^Protrittciale
No. 18
WOENSDAG 22 JANUARI 1930
173e Jaargang
Dit nummer bestaat uit 2 Bladen
EERSTE BLAD
Zuigelingensterfte
in Zeeland
BINNENLAND
WERKTIJDENBESLUIT VOOR
WINKELS.
VERGOEDING AAN EERSTE
KAMERLEDEN.
HET VERKEER OP Z.-BEVELAND.
GEEN ALASTRIM.
DE GRONDVERZAKKING BIJ
MOORDRECHT.
DE AANSLAG OP WILLEMSTAD.
geneest Uw voeten
door
MAAT-SCHQEISEL
vanaf f 17.50.
VLISSINGEN HOEK KERKSTRAAT,
SCHQUWEN-DUIVELAND.
KERKNIEUWS
G e r e f. Gem.
MIDDELBURGSCHE COURANT
De abonnementsprijs bedraagt voor Middelburg en 't agentschap Vlissingen
2,30, elders 2.50 per kwartaal. Week-abonnementen in Middelburg
18 cent per week. De advertentieprijs is, voor de gewone advertentiën
30 cent per regel; voor ingezonden mededeelingen 60 cent per regel.
Bij abonnement voor beide veel lager. Men vrage daarvoor de tarieven.
UITGAVE: N.V. MIDDELBURGSCHE COURANT
Lange St. Pieterstraat, Middelburg
T elefoonnummers:
Redactie 269 Administratie 139
Postcheque en Girorekening 43255
Familieberichten en dankbetuigingen: van 17 regels 2.10; elke regeï
meer 30 cent. In de rubriek „Kleine Advertentiën" worden, mits uit
drukkelijk daarvoor opgegeven, advertentiën, tot niet meer dan 5 regeU
opgenomen a 85 cent bij vooruitbetaling. Advertentiën onder „Brieven" ol
„Bevragen bureau dezer courant" 10 cent extra. Bewijsnummers 5 cent.
Voor onze oogen hangt een keurig uit
gevoerde kaart van Nederland, grooten-
deels wit, maar hier en daar met heel
licht groene, iets donkerder en heel don
kergroene vlekken en vakken beschil
derd. Het lijkt wel een kaart van den
boschrijkdom onzes vaderlands, en men
zou er uit afleiden, dat de minnaar van
'het houtrijk natuurschoon beter deed, niet
in Groningen of Friesland, in Drente of
Gelderland of Noord-Holland of Zeeland
zijn woonstee te kiezen, maar die eer te
gunnen aan het o zoo diepgroene Noord
brabant of Limburg.
Helaas, een nadere beschouwing van
de beteekenis dier kaart leert anders: in
de witte vlakken het zijn gemeenten
heerscht een zuigelingensterfte van min
der dan 7Y. en naar de mate van don
kerte neemt de zuigelingensterfte toe van
IV- tot boven de 10 y. Dat ziet er voor
Oost-Noordbrabant en de Zuidelijke helft
van Limburg al heel slecht uit: welhaast
één groote donkergroene plek! En Fries
land daarentegen is heelemaal wit, ter
wijl ook, behoudens een paar kleinere
plekken, de andere provincies van ons
vaderland er heel goed uit zien,
Ziethier de gemiddelde sterfte per 1000
zuigelingen, berekend per provincie, over
enkele der laatste jaren.
Provinciën
1909—
1914
1919—1 1928
1913
1918
1923
Z.-Holland
8.99
7.50
5.68
4.01
N.-Holland
8.10
6.65
5.24
4.07
Friesland
6.57
6.22
4.86
4.11
Utrecht
l 8.40
8.40
6.57
4.52
Groningen
8.99
8.11
6.13
4.95
Zeeland
12.21
10.29
8.15
5.44
Overijssel
10.17
8.69
7.34
5.48
Gelderland
10.45
8.91
7.80
5.74
Drenthe
9.29
8.48
6.73
5.77
'N. Brabant
15.81
14.03
10.79
7.25
Limburg
1 15.89
12.89
10.36
7.59
Nederland
10.43
8.92
7.12
5.23
Bovenstaande cijfers, die in velerlei op
zichten reden tot verheugenis bieden, be
vestigen tevens de juistheid van den titel
der brochure, waaraan zij ontleend wer
den: „Nogalt ij ddalende, hoewe]
nog niet bevredigende, zuige-
lingensterft e". (Uitg. Nederl
Bond tot bescherming van zuigelingen,
Utrecht).
