^rotrinciaie 2eeuw%che
cfflsise
No. 62
VRIJDAG 14 MAART 1930
173e Jaargang
Dit nummer bestaat uit 2 Bladen
en een Bijvoegsel
EERSTE BLAD
Sëctarisch
Landbouwonderwijs
IN ONZE
STATEN-GENERAAL,
BINNENLAND
Caruso luidspreker
MIDDELBURGSCHE COURANT
il
De abonnementsprijs bedraagt voor Middelburg en t agentschap Vlissingen
2.30, elders 2.50 per kwartaal. Week-abonnementen in Middelburg
18 cent per week. De advertentieprijs is, voor de gewone advertentiën
30 cent per regel; voor ingezonden mededeelingen 60 cent per regel.
Bij abonnement voor beide veel lager. Men vrage daarvoor de tarieven.
UITG.: N.V, DE MIDDELBURGSCHE COURANT
Lange St. Pieterstraat, Middelburg
Telefoonnummers:
Redactie 269 Administratie 139
Postchèque en Girorekening 43255
Familieberichten en dankbetuigingen: van 17 regels 2.10; elke regel
meer 30 cent. In de rubriek „Kleine Advertentiën" worden, mits uit
drukkelijk daarvoor opgegeven, advertentiën, tot niet meer dan 5 regela
opgenomen a 85 cent bij vooruitbetaling. Advertentiën onder „Brieven" of
„Bevragen bureau dezer courant" 10 cent extra. Bewijsnummers 5 cent.
Voorstanders van bizonder lager on
derwijs zijn we niet, dat mag bekend ver
ondersteld worden. Maar we kunnen hier
althans de argumenten onzer tegenstan
ders begrijpen, zoo ai niet waardeeren.
Maar zoomin als we ooit het bestaans
recht van een club van vrijzinnig-demo
cratische postzegelverzamelaars, een li
berale kousenbreivereeniging of een chr.-
historische cactussenkweekersbond zou
den kunnen inzien, zoo kan het ons ook
maar niet duidelijk worden, waarom gei
tenfokkers en maanzaadtelers, karwijver-
bouwers en appelkweekers, naar den ge-
loove en naar politieke richting afzonder
lijk gerubriceerd en georganiseerd die
nen te worden. En al evenmin om bij
onze schaapjes te lande te komen ver
mogen wij den redelijken bestaansgrond
van dusgenoemd christelijk (al dan niet,
meer of minder hervormd of gerefor
meerd tuinbouw-, en van roomsch-ka-
tholiek landbouwonderwijs, te ontdekken.
Edoch: een aantal hoogst vroede man
nen heeft niettemin gisteren, in de bui-
tengew. zitting der prov. staten van Zee
land, urenlang daarover gedebatteerd.
Sommigen met eenige felheid, zooals de
heer De Paauw (s.d.) die met 'n overigens
voortreffelijke en wei-gedocumenteerde
rede de kat het belletje aanbond, ande
ren met uiterlijke onbewogenheid, doch
schoon van taal, deugdelijk van zinsbouw,
met onmiskenbaar oratisch talent, zooals
de heer Vienings (r.k.), wien men in ge
dachten bij zijn rustige weloverwogen
welsprekendheid de zwart-witte sierlijke
kleedij van de orde der predikheeren om
de schouderen zag golven, toen hij meen
de 'te moeten protesteeren tegen den
nham van secte voor een wereldgods
dienst die een 300.000.000 zielen omvat,
om daarna met zijn Kerkvader Augusti-
nus uit te roepen „bestrijdt de dwalen-
den, doch hebt niettemin die dwalenden
lief"....
Het was schoon om aan te hooren.
Maar de zaak, waarom het gaat, was
minder schoon.
Er is n.l, te Hulst een roomsch-katho-
lieke landbouwschool, en, wijl die moei
lijk, of niet, rond kan komen, vraagt zij
verhooging der in 1921 toegestane sub
sidie van de provincie.
Dat lijkt, en leek ook nog na het vrien
delijk aanbevelend woordje van den heer
Van Waesberghe (r.k.) heel onschuldig.
