No. 222
Woensdag 20 September 1922*
165e Jaargang
BINNENLAND.
t fikt beroemde
t ROQDE tablet
LBURG
iWONIN GSCHADE
DOOR VRACHTAUTO'S.
Het verwondert ons niets, dat er ein
delijk eens een ernstige poging wordt ge
daan om paal en perk te stellen aan het
toebrengen van ernstige schade aan de
huizen door het dreunen van vracht
auto's
Er worden thans liandteekeningén ver
zameld op het volgende adres, te zenden
aan den gemeenteraad van Middelburg:
„Aan den Raad der getoeente Mid
delburg
„Geven met eerbied te kennen, de on-
„dergleteekenden, allen bewoners van de
„„Rouaansche Kade alhier;
„dat de door hen bewoonde, meeren-
„deels oude huizen, niet bestand zijn
„tegen de heftige trillingen, veroorzaakt
„door het gebruik, zelfs in matigen gang,
„van vrachtautomobielen, voorzien van
„wielen met massieve banden, hetgéen
„blijkt uit het ontstaan van hoogst veront
rustende scheuren in muren en plafonds
„van vele der betrokken gebouwen;
„dat thans reeds een noodtoestand is
„ingetreden, die dringend voorziening be-
hoeft,
„redenen waarom zij zich wenden tot
„den raad met het eerbiedig! en zeer ern
stig' verzoek om spoedig afdoende maat
regelen te willen nemen, waardoor ver
dere schade en eventueele rampen voor
komen worden.
„Hetwelk doende enz."
Dit adres g'aat uit van bewoners van
de Rouaansche kade. De personen, die het
opstelden, meldden ons echter erbij„Het
is niet de bedoeling om door dit request
te kennen te geven, dat de beruchte
vrachtauto's alleen aan de huizen op
de Rouaansche kade schade aanrichten;
uit talrijke klachten blijkt, dat men ook
elders groote schade e n overlast heeft van
dit vervoermiddel, dat niet geschikt is voor
den drassigen, turfachtigen bodem van
iWalcheren. Het lijkt het in het algemeen
belang hoogst wenschelijk, dat het ge
bruik van deze zware auto's gestaakt
wordt op het eiland, maar vooral binnen
de gemeente, waar de oude huizen door
de trillingen ten zeerste lijden."
We vermoeden dat de strekking van
dit adres de instemming .zal hebben van
ieder, die in zijn woning bijl het langs
rijden van de hier bedoelde auto's den
boel heeft voelen trillen zoodat de kopjes
op de schoteltjes rinkelden. Maar nog
méér van de huiseigenaars, die ernstige
scheuren in hun perceelen zagen ont
staan. ,We hebben onlangs reeds vermeld
dat we werden binnengeroepen in een
zeer goed onderhouden his aan een der
Kaaien, waar de muren van het portaal
geweldige scheuren vertoonden. En nu
hoorden we van een huiseigenaar die van
een te hulp geroepen deskundige de
zorgwekkende mededeeling kreeg, dat zijn
plafond gevaar liepi naar beneden te
komen, daar het door en door gebarsten
was. n
Nu is het met dergelijke klachten
eigenaardig gesteld. Wanneer in gewone
omstandigheden iemand door zijn toe
doen schade veroorzaakt aan het huis
van een ander, dan heeft hij', tien tegen
één, kans op een eisch tot schadever
goeding. Maar wanneer men spreekt over
de séhade veroorzaakt door het voior-
bijdreunen van zware auto's, dan kan
men heel vaak de tegenwerping hooren:
ja, maar je kunt toch niet het moderne
verkeer belemmeren omdat de huizen er
niet op berekend zijn! Dan moeten de
huizen zich maar aan die nieu\ve ver-
keerseischen aanpassen.
Hel zou ons echter op grond van wat
we hoorden, niets verwonderen, als een
wanhopig geworden huiseigenaar ten slot
te trachtte zijn dure herstellingsrekenin
gen vergoed te krijgen Van hen die hem
dal aandeden. Of het hem zou lukken,
durven we niet uitmaken. Al was het al
leen reeds hierom, dat de bewijslast op
den klager zou liggen ten opzichte van
een speciaal gevat, "terwijl iedere 'te
zware auto zijn deel aan de scheu
ren heeft bijgedragen.