Het gemiddelde over de jaren 1923
'27 is voor Nederland, blijkens dezelfde
bron, 6.11; in de rij der staten, die naar
de hoogte der zuigelingensterfte gerang
schikt staan, maken we een heel goed
figuur daax-mede. Slechts Zwitserland,
Zweden, IJsland en Noorwegen zijn nóg
lager, met onderscheidenlijk 5,89; 5,82;
5.74 en 4.98.
Uit de lange rij van landen met hoo-
gere sterftecijfers noemen we: Engeland
7,19; Frankrijk 9,01; België 9,30; Duitsch-
land 10.91; Oosteni'ijk 12.77; Spanje
13,54; Sovjet-Rusland (de heilstaat!)
17,77 en (de hoogste) Roemenië 19,84.
Als gezegd: Nederland kan zich laten
kijken in dit verband en.... over 1924
'28 is ons gemiddelde al weer gedaald,
tot 5.8!
Toch zijn we het volkomen eens met
het geschriftje: 't kan en moet daarom
nog beter worden. Als Friesland en Gro
ningen 4,5 en 5,2 als gemiddelde heb
ben, Noordholland en Zeeland 4,4 en
5,5 zouden we er dan in mogen be
rusten. dat Noord-Brabant en Limburg
een zuigelingensterfte van 8,3 en 8,4 ver-
toonen? Zoolang deze cijfers niet langs
wetenschappelijken weg verklaard en....
desnoods aanvaard zijn, zou deze berus
ting ongeoorloofd moeten heeten.
Ontleenen we aan het voortreffelijk
verwerkte statistieke materiaal nog een
en ander over onze Provincie.
Eerst volgt een rij cijfers, die voor
Zeeland aangeeft de zuigelingensterf
te, resp. in de jaren 1913, '14, '15 enz.,
tot en met 1928. De oorlogsjaren zijn
vetgedrukt,
Zuigelingensterfte p. 100 geb. in Zee
land, '13—'28: 10,03 11,11 10,20
9,53 10,28 10,33 10,46 7,96
8.85 7,69 5,84 5,58 5,31
5,80 5,43 5,44.
Als men den invloed der laatste oor
logsjaren mede in de beschouwing verre
kent, dan blijkt ook in Zeeland dus van
verheugende vooruitgang sprake te zijn.
Hoe komt het echter, dat onze provin
cie toch nog een gemiddelde vertoont,
pl. m. 1.0 hooger dan dat der „beste"
provincies Friesland, Noordholland en
Zuidholland? Een blik op de kaart ver
klaart dat: er zitten nog enkele „kwade
plekken", die het gemiddelden-cijfer de
hoogte in jagen: de Zuid-Oostelijke kant
van Zeeuwsch-Vlaanderen O.D., met de
gemeenten Boschkapelle en
Ossenisse zijn in het donker
ste groen gekleurd, evenals Oudelan-
d e op Z. Beveland: meer dan 10 per 100
zuigelingen stierven daar in de periode
'24'28. Dan volgen matig groen de ge
meenten E e d e, aan de grens in Z.
Vlaanderen W.D. dus, en, onder den
rook der hoofdstad, Arnemuiden
op Walcheren. Lichtgroen zijn dan nog
St. Kruis, Aardenburg,
Zuiddorp e, Nisse, Vrouwen
polder, Scherpenisse en
E 11 e m e e t.
Wil men nog enkele cijfers? Dan al
lereerst die van de donkerste en don
kere gemeenten.