Tot de heer De Paauw (s.d.) op o.i. on-
wederlegbare gronden ontleend aan
een hem, op zijn verzoek, door den rec
tor dier school toegezonden leerboekje,
dat er gebruikt wordt aantoonde, dat
daar niet gewoon landbouwonderwijs zon
der meer wordt gegeven, maar dat 6 van
de 60 uren des leerplans aan specifiek
roomsch-katholiek godsdienstonderwijs
en dito maatschappijleer gewijd zijn. Wat
blijft er, zoo riep deze soc-democraat uit,
in de practijk van over, dat „een ieder
naar deze school mag gaan", wanneer bij
het onderwijs in maatschappijleer van li
beralen en socialisten leelijke en onware
dingen geleerd worden?
Wil men dat onderwijzen, het zij zoo,
maar dan niet op gemeenschapskosten!
De liberalen en chr.-historischen vielen
^ez€n spreker kö' de heer Van der Wart
(c.h.) heeft twee malen met klem betoogd,
dat vakonderwijs neutraal behoort te blij
ven en de heer Van Dixhoorn (lib.) heeft
in den breede de droeve geschiedenis
met het landbouwonderwijs in Zeeuwsrh-
Vlaanderen O.D. geschetst: hoe het daar
eerst neutraal d.w.z. als landbouw
onderwijs pur et simple georganiseerd
zou worden, hoe alles al voor elkaar was,
het huis gekocht en de toestemming van
den minister binnen was hoe enkelen
toen verraad pleegden, en toen de mi-
nisterieele toesteming ingetrokken werd;
en nu heeft Axel z'n christelijke en Hulst
2 o r "katholieke landbouwschool.
Het betoog van den gedeputeerde, mr.
Lheleman (a.r.) hoewel handig en vlot en
met geheel zonder deugdelijke gronden,
vermocht evenwel den reeds veroorzaak
ten droeven indruk niet weg te nemen, al
sleepte hij den lijfarts van Lodewijk den
vijftienden er ook met de haren bij.
Het subsidie is tenslotte enkel en op
het kantje gered door een hoogst merk
waardig partijkiezen der vrijzinnig-demo
craten, onder aanvoering van den heer
Welleman. Zij stemden, als één man
als we 't zoo in dit geval ook eens zeg
gen mogen vóór, met anti-revolution-
nair en roomsch-katholiek.
En zoo kreeg de Hulster school voor
sëctarisch landbouwonderwijs met 20
18 stemmen haar subsidie.
Dat we haar voor de 54 uren land
bouwonderwijs van harte gaarne gunnen,
maar dat we voor de 6 uren godsdienst
en maatschappijleer in roomschen zin een
ongeoorloofde besteding van gemeen
schapsgelden achten.
EERSTE KAMER.
Het stadhuis te Veere.
Esperanto, Onze spelling.
Evenals de heer Polak (s.d.) reeds
heeft ook de heer De Veer (a.r.) inu> laan-
gedrongen op ingrijpen van de regeering
bij het vervallende Veersche Stadhuis:
De minister van Onderwijs, Kunsten
en Wetenschappen antwoordde, dat hij
er geen suppletoire begrooting voor kan
indienen, maar minister Terpstra, zal,
zoo zeide hij, de volgende maand een
bezoek aan Veere brengen om de zaak
eens te bekijken en dan zal hij aan de
Rijkscommissie voor de Monumentenzorg
verzoeken tijdig een restauratievoorstel
in te dienen, zoodat reeds op de begroo
ting 1931 er rekening mede gehouden zal
kunnen worden.
Voor Esperanto op de lagere school
gevoelt deze minister niets en hét mid
delbaar en gymnasiaal onderwijs is al
izwaar genoeg belast. Van het nut van
Esperanto voor deze onderwijsinstellingen
zijn de hoofden daarvan echter niet over
tuigd ook.
