M* 288.
ms
Dinsdag
7 December.
Weaschelijk?
158° Jaargang
i courant vewclignt d a g e 1 g k s, met uitzondering van Zon- en Feeetdag«a.{
Prgs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsan in
Nederland franco p. p. f 1.25.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Advertentiën a 20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood» es
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50
elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters naar de piaatc
die zg innemen.
ggF* Advertenties vóór één uur te bezorgen.
de v e r v o Lg i n g en légen de
Telegraaf" kunnen we geen aantasting
van de vrijheid der drukpers zien Het
bij de Grondwet gewaarborgd recht om
zonder voorafgaand verlof door de druk
pers gedachten of gevoelens te openbaren
gaat vergezeld van de beperking „behou
dens ieders verantwoordelijkheid volgens
de wel!"
Dal het ten opzichte van de „Tele
graaf' zou gaan om diens anli-Duitsehe
oordeelvellingen, kan niet worden volge
houden. Bijna den gelieelen oorlog door
heeft het blad in dien geest geschreven,
zonderü'at er iels tegen gedaan werd.
Maar het blad heeft zich daar niet tee
bepaald. Zeer leekenend is hel dat het
grootste deel der vele sedert eenige we
ken ingestelde vervolgingen als motief
hebben beleediging, dus een daad, die
evengoed vervolgbaar zou zijn, wanneer
het niet een geschreven, maai' een in 't
openbaar gesproken woord was geweest.
En in die overschietende gevallen was
het telkens het in gevaar brengen van
onze neutraliteit, wat. tot de vervolging
aanleiding gaf; in "t eene geval door de
voor Duitschland grievende bewoor
dingen in hel centrum vaij Europa zit
een troep schurken enz.); in 'l andere
geval door hel wekken van hel wantrou
wen der Enlenle-mogendbeden jegens on-
gens onze regeering, die werd voorgesteld
als heulend met Duilséhland door haar
uitvoerpolitiek.
Die bclcedigingen en dal in gevaar
brengen van de neutraliteit zijn begrip
pen, die geheel vallen onder de „ver
antwoordelijkheid volgens de wet' waar
van ieder die schrijft, zich wel bewust,
dient te zijn Dat be treft miet de vrijheid
van drukpers.
Maar men bedenke wel dat hel nu aan
den rechter is om uil te maken, or
werkelijk die personen beleedigd zijn; of
het doel vau den schrijver die beleedi-
gingen verontschuldigt, on of werkelijk
onze neutraliteit door die artikelen in
gevaar is gebracht En daarmee, maar ook
niei eerder, wordt beslist of de beklaagde
van de vrijheid van drukpers een gebruik
heefl gemaakt, dat niet geoorloofd is
door de wet.
We spalieerden in den eersten regel
hel woord „vervolgingen
Want heel iets anders is hetgeen Za
terdagavond gebeurde, n.l. de arrestatie
van den heer Schroder. Een veroordeei-
ling heeft nog niet plaats gehad, nieuwe
feilen zijn er niet gebeurd Het is louter
eeu preventieve hechtenis, een opsluiting
om ontvluchting, maar vermoedelijk in
nog sterker male om herhaling van liet
misdrijf, dus een. herhaling van hel stoken
in de „Telegraaf" te voorkomen
Nu behoeven we wel niet te beloogen,
dat we niet de minste sympathiek hebben
voor hel gedoe van de „Telegraaf". We
hebben het geschrijf van dal blad be
schouwd als' een lichtzinnig ophitsen door
te speculeeren op de hartstochten van
een deel van het publiek, wat te meer
onverantwoordelijk was, omdat we in een
tijd leven waarin hel landsbelang een
voorzichtig beleid noodzakelijk maakt.
We willen wel bekennen dat, na de
eerste berichten van de arres'tatie, we
iels voelden voor het motief dat men
verder onheil moest beletten Als er zoo'n
hoog belang op 't spel staat als gevaar
voor onze neutraliteit, dan is er wel re
den om handelingen te voorkomen die
dat gevaar zouden vergroeien.
