provinciale jSeeuiusche
Twee bladen.
DONDERDAG 31 JULI 193 0.
Eerste Blad.
173e Jaargang.
alles onderkast
IN ONZE
STATEN-GENERAAL.
BINNENLAND.
EERSTE KAMER.
Een oorlogsprotocol. De K.
L. M. Het suikerwetje,
k'^. to*-
DE NEDERLANDSCHE WEEK TE
ANTWERPEN.
HET BEZOEK VAN KINGSFORD
SMITH EN STANNAGE.
DE BOYCOT DER DUITSCHE
GOEDEREN.
DE AANHOUDING VAN TWEE
NEDERLANDSCHE STAATSBURGERS
IN ITALIË.
DE VOLKSTELLING IN INDIE.
PRINS HENDRIK NAAR DE INTERN.
BRANDWEERTENTOONSTELLING.
DE NEDERLANDSCHE
MISDADIGHEID.
ZEELAND.
Een Avro-optocht?
MIDDELBURG.
W. J. Sprenger. f
ZUID-BEVELAND.
SCHOUWEN-DUTVELAND.
MIDDELBURGSCHE COURANT
De abonnementsprijs bedraagt voor Middelburg en 't agentschap Viissingen
2.30, elders 2.50 per kwartaal. Week-abonnementen in Middelburg
18 cent per week. De advertentieprijs is, voor de gewone advertentiën
30 cent per regel; voor ingezonden mededeelingen 60 cent per regel.
'Bij abonnement voor beide veel lager. Men vrage daarvoor de tarieven.
UITG.: N.V. DE MIDDELBURGSCHE COURANT
Lange St. Pieterstraat, Middelburg
Telefoonnummers:
Redactie 269 Administratie 139
Postchèque en Girorekening 43255
Familieberichten en dankbetuigingen: van 17 regels 2.10; elke regel
meer 30 cent. In de rubriek „Kleine Advertentiën" worden, mits uit
drukkelijk daarvoor opgegeven, advertentiën, tot niet meer dan 5 regels
opgenomen a 85 cent bij vooruitbetaling. Advertentiën onder „Brieven" of
„Bevragen bureau d'ezer courant" 10 cent extra. Bewijsnummers 5 cent.
No. 17 8.
uw
t.
„We
Izien
pig
|aat-
vie r
de
klas-
>and
sa-
bche
rukt
|pu-
te
fjze,
I zijn
ant
teza-
\êe"
zijn
op
xan
lijk
Ihet
|rn-
ens
au
fan
pië,
id,
aol
«1
een
lel
len
[20
|ng
ex.
en-
lus
Pig
en
In-
|o-
en
In
ie
at
gisteren stelden we het overmatige
gebruik van hoofdletters in drukwerk
en opschriften aan de kaak vandaag
zullen we het andere uiterste ten too-
neele voeren: het is minder onzinnig en
althans logisch nog te verantwoorden
we bedoelen de fransch-russische rich
ting, die de hoofdletters geheel ver
bannen wil en dus alles uit kleine-, of
z.g.n. „onderkast" letter, wil zetten men
zal zich herinneren, dat onlangs een,
overigens heel fraai verzorgde, uitgave
van het hoofdbestuur der p.t.t. van de
pers kwam, waarin reklame gemaakt
werd voor de postvluchten op ned -
indië dat drukwerk was verzorgd door
den architect-typograaf piet zwart, en
dezer dagen hadden we het genoegen
met dien merkwaardigen man een ge
sprek over dit onderwerp te hebben
natuurlijk eindigde dat, als al zulke de
batten, zonder dat een van beide par
tijen overtuigd was maar toch moesten,
en wilden, we gaarne erkennen, dat de
heer zwart met deugdelijke argumenten
zijn stellingen verdedigde hier zijn er
een paar van wat staat daar, vroeg de
heer zwart, en schreef iets op wij la
zen: M 930 en zeiden dus: „em, negen
honderd-dertig" mis, zoo zeide hij, er
staat „negentienhonderddertig, alleen,
het eerste is romeinsch en het tweede
arabisch en zoo vermengt ge met uw
hoofdletters of kapitalen óók twee in
wezen verschillende schriften: het ro
meinsche (der hoofdletters) en het karo-
lingische (der kleine letters) maar: dat
is niet het eenige argument hoofdzaak
is de technisch-economische bezuiniging
het gebruik van hoofdletters is, aldus de
heer zwart, in de moderne typografie
economisch onverantwoord, en de bezui
niging op materiaal zou enorm zijn,
wanneer ze afgeschaft werden
dit laatste is een argument, waar niets
tegen in te brengen is en dat het „lee
lijk zou staan och, de heer zwart
meende, dat het wel zou wennen, en
dat meenen wij ook
waarom we dan niet de consequen
ties trekken, die hieruit voortvloeien?