Met belangstelling mocht afgewacht
worden, welk standpunt deze minister
nu weer zou innemen ten aanzien van
de heerschende spellingsanarchie. Het is
dit: niemand schrijft De Vries en Te
Wjnkel meer zuiver, en voor Kollewijn
is Nederland nog niet rijp, en dus acht
spr. het teste: afwijking van De Vries
en Te Winkels spelling bij de examens
toelaten.
Dus een officieus twee-spellingenstel-
sel.
Zonder hoofdelijke stemming is hoofd
stuk VI der begrooting goedgekeurd.
TWEEDE KAMER,
Winkelsluitingswet.
Langzaam werkt de Kamer zich heen
door den rijstebrijberg van amendemen
ten op het wetsontwerp lot winkelslui
ting. Van rechts amendementeert men
maar raak om de wet verscherpt te krij
gen en de s.d. soms ook' V.d..,, doen
daaraan wel eens mede van liberalen
kant poogt 'men hier en daar wat ver
zachting aan te brengen ook' daaraan
doen s.d. en v.d. wel eens mede en
dat mislukt meestal.
Men zal ons willen ontheffen van de
verplichting melding te maken van alle
ingetrokken of verworpen amendemen
ten; we noteeren alleen uit de discus
sies en dat zeer tot onze verwondering
dat de heer Floris Vos van de Midden
partij voor stad en lande, het in 't alge
meen met deze wet volkomen ééns is.
De artt. 6 en 7 zijn nu aangenomen,
en art. 8 heeft de minister gewijzigd als
volgt
1. Het venten, het ver'kio.open en het
te koop aanbieden op of aan voor het
openbaar verkeer openstaande land- en
waterwegen is verboden: a. op Zondag-,
met uitzondering van de werkdagen,
to. op de eerste vijf werkdagen der Week
welke vallen in de tijdvakken, genoemd
in art. 4, tweede lid, onder c. Vóór
5 uur des voormiddags en na 8 uur des
namiddags; c. op Zaterdag en op de an
dere werkdaigcn, welke vallen in dé tijd
vakken, genoemd in art. 4, tweede lid.
onder c., vóór 5 uur des voormiddag|S ten
na 10 uur des namiddags.
2. De verbodsbepaling van hel vo
rige lid zal op Zondag, den Nieuwjaars
dag, den tweeden Paaschdag, den He
melvaartsdag, den tweeden Pinksterdag
en de 'beide Kerstdagen na 5 uur des
voormiddags niet gelden ten aanzien van
geringe eetwaren.
Na verwerping van enkele amendemen
ten is ook dit aangenomen en toen (Ls men
begonnen aan art 9, de zgn. veiligheids-
Iedere daad in dit leven is de eerste
schakel eener lange keten van onver
mijdelijke gevolgen.
'klep welke, door bijzondere amstandigi-
heden in bepaalde plaatsen, in werking
moet 'kunnen worden gesteld.
De minister heeft tot verheugenis', be
toogd, dat hij aanslagen op het 'karakter
dezer veiligheidsklep niet zal toestaan.
Hierop is het meerendeel der amen
dementen ingetrokken en over de rest
zou hedenmiddag gestemd worden.
HET PACHTVRAAGSTUK.
In de te Leeuwarden gehouden jaar-
lijksche vergadering van de afdeeling
Friesland van den Bond van Landpach»
ters is met algemeene stemmen e'en
motie aangenomen, waarin wordt aan
gedrongen op een zeer spoedige behan
deling door de Tweede Kamer van die
wetsontwerpen inzake regeling van de
pacht en pachtcommissies en op amen
deering van die onderwerpen.
NEDER. BOND VAN RADIO HANDE
LAREN.
De algemeene vergadering vap den
Ned. Bond van Radio-handelaren heeft
met algemeene stemmen de overeenkomst
met de N.V.- Philips gloeilampenfabriek
en Philips Radio goedgekeurd.
HET ROKÏNVRAAGSTUK.
De Amslerdamsche gemeenteraad heeft
in zijn vergadering van gisteravond ge
stemd over het voors|tel-Ter Haar tot
demping van het Rokin van den Dam
tot het Spui. De slem'men staakten. In
een volgende vergadering zal dus op
nieuw gestemd worden.