Maar als tweede rustiger gedachte
komt dan de vraag i s dat gevaar van
een herhaling van 't misdrijf werkc'ijk
zoo groot? We bedoelen niet de, kans dat
de beklaagde nog eens zulke dingen zou
schrijven. Tien tegen één dat hij het
zou doen.
Maar gesteld dat hij het nog eens1 ge
daan had, zo,ul (dat dan Werkelijk van zoo'n
bedenkelijke beleekenis zijn geweest voor
onze internationale verhouding', gegeven
het feit dat men nu ook wel in de lei
dende builenlandsche kringen weet, dat
onze regeering niet verantwoordelijk is
voor hel „Telegraaf-geliils, dat zij zelfs
dal blad vervolgt?
En is dan de maatregel van de arres
tatie wel gewenscht? Behalve het onver
mijdelijke gevolg, dal de gearresteerde nu
een aureool van martelaarschap krijgt,
dus juist liet tegenovergestelde gevolg
van wal de regeering bedoelt, moet hel in
hel buitenland een ongewenscliten indruk
maken, dat hier te lande zoo bijzonder
kras wordt ppgelreden tegen het blad dat
hel verst van allen gaat in zijn propa
ganda voor de zaak der geallieerden
Men zal in hel buitenland zich niet
verdiepen in de vraag of de kritiek van
de „Telegraaf' op onze regeering ook
een gevaar voor oyze neutraliteit ople
vert Men zal daar alleen letton op het
feit dat de hoofdredacteur van het be
kende anti-Duitbche orgaan de „Tele
graaf" gearresteerd is, en daaruit
volglrekkingen maken, die niet gewenscht
zijn voor de neutraliteit onzer regeering
Naar in hel ochtendblad vau de „Te
legraaf" gemeld wordt heeft het Tweede
Kamerlid de li^er Duijs reeds ecu langdu
rig onderhoud over deze 'kwestie gehad
met den Minister van justitie, en zullen
ook enkele andere Kamerleden stappen
doen om zoo mogelijk te komen tot invrij
heidstelling van den heer Schroder. In
hel Hand. heefl mr J. A. Levy de arres
tatie gecriliseerd; in de „Telegraaf" ge
schiedde dat door mr L Israels Ver
schillende bladen hebben reeds1 op het
ongewenschle der arrestatie gewezen
Er dreigt een heele beweging te ko
en, ook van de zijde van personen lie
niet met de „Telegraaf" sympatliiseeren.
Want men vergele niet dat "de vrijheid
van het woord een heel teer ding is in
Nederland; en dat voorbehoedende maat
regelen tegen hetgeen iemand zou kunnen
schrijven, maar nog niet geschreven heeft,
bij ons, zachtst uitgedrukt, ongewoon
zijn
SINNENUNB.
TWEEDE KAMER
Eedsvraagstuk
Aan de Memorie van Antwoord op hel
Voorloopig verstag inzake liet eedsweljc
onlleenen we de volgende opmerkingen
liet hier verdedigde stelsel algemee-
ne eedsverplichting behalve, daar. waar
de eedsdwang met tiet beginsel der ge
wetensvrijheid zou in botsing komen
wordt nu door „een groot deel der rech
terzijde" nóg onaannemelijker geacht dan
hel door de Eerste Kamer verworpen
ontwerp Het spreekt vanzelf, dat een
ieder zelf het best beoordeelen kan de
male van instemming of afkeuring, die
hij voor een bepaald voorstel gevoelt.
Kan dus de regeering dezen leden niet
het recht ontzeggen tot liun mede Sn
vergelijking tot hel vorige ontwerp scher
pe oordeel, toch meent zij' de opmerking
niet achterwege te kunnen laten, dal een,
'ergelijking tusschen de grieven legen dit
en die legen hel vorige ontwerp aange
voerd, dat scherpe oordeel geenszins doot
verwachten.
