Hinsdagl 12 Oeeemto, 1922,
163* Jaargang
BINNENLAND.
Uit Stad en Provincie.
ONDERWIJS.
Ho. 293.
COURANT»
Elk
Iver-
n.
8.-
8.—
DB BEBOERING OVER
INE WIJZIGING OER L. ©.-WET.
Er is fa^éer beroering in den lande
gewekt door de vandaag door de Tweede
HSamer in openbare behandeling te ne-
'mfcn „technische" herziening der i. o.
wet, dan bijv. door... de heele Grondwets
herziening. Het heeft er waarlijk heel
veel van of ons volk politiek eerst goed
zettenden nood der tijden deed staande
houden.
De spreker eindigde met het, Mf een
afscheid in zijn landstreek getruikelij
ken „Behüt dich Gott".
De rede werd door den heer A'. PeteT-
meijer vertaald.
Na de pauze werden fraaie opnamen
uit Oostenrijk op het doek vertoond,
en ten slotte werd door den secre-
i taris van het centraal comité, tot huis
roerig wordt als er iets gaande is tegen vest|ng van Potest. Oostenrijkse
t onderwijs, d. w. z. mander over t nftnrfMRch« Hn^prpn m te-
onderwijs zelf, dan over den viorm van 't
onderwijs.
Bij de Kamer ligt een protest met een
karrevracht handleekeningen, -- bijna
600.000.' Die beweging gaat voornamelijk
tegen de vergrootingen van het aantal
kinderen per onderwijzer, en de daaruit
voortvloeiende verslechtering van het on
derwijs. Wellicht dat deze bewegingl,
mleer indruk op ons zou gemaakt heb-
beu. wanneer we niet steeds in onze ge
dachten hadden behouden de herinnering
aan een in een Kamjerdfebat meegedeeld
tabelletje, waarvan we de cijfers niet
eens meer weten, maar waarvan we ons
ons toch wel dét feit herinneren: dat
Nederland verreweg 't laagste kinderaan
tal, gemiddeld per onderwijzer had, veel
lager dan een land als Duitschland waar
hei onderwijs dan toch ook niet zoo bar
slecht is. We vreezen voor de petition-
neerders dat de meerderheid „der Kamer,
gedachtig aan dergelijke vergelijkingen
ten slotte zal redeneeren: er moet even
goed iets af van die onderwijskosten als
van andere uitgaven, en dus nemen we
ook dat middel aan. Zoodra de bezuini-
gingsnoodzaak goed daar werkt, is. im-
toierS de vastheid van beginsel van zelf
verzwakt
Maar evenveel aandacht als diè actie
tegen de verslechtering, vraagt de actie
van anti-rev. zijde. Daar is ïnien ook
ontstemd; minder vanwege de verslech
tering, dan wel vanwege de bembeilij-
king van 't oprichten van eigen scholen,
door het zwaarder maken van de voor
waarden waaraan voldaan moet worden.
De Minister heeft die nieuwe bepalingen
ontworpen om „versnippering" en dus
te groote uitgaven te voorkomen. Maar
iedere bijzondere schoof is nu eenmaal
van geboorte een product van versnippe-
riags-neiging. En de minister móest met
zijn nieuwe, zwaardere bepalingen *wel
weer stuiten op verzet van de oude
voorstanders van „vrijheid" in het on
derwijs.
Ten deele geschiedt dat in den vorüit
van kritiek op 't aanhanjlge voorstel.
Zooals bijv. de heer I. H. Blum doet in
„De Zeeuw" van gisterenavond, waar
in hij een hoofdartikel publiceerde, voor
al aansporend tot krachtig verzet tegen
de wijziging der art. 73 en 75.
Maar veel verder gaat het hoofdorgaan
der paftij, „de Standaard",, wier be-1
betoog hierop neerkomt: laat ze maar
doen want het grondbeginsel is fout
in een wet die de belanöloozc "toewijding
van particulieren uitschakelde, en daar
door te duur werd. „Dat het wungtofuw
een oogenblik wat vaster aangeir,okkenj
weid heeft aan de zaak zelf geen kwaad
gedaan;" en de noodzakelijke vermin-
ring van uitgaven voor het lager onder-
wifc „moet binnen het kader der tegen
woordige wet tot zoodanigle vrijheids
beperking leiden ,dat zelfs de meest do
ciele geest balsturig wordt. En dat is
nu eenmaal wat voor velen noodig was
otm tot de erkenning te konnen, dat het
aan moet op een nieuwe wet.''