NEDERLAND EN PERZIE.
Te Teheran ïs een vriendschapsverdrag
tus&chen Nederland en Perzië geleekfend
ZEELAND-
In verband met de door de Provin
cie Zeeland voorgenomen verbetering van
den weg Middelburg—West'kapelle, is het
gemeentebestuur van Koudekerke van
plan iri overleg met de Wiegencorami.ssie
A.N.W.B.K.N.A.G. in de 'kom dezer ge-
meeente verschillende gevaarlijke punten
te doen verbeteren.
In de kosten dezer verbeteringen is
door 'beide vereenigjngen elk een bijdra
ge van f 200 toegezegd.
MIDDELBURG.
Gisterenavond is een der kerkgan
gers der R.-K. kerk alhier plotseling
in een gezakt. De spoedig aanwezige me
dicus kon slechts den dood constateeren.
Schending van een onzer kaden.
Aan den Raad dezer gemeente hebben
een aantal bewoners van de Rouaansche
Kade alhier, een adres gezonden, waarin
zij uiteenzetten dat, naar zij vernemen,
het voornemen bestaat, om in pand G
123 aldaar een autogarage, benevens
waarschijnlijk herstelwerkplaats, te ves
tigen, en dat zij hiertegen ernstige be
zwaren hebben op de volgende gronden:
1. Wordt door deze vestiging de bijzon
dere schoonheid van een der mooie ge
deelten van onzer goede stad ernstig be
dreigd; zij willen er nadrukkelijk op wij
zen, dat hiermede niet uitsluitend be
doeld wordt de verminking van een der
gevels van een oud patriciërshuis; nog
veel meer wordt de rustige schoonheid
van de kaai bedreigt door benzinepomp,
reclameborden, parkeerende auto's auto-
geraas en alles, dat van bedoelde vesti
ging het onvermijdelijk gevolg wordt;
2. blijkt reeds thans, dat de waarde der
woonhuizen uit de omgeving van het
pand zeer nadeelig door de vestiging zal
worden beinvloed; op den duur is, wat
er van de schoonheid van onze Middel-
burg'sche kade nog over is, alleen te red
den, wanneer de daarstaande panden als
woonhuis in trek blijven; de niet moder
ne inrichting en groote afmeting van
meerdere panden is thans reeds oorzaak,
dat velen zich buiten de grenzen onzer
stad vestigen; toestemming tot het vesti
gen van inrichtingen als bedoeld, zal nog
meerderen van het wonen op de kaden
afschrikken; daarmede wordt de kade
een reeks van winkels, werkplaatsen en
pakhuizen en gaat de karakteristieke
schoonheid onherroepelijk verloren;
dat tegenover het argument, dat de
geldelijke belangen van den eigenaar van
het bewuste pand en van den aanvrager
voor toestemming pleiten, staat dat:
avele huiseigenaars op de kade, als
gevolg van deze vestiging door waarde
vermindering hunner panden veel meer
verliezen, dan de schade voor den
eigenaar van het pand G 123 zou kunnen
bedragen;
b. in Middelburg voor het vestigen van
bedoelde garage zeker elders overvloedi
ge gelegenheid bestaat;
3. de vestiging in hooge mate bezwaar
lijk is met het oog op de losgelegenheid
van de schippers en het verkeer, speciaal
op Donderdag;
dat de kade ter plaatse slechts smal is;
op Donderdagen is reeds thans het ver
keer dikwijls bemoeilijkt; een garage met
parkeerende auto's en gelegenheid voor
in en uit rijden, zou een onhoudbare toe
stand scheppen;
bovendien schuilt er in de aanwezig
heid van diep water, vlak voor den uit
gang van een autogarage een niet te on
derschatten gevaar;
4, dat vestiging van een garage en
werkplaats in een gebouw, dat woonhuis
was en waarin veel oud, vermolmd en
zeer brandbaar hout voorkomt, groot ge
vaar oplevert; dit nog te meer, omdat
moet worden verwacht, dat de omvor
ming op primitieve en weinig kostbare
manier zal geschieden;
speciaal vestigen zij er de aandacht op,
dat dan het monumentale gebouw „De
Steenrots" en het pand, bewoond door
den heer Boudewijnse dan groot gevaar
loopen;
redenen, waarom zij den Raad eerbie
dig verzoeken zoodanige matregelen te
nemen, hetzij door de vestiging niet toe
testaan, hetzij door daaraan zeer beper
kende voorwaarden te verbinden, dat de
bewuste garage niet op de kade wordt
gevestigd.