Het bij de vorige behandeling in aard
zoo miskende toetsingsrecht is als een
der voornaamste argumenten aangevoerd,
welke legen hel vorig ontwerp beston-
Iden. Waar de regeering er nu in geslaagd
is een regeling te ontwerpen, die buiten
allen twijfel aan dit bezwaar is tegemoet
gekomen en waar ook andere principi-
eele bezwaren niet nogmaals worden her
haald, daar mag men haar toch niet ver
wijlen, dat zij niet getracht zou hebben
,een voor beide Kamers aannemelijk
compromis" te vinden.
Vele leden van de Kamer hadden ech
ter een ander compromis verwacht. Zij
hadden gemeend, dat de regeering, ten
einde het wetsontwerp voor beide Ka
mers aannemelijk te maken, hel amen
dement van de heeren Rutgers, De Vis
ser en Van Wijnbergen zou hebben
overnomen. Het zou van weinig prac-
tischen zin hebben getuigd, zoo zij daar
toe was overgegaan. Indien tusschen twee
partijen een meeningsverschil bestaat,
schijnt het weinig aangewezen, om juist
datgene als oplossing voor te stellen,
wat cloor de eene partij reeds te voren
verworpen is.
Reeds deze omstandigheid, dat de
Tweede Kgmer met beslistheid ge
noemd amendement heeft verworpen,
is voor de Regeering voldoende, om een
regeling in den zin van dal amende
ment niet in het wetsontwerp op te ne
men. Want de meening, in het verslag
uilgesproken, als zouden de bezwaren,
die indertijd in de Tweede Kamer tot
de verwerping van het amendement
leidden, thans niet moer bestaan, schijnt
voor betwisting vatbaar
Sommige leden bepleitten een her
stel van den toestand gelijk die vóór de
arresten van den Hoogeiv Raad alge
meen geacht werd te zijn De regee
ring erkent ten volle, dat de wetgever
door een arrest van den Hoogen Raad
niet gebonden is en dat hij gerechtigd'
is, indien de beslissing van het hoogste
rechtscollege door wijziging der
slaaadc rechtsopvatting tot ongewenschle
gevolgen aanleiding zou geven, alsdan
door wijziging der svet de oude wetsop-
vatting te lierslellen Intussehen zou een
dergelijke reactie bij dit onderwerp on
getwijfeld met liet rechtsbewustzijn des
volks in strijd zijn De geheele ge
schiedenis van het eedsvraagstuk hier te
lande wijst op een onafgebroken ont
wikkeling in de richting van eerbiedi
ging der conscientievrijlieid eij beper
king' van den eedsdwang. Een terugkeer
tot den ouden toestand vai\ onbeperk-
ten eedsdwang ook voor hen, die niet
tot een kerkgenootschap behooren, zou
voor de regeering onaannemelijk zijn.
Tegen hel denkbeeld om van den
eed vrij te stellen hen, die verklaren
in God te gelooven, geldt hetzelfde be
zwaar, dal legen dat meer genoemde
amendement bestaat, dal n.l. zij, die wél
God gelooven, maar desniettemin op
rechte gemoedsbezwaren hebben om
ceden af te leggen, hierdoor in hooge
mate verongelijkt zouden worden, door
dat de wet met hun gemoedsbezwaren
jeen, met die der ongeloovigen wel re
kening zou houden.
CORRUPTIE?
De I-Iaagsche berichtgever van „De
Tijd' schrijft:
„In de Tweede Kamer heeft de heer
Schaper het vermoeden van corruptie
zelfs in de kringen der Kamerleden open
lijk durven uitspreken.
„Hij herinnerde o. a aan hetgeen de
.Telegraaf' in- ditzelfde verband o. a
heeft geschreven over het Kamerlid De
Jong.