Maar iets anders is' het, om1 te over
wegen of niet door "strengere voorschrif
ten het nadeel voor de huizen aanmer
kelijk kan wbftlen beperkt.
De nu g erezen klachten betreffen voor
namelijk drie vrachtauto's, die mé't vaste
banden (men verzekerde ons zelfs met
djzeren wielbanden) door onze straten
rijden ter vervoer van ladingen platte
zandsteenen), die langs deri Noord weg
moeten worden verspreid ten behoeve
van de katbelleglging naar Domburg. Maar
ook wanneer die auto's leeg door 'de
straat rifden voelt men een trilling1 in
de huizen veel ergér dan die, veroorzaakt
jdoor andere vrachtauto's.
Dal doet de gevolgtrekking maken, 'dat
de kwaal minder een 'snelheids- of een
gewichlskwestie is dan wel een banden
kwestie.
Natuurljjk is de trilling bij" spel rijden
nog erger.
En ten opzichte van het gewicht is
er ook nog wel iets op deze monsters
te zeggen. De politie-verordening hier
ter stede schrijft in art. 20 h. het ver
bod voor„eenige vracht te vervoeren
boven de 2500 kilogram". Nu staat op
die auto's als draagvermogen vermeld
een gewicht van 4500 kilo. Hoe zwaar die
auto's zelf wegen, weten we niet, maar ze
zullen allicht een 1500 kio, vermoedelijk
meer, halen. En dan is er slechts een
kleine vracht noodig om het gewicht over
de 2500 kilo te brengén.
Maar de hoofddzaak blijft voor ons de
bandenkwestie, gelet ook al op de dreu
ning die deze auto's ongeladen veroor
zaken.
Er is trouwens een ander feit dat
ons in die meening versterkt. Toen de
Autobus-dienst „Walcheren" begon, zijn
er ernstige klachten gerezen over de
groote bus met vaste banden. Toen de on
derneming' daama een nog grootere bus
aanschafte, heeft zij er een gtenomen mét
luchtbanden. En zie, volgens algemeen
getuigenis veroorzaakt die grootere en
zwaardere bus veel minder ongérief dan
die andere met vaste banden.
Die overwegingen doen ons niet mee
gaan mei de fonmileering in het boven
staand bijschrift van 't adres over de wen-
schelijkheid om het gebruik van" derge-
lijke zware vrachtauto's op den slappen
bodem van het eiland geheel te verbieden
We zouden liever willen zeggen; om
het gebruik van zware auto's met derge
lijke vaste banden te verbieden op een
bodem als dien van Walcheren, althans
voor de meest hinderlijke banden, en
overigens het gebruik van vaste banden
aan strenge voorschriften te onderwer
pen in verband met gewicht en snelheid.
We gelooven graag dat het gebruik
van dergelijke auto's met vaste banden
niet de minste schade veroorzaakt in
streken met rotsachtigen bodem'. Maar
hier is het heel wat anders. En als er Wan
door het rijden daarmee hier schade
komt aan de huizen, dan is dat niet de
schuld van den zwakken bouw van de
huizen, maar van het rijden met zulke
auto's op grond die er niet voor bere
kend is. i j
In die richting moet o. i. de oplossing
vi n dit werkelijk niet denkbeeldige kwaad
gezocht wolrden. En dan gemeentelijk!
liefst zoo spoedig mogelijk, want de aan
gebrachte schade reeds aanzienlijk1.
Onze politieverordening dateert nog' uit
da&en toen er niet aan auto's gedacht
werd. |-
Maar er is eveneens aanleiding om de
zaak provinciaal onder de oogen te zien,
ter wille van de aan de wegen wonende
personen, xnlaar ook ter wille van de we
gen zelf, d ie er meer van lijden wanneer
een auto zich op zijn wielen over 't weg
dek voortwringt, dan wanneer een wagen
er dooi* een paard over getrokken wordt.
