waar de
Duitschers zich hadden genesteld, om de
zerkjes van Heldenhulde in veiligheid te
brengen, welke van de militaire begraaf
plaatsen werden verwijderd door het mi
nisterie van landsverdediging. De eerste
reusachtige betooging had het volgende
jaar plaats, nadat te Adinkerke en te
West-Vleteren meer dan 500 zerkjes wa
ren verbrijzeld geworden. Op deze bede
vaart werd besloten een grootsch mo
nument op te richten om de zerkjes
welke men nog heeft kunnen redden te
bewaren. Na vier jaren is nu dit monu
ment, waarvan de eerste steen werd ge
legd door Cyriel Verschaeve op 7 Juli
1928 en de laatste werd ingemetseld op
12 October 1929 door mevr. Daels, klaar.
Het is een 50 meter hooge kruisvormige
toren in baksteen, naar het ontwerp van
de gebroeders R, en F. van Averbeke,
uit Antwerpen, in indrukwekkenden,
modernen stijl waarin men eenigszins de
lijn terugvindt van de Heldenhulde-
zerkjes, waarvan hij trouwens het op
schrift op zijn top draagt. In de binnen
muren van den toren zijn 200 geredde
zerkjes gemetseld, als zoovele testa
menten van gesneuvelde Vlamingen. On
der de trap is een crypte gebouwd, die
34 meter doorsnede en 100 meter rond
gang telt met groote, half verlichte zalen,
welke men bereikt van op den IJzer-
oever, langs een sobere gang en een don
kere trap. De half verbrijzelde zerkjes
staren u uit alle hoeken en kanten aan.
Hier ook is een opschrift aangebracht,
gevormd met oorlogsdecoraties welke
door Vlaamsche soldaten zijn afgestaan
met dit doel, en dat een „Vloek aan den
°orl°g bevat. Het monument is er im-
niers ook een van de internationale ver-
Wenteltrappen en een lift voe-
Ao I °-)ri een zeven verdiepingen naar
vLnT uWaar "Nele' hQt h"t van
R™ S 1 atïgt in de klokkenkamer.
Boven den krmskop heeft men een heer
lijk vergezicht over 't voormalige IJzer
front, van den Kemelberg tot de zee. De
Vlaamsche Toeristenbond heeft
een
Men kan een rijk gemoed hebben en
een helder verstand, zonder dat deze
elkaar in den weg zitten.
oriëntatietafel geplaatst, In geschilderde
glasramen zijn vier namen aangebracht:
Orne, Auvours, Fresnes, Cézembre
waar Vlaamschgezinde soldaten werden
opgesloten of verbannen. Aan den voet
leest men in het Nederlandsch, het
Fransch, het Engelsch en het Duitsch,
de woorden: Nooit meer oorlogDe
kleine raampjes van de crypte bestaan
uit doorschijnende positieven, licht-
plaatsjes, welke indrukwekkende gezich
ten vormen op den oorlog: dooden, ver
woesting, gekwetsten, enz,
Van gisteren reeds was het een began
kenis naar het monument, dat 's avonds
door schijnwerpers hel wordt verlicht en
dan buitengewoon indrukwekkend boven
de vroegere slagvelden verrijst. Het
doode stadje was plots vol leven. De
anders ledige hotelkamers waren volzet
en wie vernachten wou kon naar de kust
reizen. Nooit heeft Dixmuide zoovele
duizenden binnen haar muren gezien.
Steeds is een eigenaardige plechtig
heid de openluchtmis op de Groote
Markt. Dicht opeengedrumd op de
markt zelf en in al de naburige straten
stond de menigte, sommigen knielend,
terwijl de plechtigheid plaats had. Daar
na werd de stoet gevormd, tenminste
getracht een stoet te vormen. Van de
hulp van gendarmen om de orde te be
waren wenscht het comité geen gebruik
te maken en om een dergelijke nochtans
tuchtvolle massa in bedwang te houden
dient een reuzenorganisatië te bestaan.
Maar kwam van een optocht niet veel
terecht, in dichte drommen stapte het
leger Vlamingeir naar het over den IJzer,
eigenlijk op gebied der gemeente Caas-
cerke liggende monument. Nog steeds
kwamen zij aangestapt over de twee
bruggen voor de onthulling was een
noodbrug gelegd toen de plechtigheid
van de onthulling een aanvang nam.
welke hoofdzakelijk uit redevoeringen
bestaat. De duizendkoppige massa aan
hoort in ingetogen stilte deze redevoe
ringen, welke door luidsprekers worden
uitgezonden en door geen toejuichingen
worden onbroken.
Dr. Ph. de Pillecijn, namens de Vlaam
sche Oud-strijders, is de eerste redenaar.