om deze reden: de heer zwart erkent
slechts één beginsel, dat van de rede wij
echter gevoelen ook nog voor de schoon
heid en in de typografie, die zich sinds
eeuwen op het stelsel der hoofd- en
kleine letters instelde, zou heel wat
schoonheid teniet gaan, wanneer we de
kapitale letters afschaften
of vindt u dit stukje, uit een typogra
fisch oogpunt, zoo bijzonder mooi
wij niet, en we gaan voortaan dan ook
maar weer gewoon verder
zonder kapitalen dat is ons voor
alsnog te bolsjewistisch
aan de orde. Dat is nog niet afgehan
deld en het zal er zeker ook niet zóó
grif doorkomen, als dat wel in de Twee
de Kamer het geval was. Maar aange
nomen wordt het, dunkt ons, toch wel.
Hoofdzaak bij de debatten was niet de
theoretische quaestie, of men voorstan
der van vrijhandel of bescherming was,
maar de practische vraag of dit invoer
recht, dat de minister fiscaal en dus niet
protectionistisch noemt, inderdaad ten
goede zal komen aan de bietenver
bouwers.
Naar onze meening hebben verschil
lende Kamerleden op goede gronden hun
vrees uitgesproken, dat zulks niet het
geval zou zijn, terwijl het in elk geval
h.i. gemakkelijker door een tijdelijke
teeltpremie per H.A. verbouwde bieten
te bereiken ware geweest.
Vandaag zal het ontwerpje wel aange
nomen worden.
arbHrWHte Earner is nog laat aan den
WeiifSS' De"k,ci'ik f Sui-
zen want v. t e oorzaak we-
nnk nnd -«nel „JWerd. ZOU misschien
nen lijden. Er is^no^1 bebben k"n;
wetsontwerp tot goedkeuringTan het
sasüEïtg; bac-
naars der v.d. stemden er niet z'! J-"
tegen, maar de soc.-dem. waren verstan
diger of althans minder demonstratief en
stemden met de andere leden voor
Dan is nog de subsidieregeling van de
K. L. M. aan de orde geweest; de heer
Oudegeest heeft daarbij een weinig
smalend over de „grootdoenerij" van
deze instelling gesproken hij had dat
beter achterwege kunnen laten, waar het
zulk een nationaal bezit als onze kranige
Nederlandsche Luchtvaartmaatschappij
gold. Er wordt wel méér geld voor min
der productieve of vooruitstrevende doel
einden weggesmeten.
Toen kwam het z.g. Suikerwetje
Gisteren zijn de feestelijkheden der
Nederlandsche Week op de Antwerpsche
Tentoonstelling begonnen met een thé
dansant.
Aanwezig waren tal van leden van het
tentoonstellingscomité. Voorts vice-ad-
miraal J. Quant, de Nederlandsche gezant
te Brussel, Jhr. Mr. van Nispen tot
Sevenaer. Eveneens waren tal van offi
cieren van het Nederlandsche eskader en
vele leden der Nederlandsche kolonie
tegenwoordig.
Toen de Nederlandsche autoriteiten
de zaal betraden speelde de muziek het
„Wien Neerlandsch Bloed", terwijl de
Belgische autoriteiten werden ontvangen
met het spelen van de „Brabanqonne".
De Oceaanvlieger Kingsford Smith en
Stannage, zijn gisteren met het s.s. Euro
pa te Bremershaven aangekomen, van
waar zij naar Hamburg zijn doorgereisd.