De Provinciale Staten zijn steeds vol
zorg geweest voor de bescherming van
het wegdek tegen beschadiging door te
zware vrachten. Het Prov. Reglement op
de wegén en voetpaden bevat uitvoerige
zeer nauwkeurige bepalingen over het
rijden over de wegen. Lange opsommin
gen daarin Igeven aan de breedte van de
velgén, hij die en die vracht, en bij be
spanning met een of twee paarden. Zelfs
werd nog' in '21 verboden mét meer
dan twee paarden voor een bespanning
te rijden, op grond van de overweging',
dat, vooral in den tijd van het bietenver-
voor „een bespanning met drie paarden
ooi-zaak was van groote sichade aan de
wegén, omdat mén daardoor in staat
was die wagen;; bovenmatig1 te beladen".
We halen dit aan als bewijs van de zorg
die de Prov. Staten hebben voor vernie-
Pijgl door te zware vrachten.
Maar nu zijn er de vrachtauto's met
vaste banden bijgekomen, die minst ge
nomen toch zeker wel meer schade aan
de wegen toebrengen 'dan een zelfs zéér
zwaar geladen bietenwagen. Wordt het
dan niet hoog tijd om ook dat reglement
in overeenstemming; te brengén met liet
moderne vervoer?
En als men den terwille van het be
houd der wegen een regeling maakt, die
het autoverkeer houdt binnen de grenzen,
die met onzen bodem overeenlcomlen,
dan zal men tevens een weldaad bewijzen
aan de huiseigenaars, die bijv. aan den
Noordweg zeer ernstige en gegronde
klachten hebben over de schade aan
hun eigendommen toegebracht door het
voerbij rijden van zware auto's met vaste
banden. Want ook daar moeten verschei
dene huizen het erg te verduren hebben.
Om te beginnen zou mén eens kunnen
controleeren of het vrachtvervoer met
de moöerne vervoermiddelen niet verre
overtreft het gewicht dat men in dat Re
glement veroorloofd achtte.
Maar we herhalen: in het gewicht zit
het niet zoo zeer. Een (auto met luchtban
den met een zware vracht zal minder
schade doen, dan een licht geladen auto
met vaste banden.
Het nieuwe voertuig is er, en er zit een
groot voordeel in het gebruik' ervan.
Mfear dat wil nog niet zeggen, dat men
ze nu maar vrijelijk moet laten rondrij
den zonder te letten op het nadeel dat ze
toebrengen aan de eigendomtaien van an
deren
iMILLIOENENNOTA EN STAATS-
BlEGROOTING.
De Millioenennota, begeleidende de in
gediende stagtsbégrooting, is ditmaal nog
uitvoeriger dim vorige jaren We zullen
er-enkele der hoofdzaken uit aanstippen,
wiaarbij we ons bepalen tot de gewone
■uitgaven.
Dienstjaar 1921.
Het jaar 1921 heeft een tekort gehad
van 34 millioen.
Dienstjaar 1922.
De gewone uitgaven waren oorspron
kelijk géraamd pp 641 millioen, deünkom-
sten op 591 millioen; tekort 52 milioen.
Sedert de vaststelling1 der begrooting
zijn echter aanvullingscredieten toege
staan, waardoor de uitgaven voor den
gewonen dienst stegen met nog 3 mil
lioen.
De Minister oordeelt dat ten slop-
te de gewéne uitgaven beneden het ge
raamde bedrag' zullen blijven.
En ook dat de raming van de midde
len dit jaar zal bereikt worden.
De Minister meent te rnogén aanne
men, dat het tekort op den gewonen
dienst, na aftrek van de, in de vorige
millioenennota in uitzicht gestelde bij
drage van het Leeningsfonds ad 15i/2
millioen, met welk bedrag, te verwachten
is, de 'batién van dat fonds, zijne verplichte
uitgaven 'inderdaad zullen overschrijden,
omstreeks f 34 a 35 millioen zal 'be
dragen.
Dienstjaar 1923
De gewone q n t v a n g' s t te n zijn ge
mamd op 567 millioen, d. i. 23 milP
lioen minder dan aanvankelijk over 1922
werd geraamd. i
Daarvan is de opbrengst der Rijksmid
delen (belasting«n" 42 millioen lager ge
raamd).