Naar ik verneem, heeft de Minister
van Landbouw naar een en ander een uitj-
voerig onderzoek ingesteld en alles ids
laster bevonden
Men verwachte daarover rehabililee-
rende mededeelingen van den Minister
bij de behandeling van hoofdstuk X."
OPCENTEN OP DE GROND
BELASTING.
De soc-deni. leden van de Staten in
de provincie Groningen hebben een voor
stel i ngediend strekkende om te bevorde
ren dal de opcenten op de ongebouwde
eigendommen, thans 10y2, worden ver
meerderd, waardoor de opcenten op in
de re heffingen, als personeclc enz kau
worden verlaagd
FEDERATIE ANARCHISTEN RN
VRIJE SOCIALISTEN.
Zondag werd te Utrecht, onder vooi>
zitterschap van den heer G. van Erkel,
van Amsterdam, eene vergadering gehou
den van vrije socialisten en anarchisten
tot stichting van een federatie
Ter vergadering aanwezig waren ver
tegenwoordigers van '7 organisaties en
eenige andere belangstellenden Voorls
varen egnige sympathiebetuigingen ont
vangen.
Over de concept-beginselverklaring
werden uitvoerige besprekingen geveerd
Ten slotte werd het concept goedge
keurd, nadat was aangenomen een voor
stel van deif lieer Ilooykaas, van Rotter
dam om de „geweld" clausule le wijzigen
als volgt
Jn principe verwerpt zij (d i de fe
deratie) het aanvallend geweld als strijd
middel aangezien het de meest brute
vorm van gezag daarslelt, doch tevens er
van overtuigd zijnde, dat de zelfverdedi
ging der prolelariërsklasse is een noodza
kelijkheid tegenover zijne aanvallers, ver
klaart hel daaruit voortvloeiende gewold
te aanvaarden
Besloten werd 'dal de federatie zal
heelen
„Landelijke federatie van revolution-
nairc socialisten in Nederland
Het bestuur zal bestaan uit 9 leden,
terwijl de contributie werd gesteld op 2
cent per lid en per week en voor ver
spreide leden op 50 cent per maand
Bepaald werd voorls Mal de reglemen
ten der plaatselijke vcreenigingen niet in
strijd mogen zijn met de statuten der fe
deratie.
Als orgaan zal voorloopig gebezigd wor
den het le Middelburg uitkomende
blad „De Toekomst"
NEDERLAND EN DE OORLOG.
Belangrijke aanhouding.
Te Bath is Maandag door douaue en
militairen aangehouden en in beslaggeno
men hel motorschip „Limburgia" Ko
mende met een lading lijnolie 70 000
K.G.) van Rotterdam en bestemd naar
Antwerpen De beide heeren-smokkelaars
die de reis mei den schipper meemaak
ten, zijn gevangen genomen
Ui tg cwezen.
De vice-admiraal, commandant in Zee
land heefl aan de navolgende personen,
die uit bet in staat van beleg verkeerend
gebied in Zeeland waren uitgezet, bij
wijze van proef toegestaan, weder in zijn
gezagsgebied terug te keeren t. w. J B
Dobbelaere, J. II. Dobbclaere, le Wcst-
dorpe, A Godsen, R F. van Houten, E
Kegels en P. Kegels, allen le SI lansteen,
F Hooft, G van der Hagle, P van Hoove,
J Thuij, F Thuij, F. de Vos, AI. de Vos
en H.jdie Vos allen te Clinge, A de Letter,
Koewacht, II S. de Paepe, Philippine
J. de Smet, Zuiddorpe, Th Slandaert
Eede, P. F de Wagenaere Sas van Gent
en AI. Afarkusse le Cortgeue
Smokkelarij in Zeeuwse h-
VIaan deren.