Morgen vertrekken zij per K. L. M,
vliegtuig naar Schiphol, waar hun bij de
landing een feestelijke ontvangst wordt
bereid. Ook Van Dijk zal hier tegen
woordig zijn. De officieele ontvangst za"
op den daktuin van het stationsgebouw
plaats vinden. De militaire en marine
vliegdiensten benevens de nationale
Luchtvaartschool en de Rotterdamsche
Aeroclub zijn uitgenoodxgd aan de hul
diging deel te nemen. Na deze plechtig
heid zullen de vliegers in versierde auto's
naar Amsterdam rijden.
Naar het „Hbld." verneemt, heeft de
Nederlandsche regeering in Berlijn stap
pen genomen in verband met de positie,
waarin Nederland ondanks de meestbe-
gunstigingsclausule dreigt te geraken
door het Duitsch-Finsche boter- en kaas
contract. Aangezien dit contract echter
nog niet tot stand is gekomen en het
Duitsche invoerrecht op boter dienten
gevolge nog niet is verhoogd, kunnen
deze stappen vooralsnog slechts een
voorwaardelijk karakter dragen.
Het Eerste Kamerlid, de heer Men-
dels, heeft den minister van Buitenl. za
ken gevraagd of deze kennis gekregen
heeft van hetgeen den Nederlandschen
staatsburgers Johan Schmidt en diens
echtgenoote op een reis in Italië dezer
dagen is wedervaren van de zijde der
Staatspolitie aldaar en of hij daarin aan
leiding gevonden heeft naar de juistheic
der gepubliceerde feiten een onderzoek
te doen instellen en indien de feiten juist
mochten blijken of de minister dan be
reid is stappen te doen opdat dergelijke
behandeling in Italië ons worde bespaard
Ten slotte of het juist is dat van de zijde
van het Nederlandsche consulaat en liet
gezantschap te Rome, hoezeer die van
het gebeurde op de hoogte waren gesteld
geenerlei hulp of tusschenkomst is ver
leend en waaraan of aan wie dit is te
wijten.
De Gouverneur-Generaal heeft een
proclamatie uitgevaardigd, waarbij een
ernstig beroep wordt gedaan op alle in
gezetenen om naar vermogen mede te
werken tot het welslagen van de volks
telling.
Arme vrijheid is beter dan rijke sla
vernij.
Naar vernomen wordt heeft Prxns Hen
drik het voornemen op Maandag a.s. des
namiddags te 5 uur een bezoek te bren
gen aan de internationale Brandweerten
toonstelling te Rotterdam. Z.K.H. zal ver
volgens aanzitten aan den maaltijd van
de Kon. Ned. Brandweervereeniging.
De omvang van de misdadigheid in
ons land is, te oordeelen naar het aantal
onherroepelijke veroordeelingen, in de
laatste jaren, niet veel veranderd.
De totaalcijfers van de crimineele sta
tistiek vertoonen onbelangrijke schom
melingen. Niettemin kan voor 1928 mel
ding worden gemaakt van een daling, zij
het ook een geringe.
Volgens de zoo juist verschenen crimi
neele statistiek over 1928, bewerkt en ge
publiceerd door het Centraal Bureau
voor de Statistiek, bedroeg het aantal
onherroepelijke veroordeelingen in dat
jaar, wat betreft de strafbare feiten, die
in eersten aanleg door de rechtbanken
worden berecht, 21,778 tegen 21,878 in
1927, per 10,000 inwoners resp, 28.4 en
28.9. Voor de gerechtelijk vastgestelde
criminaliteit zonder de belastingovertre
dingen is de daling van meer beteekenis
per 10,000 inwoners in 1927 23.58, in '28
22.46 onherroepelijke veroordeelingen.
Bij de specificatie van de veroordeelin
gen naar de speciale delicten valt te con
stateeren, dat het aantal onherroepelijk*
veroordeelingen wegens eenvoudige en
gequalificeerde mishandeling, na
voortdurende stijging in de laatste jaren,
ten opzichte van 1927 een weinig is ver
minderd: in de jaren 1926, 1927 en 1928
bedroeg het resp. 3891, 4188 en 4121, per
10.000 inwoners resp. 52.0, 55.3 en 53,7.