In Arnemuiden was de zuigelingen
sterfte in 1909'13: 20,64; dit werd in
'14—'18: 17,87; '19—'23: 13,93 en in de
periode '24'28: 9,60. De in alle cijfers
merkbare daling van het sterftecijfer
vindt men hier dus gelukkig ook;
voor de nog relatief abnormale hoogte
van dat cijfer zal dus een-bijzondere oor
zaak opgespoord dienen te worden.
De cijfers zijn, in dezelfde volgorde,
voor Eede: 11,61 12,40 8,47
10,48; St. Jans te en (Z. VI. O.D.)
20,83 17,47 18,23 14,28; Osse
nisse 17,42 15,0 9,02 10,58;
Oudelande 22,05 15,84 14,89
11,90
Men ziet het: niet overal in deze don-
kei-groene gemeenten is de teruggang
van het sterftecijfer relatief nog zoo
gunstig als in Arnemuiden
Doen we thans nog een greep uit de
gemeenten, die met blanco-register op
de kaart staan.
Over dezelfde vijfjarige perioden wa
ren de cijfers der zuigelingensterfte
voor:
Middelburg: 10,36 7,57 6,11
4,29.
Vlissingen 10,67 7,83 5,59
3,86.
Goes: 10,13 6,85 6,07 4,76,
Zierikzee: 14,81 8,67 7,47
6,53.
'sHeer Arendskerke: 9,83
10,84 9,29 6,95.
Hulst: 15,69 14,35 10,06
5,88.
Koudekerke: 11,81 10,63
5,93 5,26.
Ter Neuzen: 14,23 12,56
7,88 5,95.
O. en W. Souburg: 12,63
12,82 4,94 4,17.
En zoo zouden we kunnen doorgaan:
twee bladzijden vol met cijfers over de
Zeeuwsche gemeenten bevat het nuttige
boekske.
Als conclusie mogen we dus trekken:
de algemeene en voortgaande daling in
het sterftecijfer der zuigelingen open
baart zich ook in Zeeland; en de bro
chure voegt daaraan toe dat in de en
kele gemeenten, waar dat sterftecijfer
nog te hoog schijnt te zijn, een onder
zoek naar de zuigelingensterfte bijzon
der aan te bevelen is.
Zou het mogelijk wezen, dat op een
volgende kaart Zeeland nog eens hee
lemaal blank mocht wezen?
Bijna alle kinderen hebben een aan
geboren zin tot dwingen, zij willen
hun zin hebben, hetgeen trouwens vrij
natuurlijk is. Al is het even natuurlijk,
dat men er niet steeds aan kan toe
geven. Toch moet men dat van tijd
tot tijd opzettelijk doen, en wanneer
men daarbij oordeelkundig te werk
gaat, dan leert het kind, geheel onge
merkt, het verschil tusschen datgene
wat zonder schade kan gebeuren en
hetgeen als slecht of gevaarlijk moet
worden verboden.
nauon u aooaaatiuamaHn ooppaao
imen had, antwoordde Urbina, dat zij
niets weggenomen haddeii, maar dat zjj
de kapmessen verruild hadden voor ge
weren .die zij noodig hadden(!)
Hel waren 250 jjeweren geweest met
900 patronen en nog 1000 oel'enpatro
nen, die van geen nut geweest waren.
De ziel van de onderneming was ko
lonel Ramon Torres geweest ,die alle
.voorbereidselen getroffen had, de kap
messen bijeengebracht, en hel plan voor
den aanval in elkaar gezet had. Hij
was in hel gevecht bij La Vela de Coro
gesneuveld.
In het feit, dat een middenstandsorga
nisatie aandrang uitoefent op den minister
om dezen tot wijziging van het werktij
denbesluit in voor de bedienden ongun-
istigen zin ,aain te sparen, heeft de Neder-
landsche Yereeniging van Christelijke
kantoor- en handelsbedielnden aanleiding
gevonden, een adres te richten tot den
minister van arbeid, handel en nijver
heid, waarin zij schrijft, dat van aan
de praktijk ontleende bezwaren nog nau
welijks sprake kan zijn, en dat in ieder
geval nog geen enkele serieuze poging
is gedaan om aan deze bezwaren zonder
wijziging van het werktijdenbesluit tege
moet te komen.