•ZUID-BEVELAND.
's-HE EREN HOEK De kommies A. H.
Hageman alhier is met ingang van 1
April a.s. verplaatst naar Roosendaal.
Dg! U«|lj.f#|*l
KLOETINGE. De heer J. F." de Koene,
vroeger woonachtig alhier, thans te Eind-
heven, is met ingang van 17 dezer (be
noemd tot conitrolcur bij de' Kon. Mij.
„de Schelde" te Vlissingen.
RAAD VAN BRESKENS.
BRESKENS. In de hedenmiddag ge
houden vergadering van den Raad heeft
de burgemeester na zijn „heil en zegen-
wensch" een nieuwjaarsrede gehouden,
waaraan het volgende ontleend is:
„Ofschoon het stelling niet in mijn
voornemen ligt, ieder jaar uwe aandacht
te vragen,' gelijk o. a. de burgemeesters
onzer groote steden gewend zijn te doen,
voor respectieve beschouwingen, toch
noopt het verstreken jaar mij tot een kor
ten terugblik, omdat het in verschillen
de-opzichten van meer dan gewone be-
teekenis voor de plaats onzer inwoning
is geweest.
Het zal u. verheugen te vernemen, dat
het getal inwoners onzer gemeente in 't
verstreken jaar belangrijk is gestegen en
wel geklommen van 2.696 tot 2.938.
De analyseering van deze stijging zal
echter uwe blijdschap eenigszins moeten
temperen, daar het immers niet alleen
de vitaliteit onzer bevolking is, die zich
in dezen heugelijken groei openbaart,
doch ook het verzetten van de gemeen
telijke grenspalen daartoe heeft bijgedra
gen.
Het spijt mij intusschen, dat het cijfer
onzer bevolking niet boven de 3000 is
geklommen. Dan toch zou het aantal
uwer leden tot 11 zijn gestegen en zou
den ook andere gewichtige gevolgen
aan den dag zijn gekomen. Het zal nu,
naar redelijke verwachtingen rede
lijk immers, omdat ik vertrouwen heb in
den vooruitgang en groei onzer gemeente
tot 1943 moeten duren, vóórdat deze
zeer belangrijke veranderingen zullen
kunnen komen.
De toeneming onzer bevolking en de
klimmende behoefte in de verbetering
der volkshuisvesting weerspiegelden zich
in de bedrijvigheid van den woningbouw,
In 1929 toch werden 20 nieuwe woningen
gebouwd terwijl in totaal 58 bouwaan-
vragen werden behandeld. Het laat zich
aanzien, dat in de naaste toekomst
en daarmede valt toch allereerst te re
kenen het tempo van den nieuwen
bouw eer zal versnellen dan vertragen;
het is dan ook een daad van wijs beleid
1BSS.
ook voor Radio-Centrale's
en elk radio-toestel
Dubb.MAGHEETSYSTLEH ƒ30
4polig ANKERSY5T&EH/40-
Gveta/v
NV. Peters Prinsengracht 220/24
AM3TEQ0AM Tel.48682.®
(Ingez. Med.)
en van groote beteekenis geweest, dat
uw raad is overgegaan tot het vaststel
len van een uitbreidingsplan.
In aansluiting op deze materie breng
ik u voorts gaarne in herinnering, dat de
commissie, belast met het uitbrengen van
een rapport omtrent de rioleering van
onze gemeente, met haar zeer gewaar-
deerden arbeid gereed kwam en de daa-r
in ontwikkelde plannen reeds tot ge
deeltelijke uitvoering kwamen, Groote
financieele offers uit de kas der gemeen
te waren daarvoor noodig en nieuwe zul
len alsnog gebracht moeten worden om
tot voltooiing dier plannen te geraken.