Ook voor verschillende andere misdrij
ven, die uit ruwheid en agressiviteit
voortspruiten, bewegen de cijfers zich
voor 1928 in dalende richting: wegens
wederspannigheid en wederspan-
nigheid in vereeniging werden per
10.000 inwoners 9.4 veroordeelingen uit
gesproken tegen 11.3 in 1927; het rela
tieve cijfer voor dit strafbaar feit steekt
wel zeer gunstig af bij dat van 1913, voor
welk jaar het 23.1 bedroeg.
Ten aanzien van het belangrijkste eco
nomische misdrijf, den eenvoudigen dief
stal, wordt opgemerkt, dat het relatieve
cijfer van 1924 af afwisselend hooger en
lager is; de schommelingen brengen het
echter allengs op een lager peil: voor
1924 42.4, voor 1928 37.2,
De cijfers van de onherroepelijke ver
oordeelingen wegens sexueele misdrijven
wijzen op een in de laatste jaren veelvul-
diger voorkomen dan in het jaar vóór
den oorlog: per 10.000 inwoners in 1913
6.5, in 1927 en 1928 resp. 13.4 en 13.3 onh.
veroordeelingen.
Voor de criminaliteit tegen het leven
zijn de cijfers voor 1928 in vergelijking
met die van het vorige jaar ongunstig
Het aantal onh, veroordeelingen wegens
moord bedroeg in 1928 10 tegen 3 in
1927, Uit verschillende in de statistiek
behandelde cijfers blijkt echter een aan
zien van de opzettelijke misdrijven te
gen het leven, dat 1928 bij vergelijking
met verder terugliggende jaren nog geen
onrustbarend hooge uitkomsten geeft.
Wat de opgelegde straffen betreft
geeft 1928 in vergelijking met het vori
ge jaar een vermindering te zien van het
aantal malen dat gevangenisstraf were
opgelegd. Deze straffen maakten nog
slechts 28.9 pet. uit van de opgelegde
hoofdstraffen (1917 56.0 pet.). In 63.4 pet,
der gevallen werd geldboete opgelegd
De toepassing van voorwaardelijke ver
oordeeling is in de laatste drie jaren
voor 'alle straffen te zamen ongeveer ge
lijk gebleven. In 1928 eindigden bij de
misdrijven 86.2 pet. der gevallen gunstig
dus zonder dat last werd gegeven tot ten
uitvoerlegging van de voorwaardelijke
opgelegde straf.
Het aantal gevallen van onh. schuldig
verklaring ter zake van delicten, die door
de kantonrechters worden berecht, be
droeg in 1928 194,021 tegen 187,955 in
1927 en het aantal voorkomingen van de
vervolging resp. 131,532 en 112.761.
Het aantal schuldigverklaringen en
voorkomingen ter zake van de Motor- en
Rijwielwet is belangrijk toegenomen: '27
95.460, 1928 135.820; voor 1928 leidde
per 100 inwoners 1.77 overtreding van
genoemde wet tot schuldigverklaring of
vooruitbetaling van boete.
Het aantal gerechtelijk geconstateerde
zelfmoorden bedroeg evenals in 1927
585 (76.2 per millioen inwoners).
Elders in dit blad vindt men een me-
dedeeling van het plaatselijke Avro-co-
mitee inzake de groote protest-demon
stratie, welke Nederland op 6 Sept. a.s.
voorbereidt. Onzerzijds wekken we gaar
ne te dezer plaatse onzen lezers, voor
zoover zij met de Avro sympathiseeren,
op, om in grooten getale mee te gaan
demónstreeren. Zou het niet een aardig
iets zijn, wanneer allen, die een eigen
auto bezitten, zich vereenigden en, on
derweg de andere Avro-auto-vrienden
oppikkende, een langen Zeeuwschen
Avro-auto-stoet formeerden?
