MIDDELBÜRGSOHE COURANT.
159* jaargang
Zaterdag
25 November.
ïameraverziGht.
SIMMESLAND.
ngcr.tMen ieüftüeJispfi.
Herfstgedachteü-
Uit SM en Provincie.
N 279
1916
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon-en Feestdagen.
Prijs per kwartaal te Middelburg en voor hen, die de courarft
bezorgd krijgen door de Agenten te Vlissingen en te Goes f 1.30. Per post f 1.50.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Tijdelijke verhooging der abonnementen met 25 cfc. p. kvr. wegens eorlogstoeslag.
Advertentiën a 20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50
elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel» Groote letters 2n randen
naar de plaats die zij innemen.
1^* Advertenties vóór één uur te bezorgen.
Dit nummer bestaat uit TWEE bladen
EERSTE DLAD.
Tweede Kamer.
Zitting van Vrijdag.
Weer een verzoeningsvoorslag'
Het was de laatste dagen in de Kamer
al merkbaar geweest dat er iets broeide.
Er was een stemming van afwachting, die
van /elf veel afbreuk deed aan de waarde
van, en dus van de aandacht vo.or de
redevoeringen waarmee verschillende
sprekers nog eens .herhaalden wat al
góed herhaald was.'
En gister kwam dat ook uil.
Midden in de nog onafgewerkte spre
kerslijst vroeg Minister Corl van,
der Linden het woord om ter bekor-
tuig van de discussies zijn meening over
■de verschillende amendementen te zeggen.
Die meening kwam hierop neer
De amendementen-O Ito over de kwali
ficatie van openbaar onderwijs werden
óf ten krachtigste ontraden, <Sf bepaald
onaannemelijk verklaard.
Verder ten opzichte van de positie
der openbare school zei de mi
nister dat de formuleering van het amen
dement-Van Raal'ie hem niet bevredigde.
Maar het denkbeeld ervan achtte hij
juist, en daarom zou hij1 een wijziging
voorstellen iin hoofdzaak op dit amen
dement gebouwd. En dergelijke bezwaren
had' hij Legen liet amendement-Visser
(,oud amendement-Tydeman) over het
zelfde onderwerp.
De Minister lejgde toen zelf de volgende
wijziging aan de Kamer voor alinea 4
als volgt te doen luiden.
,.In elke gemeente wordt van over
heidswege voldoend algemeen vor
mend lager onderwijs gegeven in een
genoegzaam aantal scholen.
Volgens bij de wet te stellen re
gelen lean afwijking van deze bepa
ling worden toegelaten, mits tot het
ontvangen van zoodanig onderwijs
gelegenheid wordt gegeven."
Nieuw zijn in daL voorstel de woorden
„in elke gemeente" (in plaats van .overal);
de woorden „in een genoegzaam aantal
scholen", en voorts de geheele tweede
alinea.
Daarna ging de Minister over Lot de
kwestie van de waarborgen. Voor
spr. en de staatscommissie was er geen
reden, aan te nemen, dal een van, beide
lakken van onderwijs bij het andere in
.deugdelijkheid zou worden achtergesteld.
Er is echter geen bezwaar, dit in de
Grondwet op te nemen. Maar de moeilijic-
- held zit in de formuleering. De vrijheid
Van richting, een der grondslagen van,
deze Grondwetsherziening, mag niet in
gevaar worden gebracht. Men mag niet
wontrouwen aan de eene en vertrouwen
in andere zijde. Van eenzijdige formu
leering mag geen sprake zijn. Men moet
tien grondslag door de Staatscommissie
gelegd, handhaven. Aan dezen eisch van
eenvoudige objectiviteit kan geen der
amendementen voldoen.
Het amendement-Visser laat de moge
lijkheid open van een interpretatie die de
vrijheid van richting niet onaangetast zou
laten en het amendement-Eerdmans ont
neemt den wetgever elke vrijheid, en is
dus .onaannemelijk.