Spreker zegt dat dit monument is vol
trokken onder de stilzwijgende onwe
tendheid van regeerders en politici. Maar
zooals Vlaanderen rijst is dit kruis ge
rezen. Nu rijst het in zijn ontzaglijke
stoerheid, spijts alle machten van dit
land, spijts goud, spijts misbruik van ge
zag. In dit jaar van stoeten is de mach
tigste stoet van tientallen jaren naar
hier gekomen. Hier is het jongste verle
den van bloed, vernedering, ellende, bij
het kruis. In dit jaar van tentoonstellin
gen hebben wij blijvend ten toongesteld
de kruisen van onze dooden, de kruisen
met christelijke leuze besmeurd door ce
ment. Gebouwd in die stille vlakte, waar
zoovele monden werden tot zwijgen ge
bracht heeft het een stem van brons ge
kregen, die luide roept als de stem van
moeder en Vlaanderen. En de beteekenis
van dit alles blijft niet binnen de grenzen
van Vlaanderen.
Spreker wendt zich tot de vreemde
oud-strijders. Hij groet en dankt hen en
vraagt hen samen te zweren dat het niet
meer gebeuren zal en aan de menschen
van hun land te zeggen dat de Vlaamsche
oud-strijders sterk zullen staan tegen
den oorlog. Aan de Vlaamsche oud-strij
ders vraagt hij trouw te zweren. „Dat de
eerste klank vn onze doodenklok luide
over Vlaanderen: wij zweren trouw",
In den morgen werden, door de zorgen
van het bedevaartscomité, bloemen ge
legd op begraafplaatsen van Fransche,
Engelsche, Amerikaansche, Duitsche ge
sneuvelden. Thans brengen Waalsche,
Amerikaansche, Duitsche, Engelsche,
Fransche, Hongaarsche, Iersche oudstrij
ders een bloemenhulde aan het monu
ment. Liederen worden gezongen. Dan
spreekt prof, Daels, voorzitter van het
comité. Spreker roept de Vlaamsche ge
sneuvelden op om bezit te nemen van dit
huis waarvoor bijna elke Vlaming een
steentje heeft bijgedrgen. Hij herinnert
echter ook even aan den strijd der leven
den, aan den „aanslag op het onver
vreemdbaar onderwijsrecht van Vlaan-
derens jeugd" zooals spreker doelende
op de regeeringsontwerpen inzake lager
en middelbaar onderwijs het noemt,
„Hoog boven het partijrumoer klinkt be
slist van dit doodenveld uw protest."
Weer weerklinkt muziek. Twee reus
achtige leeuwenvlaggen worden traag
omhoog geheschen. De stem van „Nele"
dreunt hoog in den toren, die daar nu
staat in den wind tegen de witte wolken,
als een symbool van onverzettelijkheid.
Het programma vermeldt nog rede
voeringen van den Nederlander Leo Si
mons en van den Zuid-Afrikaanschen
student Bosman., De heer Simons
stuurde echter bericht van verhindering
wegens een ernstig ziektegeval in zijn
familie terwijl de heer Bosman aan de
grens door de Belgische politie werd te
gengehouden. Hun redevoeringen wor
den, de Nederlandsche door een Neder
lander, niettemin voorgelezen. Het co
mité deelt mede in de toekomst de na
men van de buitenlandsche leden niet
meer bekend te zullen maken. Tevens
zet het de menigte tot kalmte aan. Na
nog een geestelijke rede door E. P. Dom
Modest van Assche eindigt de plechtig
heid met het zingen van den Vlaamschen
Leeuw, terwijl twee vliegtuigen van den
Vlamschen Toeristenbond aan den hori
zon verschenen en weldra boven het mo
nument circelen, als een hulde van de
genen die achter gebleven waren.
Dan werd het de strijd om weg te ko
men, met tram, trein of bus na een af
spraak om het volgende jaar nogmaals
present te zijn.
Over de betreurenswaardige relletjes,
na afloop voorgevallen, vindt men elders
in dit blad bericht.
DE NED. HANDELSPOLITIEK.
Naar aanleiding van schriftelijke
vragen van den heer Blomjous betreffen
de de Duitsch-Finsche onderhandelingen
inzake de levering van boter en kaas,
van den heer v. d. Heuvel betreffende
het nemen van maatregelen tegenover
Duitschland, en van den heer Korten-
horst in verband met het niet bekrach
tigen door Polen binnen den overeenge
komen termijn van het Verdrag tot af
schaffing van in- en uitvoerverboden en
-beperkingen, deelt minister Ruys de
Beerenbrouck het volgende mee:
Het voor de beantwoording van de
vragen noodzakelijke overleg kan niet
binnen den vastgestelden termijn wor
den beëindigd. Zoo spoedig mogelijk zal
het definitief antwoord volgen.
NIJMEGEN 700 JAAR.
De stad Nijmegen viert zijn 700 jarig
feest met diverse festiviteiten. Gisteren
werden een buitengewone zitting van den
gemeenteraad een een algemeene feest-
vergadering gehouden, waarbij diverse
autoriteiten tegenwoordig waren, o.a.
het college van Ged. Staten van Gelder
land. De burgemeester de heer J. A. H
Steinweg hield de feestrede. De gemeen
tearchitect, de heer M. P, M. Daniëls
hield een voordracht over de betee
kenis der stad, en liet daaraan een
overzicht van de geschiedenis vooraf
gaan. 's Avonds is de stad schitterend
geïllumineerd. De eerste dag werd be
sloten met een groote muziekuitvoering
en een taptoe.