Minister De Visser weet dus nu nog
eens te beter, dat zijn coalitie-vrienden
erop aansturen om zijn eigen geestes
kind, de onderwijswet '20, zoo spoedig
mogelijk uit de wereld te helpen.
En wij allen kunnen uit zulke ver
klaringen leeren, dat de onderwijsstrijd
in ons land nog niét bijgelegd is.
en Hongaarsche kinderen, gevestigd te
Bussum, een toelichting gegeven bij een
serie, die betrekking had op de kinder
transporten zooals de keuring der kin
deren in Oostenrijk, het vervoer naar
Holland, en de terugkeer naar de „Hei
mat".
De vergadering was goed bezet. Aan
entrée's en collecte werd ruim f 80 ont
vangen.
Ook de afdeeling Middelburg van
den Ned. Graf. Bond verklaarde, in een
gisterenavond gehouden vergadering, het
concept-contract, zoo als het daar ligjt,
voor onaannemelijk. De afgevaardigde
naar de bondsvergadering kreeg echter
vrij mandaat.
De collecte ten rate van hel 14. K.
ai meestuur alhier heelt opgebrachlt
i 227.12.
Uit Walcheren.
Aan de Vrijdag door het leesgezel
schap Nieuwe e n St. J o o sjl a n d ge
houden gewone jaarvergadering was een
eenigszins feestelijk karakter gegeven
omdat daarin herdacht werd h(et 89-jarig
bestaan van het leesgezelschap, thans
bestaande uit 22 leden.
Na afloop der jaarlijksche werkzaam
heden als rekening, aankoop tijdschrif
ten, verkoop gelezen boeken enz., bracht
de secretaris een beknopt verslag uit
over hetgeen in die 80 jaar zooai was
voorgevallen.
Een paar heeren gaven voor de gezel
ligheid een bijdrage in proza en poëzie
die de lachspieren in beweging brachten.
Ook waren te hooren verschillende num
mers uit een pathéfoon, die zeer in tien
smaak vLeien der aanwezigen.
Aan de armen der Ned. Herv. kerk
te A r n e m u i den is een hedrag van
f 100 geschonken door den heer jonkhieer
Rademacher Schorer van Nieuwerkerk.
Bij de verkiezing in de Geref.
Kerk te Arnemuiden werden her
kozen tot diaken de heereD L. Th. Vo
gelaar en G. Jofcse, en tot ouderling
de heer I. Cornelisse, terwijl nieuw ge
kozen werd tot ouderling de heer J.
de Ridder in de plaats van C. van
Belzen, welke niet meer in aanmerking f
wenschte te komen wegens hoogen
ouderdom.
Geref. Kerk.
Bedankt voor hel beroep naar Axel
door Ds. D. J. Couvée, te Meppel.
Zaterdagmiddag hield de afdeeling
Walcheren van de Vereeniging van Chr.
onderwijzers en onderwijzeressen in Ne
derland en overzeesche bezittingen, in
de Chr. kweekschool alhier een algfe-
meene vergadering.
De heer J. Hage te Middelburg hield
een bespreking over Marcus 10 35
40, waarop een uitvoerige discussie volg
de .De heer S. Bouma te Grijipakferke
gafe en inleiding over Hélène Schwartz.
Uit Z u i d-B e v e t ia n d.
Het motorschip „Hollandia" inder
tijd nab ij E11 e w o u it d iji k gezonken,
is gisterenmiddag met behulp van twee
bokken, gelicht door de firma W. A.
van der Tak. Het imotoiris'chip zil vol
miodder en zand, dat mén dezen nacht
zal verwijderen, waarna het schip naar
een werf in Holland zal vertrekken.
(Msb.)
Uit Schouwe erD ui v e 1 a n a.
Zaterdagmiddag geraakte bi| den
landbouwer W. L. te Bruinisse door
onbekende oorzaak een schuurdeur los
en kwam te vallen op den arbeidjer
P. H., die inwendig gekneusd werd, zoo
dat overbrenging naar het ziekenhuis
te Noordgouwe noodig werd geacht. De
man lijdt veel pijn.
0
Uit Thole a.
