^Provinciale ifeeuuiache
„Wilde Ochideeén"
No. 5
DINSDAG 7 JANUARI 1930
173e Jaargang
Dit nummer bestaat uit
Twee Bladen
EERSTE BLAD
BINNENLAND
HET EERE-DOCTORAAT VAN
PRINSES JULIANA.
De plechtige uitreiking van het eere-
doetoraat in de letteren en wijsbegeerte
aan H.K.H. Prinses Juliana zal plaats
hebben op Vrijdagmiddag 31 Januari a.s.
in het groot auditorium der Leidsche
Universiteit,
DE ELFDE VOLKSTELLING.
DE NIEUWE REGELING VAN DE
PACHT.
ZEELAND
VLISSINGEN-
WALCHEREN.
ZUID-BEVELAND.
SCHOUWEN-DUTVELAND.
Verwacht
(Ing. med.)
LOOP DER BEVOLKING.
MIDDELBURGSCHE COURANT
De abonnementsprijs bedraagt voor Middelburg en 't agentschap Vlissingen
2.30, elders 2.50 per kwartaal. Week-abonnementen in Middelburg
18 cent per week. De advertentieprijs is, voor de gewone advertentiën
30 cent per regel; voor ingezonden mededeelingen 60 cent per regel.
Bij abonnement voor beide veel lager. Men vrage daarvoor de tarieven.
UITGAVE: N.V. MIDDELBURGSCHE COURANT
Lange St. Pieterstraat, Middelburg
Telefoonnummers:
Redactie 269 Administratie 139
Postcheque en Girorekening 43255
Familieberichten en dankbetuigingen: van 17 regels 2.10; elke regel
meer 30 cent. In de rubriek „Kleine Advertentiën" worden, mits uit
drukkelijk daarvoor opgegeven, advertentiën, tot niet meer dan 5 regels
opgenomen a 85 cent bij vooruitbetaling. Advertentiën onder „Brieven" of
„Bevragen bureau dezer courant" 10 cent extra. Bewijsnummers 5 cent.
Men schrijft aan de N. R. Crt.:
Te middernacht, tusschen dipn 31sten
JCeöémber 1930 en lsten Januari 1931,
zal voor de elfde maal in ons land de
algemeene tienj aarlij ksche volkstelling ge
houden worden. De hoofdregelen daar
voor zijn gegeven bij Koninklijk besluit
van 18 December 1929, (Staatsblad no.
535).
Aan het doel der volkstelling, t. w. tel
ling van allen, die op dat tijdstip binnen
de landsgrenzen aanwezig zijn, onverl
schi-lig of dat verblijf van blijvenden dan
wel van tijdelijken aard is, is nog wat
toegevoegd. Men zal n.l. ten behoeve
van de bevolkingsregisters zuivere ge
gevens trachten te verkrijgen omtrent
familienaam, enz., alsmede de in die re
gisters voorkomende gegevens met be
trekking tot burgerlijken staat, kerke
lijke gezindte, enz. toetsen aan de op de
telkaarten vermelde gegevens.
De door de inwoners te verstrekken
opgaven met betrekking tot de wijze,
waarop ze gehuisvest zijn, alsmede tot
de door hen uitgeoefende beroepen zijn,
met het oog op een nadere bewerking
daarvan, eenigszins uitvoeriger. Niette
min is, in vergelijking met 1920, de
vraagstelling met betrekking tot de be
roepen vereenvoudigd. Trouwens zulks
ligt geheel in de lijn van de beperking,
welke men zich bij de te verkrijgen ge
gevens heeft opgelegd. Ook wordt niet
gevraagd naar het al of niet blind of
doofstom zijn en naar afwijkingen aan
romp of ledematen. Vooral het achter
wege late» van deze laatste vraag, die
in 1920 voor het eerst was opgenomen,
achten wij juist.
Het is ons in het licht dier beperking
niet duidelijk, waarom thans op de tel-
kaart de te voren nimmer gestelde vraag
zal verschijnen, of betrokkene aan een
inrichting van hooger onderwijs 'n graad
of een diploma heeft verworven, en zoo
-ja, welke. Geslaagde examens inbegre
pen. Welk belang kan er zijn te weten
hoeveel inwoners korter of langer tijd
geleden geslaagd zijn voor een of meer
gedeelten van een candidaatsexamen?