MIDDELBURG.
De komende feesten.
Als zooals gisteren op nog meer plaat
sen dan verleden week aan het versie
ren der stad vele handen bezig zijn, als
groote lichtzuilen als het ware uit den
grond oprijzen, maar zeker niet minder
als al meer en meer winkeliers hun
feestetalages en daar onder zeer goed
geslaagde openen, en het is mooi weer
zooals gisterenavond dan is er een druk
geloop op straat en dan bemerkt men,
dat velen reeds in een stemming komen
passend bij de op handen zijnde feesten
en dan voelt men behoefte iederen dag
iets te vermelden, dat de duizenden, die
aan het feest zullen deelnemen inters-
seert. Dan zij gemeld d,at men iederea-
avond, dus Vrijdag, Zaterdag, Maandag
en Dinsdag tot 12 uur in de op zulke da
gen in aanmerking komende winkels, dus
sigarenwinkels en de winkels waarin een
versnapering wordt verkocht, terecht
zal kunnen, want er is tot dat uur voor
alle winkels ontheffing van het sluitings
uur tot 12 uur verleend, als tenminste
na het gewone sluitingsuur geen perso-
Wij noodigen C beleefd uit
tot een geheel vrij blij vend bezoek.
Woninginrichting
Langeviele E 388/89.
(Ing. Med.)
neel meer aanwezig is. Voor café's enz.
geldt het gewone sluitingsuur van half
een, behalve Maandags, dan mogen zij
open zijn tot één uur.
Een verhooging der opgewekte stem
ming veroorzaakte de padvinders, die
met hun band voor op en met een troep
Engelsche padvinders in hun midden de
stad doortrokken en aan een bakvisch
den uitroep ontlokte*. Ik kom warempel
nu al in een feeststemming.
De étalagewedstrijd.
De namen der deelnemers zijn
Dam Firma R. M. Smits; P. Buijs;
P. J, Jongepier.
Rotterdamsche Kade: S. J. Kleinepie?.
Korte Delft L. Wondergem; L. A.
Thielens; Firma de Jong Co,; F. San-
dijk; D, v. Belois; D, C. Bouwense; W;
J. Camper; D, P, Cornelisse; H. J. v. d.
Meer.
St. PieterstraatKlaver; L. van Spar-
rentak.
Haringplaats Fa. Belderok v, Roo.
Lange Delft Schulte Thieme; M.
Peterse; J. F, Wolsky; J. de Dreu; Jacq.
Frank; N.V. Middelb. Manuf. handel van
Vroom Dreesman; G. P. Goergen; J.
Meijeren; Simon de Wit; H. Rabbers
Co.; A. Hillen; Fruithandel „De Witte";
J. Bongers (N.V. Albert Heyn); H. Meijer;
L. B. de Nijs; S. Blok (bakkerij); F. Murk;
N.V. A, Kreymborg Co.; fa. Bessem
Hoogenkamp; Phaff Naaimachines; Old
Engeland; Unie Winkel.
Lange Burg J. A. J. van der Kuip
(Firma H. B. Wijtman); Fa, F. P. D'huy;
A, L. Roskam (Fruith. De Kleine Winst);
Gebrs. Peek; Singer Maatschappij; F. J.
Louwerse; J. B. Diesch; P. M, J, Hacken-
berg; L, B. van Houte (Schoenmag. „de
Arend); F. J, Thijsebaard.
Lange NoordstraatC. v, d, Kleyn; F.
A. Kraat; Theod. A. Schippers; A, Rog
ge; Frans Damman; G. M. Krijger; J. A.
Mennes; J. Klaver; G, Minet; M, van
Loo.
Groote MarktN.V, v.h. Kon. Zeeuw-
sche Stoom. Chem. Wasscherij en Ver
verij „Volharding"; Van Sluys Co.;
M. H. Boasson Zonen.
VlasmarktC. Volmer; D, J. Dronkers
Zn.; J. G. Vermeer; J. Hooftman; Paul
van Sluys Co.; G. Budde; J. Roskam;
J, P. Maartensche Bzn.
Kromme Weele Fa. D. J. Dronkers
en Zn.; C, Witte; P. Soetens.
Seisstraat B. Bakker.
Domb. SchuxtvlotFa. J, Konraad
Zn.
LangevieleFirma L. Gabriëlse; J.
Ph. Salomé; Joh. A. Julianus; J. C.
Merk; M. van der Slikke; J. Allewijn;
A. Geensen; W. J, Bosdijk; A. Ilmer;
I. Vereist; firma A, Hoogenboom.
Gortstraat: L. J, van 't Westende; C.
Moens;-S. Polak.
Vlissingschestraat J. J. Cosijn; H,
Loontjens.
VarkensmarktA. de Smidt,
GravenstraatL. van Hiele; A. Cozijn,
Buiten mededinging nemen deelA.
Ilmer; M. H. Boasson Zonen; N.V, A.
Kreijmborg Co.; Fa, Belderok v.
Roo.
VLISSINGEN.
Gisterenavond heeft de politie op
het strand een vrouw verbonden, die
met haar voeten in een stuk glas ge-
id