Adressante verzet zich voorts tegen
een wijziging in het werktijdenbesluit,,
waardoor dit op filiaalhouders niet van
toepassing zou zijn, ingeval deze dit vrij
willig schriftelijk verzoeken.
Ingediend is een wetsontwerp tot wij
ziging van de wet van 26 April 1918 tot
regeling der reiskosten van de leden
der Staten-Generaal en der verblijfkos-
iten van de ledlen der Eerste Kamer der
1 Staten-Generaal.
Voorgesteld wordt, de vergoeding voor
verblijfkosten wegens het bijwonen van
de vergaderingen en wegens het in com
missie werkzaam blijven na het uiteen
gaan der vergadering' (art. 3, le en 2e
lid der wet), voor de te 's-Gravenhage
wonende leden vast te stellen op de
helft van hetgeen door de elders wo
nende leaen wordt genoten, derhalve op
f 10 per dag. v
Het Tweede Kamerlid de heer Kei
sten heeft den minister van Wiaterstalat
,de volgende vragen gesteld:
Is het den minister hekend, dat de
nieuwe verkeersweg door Zuid-Beveland
tot naar ruwe schatting ongeveer 75 M.
van den over het dorp voerenden weg
Verwijderd bleef? Dat aansluiting werd
verkregen, doch dat dit verbindend weg-
deel ongeveer 2 ;M. smaller werd gem'aakl
dan de weg, die over het dorp voert?
Is de minister niet van oordeel, dat
door dit smal gedeeelte het verkeer zeer
wordt belemmerd? Indien de minister
dit oordeel deelt, is hij dan bereid, (maat
regelen te nemen, cm alsnog bedoeld
smal weggedeelte le d;en verbreeden?
In de week van 12 tot en met 13'Ja
nuari is afgeleverddoor de entstofin
richting le Amsterdam koepokstof voor
1349 personen; door de entstofinrichling
te Amsterdam koepokstof voor 272 per
sonen en door de entstofinrichting te
Groningen koepokstof voor 3 personen.
Totaal voor 1624 personen
In de week van 12 tot en biet 18 Ja
nuari zijn geen gevallen van encephali
tis na inenting of van alastrim ter ken
nis van het Staatstoezicht op de Volks
gezondheid gebracht.
Met ingang van Maandag wordt op de
lijn Rotterdam—Gouda met een snelheid
van 60 K.M. gereden, door de personen
treinen. ViCior de grondverzakking hij
Moordrecht reden de treinen met een
snelheid van 90 K.M.
's Nachts1 rijden slechts twee goede
ren-treinen :p de lijn.
Men is nog! altijd bezig met grondbo
ringen langs de lijn, welke proeven
er worden per profiel zeven boringen
verricht langen tijd in beslag zullen
nemen. Pas na deze boringen zullen de
finitieve 'besluiten ten aanzien van de
lijn genomen kunnen worden.
Generaal Urbina is le Panama geïn
terviewd door een verslaggever van de
Diario de Panama. Hel Papiamentsehe
blad La Union van Curajao nam uit het
relaas van dit interview het gedeelte
over, wiaarin Urbina vertelt, hoe zijn
aanslag' op het Waterfort te Willemstad
is geschied
„In den avond van den. Sslen Juni
heefl een vijftigtal mannen,, die in twee
vrachtauto's waren komen aanrijden,, het
fort aangevallen, met bijlslagen de poort
doen bezwijken, en het grootsite deel
van de driehonderd soldalen en politie
mannen gevangen genomen, en wel met
geen andere wapenen dan 39 nieuwe
groote kapmessen, twee bijlen, een
pistool, twee revolvers en nog een wapen
(hachuela), huilen die, welke men in het
fort buit maakte. Hij zei ook, dat de ge
vangenen, die de Venezolanen bevrijd
hadden grootendeels zijn partijgangers
waren, die dronken geweest waren en
straatschenderij gepleegd hadden.