VÏHI men nagaan in welke soort betrek
kingen de aan een universiteit verwor-
en kennis dienstbaar wordt gemaakt?
Nieuw is, dat ter secretarie de volks-
tellingkaarten ditmaal vóór de uitreiking
voor een groot gedeelte zullen worden
ingevuld met behulp van de in het be
volkingsregister voorkomende gegevens.
Bij deze werkwijze zullen de namen, ge
boorteplaatsen en geboortedata, alsme
de de nationaliteit der inwoners juister
op de telkaarten vermeld worden, dan
indien dit alleen door het publiek ge
schiedt. Zijn bemoeiingen worden betee-
kenend minder, en het werk van het
ellerspersoneel, dat zijn taak van con-
trole op een juiste invulling niet altijd
juist wist op te vatten, wordt vereen
voudigd. Het spreekt vanzelf, dat de in
woners de van overheidswege op de tel
kaarten vermelde gegevens kunnen ver
beteren, wat zij, als daarvoor aanleiding
is, gaarne plegen te doen.
V oor de gemeenten vooral voor de
grootste —wordt de voorbereiding zeer
verzwaard. Men denke in de groote ge
meenten alleen maar aan het bijhouden
van de mutaties ten gevolge van vesti
ging, geboorte, vertrek, overlijden, ver
huizing binnen de gemeente, huwelijk
enz.Daartegenover zal de afwerking van
de^ telling minder omvangrijk worden.
Ter tegemoetkoming in de kosten der
volkstelling, waarvan door evengenoem-
de voorafgaande invulling van de tel
kaarten het totaal wel niet veel veran
dering zal ondergaan, wordt aan elke ge
meente uit 's rijks kas een bedrag ver
strekt, waarvan het bedrag door den mi
nister van binnenlandsche zaken en
landbouw wordt vastgesteld. Dit bedrag
bedroeg in 1920 12 cent per getelden
persoon.
Verschenen is het Voorl. Verslag over
het wetsontwerp tot nieuwe regeling
van de pacht en tot regeling der pacht-
commissies.
Het volgende is er aan ontleend:
Verscheidene leden erkenden dat de
positie van pachters in sommige deelen
van het land te wenschen laat, doch wa
ren van oordeel, dat ingrijpen slechts
behoort te geschieden, indien daarvan
eenerzijds verbetering van bestaande
misstanden mag worden verwacht, an-
dezerzijds nieuwe euvelen niet behoeven
te worden gevreesd. Zij stelden de vraag,
of en in hoever gegevens bestaan om
trent misstanden in zake de verhouding
van pachter en verpachter en welken
omvang deze wanverhoudingen hebben
aangenomen. Naar hun meening komen
deze niet zoozeer voor bij de verpach
ters, die boerderijen voor geldbelegging
koopen, maar eerder bij de z.g. boeren-
verpachters.
Sommige dezer leden betwistten den
Staat het recht, in de eigendomsverhou
dingen in te grijpen op een wijze, welke
veel gelijkt op gedeeltelijke onteigening.
Sommige leden betoogden, dat vele
misstanden op pachtgebied de schuld
van de boeren zelf zijn. De landbouwers
moeten zich beter organiseeren. De hoe
veelheid grond is beperkt; niet alle kin
deren van een landbouwer kunnen boer
worden.
Andere leden betoogden dat de staat
slechts met één middel zijn plicht kan
doen om ook aan den grondbewerker
het zijne te verzekeren, n.l, door zooda
nige wijziging in de rechtsorde, dat
uitzondering voorbehouden de grond
bewerking wordt gesteld als voorwaar
de voor het grondbezit.
Verscheidene andere leden verklaar
den, dat zij-bezwaar hadden tegen de ge-
neraliseerende strekking van dit betoog.
Andere leden betuigden hun instem
ming met de voorgestelde bepalingen en
achten wijziging der huidige pachtsver-
houdingen zeer noodig. Thans worden
pachters en arbeiders dé dupe.
VORSTELIJK BEZOEK AAN INDIE?