De olifanten van Hagenbeek en de
kameelen moesten Zondag van O u d-
naar^ Nieuw-Voisserneer, maar de
veerman durfde de olifanten de groot
ste weegt 3500 Kilo niet met de pont
overzetten, dus moesten deze dieren de
reis over Tholen maken. Bij' genoemde
dieren was ook een klein paardje en
een der olifanten is daaraan zoo gehecht
dat hij zonder de aanwezigheid daarvan
geen stap voort wil. In den nacht van
Zaterdag op Zondag was de hit losge
raakt en uit den stal verdwenen. Die
olifant maakte een geweld van belang
en kwam eerst tot rust toen het paardje
Zondagmorgen een half uur buiten het
dorp bij een landbouwer was opgevangen
en weer tij zijn reuzenvriend terugge
bracht was.
Jii Zeeuvtcii-Vmanderea
AFTREDEN BURGEMEESTER I Zaterdagavond ontstond te Axel
ZIMMERMAN. een begin van brand in de drogisterij
Naar de Msb. verneemt heeft Bunge- van P. A. Wondergem, doordat de in
pneester Zimmerman thans met ingang een kerstboom flikkerendie lichtjes te
pa» 15 December de benoeming tot veel van hunne warmte medfacfoelden
comtaissaris-generaai van Oostenrijk aan- aan de omringende toiletartikelen, die
genofmien zoodat het thans zeker is tevens in het boompje waren uitgestald,
dat hij als burgemeester van Rotter- In een oogwenk stond het goedje, meé-
dam aftreedt. rendeels celluloid, en hoom, in brand,
zoodat, ware niet spoedig hulp gekomen,
weldra de geheele winkelvoorraad zou
zijn aangetast. Door flink aanplakken
werd dit voorkomen, zoodat nu de scha
de niet groot was.
ess™
Uit Middelburg.
Zaterdagavond werd* in de Bogard-
*aal alhier een lezing over Oostenrijk
gehouden door Pf. K. Hubatschek uit
Bruek an der Mur.
Aanvangende met den in Stiermarken
«etopnikeljjke groet „Grüss Gott", schil
derde spreker den nood der Oostenrijk-
Protestanten en hunne gemeenten,
dan afdruk leggende op het onwrikbaar
OnddViSftrouvren, dat deze in den ont-
KERKNIEUWS.
Door het kiescollege zijn tot ouder
ling der Ned. Herv. gemeente te B ig-
ge kerke benoemd de heeren W. A.
de Witte, aftr., en P. Janse Az. jn plaats
van L. Wijkhuijs Az., die daarvoor heeft
bedankt en tot diaken de heer J. Moens
ia plaats van J. Wouteese.
Geslaagd voor het diploma kan-
toor-stenografiste, mej. H. .toukes te
Vli ss inigien.
0—
De School k w e Is t i,e te
K oudekérke.
Maandagsavond werd te Koudekerkc
(dorp) een openbare vergadering belegd
door het voorloopig comité ónder voor
zitterschap van den heer D. Sanders'e
ter behandeling; der schoolkwestie. De
zaal was geheel gevuld met belangstel
lenden.
De heer Sander se zette eerst de
zaak uiteen, wat aan de lezers bekend is
uit de vergadering op 't Zand. Daarna
werd nog gesproken door.-
den heer H. Me ij'le r, hoofd der
opent', school, die met de woorden van
dr.-Heringa aantoonde wal zijn school
was.
Ds. Postma die mededeelde door
2 personen aangezocht te zijn tot stich
ting van eén Herv. school,, dit te hebbfen
overwogen, het,bij het kerkbestuur te
hebben gebracht, een voorloopige ver
gadering te hebben gehouden op He
melvaartsdag en toen tot de stichting
te hebben besloten, spr. deelde mede dat
het aantal leerlingen reeds is gestegen
tot 70.
den heer G. ten Brink, hoofd der
Gereformeerde school, die als voor
stander van bijzonder onderwijs er op
wees-, dat de stichting van een Herv.
school de openbare school in jaren toch
niet vernietigt. -Spr. zei een voorstan
der te zijn van Chr. onderwijs maar be
treurt het dat door de Hervormden nu
eerst de behoefte hieraan gevoeld wordt
nu de kosten door het algemeen gedra
gen worden. Was dit idee 10 jaar vroe
ger uitgewerkt, het zou spr. als hoofd
zijner school gespeten hebben als kin
deren zijn school hadden verlaten onr-
dat daardoor het peil van het onder-
Wijs vermindert, maar het doel zelf, nl.
uitbreiding van het Chr. onderwijs, was
hem dan toch sympathiek geweest.