De Minister had daarom' gemeend in
dezen stand der werkzaamheden het ini
tiatief lot een wijziging te moeten nemen,
door aan alinea 5 toe Le voegen:
„Déze eischen worden voor het al
gemeen vormend iager onderwijs
zoodanig geregeld, dat de deugdelijk
heid van het geheel of gedeeltelijk
uit de openbare kas bekostigd bij
zonder onderwijs en van het open
baar onderwijs even afdoend wordt
gewaarborgd."
„Bij, deze regeling wordt de vrij
heid van het bijzonder onderwijs be-'
treffende de keuze der leermiddelen
en de benoeming der onderwijzers
geëerbiedigd."
Voor beide talclcen van onderwijs zal
do deugdelijkheid worden gewaarborgd
zonder dal de vrijheid van inrichting
daardoor geschaad wordt. Het hoofdbe
ginsel van de alinea blijft ongewijzigd ge
handhaafd.
Do Minister besloot niet den wensch
dal de Kamer zich hij deze nieuwe re
dactie zal kunnen neerleggen. Tegen elke
reaaclie zijn bezwaren aan te voeren. Spr.
besjuil hiermede zijn pogingen om Lot
rr-n bevredigende oplossing le komen en
zal hiervan verder niet afwijken. I-Iij gaf
de heeren Vim Raalle. Ollo, Eerdmans en
Visser van Yzendoorn in overweging hun
amendementen in le trekken.
Of ze dal zullen doen weten we nog
nietwant de voorzitter öloot de
gadering, zij 't ook met den raad aan
de voorstellers der amendementen om
ze vóór de nieuwe vergadering van Dins
dag in le trekken of te wijzigen.
Door deze nieuwe poging van Minister
Cori van der Linden om de partijen lot
sikaar te brengen, is de stand van zaken
zoo sterk veranderd, dat we afzien van
ons voornemen om nog terug te komen
op (te in ons vorig nummer noodgedron
gen slechts kort vermelde redevoeringen.
Hel heeft nu geen zin meer om weer
te geven wat er gezegd werd over voor
stellen die feitelijk niet meer bestaan.
Hoofdzaak is nu wat men rechts en
links over de nieuwe voorstellen van
der> Minister zal zeggen.
WAT IEDEREEN IN DEN LANDE
AIOET WETEN.
Het Nederl Correspondentieb ureau
had eenigti weken geleden den Minister
van L N. en H. gevraagd naar aanlei
ding van verschillende beschouwingen
in de pers zijn gedachten omtrent de rol
die de landbouw in dezen crisistijd
speelt bij de levensmiddelenvoorziening,
in een interview te willen uiteenzetten.
De Minister achtte het wenseheüjker
zijn meèning weer te geven in een voor
de bladen bestemd artikel.
Dat artikel, met het hier bovenslaand
opschrift, werd ons heden toegestuurd.
Het is veel te lang voor onze plaatsj-
ruimte. zoo dat wij ons tot onze spijl
moeten bepalen tot een uittreksel.
Het artikel begml met le wijzen op
hej onredelijke om inplaats van dank
baar Le zijn voor wat de regeering deed,
opbaar en jop Idea Minister van L.j, N e:n
II in 'L bijzonder, de schuld te werpen
dal niet alle duurte en schaarsclite
wordt weggenomen.
Door gebrek aan inzicht in de 'groote
beleekenis van den landbouw voor ons
economisch leven is het mogelijk ge
worden, dat vrij algemeen onder de stej-
delijke verbruikers de meening ingang
kon vinden, dat, ondanks den rondom
ons land woedenden wereldbrand, wij
zonder het minste ongemak de oude
wijze van leven zouden kunnen voortzei!/-
ten, indien de Minister van landbouw
maar ritel, om op onrechtmatige wijze
een kleine groep van producenten en
handelaren le bevoordeellen, zooveel le
vensmiddelen het land uit liet gaan.