De Scandinavische correspondent van
het Handelsblad schrijft:
De Deensche Prins Axel, een neef van
den koning, heeft zich met zijn echtge-
noote, een zuster van prinses Astrid, in
gescheept voor een bezoek aan het Ver
re Oosten. Prins Axel is mededirecteur
van de groote Deensche handelmaat
schappij Oost-Aziatische Compagnie,
welke vele belangen heeft in Siam, Het
bezoek zal dus in de eerste plaats dit
land gelden. Daarna zal het prinselijk
echtpaar zich naar Japan begeven en
waarschijnlijk onderweg ook een kort
bezoek aan Nederlandsch-Indië brengen.
Nieuwe verbinding België-Zeeland.
Tegen 1 Juni ia.s., wanneer het drukke
reizigersvervoer naar de tentoonstelling
te Antwerpen gaat beginnenzal naar
uit Bergen op Zoom wordt gemeld, de
nieuwe electrische tramlijn naai" de grens
te Santvliet worden geopend, hierdoor
zal dit traject verkort worden en verbe
terd.
Coöperatieve Suikerfabriek
„Zeeland",
Van zeer bevoegde zijde deelt men
ons mede, dat ten stelligste kan worden
tegengesproken, dat de commissie uit de
aandeelhouders der Goöp. Beetworlelsui-
kerfabrielc Zeeland besloten heeft aan
de algemeene vergadering voor te stellen
om op het voorstel der overige coöpera
tieve suikerfabrieken 'lot aankoop van
de fabriek van de Zeeland in te gaan.
De commissie als zoodanig heeft dien
aangaande volgens deze mededeeling nog
geen beslissing genomen.
MIDDELBURG.
Een merkwaardige vondst in de ruïne
van het hotel Verseput.
Mr. A. Meerkamp van Embden, rijks
archivaris alhier schrijft ons:
vtn den bouwval van het door brand
geteisterde hotel Verseput is een merk
waardige ontdekking gedaan. De leider
van het bedrijf vond: in den Westelijken
zijmuur een plek, die hol klonk, als er op
werd geslagen. Toen een ééns Leen slaag
van ZeeuWsche* moppen was verwijderd1,
kwiain een nis te voorschjjn, hoog 75 c.M.
breed 341/2 c.M... diep 45 c.M., met een
ronden boog aan den. bovenkant, in den
trant van de nissen, die b.v. nóg bi de
Abdijgebouwen worden aangetroffen, en
dienden, gedeeltelijk nóg dienpn, om er
lantaarns in te zetten. Heteenige wat zich
in de nis bevond,, was een bundel goed'-
bew aarde takjes, samengesnoerd met
bindgaren, welk voorwerp er uit ziet als
een gard, een roede, zooals die o.a.
duidelijk is afgebeeld op Jan Steen's
Sint-Nicolaasavond. Oorspronkelijk is de
gard niet bedoeld als tuchtmiddel. Vol
gens een oud Indo-Germaansch volksge
loof maakt hét slaan met een roede,
onder bepaalde plechtigheden, dieren en
planten vruchtbaar. Sint-Maarten,, Sinter
klaas en andere persoonlijkheden!, die ge
schenken uitdeelen, zijn met zulk een
roede gewapend. Den lOen November
stelt de Beiersclie herder d© „Martins-
gerte" aan zijn meester ter hand; achter
krib of staldeur gestoken beschut zij ge
durende den winter het vee tegen lajle
onheil en in de lente drijft men er (de
koeien mee naar de weide, (Schrijnen,
Ned. Volkskunde, I, 116). Wellicht heeft
het Protestantisme de levens- en vrucht-
baarheidxroede van Sint-Nicolaas her
vormd tot een strafinstrument (ibid., 125)
Middelburg w]as van 157-i af geheel ge
wonnen voor de Hervorming en daar
hierna de weinige waarschijnlijk zal
blijken, dat de bundel takjes vóór 1746
in de nis werd geplaatst, komt een an
dere verklaring van de vondst 'Wellicht
meer in (aanmerking.