Spreker wijst op de gevolgen van het
leegpompen der scholen, op liet onder
wijs in 't algemeen en biedt aan dat
door de heeren overleg zal worden ge
pleegd met het Gereformeeerd school
bestuur, wat zeker tot een goede op>-
1 os sing zal leiden.
Hierna sprak de B u r g e m e e(s t e r,
die in het licht stelde wat de open
bare school de laatste jaren had gekost
en hoe voordeelig het zou uitkomen
als de oude school verkocht werd en
een nieuwe Hervormde school werd ge-
gesticht met 2 lokalen, met 1 lokaal
er bij voor de openb'. school onder éen
dak. Spr. deelde ook nog mede dat er
nimmer een openbare school op "t Zand
kan worden gesticht daar dit ligt binnen
den bij de wet bepaalden afstand van
4 K.M. en dus de Zandenaars verplicht
zijn voor dat onderwijs naar Koudekerke
te komen.
De heer T ism1 e er merkte naar aan
leiding van deze 'bewering van den bur
gemeester op, dat er dan ook geen reden
is om op 't dorpi een Herv. school te
stichten, daar de afstand van 't dorp
naar 't Zand dezelfde is als van 't Zand
naar '1 dorp en daar een school vïoor
Hervormd onderwijs aanwezig is waar
heen de liefhebbers van dat onderwijs
dan hun kinderen kunnen zenden.
Hierna nam de heer Sandersle het
woord. Hij kwam tot de conclusie, dat
niel is aangetoond dat het stichten van
een Hervormde school is uitgegaan uit
den boezem der inwoners, maar dat de
luidjes zijn opgezocht en er anders' nog
een spreker zou zijp van een vedzoek
tot stichting.
Spreker besprak de verwaai'!oozing der
openbare school en het lichtpunt "3at de
Gereformeerde wel bereid gevonden zul
len worden tot samenwerking.
Ds Postma deelde nog mee, dal de
Antir.""raadsleden waren veranderd en
nu het bedrag in den raad zouden toe
staan dat de s chool er zou kjoimen en een
der grootste van het dorp zpju worden, en
samenwerking met de Gereformeerde
door hem niet verlangd werd.
De heer M e ij 1 e r verklaarde dankbaar
te zijn, dat gezegd werd dat zijn onder
wijs vroeger prachtig was, hij verklaarde
dal hij nog steeds op denzelfden weg
voortgaat en niet van plan is te ver
anderen.
Op voorstel van den heer J. Simpe
laar werd het voorloopig comité door
bewoners van 't dorp uitgebreid.
De heer Sanderse wees er nu nog
op, dat de lasterpraatjes dat het openbaar
Patria, p. 8 December Perim, Rot
terdam naar Batavia.
Palïma, p. 10 December Oueissant,
Amsterdam naar Java.
Palroclus, st. p. 10 December Perim,
Bataria naar Amsterdam1.
Rindjani, 8 December van Padang, Ba
tavia naar R'dam.
Stoom [viaartl ij pen op
N o o r d - A m e r i k a.
Nooraam wordt 14 December 12 u.
van New York te R'dam verwacht.
Rotterdam, 9 December v.m. van New
York naar Rotterdam.
SPORT.
V o e t b a 1.
Van de Zondag in de Zuidelijke af-
^:w^TeT^rde^"^r^reel I deling gespeelde wedstrijden dienen nog
le niet gedaan zijn, en slechts door voor- vermeId: eerste klasse:
standers van hervormd onderwijs zijn uit
gestrooid om een stok le hebben om tn
slaan. Het verheugde hem1 het hoofd en
de onderwijzers, die hiermede beklad wa
ren, geluk te kunnen wenschen. Hij dank
te alle aanwezigen voor de moeite -die
zij zich getroosthebben ruim 3 uur te
genwoordig te zijn geweest. Zeventien
personen meidden zicli aan voor ver
sterking van het voorloiopig comité.
LANDBOUW
Mond- en klauwzeer in Beialië.
Het mond- en klauwzeer, zoo meldt
men uit Brussel aan de Pr. N. en 's H.
Grt., begint in België onrustbarend te
heerschen. In October waren 26 geval
len, in November 1350 gevallen en thans
1898 gevallen.
HANDEL, NIJVERHEID EN
VISSCHERIJ.
Faillissement.
Failliet verklaart Job. de Smidfc,
koopman te 0 o s t b u r g. Rechter-com-
niissaris Mr. J. W. Zijlstra. -Curator
Mr F. W. Adriaanse te Middelburg.