Maar hoe men ook gaan wil: wie den
tijd heeft en voor de Avro is, die geve
zich op en ga mee 6 Sept.!
De gemeente heeft {gisterenavond eén
gevoelig verlies geleden door het* over
lijden van den heer Wi. J. Sprenger.
De heer Sprenger ,die 14 October 1846
alhier {geboren werd, is steeds Middel
burger gebleven en dit niet alleen in
naam, maar ook met de daad.
Het meest fel dit wel uitgekomen toen
hij in 1883 tot lid van den .gemeenteraad
was gekozen en in da eerste zitting!, die
hij bijwoonde op 4 September van dat
jaar de raad hem tot wethouder benoem
de, en hij na een paar dagen van beraac
die functie aanvaardde. Aanvankelijk
nam hij fabricage voor zijn rekening,
doch na een paar jaar verwisselde hij dit
voor financiën en toen de gascommissie,
die destijds bestond, werd opgeheven)
'kwam ook de gasfabriek onder zijn toe
zicht spoedig gevolgd door de waterlei
ding.
Niet minder dan 26 jaar heeft de
overledene als wethouder de belangen
der -{gemeente naar zijn beste krachten
.gediend en hoe dit gewaardeerd werd' is
zeker wel het best gebleken bij zijn 25
jiarig jubileum, toen hij door gemeen
tebestuur, gemeente-ambtenaren en bur
gerij is gehuldigd.
In 1909 meende de- heer Sprenger zijn
taak als wethouder te moeten overdra
gen aan een jongere kracht. De heer
P. Dumon Tak, de huidige burgemeester
nam toen het wethouders'schapi op zichj.
-Bij het aftreden van den thans' ont
slapene heeft de toenmalige buiige meets
ter jhr. van den Brandeler, hem nog vele
jiaren van welvei-diende rust toege-
wenscht, en deze zijn hem volledig be
schoren geweeist.
Reeds voor hij rust nam, maar niet
minder na dien „heeft hij zijn grooten
steun verleend aan vele instellingen en
vereenigingen ,die zijn sympathie hadden
maar ook aan particulieren heeft hij dien
steun gaarne verleend
In de Kamer van Koophandel in haar
oude samenstelling had de overledene
zitting van 1899 tot 1917.
Dat zijn belangstelling niet tot Middel
burg beperkt bleef blijkt o.a. hier uit, dat
wijlen de heer Sprenger van 8 Maart 1890
tot na de voorjaarsvergadering in 1906
deel uitmaakte van de algemeene ver
gadering van den Polder Walcheren.
Maar ook de Brandwaarborgmaat
schappij voor Zeeland had de groote be
langstelling van den overledene en was
hij daarvan commissaris van 1889 tot 1923
en voorzitter van 1914 tot 1923.
Ook financieele instellingen, die hun
werkkring over het geheele land uitstrek
ken, o.a. de Nederlandsche Bank telden
vroeger den heer Sprenger onder haar
bestuur.
De groote verdiensten van den over
ledene voor het algemeen belang wer
den bij het Kon. bezoek aan Zeeland in
1907 erkend door zijn benoeming tot Of
ficier in de Orde van Oranje-Nassau.
De ter aardebestelling is bepaald op
Zaterdag te 2 uur.
Een inwoner onzer gemte.cn te, d!o
48-jari'ge O., is gisteren onder Grave
ïnet zijn motorrijwiel verongelukt. De
man wjas onmiddellijk dood.
Van het in aanbouw zijnde socie
tefitslgebouw wappert heden de vlag als
tee-ken ,dat hef gebouw -onder dak wordt
gebracht..
Morgenavond geeft het Middel-
aurgsch Muziekkorps weder een uit
voering op het Molenwater.
KAPELLE. In de vergadering van den
Raad bleek, dat van de 20 bewoners aan
den Postweg naar Yerseke slechts 2 zich
aan het electrisch net wilden aansluiten.
Omdat niemand zich aanmeldde voor
onderwijzer met hoofdacte aan de o.l.s.
is nu besloten een oproep zonder hoofd
acte te plaatsen.
Het precentage der gemeentelijke in
komstenbelasting 1930-'31 wordt van 2
op 1 gebracht; verleden jaar was het 1.