Het is nl. ook mogelijk, dat niet aan
een roede maar aan een kleinen bezem
moet worden gedacht. De bezem was het
werktuig, waarmede volgens het oude
volksgeloof de booze geesten konden
worden verjaagd (ibid., 256). Hij wordt
op den bruidswiagen gebonden en dient
bij het keren van het huis na een sterfge
val (ibid., 255, 292). Waarschijnlijk is de
bezem dus ingemetseld om het gebouw,
waartoe de mum- behoorde, tegen kwade
ctaemonen te beschermen
De vraag is echter: wanneer is dit
geschied? De muur, ook de vulling van
de nis, is opgetrokken van Zeeuwsene
moppen en dateert dus naar alle waar
schijnlijkheid uit den lijd vóór 1600. Hij
bestond dus I,ang voordat Matthias Cor-
nelis Vers'luijs er in 1746 zijn woonhuis,
het latere liotet Verseput, tegenaan
bouwde. De beide Westelijke zijkamers
van dit huis waren gescheiden door een
muur, die gedeeltelijk nog staat, haaks
op den ouderen zij mu uur, zoodanig1, dat
een klein gedeelle van de nis er juist
door wordt bedekt. Waarschijnlijk heeft
men bij den bouw van 1746 dus de nis,
open of gesloten, wel gevonden, èn die
toen gebruikt om er den bezem in te
plaatsen. Voor deze opvatting pleit mede
het feit, dat de voegen van het metsel
werk. waarmede de nis dichtgemaakt
was, minder hard, minder oud schijnen
dan die van den zijmuur. Men. mag der
halve m. i. aannemen, dat de lantarennis
eerst in 1746 hare nieuwe bestemming
heeft gekregen.
Misschien zijn aan opze folkloristen
nog andere gevallen beken|d van het be
zem-inmetselen. In het bijzonder za'l het
van belang zijn, dat wordt uitgemaakt
of dit wel meer geschiedde in zoo be
trekkelijk jongen tijd.
Op 1 Januari 1929 bestond de bevol
king der gemeente Middelburg uit
8803 m. en 9857 vr., totaal 18660.
Gevestigd 508 m. en 573 vr. Geboren
174 m. en 156 vr Totaal 682 m. en 729
vrouwen.
"Vertrokken 585 m. en 671 vr. Overle
den 95 m. en 113 vr. Totaal 680 m. en
784 vr.
Totale vermeerdering 2 m. Totale ver-
mnfindering 55 vr. Totale vermindering
53 personen.
Op 1 Januari 1930 8805 m. en 9802
vr. Totaal 18607 personen.
Er is dus weer een achteruitgang te
iconstateeren, maar gelukkig "met een
(minder groot aantal personen dan de
laatste 5 jaren.
In 1924 was de vermindering 152, in
1925 100, 1926 148, 1927 244, in 1928
113 len nu 53. Wat sedert 1 Jan. 1924
een vermindering beteekent van 19.417
tot 18.607 op 1 Januari 1930.
Het minimum aantal sedert 1912 werd
bereikt juist in 1924, het langste cijfer
op 1 Jan 1918 en wél 18.433.
Gisterenavond hield de afdeeling
der Geref. Drankbestrijdersvereenigingi
een goed geslaagde vergadering in de
flasithuiskerk. Toetreden v'aii 'leden en
begunstigers bewezen dat de toespraak
van den heer de Jonge en de lichtbeel
den van den heer Loof resultaat hadden,
wat ook gehoopt werd van de verkochte
brochures o.a. die met liet oordeel der
Zeeuwsche medici.
De heer P. F. van Overbeeke, amb
tenaar der N.V. Kon. Mij. ,,de Schelde"
alhier herdacht heden den dag, waarop
hij 40 jaar bij genoemde Maatschappij in
dienst is. Bij monde van den procuratie
houder, den heer C. D. van Loo, werd
hem een gouden horloge aangeboden,
het personeel der machineteekenkamer
(voegde er een gouden ketting aaft Koe
en dat der scheepbouwteékenkamier een
geschenk in enveloppe.
ARNEMUIDEN. De prijs voor 't elec-
trisch licht is voor het jaar 1930 vastge
steld voor deze gemeente op 41 cent
per K.W.U,
HANSWEERT. De kommies 2e klasse
A. E. de Looff te Hansweert is met
ingang van 11 dezer verplaatst naar Bre
da (tijdelijk).