Allereerst wordt dan in lie; artikel
de aandacht gevestigd op de zeer eigen
aardige positie waarin ons land ten
opzichte van de le vensmiddelen voorzicr
ning verkeert.
Indien onze landbouw uitsluitend
werkte voor binnenlandsche behoefte, in
die - behoef Le door eene vrij extensieve
exploitatie van den bodem geheci kon
voorzien en daarbij de loonen door de
mobilisatie niet waren verhoogd, zou In
derdaad een toestand mogelijk zijn als
sommigen wenschen -en uitgedrukt wordt
dcor het beleende „prijzen als voor dep
oorlogf'. Men zou de grenzen kunnen
sluiten en de prijzen op het oude niveau
houden zonder dat de landbouwers daar
tegen redelijke bezwaren zouden kunt
nen inbrengen
Nu is echter de toestand niet aldus,
léh groot deel der iandbouwvoorlbreng-
seien, welke wij noodig beohen, in de
eersle plaats hel. broodkoren, mo?
den vreemde worden aangevoerd Veel
van hetgeen wij voortbrengen is daaren
tegen ook in normale 'lijden voor liet
buitenland bestemd, Daarbij komt, dat
onze landbouw zeer intensief word|
gedreven en de grondstoffen voor die
intensieve productie, veevoeder en
kunstmest, voor een oelangrijk deel weer
uit het buitenland moeten komen, ter
wijl de loonen mede sterlc zijn gestegen.
Wié gedwongen verbouwing van somt
mige gewassen wenscht vergeet dat mol
iedere grond geschikt is voor de teelt
van een bepaald gewas. Met tarwe is
nu nog geen 60.000 H A beplant, waar
van ons volk voor ruim 2 maanden van
brood kan worden voorzien.
In 1915 was met haudelsgtewassen en
sluikerbielen bè'teeld -1- 84.000 II A De
voorziening der binnenlandsche behoefd-
te met de producten dier teelten zou
wellicht inkrimping tot de helft toelaten,
waardoor dus 42.000 IIA. vrij zou kom
men Ongetwijfeld echter zou dan menig
bedrijf worden gedesorganiseerd: me,
dan 30 000 HA- zouden er wel niet
ccr den larwebouw kunnen worden
aangewezen, wat een voorraad brood
voor één maand beteekenl
Wil men eene uitbreiding van den
tarwebouw, die inderdaad voor een be
langrijk deel in de behoefte aan brood
graan zou kunnen voojrzien, zoo zou
men op groote schaal grasland moeten
ontbreken
Dwingende voorschriften daaromtrent
zouden echter nog noodlottige}- gevo])-
gen hebben dan ten aanzien van de be
tel ing van het bouwland Een groot deel
van ons grasland is met voor bouwland
en in elk geval niet voor tarweieelt ge
schikt. Voorts behoort veel wel daartoe
geschikt grasland hij bedrijven, die uit
sluitend de veehouderij beoefenen. In
richting der gebouwen, gebrek aan Je
noodige werktuigen eu vooral onbekend
heid met den akkerbouw maken hier
omzetting van gras- in bouwland binnen
korten termijn onmogelijk.
Dat erschillende der hier in overvloed
geproduceerde jartikeïen duurder zijn ge
worden, is meey geschied ondanks
aen uitvoer dan door den uitvoer. Bij
tal van voortbrengselen, toch wordt van
de op' het uitgevoerde gedeelte gemaalde
winst toegelegd op de voor 'l binnenland
geleverde hoeveelheid, waardoor het mo
gelijk is geweest, deze tot dusver bene
den leien 'kostprijs door de prodju centen te
doen leveren. Het ligt voor de hand, dat
dezte regeling hare uitwerking op den
binnenlandschen prijs, verliest, naarmate,
door strengere uitvoerverboden, hetzij
door verminderde productie tengevolge
van onvoldoenden aanvoer van veevoeder
en. kunstmest, de uitvoer afneemt
Maar als men allen uilvocr had geslo
ten, zou ons volk ongetwijfeld veel meer
do,or de crisis hebben geleden dan nu
het geval is. De prijzen zouden eers,l lot
zulle een laag peil gezonken zijn, dat
de productie zou zijn verminderd, tol dat
de geproduceerde hoeveelheid tegen
een toonenden prijs binnenslands zou
kunnen worden afgezet, en deze prijs i<f
voor vele van die artikelen belangrijk
hoogcr dan tot dusver is betaald.