De gemiddelde kosten per leerling van
het openbaar onderwijs worden op f 8,67
vastgesteld. Inzake de nieuwe gemeente
lijke belastingen werd besloten het voor
stel te aanvaarden zooals B. en W. dit
voorstelden, om de gemeente Kapelle te
doen rangschikken in de derde klasse, de
heffing op de vermogensbelasting van
60 opcenten te brengen op 50 en die voor
de personeele belasting te handhaven
eveneens op 50 pet.
De voorz. deelde bij de rondvraag mee
dat voor aansluiting, hetzij voor gas of
electriciteit, men geheel vrij is zoowel
voor verlichting als voor koken. Geen
enkele verordening is gemaakt tot bin
ding het zij van het een of het ander.
De heer Van der Graaff vroeg, of
Eversdijk ook aansluiting kan ver
krijgen met het electrisch net, De voorz.
zeide dat de deelname hiervoor zeer ge
ring was.
IERSEKE. Onder voorzitterschap van
den burgemeester vergaderde d-e Raad'.
De O. J. M. V. vraagt gebruik van eeni
schoollokaal van de openb. school I; met
7 stemmen voor en 4 legen wórdt dit
toegestaan. 'I
Op een subsidieverzoek der R. K. mi
litairen vereeniging te Bergen op Zoom'
wordt afwijzend beschikt.
De 'minister van -waterstaat wil niet
meewerken tot het plaatsen van 'een
w'achthuisje aan de Postbrug'.
De begrooting van den keuringsdienst
wordt goedgekeurd, alleen wordt dte op
merking gemaakt, dat de kjeurmeeatjer
een dure auto- heeft, f 700 per jaar
wordt veel gevonden.
Verschillende leden achten ook „het
hoofd van dienst" wel eenig'szins hoog
gesalarieerd.
Tot hoofd van school 1 wordt be
noemd met ingang van 1 Augustus de
heer M. J. Steketee mtet 8 stemmen, 3
blanco.
Voorgesteld wordt een kleine wijzi
ging in de politieverordening verbiedende
het staan voor ramen van winkels, het
zitten op stoepen enz.
Een aanvrage o-m beschikbaarstelling
van f 3147.uit de gemeentekas voor
verbouw van de school aan de Kerkhoek-
straat (aanleggen van een nieuw school
plein, plus nieuwe meubelen) wordt toe
gestaan.
De heer Cornelisse vraagt hulp voor,
den havenmeester in de suikerbieten-
campagne; hij vindt het te druk voor den
havenmeester; jal was het alleen maar in
October en November. Er zijn veel be
zwaren tegen, speciaal financieele. Dej
voorz. zegt nadere overweging toe.
HAAMSTEDE, Onder voorzitterschap
van jhr. L. v. Citters kwam Woensdag
de gemeenteraad bijeen. Aan de orde is
de bekende wijziging van het gemeente
lijk belastingstelsel. De voorz. gaf een
duidelijke uiteenzetting van hetgeen de
gemeente volgens die regeling moet
derven, en van andere zijde terug ont
vangt. Besloten wordt de gemeente ten
opzichte der gemeentefondsbelasang in
de 3de, ten opzichte der personeele be
lasting in de 8ste klasse te plaatsen en
een progressieve heffing van 1 tot 20 op
centen op de gemeentefondsbelasting te
bewerkstelligen.
Weth. Blom bespreekt den treurigen
financieelen toestand van land- en tuin
bouw in verband met ingekomen verzoe
ken van de tuinbouwvereeniging te
Haamstede en de landbouwvereaniging
te Burgh om afschaffing der gemeente
lijke opcenten op gebouwde en onge
bouwde eigendommen, die land- en tuin
bouw in den huidigen toestand op ge
voelige wijze treffen. Hij acht die heffing
onbillijk en dient een motie voor ophef
fing in. Deze wordt met algemeene
stemmen aangenomen, evenals het voor
stel van B. en W. om de bestaande 20
opcenten op de ongebouwde eigendom
men af te schaffen en die op gebouwde