KERKWERVE. Zondagmiddag werd
brand ontdekt in een klampje vlas,
staande op het erf van den heer A, B.
Door inmiddels toegeschoten hulp, ook
uit naburige gemeenten, die met emmers
water het belendende wagenhuis nat
hielden, kon erger voorkomen worden.
De brand is vermoedelijk door kinderen
veroorzaakt,
ZEEUWSCH-VLAANDEREN O. D.
SPOORWEGMAATSCHAPPIJ GENT—
TERNEUZEN.
De aandeelhouders van de spoorweg
maatschappij GentTerneuzen, zullen
binnenkort in een algemeene vergade
ring worden bijeengeroepen, meldt de
Terneuzensche Courant, ten einde ken
nis te nemen van de voorstellen inzake
overneming door den Belgischen Staat,
Verscheidene groepen aandeelhouders
blijken geen genoegen te kunnen nemen
met de voorstellen van den minister van
spoorwegen. Zij berekenen dat de aan
geboden prijs verscheidene millioenen
minder bedraagt dan het totaalcijfer van
de kapitalisatie van de werkelijke op
brengst van deze lijn gedurende de laat
ste vijf jaren.
TERNEUZEN. Zekere J. D. liep in de
Axelsche straat naast een vrachtwagen.
Te zelf der tijd kwam een auto achterop.
De voerman week uit, doch D,, die er
geen erg in had dat de auto reeds zoo
dichtbij was, week naar de verkeerde
straatzijde uit. De bestuurder van de
auto.kon niet meer remmen en daardoor
werd D, in de zijde geraakt door de lan
taarn van de auto, viel op het spatbord
en daarna op de straat, waarna een ach
terwiel van de auto hem' over het been
reed. D. heeft aan de zijde waar hij werd
aangereden, een houten been, zoodat
de druk van den stoot tegen de beugels,
waarmede dit bevestigd is, aankwam. D,,
wien de auto over het houten been reed,
is er zonder noemenswaardig letsel afge
komen.
HULST. De Minister v.an Pin. maakt
bekend, dat ten behoeve van "s-Rijks
schatkist is ontvangen:
wegens over jaren te weinig betaalde
belastingen naar inkomen en/of vermo
gen (gewetensgeld), bijden ontvanger
der directe belastingen aldaar f 398.53.
SAS VAN GENT. De Sas van Gent-
sche veemarkt had voor de eerste markt
van dit jaar een zeer levendig aanzien.
Al hel aangevoerde materiaal ging vlot
in andere handen over, terwijl het bui
tenland overwegend kooper was. Slechts
een drietal dieren werden vtoor binnen
landsche rekening verkocht. Ongeveer
45 koeien werden naar België uitge
voerd.
In den ouden kanaalarm voor het
gebouw van den N. C, B, is men druk
doende een kaaimuur aan te leggen, om
het laden en lossen der goederen voor
het opslaggebouw mogelijk te maken.
De kaaimuur wordt circa 100 meter lang.
ZEEUWSCH-VLAANDEREN W. D.
GROEDE. Zaterdagavond j.l. had in
het café van den heer Dl. van der 'VVal'le
een propagandaavond plaats van don mo
dernen (arbeidersbond. Als sprekers tra
den op de heeren Bax uit Haarlemmer
meer en Van der Laan dit Utrecht.
Beide sprekers drongen er met
kracht op aan, dat dé arbeiders niet
langer moesten wachten, doch zich zoo
spoedig mogelijk moeten opgeven als lid
van voornoemden arbeidersbond.
Op 31 Dec. 1928 bestond de bevolking
van St. L aureus uit 550 m. en 577
vr., samen 1127 personen; gedurende '29
vestigden zich 29 m. en 33 vr., samen
62 personen, er vertrokken 28 m. en 41
vrouwen, samen 69, door geboorten ver
meerderde de bevolking met 16 m. en 11
vrouwen, samen 27 personen, eli vermin
derde door overlijden met 6 m. en 5 vr.
samen 11 personen, zoodat de bevolking
op 31 Dec. 1929 bestond uit 575 ta.
en 561 vrouwen, samen dus uit 1136
personen.