In de tweede plaats zouden velen uit
het buitenland, speciaal uit oorlogvoeren
de landen le betrekken benoodigdlieden
van allerlei aard, waarschijnlijk niet kun
nen worden verkregen of althans niet
tegen de tot dusver betaalde prijzen, in
dien liet buitenland geen levensmiddelen'
uit ons land kon invoeren.
En in de derde plaats mag niet wor
den vergelen, dat het plotseling stop
zetten van den uitvoer het geheele eco
nomisch leven zou hebben ontwricht en
groote groepen der bevolking direct of
indirect broodeloos gemaakt.
Wat hier is gezegd van een finaal uit
voerverbod geldt oolc, al is hel in min
dere male, vodr een sterkere beperking
van den uitvoer.
Door gebreldcigen aanvoer van grond
stoffen ontstaat meer en meer een zoo
danige achteruitgang der productie, dat
vermindering van den uitvoer onvermij der
lijk is.
De consument zal dientengevolge, zoo
de (r'.egeering hem niet door een Locslag
te lnllp komt, zoowei voor de producten,
welke wij tot dusver uitvoerden als, voor
vele artikelen, die wij moeten invoeren
•n koogeren prijs indeten betalen Be
denkt men daar nog bij, dat de inlcom'-
sten over het algemeen zullen vermin
deren, dan kan men begrijpen, dat <le
moeilijkheden onzer levens-
m i d d e 1 e n v o o r z i e n i n i n g gr oo-
ter wordennaarmate de ui tvK>er
fneeml
Met name zal zich dan in hare volle
lci-acht de enorme stijging der productie
kosten doen gevoelen.
Ilel. drukken der prijzen zou een be
langrijke inkrimping der producten ver
oorzaken.
Ditzelfde is ook oen der motieven te
gen het denkbeeld van een staalstexport-
bureau.
Ton slotte wordt besproken de vraag
of het dan niet mogelijk zou zijn aan
ie doren producent voor zijn product zoo-
danigen prijs le geven als; met zijne
productiekosten overeenkomt
Gewezen wordt daarbij op liet enor
me aantal kleine Land- en tuinbouwbe
drijven. waardoor een afzonderlijke ver-
i o I-o u ing met elk bédrijf een on moge
lijkheid wordt.
NEDERLAND EN DE OORLOG
De s t e e ii lc o 1 e n s c ba ar s c li l
Naar het Hbld verneemt, zal in een
nieuwe circulaire van de Regeering aan
de burgemeesters krachtig op zuinigheid
bij het steenkolengebruik worden aange
drongen, In overweging wordt gegeven
over te gaan tot een vervroegde sluiting
van winkels en koffiehuizen en verder
prijsverliooging van den gasprijs boven
verbruik van een bepaald minimum
Aan de circulaire wordt <lc mededeeling
toegevoegd, dat geen rekening kan wor
den gehouden met do a an.vragen om
steenkolen van gemeenten waar deze, zui
nigheidsmaatregelen niet worden Loeget
past.
(Men zie „Laatste Berichten").