Wc lezen in „Het Volk"
Wie geregeld naar en in Z -Vlaande
ren reist, dien valt hel op, dat op elke
reis, die de booten van Vlissingen naar
Terneuzen en Brëskens en van Hans-
weert naar Walzoorden doen, een groole
partij goederen onder het merk „marga-
wordt vervoerd Dal echter de in
houd niet door hel etiket wordt gedekt, is
voor ieder békend. Doozen met „Pionier"
margarine, die een paar kilo moesten we
gen als dil artikel er werkelijk inzat,
wegens minstens 5 K Gen groole vaten
ook „margarine" gemerkt, kan men wel
gemakkelijk met één hand oplichten.
Men kan jn Zeeuwsch-Vlaanderen wel
dag en nacht enkel margarine eten om
zulke hoeveelheden le verslinden De zen
dingen worden bij aankomst der booten
dadelijk met boerenwagens naar allerlei
nsplaatsen gebracht. De rest begrijpt
ieder, behalve blijkbaar de militaire auto
riteit, die blijkbaar mooit eens kontrolcert
wat eigenlijk al die margarine is.
Ook komen er geregeld een groot aan
tal „kwatta"-kisten, waarin, naar iedereen
vermoedt, ook wel wat anders dan doze
lekkernij zal zitten.
Zaadboonen
De toelating lot uitvoer van zaaderw-
ten en zaadboonen voor tuinbouwdftelein-
den is uitgebreid voor groene en zwarte
zaden, alsmede voor luinboonen' met zg.
witte kiem (neus.)
Een onderscheiding
Onze oud-stadgenoole mej Alarie Berds.
van Berlekom lire eg van de Nederl Am
bulance le Brussel de gouden me
daille ais blijk van erkentelijkheid voor
f 10.000 die zij, als presidente van hel
Comité Ned Ambul. in België, aan die
instelling deed toekomen
Bit Start ei Provincie.
Uit Middelburg.
Benoemd lol hoofdcommies terge-
meente-secretarie alhier de heer mr. dr.
.1 F Voeren,t hans commies-redacteur ter
secretarie van Vlissingen.
Gisterenmiddag le half vier had in
de groole zaal van hel Schuttershof het
Sinterklaas-feest plaats voor de leerlingen
der Belgische school. De groole zaal was
geheel gevuld, niet alleen met Belgen
maar ook met lAliddelburgsche heeren, me
zich op de een of andere wijze met de
vluchtelingenzorg bezig houden en die
van hun genegenheid voor de Belgische
school wilden blijk geven
Een met zorg gekozen program werd'
uitgevoerd.
De toespraak van den heer Joh. De-
maegt, leider der school, werd herhaal
delijk onderbroken door applaus en ten
slotte daverend toegejuicht
Hel heele programma werd vertier
afgewerkt door leerlingen der school
waarbij enkelen zich als goede musici
lieten kennen, liet zou ons te ver voeren
ieder nummer afzonderlijk te noemen.
Er waren plechtige, indrukwekkende,
maar ook vroolijke oogenblikken. Lalen
wij alleen noemen de goed geslaagde op
voering van Roodkapje
De heer Herman Snijders dankte in
eeu pakkende rede de inrichters en be
schermers van het feest. Een ovatie werd
den werkzamen voorzitter der .chool-
commisSie gebracht.
Daarna ontving ieder der kleinen het
hein Loebedachl geschenk, en verder
koek, chocolade enz
Ten slotte werd de Belgische driekleur
wijd opengerold op liet looneel en be
groetten haar de kinderen en het pu
bliek met den breed rollenden zang van
hel mooie lied „De Belgische vlag
- Wij herinneren onze lezers bij deze
aan de morgen door den lieer D. J. van
der Ven te houden lezing met licht
beelden over „Klokken en klokkenspe
len', voorzeker een actueel onderwerp
Voor bijzonderheden verwijzen wij naar
de in dit nummer voorkomende adver
tentie
Door den keurmeester van visch en
schaaldieren zijn lieden afgekeurd 60 em
mers schardiju, afkomstig van Veere. De
visch i s op de gebruikelijke wijze onscha-
delijk gemaakt.