Maar de overige middelen zijn 18 mil
lioen hooger geraamd, in hoofdzaak door
pens ioenbij dra ge, n.l. door het ver
halen op de burgerlijke en militaire
landsdienaren van 5i/2 pet. der wedden
(tot een maximum van f 3600) voor we
duwen- weezenpensioen en van 3 pet.
der wedden voor eigpn pensioen. Een en
ander geeft een bate van bijna 16 millioen
Van de belastingen zijn lager geraamd;
de inkomstenbelasting f 18.000.000, de di
vidend en tantièmebelasting' f 3.000.000,
de vermogensbelasting' f 1.000.000, de
zoutaecijns f 200.000, ge geslachtac
cijns f3.500.000, de speelkaartenbelas-
tinj f20.000, de zegelrechten f 1.000.000
en zulks niettegenstaande de op 1 Maart
1922 in welrking ^getreden uitbreiding
van de Zegelwet, de registratierechten
f (20.000.000, f de successierechten 1
f 8.000.000, de inkomsten uit domeinen
en uit jacht en vis sc he rij f 1.166.000.
Daarentegen zijn van deze groep hoo
ger geraamd de grondbelasting f 710.000,
der personeele belasting f 3.000.000, de
suikeraccijns f 4.000.000, de wrjn accijns
f 300.000, verder de gedistilleerdaccijns
f 1.500.000, de bieracöijns f 500.000, de
tabaksaccijns f 2.000.000, de invoerrech
ten f 1.000.000, de loodsgelden f 704).000.
Wat de gewone uitgaven betreft,
daarvan is bet eindcijfer 620 millioen te
gen 643 millioen voor 1922, een vermin
dering' dus met 23 millioen.
Deze bezuinigig is verkregén in weer
wil van de verhooging van de onderwijs-
begrooling' met 3.7 millioen als nood
zakelijk gevolg' van de stijging van subsi
dies en van de doorwerking der pensioen
wet; en van een verhooging van de be
grooting van Financiën met 18 millioen
voor de benoodigide rente voor de Staats-
leeningen 1922 A en B.
Bij de opmaking der begrootingen is
daar de aanvankelijk opgemaakte be
grootingen de inkomsten verre overtrof
fen een rantsoeneering toegepast. Er
werd, op grond van de middelenraming
een besnoeiïngspercentage vastgesleld van
17 pet. opj de totaalbedragen van '22.
Dit percentage werd bereikt bij de
hoofdstukken: Buitenlandsphe zaken, Jus
titie, Binnenlandsche zaken, Marine, Wa-
terst- at, L., N. en H. (behalve de Mijnen)
en Koloniën.
Bij andere moest ten deele volstaan
worden met het openen ran het per
spectief, in zoover eerst na enkele jaren j
de doorwerking hetzij van een aangevan
gen reorganisatie hetzij van een inmid
dels tot stand te brengen wetelijke voor
ziening het beoogde resultaat volledig
zaï kunnen effectueeren.
Met name geldt dit de hoofdstukken
Onderwijs, Oorlog en Arbeid.
Onder de 17 pet. die op hoofdstuk
Oorlog zal bezuinigd worden maken
de daar ruiml 12 millioen kit ruini 6
millioen wegens ;afvloeiïng! van het be
roepskader. Tengevolge van de noodza
kelijke uitkeering van wachtgelden zal
hiervan aanvankelijk slechts één vijfde
deel concreet Worden bespaard. Het ove-
r je, ongeveer 5 millioen, is perspectief.
Onder de 17 pet., die op hoofdstuk
Arbeid bezuinigd zal worden, 'ma
kende daar ruim' 10 millioen zit ruim
3ij-j millioen ingevolge voorgenomen wijzi
gingen der verzekeringswetten. Dit is
dus op het oogénblik perspectief, at zal
een deel daarvan waarschijnlijk reeds
aan het budget van 1923 ten goede kun
nen komen.
Bij hoofdstuk Onderwijs, K. en
W., deed zich de eigenaardige moeilijk
heid voor, dat de aanvankelijk ingediende
'begrooting, hoewél ook deze reeds zoo
krap mogelijk gehouden was, een eind
cijfer van "10 millioen hooger vertoonde
dan de toegestane faming voor 1922.
De werking' der 'nieuwe pensioenwet en
het automatisch accres van de wettelijk
opgelegde uitgaven, met name "ten aan
zien van het lager en middelbaar "on
derwijs, hadden hier dit bedenkelijk eind
resultaat. Daar 17 pet. van de voor 1922
toegestane uitgaven een 'bedrag van 25
millioen uitmaakte, moest hier op de
aanvankelijk ingediende begi'ooling der
halve 35 millioen bespaard worden.