De Rollerdanische Raad heeft Vrijdag
middag een verordening vastgesteld, waar
bij als noodmaatregel lot bezuiniging de
gas- en eleclricileitsprijzen worden ver
hoogd en levens eén strafverordening,
waarbij op straffe van ten hoogste zes
idajgen hechtenis of 1' 25 boete wordt'
verboden in winkels of kramen vQor ver
lichting of reclame na 's avonds 8 uur
lol 's morgens 6 uur gas of eleclriciteil
le bezigen, behoudens door B. en Wt Le
verleenen ontheffing.
Men volgt in Rotterdam het stelsel, dat
door een sterke verhooging van den
prijs boven een zeker minimumverbruik
de burgerij tot zuinigheid moet worden
aangespoord. Men slaat dan ook voor
gewoon gasverbruik 70 pCl. van het ge
middelds verbruik in de overeenkomstige
maand van hel vorig jaar toe tegen den
'gewonen prijs; daarna wordt de prijs
rdubbeld. Voor muntgasmeters blijft
de prijs gelijk voor de eersle 40-M3., dan
wordt hij met 2 cent verhoogd en na de
volgende 40 M8. wordt de prijs nogmaals
2 cent honger. Deze 40 M3. geldt voor
de wintermaanden en wordt in de zo
mermaanden tol 30 M3. verininderd-
Voor electrisch licht wordt ook boven
'0 pCt. van hel normaal verbruik een
toeslag berekend.
met zonsondergang en zal het tijdstip
van de sluiting der jacht op houtsnip
pen en waterwild nader worden vastge
steld.
0
Uit Middelburg.
- Hedenmorgen stond ide Wagen van de
firma Antoine Mes op het perron van liet
station alhier, toen een proeftrein in
volle vaart kwam aanrijden. Het paard
liep achteruit, waardoor de wagen dooi
de locomotief gegrepen werd. De wagen
de daarop staande piano werden deer
lijk beschadigd. Door het vlug lossnijden
^ler strengen had men het paard op het
perron weten le houden, zoodat dit onge^
deerd bleef
De uiLwasemingen van den herfst zijn
even gevaarlijk als die van de lente. In
dien men moet passen op de Storingen
die voortkomen uit den levensdrang
vaardoor zich het nieuwe jaargetijde
kenmerkt, zoo moet men eveneens zich
in acht nemen legen den in'vlocd van hel
najaar op hel organisme"
Evenals in de lenle, verandert in den
herfst hel bloed in zeker opzicht van
eigenschappen. Het moet dan een rijkere
behing opnemen, om aan het lichaam
een voldoenden weerstand legen de kende
en de vochtigheid te kunnen geven. Maar
het zal dit niet behoorlijk kunnen doen,
dan indien men gezorgd heeft hel van
zijn onzuiverheden le verlossen en zijne
kracht, die 'door de zomerwarmte is
verminderd, le hernieuwen.
Deze aanbeveling is gericht Lot ieder
een. maar voornamelijk tol hen die ver-
vakt of overwerkt en daardoor arm
aan bloed zijn.
Men moet niet vergelen dal de herfst,
evengoed als de lenle, het kritieke jaar
getijde is voor de bloedarmen, voor de
akken van allerlei soort en ook voor
hen wier maag slecht werkt. Voor die
allen is-een kuur mol de Pinlc Pillen
bijzonder noodzakelijk om hun verarmd
bloed te herstellen, hunne verzwakte
zenuwen Le versterken en een goede
werking vau hun vcrleringstoeslel ie
verzekeren. De. Pink Pillen hebben
merkwaardige hoeda'niglieden als herstel
ler van het bloed en versterker der ze
nuwen. Zij wekken hel organisme krach
tig op eu hebben den besten invloed op
de maag door den eetlust en de verte
ringsfuncties in werking te brengen.
Een kuur met de Pink Pillen is, zoo
als mén zich daarvan door de aanhou
dend gepubliceerde getuigschriften kan
overtuigen, de krachtigste geneeswijze in
alle gevallen van verarming van het bloed
ol van verzwakking van het zenuwstelsel.