Uit Vlissingen.
Gisteren heeft te Vlissingen
voor de vijfde maal uitwisseling plaats
gehad van Eugelsche tegen Duitsche ge
wonde militairen Een Duitsche ambulan-
cetrein bracht omstreeks vijf uur «laar
aan 72 soldaten, 1 officier en 14 bur
gers, afkomstig uit verschillende Duit
sche kampen, waar zij afwisselend van
3 lot 14 maanden hebben gevangen ge
zeten. Hun uitlatingen over behandeling
en voeding waren ongeveer gelijklui
dend aan vorige malen. Die wij spraken;
waren zeer verheugd naar hun vaderland
terug te keeren. Hel laatste half jaar
hadden zij van hun vrouwenj niets verno
men Deze wisten omgekeerd niets van
hun terugkomst
Een Engel&chman liad als souvenir een
stukje been in zijn zak, afkomstig van een
zijner geamputeerde beenen
De eenige officier uit het transport,
de 23-jarige luitenant M. S. Ell van de
Royal Kent Fuseliers, miste beide armen
Een 20-(al was nog lang njet hersteld
:n moest gedragen worden. Voor dit tram-
sport van trein naar boot zorgde weer
de Vlissingsche transportcolonnje van het
Roode Kruis, die voor 't eerst in een net
uniform was gestoken
De colonne is in 4 seclies verdeeld on^
der bevel van een sergeant. Terwijl het
geheel onder leiding slaat van kapitein-
doktor A van Maanen.
Er werden dezen keer geen verver-
schingen aangeboden, omdat dit te Roo
sendaal had plaats gehad
Om half zeven werd met uilladen be
gonnen. Eerst werden de zwaargewonden
weggedragen en toen volgden' de ove
rigen.
Het was een droevige stoet die zich
over het perron en door de hal naar de
mailboot Oranje Nassau bewoog Daar
was inmiddels alles voor Ontvangst in
gereedheid gebracht.
Bijna 21 uur hadden de lui in den
trein vertoefd. Zij kwamen van Aken.
Atel denzelfden trein kwamen, eenige
burger-verplegers mee, die a.s. Woens*-
dag een vijftal krankzinnige Duitschers
zullen begeleiden
Uit Walcheren.
- In de raadsvergadering le K o u d e-
k c rk e van Maandag deelde de voorzitter
mede dat van de administratie der Poste
rijen een schrijven is ingekomen, hou
dende medèdeeling, dat vanaf 22 No
vember het hulppostkantoor des avonds
twee uur is opengesteld.
Ingekomen was een verzoek van, de
afdceling van den bond van Nederl On
derwijzers om schoolvergaderingen ver
plichtend te stellen.
In verband met het gering personeel
on de goede verstandhouding lusscheij
hel hoofd en de Onderwijzers, komt
zulks den burgemeester niet noodig
voor. De raad is het hiermee eens.
De verpachting van den tol aat\ den
weg Koudekerke—Vlissingen wordt met
1 jaar verlengd
Naar aanleiding van eeii| verzoek van
L Barenlse, wordt de rooilijn voor een
door liein nieuw le bouwen woning vast
gesteld
In afwijking niet liet destijds genomen
besluit om aan den heer F Ivoeleman
als bouwopzichter met ingang van 1 Jan
1916 eervol ontslag te verleenen wordt
besloten dat ontslag te doen ingaan 1
April 1916 met bepaling dat de jaar
wedde lol dien datum f 100 blijft. Daar
de ti tularis alsdan den 65-jarigen leeftijd
zal hebben bereikt, zal door hem
pensioen worden aangevraagd
Voor het uitvoeren van gemeentewer
ken wordt een nieuwe regeling getroffen
Voor alle werken, waarvan de kosten