Ongeveer 20 millioen daarvan zal ver-
verkregen worden uit de bij de Tweede
Kamér a&nbangige Lager Onderwijswet.
Daarnaast .-al gezamenlijk 10 milroen
op het lager onderwijs kunnen worden
bespaard dco: nader voor le .sie'ien voor
zieningen ten aanzien van:
het minimum-aantal kinderen dat in
voor de oprichting van een school ver-
eischt wordt;
de opleiding der onderwijzers;
de mlargé, gjenoten 'bij! het U. L. O.;
de li< bamelijke oefening 'en
een gewijzigde classificatie van de ge
meenten in het bezoldigingsbesluit.
Bij: het middelbaar- en het nijverheids-
en handelsonderwijs zal 3.6 millioen wor
den bespaard door opvoering van het
ahn'tal leerlingen waarbij splitsing van
klassen wordt toegepast; een vermeer
dering van het aantal door de leeraren
le geven lesuren; een omzetting van de
lesuren van 50 minuten in uren van 60
minuten; de voorgenoemde herklassifi-
catie van de gemeenten; en een voorge
nomen technische herziening van de sala
risregeling van het "personeel van het
nij ve rh eidsonde rwijs
Bij het hooger onderwijs wordt een
complex van maatregelen voorbereid
wlaaronder een economischer distributie
en dientengevolge beperking van het aan
tal leerstoelen waaruit op den duur
een bate van 1 millioen wordt verwacht.
Op de afdeeling' kunsten en wetenschap
pen ten slotte werd, na 'de aanvankelijk
reeds aangebrachte besparingen, op de
begrooting voor 1923 nog een kwart mil
lioen geschrapt.
Een en ander zal le zamen een ver
mindering brengen van ongeveer 35 mil
lioen, waarvan evenwel slechts f 5.285.000
(lager onderwij's) plus een kwart millioen
(kunsten en wetenschappen), d. i. teza
men ruim 6 'millioen aan de hegrooting
van 1923 ten goede komen en de rest
mlakende 29 Millioen eerst in de volgende
begrootingen zal kunnen worden tot uit
drukking gebracht.
De bezuinigingen bij de overige de
partementen zijn o. a. verkregen:
bij Buitenl. zaken (9 ton) door beper
king' van salarisuitgaven en opheffing
van militaire attaché's;
hij Justitie (6 millioen) door verminde
ring van rechtskosten; van uitgaven voor
rijkspolitie en marechaussee; poor in
krimping' der subsidie voor 'kinderop
voeding!; door achterwege faten van
bouwwerken;
bij Binnenlandsche zaken'(1.5 millioen)
o. a. door "schrapping'van een post Van
9.3 ton subsidies aan Krammningenge-
sticbten; en van jj ton voor subsidie &an
gemeenten voor armenzorg;:
Dij Marine (7.9 millioen) door beper
king van aanschaffing van materiaaldoor
't brengen van den nieuwen vlootbouw op
den buitengewonen dienst; door beper
king van aanbouw en afschaffing van
loodsvaprtuigen;
bij Financiën (ruim 2.5 ton) door ont
slag' van tijdelijk personeel, en bezui
niging bij' den aankoop van gebouwen;
bij' Waterstaat (8 millioen) door het
wegvallen van het tekort op het Staats
bedrijf der' Posterijen, en door het niet
opnieuw ter hand nemen van waterstaats
werken
bij Oorlog' (7 millioen) door verlaging
van den rantsoenprijs, en niet meer toe
kennen van vergoeding wegens gemis aan
levensmiddelen bij afwezigheid met ver
lof, door verminderen van de kostwin
nersvergoeding, besparing op de lucht
vaart. jp op 't materiaal der artillerie.
bij L., N. en H. (4.6 millioen) door ach
terwege laten van nieuwe gebouwen en
materieele uitglaven voor de Landb. H.
School, door niet uittrekken van geld voor
boerderijen op woeste gronden
bij' Arbeid (6.8 millioen) door de ge-
volgén van de wet van 21 April '22,
waardooi' 4.8 millioen der Arbeidersver
zekering niet meer ten laste van 't Rijk
komt; door het wegvallen van den post
van bijna 2 millioen voor verruiming van
werkgelegenheid
bij Koloniën (1.2 millioen) door het
vervallen van de bijdragé in de bouwkos
ten van het Kol. Instituut, en door veria-
ging van de bijdrage aan Spriname en Cu
rasao (met 6 ton).