Toen de verslaggever hem vroeg, hoe
veel wapenen hij op Curasao weggeno-
(Ingez. Medi.).
ZEELAND.
Eenige dagen geleden vermeldden
wij, dat het in de bedoeling lag, het ge
maal van den Polder Walcheren binnen
kort ter bezichtiging voor het publiek
open te stellen. Wij vernemen thans dat
daaraan nog vooraf moet gaan de be
proeving van de machines vanwege het
bureau van W. C. en K. Wit te Amster
dam. Eerst daarna zal de installatie door
den Polder overgenomen worden van
den leverancier, terwijl dan ook de offi-
cieele opening zal plaats hebben. Na de
opening zal het publiek dan gelegenheid
worden gegeven, het gemaal op een of
meer Zaterdagmiddagen te bezichtigen.
MIDDELBURG,
„Moderne brandbluschmiddelen".
Een woord van warme aanbeveling zij
geschreven voor de lezing, die vanwege
het departement Middelburg der Ned.
Mpij. voor Nijverheid en Handel a.s. Za
terdag gehouden zal worden. Een dei-
leden van de reorganisatie-commissie, die
de Kon. Ned. Bi-andweervereeniging wel,
op verzoek dezerzijds, voor Middelburg'
heeft willen instellen, ir. H. B. J. Aikerna
uil Schiedam, komt hier dan, als reeds
eerder gemeld, spreken over „Moderne
brandbluschmiddelen."
De met lantarenplaatjes toegelichte le
zing zal hoofdzakelijk! behandelen: mo
derne brand weermachines, onderbren
ging van brandspuiten), brandslangen en
hunne verzorging, de alarmeering van
de brandweer en het gebruik van chemi
sche 'bluschmiddelen.
Op verzoek wijzen we er giaarne op,
dat introductiekaarten voor deze belang
rijke en lactueele 'lezing gratis verkrijg
baar zijn bij den congierge van de zaal,
waar de lezing gehouden wordt; voor
nadere bijzonderheden zie men, t. g|. t. el
ders in dit 'blad.
Aan mr. P. Dieleman alhier is
verlof verleend tot het aannemen van
de Kroonorde van België.
Voor de afdeeling Middelburg van
de Handelsreizigingsvereeniging te Rot
terdam treedt, zooals uit een advertentie
in dit nummer blijkt, Vrijdagavond op de
heer Clinge Doorenbos, op de piano be
geleid door zijn echtgenoote. B- den
voorverkoop zijn reeds 200 kaarten ge
plaatst.
De firxna. S. Wiener en Co., die niet
in de Gislstraat, dioch in de Gortslraat
haar engros-afdeeling heeft onderge
bracht, kreeg gisteren tergelegenheid van
de opening van haar tijdelijken winkel
in de Lange delft, vele blijken van be
langstelling in den vorm van bloemstuk
ken en van een druk bezoek van velen
uit haai- vaste clientèle.
Heden herdenkt mej. wed. S. Kos
terKoster, het oudste lid der Israël, ge
meente, wonende in het Molenberghofje
K 91, no. 8, haar negentigsten jaardag.
De oude vrouw is nog kras, maar leeft
in minder rooskleurige omstandigheden.
VLISSINGEN-
Gisteravond heeft een lichte aan
varing plaats gehad op de reeede tus
schen hel Fngelsche stoomschip Eleveen,
op weg naar de Tyne, en de Noorsche
Tangbrabd, die voor anker lag.
De Eleveen heeft de reis vervolgt; de
Tangbrand maakt (-enigszins water. Het
was mistig weer. f
WALCHEREN.
DOMBURG, Gister sprak in de Win-
terclub alhier ds. Netelenbos uil Roer
mond over: „Mededingers naar de Kroon,
van Ilenrie Ihsen."