Maar indien straks, naar ik hoop, de
waterleiding voor Zeeuwsch Vlaanderen
zal tot stand komen en dus ook onze ge
meente zal zijn aangesloten, dan zal door
deze beide maatregelen (rioleering en
watervoorziening) de bewoonbaarheid
en de aantrekkelijkheid van Breskens
zeer zijn toegenomen.
Bijzonder verheugt het mij er uwe aan
dacht op te mogen vestigen, dat in het
bedrijfsleven ter plaatse van bloei en
vooruitgang sprake mag zijn.
Een paar voorbeelden mogen dit oor
deel staven en illustreeren.
De N.V. van Melle's Confectionery
Works breidde haar fabriekencomplex
uit met een wolkenkrabber, die in zijn
bouw en inrichting sterk verraadt, dat
Amerika's voorbeeld en praktischen zin
tot navolging hebben geïnspireerd. Dit
mooie bedrijf, geleidelijk tot wereldzaak
uitgegroeid en voor onze gemeente van
zoo uitnemend belang, zag in 1929 zijn
personeel stijgen tot 350. Én toch schij
nen de grenzen van zijn expansie nog
volstrekt niet bereikt. Deze onderstel
ling vindt haren grond in de mededeelin
gen, welke de president-directeur in een
onderhoud met burgemeester en wethou
ders deed en die de stellige hoop wek
ten, dat het bedrijf in de toekomst nog
zeer aanzienlijk zal worden uitgebreid.
Evenzeer vervult het mij met blijd
schap, dat gedurende het geheele jaar
de dropsfabriek der N.V. W. Luteijn en
Zonen in volle bedrijf is geweest en de
resultaten tot groote tevredenheid stem
men.
Ook de nieuwe fabriek van de heeren
Verduijn had volop werk en het is te
verwachten, dat ook daar spoedig tot
uitbreiding zal worden overgegaan,
Natuurlijk mag ik niet vergeten ook
een woord te wijden aan de totstandko
ming der Puf-fabrieken, waarover de
vreugde in onze gemeente niet onver
deeld is wegens hare onwelriekende geu
ren; rekenend op den goeden wil der
ondernemers, vertrouw ik, dat in de toe
komst de klachten sterk zullen vermin
deren en deze fabrieken kunnen we toch
als arbeidsbron moeilijk missen. Immers
een personeel van 15 man vindt hier ge
regeld een goed stuk brood, terwijl een
belangrijk deel van onze visschersbevol-
king door de levering van puf (kleine
visch en kleine garnalen) zijn bescheiden
inkomsten weet te vermeerderen.
Indien de burgerij de economische be
teekenis van deze onderneming in het
oog houdt, is er, dunkt mij, voor sommi
gen reden zich in hun kritiek te matigen
en in hun oordeel wat milder te zijn.
In mijn verder overzicht wensch ik nog
de aandacht te wijden aan de fabriek van
houtproducten van den heer Burgers,
die er irrgeslaagd is zijn productie voort
durend op te voeren.
Voort wijs ik er nog op, dat binnenkort
ook de fabriek voor kippenvoer van den
lieer Cijsouw in bedrijf zal komen.
Dat ook op handelsgebied het jaar
1929 reden tot tevredenheid gaf, zal u
ongetwijfeld bekend zijn. Als symptoon
en bewijs van actief leven mogen o. a.
gelden den bouw van de reusachtige
loods voor het persen en bergen van hooi
en stroo door de firma Van der Pol, ter
wijl ook de firma Verschoor hare inrich
ting en bergplaats een aanzienlijke uit
breiding deed ondergaan.
De voortdurende bedrijvigheid in de
autobranche manifesteert zich in 't bou
wen van een showroom door de firma
W, de Smidt en Co. in de Dorpsstraat,
als vertegenwoordigster van de General
Motorsfabrieken en in de belangrijke