Op 1 Jan. 1929 telde R i 11 h e m 643
inw. (333 m. en 310 vr.). De bevolking
vermeerderde door geboorte met 13
personen (5 m. en 8 vr.), door vestiging
met 46 pers. (24 m. en 22 vr.). Zij ver
minderde door overlijden met 11 perso
nen (6 m. en 5 vr.), door vertrek met
47 pers, (26 m. en 22 vr.). Op 1 Jan. 1930
waren er dus 644 inw. (331 m. en 313
vrouwen).
Ee bevolking van Goes bestond op 1
Jan. 1929 uit 4311 m. en 4689 vr., to-
toot/ 9000. Er vestigden zich 270 m. en
339 vr., totaal 609. Geboorten 92 m. en
96 vr., totaal 188. Vertrokken 320 m. en
353 vr., totaal 673. Overleden 52 m. en
104 vr. De bevolking verminderde dus
met 10 m. en vermeerderde met 30 vr.,
en bestond op 1 Jan. 1930 uit 431 m.
en 4719 vr. totaal 9020.
Be bevolking der gemeente H o e d! e-
kenskerke bedroeg per 31 Dec. 1928
uit 701 m. en 676 vr. Totaal 1377. Ge
boren 21 m. en 13 vr. Totaal 34.
Ingekomen 18 m. en "45 vr. Totaal 63.
Overleden 5 m. en 6 vr. Totaal 11.
Vertrokken 35 m. en'55 vr. Totaal 90.
Totale vermindering 1 m. en 3 vr. 'De
bevolking per 31 Dec. 1929 bestaat der
halve uil 700 111. en 673 vr. Totaal
1373.
De bevolking van Krabbend ij
kt e 'bestond op 31 Dec. 1928 uit 1157(ïh.
en 1223 vr., totaal 2380. Geboren zijn
22 m. en 23 vr., totaal 45. Overleden zijn
4 m. en 6 vr., totaal 10. Er veisitiigden
zich 66 m. en 60 vr., totaal 126. Ver
trokken 74 m. en 79 vr., totaal 153, zoo
dat de bevolking op 31 Dec. 1929 be
stond uit 1167 m. en 1221 v., totaal <2388
of een vermeerdering van 10 m. en eén
vermindering van 2 vr.
De bevolking der gemeente Kapel-
Ie bedroeg op 31 December 1928 1379
m. en 1327 vr., totaal 2706. Vermeerde
ring door: geboorten 27 m. en 20 vr., to
taal 47, ingekomen 79 m. en 83 vr., to
taal 162. Vermindering door: overlijden
14 m. en 16 vr„ totaal 30, vertrokken 70
m. en 64 vr., totaal 134. Bevolking op
31 December 1929 derhalve 1401 m. pn
1350 vr., totaal 2751, dus een vermeerde
ring van 22 m, en 23 vr.
De bevolking van Nis se bestond op
31 Dec. 1928 uit 353 m. en 330 vr., to
taal 683 zielen. Geboren werden 9 m.
8 vr., totaal 17. Overleden 3 m., 5 zr.,
totaal 8. Ingekomen '6 m. en 9 vr., To
taal 15. Vertrokken 21 m., 23 vr., totaal
44. De bevolking telde op 31 Dec. 1929
344 m. en 319 vr., totaal 663 zielen.
Zoodat het zielental is verminderd met
9 m. en 11 vr.
De bevolking van Waarde bestond
op 31 Dec. .1928 uit 474 m'. én <497 vr.
Totaal 971.
Vertrokken zijn 17 mi. en 24 vr. totaal
41, overleden zijn 5 vrouwen.
Ingekomen zijn 13 m. en 12 vr. totaal
25, geboren zijn 8 m( en 14 vr. (totaal
22.
De bevolking op 31 Dec. 1929 bestond
dus uit 478 'm'. en 494 vr. Totaal 972.
De bevolking van Y e r s e k e bedroeg
op 31 Dec.® 1928 2058 m. en 2094 vr.,
totaal 4152. Geboren 56 m. en 36 vr.,
totaal 92. Overleden 23 m. en 20 vr.,
totaal 43. Ingekomen 62 m. en 62 vr.,
totaal 124; Vertrokken 66 m. en 79 vr„