Het tekort.
Het tekort op de géheele begi'ooting
wordt geraamd op 42.5 millioen. waar-
'Ingez. Med.)
van 37.5 millioen bij doorzetting van de
beoogde, en ten deele reeds in werking
gebrachte maatregelen zal verdwijnen.
Beschouwing1 van
den Minister.
De minister van Financiën vertrouwt,
dat dde noodige medewerking! van de
Staten-Generaal tot de voorgenomen
maatregelen zal worden verkregen en dat
ook de bij deze begrooting reeds aange
brachte besparingen zullen worden be
zien in het licht van de volstrekte nood
zakelijkheid om te komen tot een slui
tend budget. Te ontkennen valt niet, dat:
belangen van allerlei aard, cultureele, hy
giënische, sociale, defensieve, daardoor,
minder afdoende zullen worden behar
tigd dan in normale omstandigheden het
géval had kunnen zijn.
Doch bedacht behoort te worden, dat
het grootste cultureele, hygiënische, so
ciale en defensieve belang op dit oogen-
Mik is de veiligstelling van eten
gulden. Wanneer deze zijn gaafheid
verliest en dan om' de bekende redenen
in steeds sneller tempo, zullen Bl die
belangen, en vele andere bovendien, bin
nen afzienbaren tijd op de meest be
nauwende wijze in het gedrang'komen. De
„zedelijke beperking", waartoe thans de
regeering parlement en volk oproept bij
de bepaling' der collectieve behoeften, is
de onmisbare grondslag om in de toe
komst hoogere wenschen te vervullen;
de volstrekte voorwaarde ook (Om' in het
heden, althans in een zeer nabij zijnden
tijd, een geweldige automatische ver
slechtering van bestaansvoorwaarden voor
het overgroote deel der bevolking te
voorkomen.
Hel schijnt nauwelijks noodig aan het
bovenstaande toe te voegen, dat tegen
scheppen van nieuwe uitgaven met de
meeste angstvalligheid zal dienen te wor
den gewaakt. Ook wanneer deze worden
vermeden, zal de bezuinigingsnoodzaak
met het voorafgaande allerminst zijn uit
geput. Afgezien van het tekort van 5
millioen, 'dat ook bij' den boven geschets-
ten loop van zaken zal overblijven en dat
trouwens op zich zelf niet onrustbarend
is, omdat in die schets! nog niet is
rekening' gehouden met somimigé nieuwe
bezuiniging.sapparaten als de centralisa
tie van de gebouwendienst, waarvan de
zeer gunstige werking zich reeds begint
af te teekenen, dient met tweeërlei ge
rekend. Eenerzijds zal de hevigheid en
lange duur van de huidige depressie in
komende jaren hoogstwaarschijnlijk tot 'n
ncy verderen teruggang; van de middelen^
met name van de opbrengst der inkom
stenbelastingen, leiden dan reeds' thans
geraamd moest worden. Anderzijds zaL
zonder verlaging van sommige al te
drukkende belastingen een blijvend her
stel van het economisch leven bezwaar
lijk zijn te 'bereiken. Op voortgaande vér*
sobering1 ran den publieken dienst zal dan
ook in de eerstvolgende jaren de volle
aandacht der regeering zijn gevestigd.
JIIK. MR. P. VAN F< IR EEST f
Uit Alkmaar wordt 'béricht het over
lijden van jhr. mr. Pieter van Foreest,
oud-lid van de Tweede Kamer der Staten
Generaal voor het district Alkmaar.
DE VERLOVING VAN DEN EX-KEIZER.
De verloofde van den ex-keizer, een
dochter van den overleden vorst van
Heuss oudere linie, is 35 jaar oud.
Uit haar huwelijk met den prins van
Schönaich-Carolath, die verleden jaar ge
storven is, zijn vier kinderen getto ren.
De monarchistische „Deutsche Tagés-
zeitung" spreekt anet beslistheid de in
enkele bladen opgenomen bewering te
gen, dat de zonen van den keizer tegen