Willem II—Dosko 12-3; N. A. C.—P.
S. V. 6-2; Bredania-B. V. V. 3-0;
Wilhelm inaVelocitas 2—1 en Eindho
ven--Noad 1—1.
Tweede klasse: 't Zesde—Roosendaal
0—1; Velocitas II—Middelburg 17;
Noad II—Breda 1—0; Alliance—Willem)
2 II 3-1.
Derde klasse: Goes—Vlissingen II 0—0;
B. O. Z.—Zeelandia 1—1.
VERKEERSWEZEN, POST EN
TELEGRAFIE,
—.Te 's-Ileer Abitskprke is een
publiek telefoonstation gevestigd.
Indische Stoomvaartlijnen.
Juliana, p. 11 December n.nï. "12 u.
Gibraltar.
Tabanan, 9 December v. Port Said,
Batavia naar Rotterdam.
Ternate, 10 December n.m. van Port
Said, Rotterdam' naar Batavia.
Ambon, 10 December te ïlav-re, Java
naar Amsterdam.
Banka, 10 December .van Port Said,
Bataria naar Amsterdam.
Profmie theus, 9 December van Port
Said, Batavia naar Amsterdam.
Vondel, 10 December te Southamp
ton, A'dam naar Bataria.
Priam, 11 December te Amsterd. van
lava.
Deucalion, p. 10 December Duageness,
Amsterdam naar West Indië.
Deli, p. 9 Decemjber Kaap Blane,
R'dam naar Bataria.
Jan Pietersz. Coen, 10 Dece'mber te
Port Said, A'dam naar Batavia.
Karimata, p. 9 December "Perim, Am-
isteldam naar Java.
Koningin dei- Nederlanden, 9 Decem
ber van Golombo, A'dam' naar Batavia.
ONTHULLING VAN EEN MONUMENT
VOOR GEVALLEN MARINEMANNEN
TE VLlSSINGEN.
Als vervolg op de onthidliing! van een
monument in Dén Helder voor de man
nen der marine, die tijdens den oorlog in
dienst hun leven lieten, had hedenmiddag
te 2 uur op de algemeene begraafplaats
„Vredehof' te VI i s sl.invgen eenzelfde
plechtigheid plaats. Van het bestuur der
vereeniging: „Nederland gedenkt zijn:
slachtoffers der Marine", waren overge
komen mevrouw M. Treub— Groenedij'k
uit den Haag'; mevr. G. A. de Jong—De
Ruijter uit Amsterdam en de heéren Kl.
F. Oortgijsen, vice-voorzitter uit den Hel
der; H. J. M. "M. Alink, viool-aalmoe
zenier, secr., den Helder, en A. L. Lee-
meijer, Helder.
Met deze dames en heeren vereenigd€n
zich op het kerkhof het gemeentebestuur
van Vlissingen, familieleden van hen,
wier nagedachtenis stond te worden ge-
eerd, deputaties van de Marine te Vlis
singen, van het Nederlandsche loodswe
zen en van de afdeeling der vereenigjuig
„Onze Vloof', en verder belangstellen
den, onder wie ds, C. L. Voorhoeve,
predikant 'bij de Ned. Herv. Kerk.
Allen schaarden zich rond het gemeen
schappelijk graf van rijf schepelingen,
namelijk Carel Adriaan Graanstra, over
leden te Middelburg, in den leeftijd van
19 jaar en begraven te Vlissingen 19
Maart 1917; Daniël van Teijlingen, 24
jaar, overleden aan boord van Hr. Ms.
Gelderland, begraven 17 Maart 1917;
Willem Breedijk, 20 jaar, stoker, wonen
de te Utrecht, overleden te Vlissingen
en daar begraven 19 Maart 1917, aflea
slachtoffers van de keleloniploffing. aan
boord van Hr. Ms. Gelderland; Johannes
Adriaan van Gelder; 20 jaar, matroos
aan boord van de sleepboiot Seine, dij*
op 25 Maart 1917 Hr. .Ms. Gelderland
sleepte; zijn lijk werd laten gevonden;
en L. Blaas, 23 jaar, overleden le Vlis
singen op 13 Januari 1919 als slachtof
fer van de ketelontploffing aan bowd
van Hr. Ms. torpedoboot G 14.
Op dit graf ligt een eenvoudige stee*,
waarop de namén van de slachtoffer#,
terwijl op een staanden steen staaf:
„Voor hen, die vielen®, en als symboel