Daar ds. Netelenbos dezer dagen over
hetzelfde onderwerp le Middelburg zal
spreken, zullen we ditmaal geen volle
dig verslag van de lezing geven. Maar
wél moeten we met een enkel woord
onze waardeering uiten over heigeen ons
dezen avond geboden werd.
Ds. Netelenbos, dat weten zeer velen
in Middelburg en omstreken, is een goed,
een bezield spreker. Zijn beeldende voor
dracht voert ons karakters en tafreelen
voor oogen met zoo groote levendigheid,
dat ze ons voor goed bijblijven. En (ouder
deze levende en gemakkelijke voordracht
treft de helderheid van ui te en ze ding,
de vastheid van ophouw, die er, nieer
dan het oppervlakkig schijnt, Loe bij
dragen om ons te boeien en mee te voe
ren, ons in karakters en gfang van het
drama te deen meeleven.
En hoe heeft de spreker zichzelf in
geleefd in Ibsen's meesterstuk: den his-
lorischen achtergrond, de psychologie der
hoofdpersonen Hakon, de stralende
koningsfiguur, J.ai-1 Skule, de eerzuch
tige, de twijfelaar, in wien toch de eer
bied voor het Recht leven blijft,, Bis-
schop Nikolaas. de Satanische aanhit
ser, Sigrid. Mnrgrete, de prachtige vrou
wenfiguren.
Iloe heeft lnj in dit historische dra
ma den dieperen zin gespeurd, het ver
band met. Io.sen's eigen tijd, eigen per
soonlijkheid aangewezen en ons die groo
te waarheid doen.hegrijpen, hoe steeds
weer het genie uit eigen rijk zie televen,
uit eigen strijd en lijden heL.eeuwigrine.n-
schelijke in steeds nieuwe gedallen tot
leven wekt.
De vice-voorzitter, dr. B. Vaandrager,
bracht spreker met warme woorden
dank voor hetgeen hij zijn hoorders de
zen avond geschonken had.
ZUID-BEVELAND,
GOES. Gedurende het jaar 1929 zijn
de haven van Goes binnengevaren 1710
gevaren met een tonneninhoud van
174805 kub. Meter en uitgevaren 1705
schepen met een inhoud van 174109 kub.
Meter.
Het jaar 1928 bedroegen deze cijfers
resp. 1862 en 169584 en 1859 en 169345.
HEINKENSZAND. Hedenmorgen is
door de rechtbank alhier beëedigd, de
heer D. C. van Wcrkum, als opvolger van
notaris P. van Cleef.
ZIJPE. Wegens den zwaren mist van
gisteren konden de trambooten Zijpe—
Numansacrp en omgekeerd niet varen.
Wegens vertrek naar de nieuw ge-
voiimde Ned. Herv. Kerk te Maasdijk, ge-
mteenle Naaldwijk', nam ds. D'. Los Zon
dagnamiddag jl. in eene slampvolle kerk
afscheid van de Ned. Herv. Gemeente
te Scherpenisse, en wel naar aan
leiding van Openbaringen 21 vers 6. „En
Hij sprak tot mijHet is geschied enz."
De gemeente zong den scheidenden
leer aar toe Ps. 121 ver4.
Leger des II e i s.
Generaal Higgins heeft gister in het
(Hooggerechtshof ie Londen zijn eisch
vloor de overdracht aan hem van de
fondsen en verdere bezittingen van het
Heilsleger door de executeurs van den
overleden generaal Booth, dat zijn mrs.
Bramwe.ll Booth, commissaris Catherine
Booth en den procureur F. C. R. Sneath,
toegewezen gekregen. De bezittingen
hebben een waarde van verscheidene
imillioenen ponden. Er zijn onder be
grepen verscheiden kapellen, asyls en
hel Internationaal hoofdkwartier te Lon
den.
If. .1.
Ned. Herv. Kerk
Beroepen te Rotterdam ds. S.
Voors te Zierikzee.
Tweetal te Rottei-dam-Znid ds. M. Hof
man te Krabbendijke en ds. A. Verha
gen le Middelbiu-g.