De Pink Pillen zijn verkrijgbaar A
f 1,75 per doos, en f 9 per zes doozen
bij het Hoofddepöt der Pink Pillen, Da-
coslakade 15 Amsterdam Bij Joh. de
Roos," Vlasmarkt K157, Middelburg, S
A. Luilwieler, A. C. Bcniest, Vlissingen.
Gebr Mulder, Goes, en in alle goede
apotheken.
Uit Vlissingen.
- Door den Commissaris der Koningin,
aan den heer F. M. Lucas, op zijn
verzoek eervol ontslag verleend al.^ lid
der oommissie van toezicht op het ver
voer van landverhuizers te VIisein
en en in diens plaats, benoemd de
heer J W. A. Mulder, inspecteur der
Stoomvaart Maatschappij Zeeland aldaar.
- De klerk-telegrafist der Staatsspoor
J. D Verzuu te Vlissingen, wordt
met ingang van 1 December a.s. over
geplaatst naar Dordrecht.
- Hedennacht Werd te V1 i s s i n g e n
een burgey aangehouden, die in dronken
schap al de ruiten van een café had
-ei-nield.
Bij de politie te Vlissingen is
aangifte gedaan van diefstal van bank
papier
o
Uit Z.-VI aan deren .0. D.
Een vaartuig, „Geertruida" ge
naamd schipper C. H. gedomicilieerd te
Sas van Gent, brak dezer dagen hx de
haven van Philippine midden door
Het was geladen met beetwortelen.
Wellicht is door het stroomend water
een put ontstaan onder het mid'denge-
gedeehe van het schip, waardoor de la
ding ongelijk is gaan drukken, met liet
noodlottig gevolg, dat het schip niidddjen-
d,oor brak:
Door Gedeputeerde Stalen van Zee
land is de sluiting der jacht op hazen,
fazanten, korhoenders en kwartels be
paald op Zaterdag 30 December a.s..
KERKNIEUWS.
- Herbenoemd tol kerkvoogd van de
Ned Ilerv Gein. te Goe s de lieer J {Wj.
'an de Weert "WJz.
In de Donaerdag gehouden vergade
ring van hel kiescollege tier Ned. Herv.
gem. te C ol ij nsplaat werden herko
zen tot ouderling de heer J. Kramer en
lot diakenen de heeren M. Provoost en
A. Schuit. In de bestaande vacature van
ouuerling werd gekozen de heer L, van
Gilsl Pz. en in de plaats van den neer
A. de Pree Az., die als diaken bedankt
had, werd de heer W. Flipse benoemd.
KUNST EN WETENSCHAPPEN.
- Hedenmiddag is te Vli sjsingen in
het. Concertgebouw een tentoonstelling' van
schilderijen geopend van mere. A. v d
Harst, J v. d. Harst, A. van Steenackor,
J. Bergmans en A Ilaeghebaerl, (bijna al
len oude bekenden) De expositie zal
tot en met 3 December geopend blijven
ONDERWIJS.
- Geslaagd voor hel voorloopig ma-
ehinislendiplonia de heeren A. A. de
Troije en Th. Diener, leerlingen der „De
Ruijlerschool" le Vlissingen.
Voor den Indisclien dienst is be
noemd de heer C. Baart, onderwijzer te
Philippine, om na het verkrij'gen
der hoofdakte als onderwijzer in Indië
le worden aangesteld.
LANDBOUW
De te N i e u \v-Y o s m e e r gevestig
de hengstenvereeniging heeft met samen
werking van de landbouwers van het na
burige de I-Ieen besloten een bengjsjt aan
te koopen van f 30 000 a f 40 000. Voor
waar geen peulschilletje!
POST- EN TELEGRAFIE.
Bij het gisteren le Arnhem gehou
den examen voor adsistent der posterijen
slaagde to. m. de brievenbesteller G. A.
Sclieffor van Middelburg.
