MIDDELBURfiSCHE
M' 28ft.
ft 38' Jaargan
ïaiö
Maandag
29 November.
BINNENLAND.
Dit Stad se PrstiBGie.
Dm» courant versohjjnt'd a g e I ij k a, mat uitzondering vau Zon- ea Feartdagaaj
Prijs per kwartaal, zoowel voor Middelbnrg als voor alle plaatsen in
Nederland franco p. p. f 1.25.
Afzonderlijke nammers kosten 5 cent.
Ad verten tién a 20 cent per regel, Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1,50
elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel. Groote lettere naar de plaate
die zjj innemen.
Advertenties vóór «én nwr te bezorgen.}
LEIDER EN LEIDING IN DE ANTI-
REVOLUTIONNAIRE PARTIJ.
Door de heeren mr A, Annenia, dr
H. Bavinck, mv P A Diepenhorst alle
drie lioogleerarcn van de Vrije Universe
teit, de eerste en derde, redacteurs van
de Rotterdammer,, mr Th. Th Heems
kerk en mr. S. de Vries (wethouder van
Amsterdam) is onder bovenstaanden titel
•een brochure in hel licht gegeven die
beschouwd kan worden als een antwoord
•op de driestar-serie in de Standaard.
De schrijvers zeggen geheel voor re-
rekening van dr. Ivuyper te laten de
veronderstelling dat er een zekere groep
in de partij is, die blijkbaar legen zijn
optreden ais leider allerlei grief neeft.
Van zulk een groep i s liun niets' bekend.
Zij behooren er in ieder geval niet toe
en wenschen er ook niet toe Té behooren
Maar er zijn er wel die over meer
of minder belangrijke vraagstukken an
ders denken dan de Standaard, en <lie
het leiderschap eenigszïns anders opge
vat en toegepast zouden willen zien, pan
dit menigmaal in genoemd orgaan ge
schiedt Er bestaal een malaise in de par
tij die van anderen en ook van ernstiger
aard i s dan die waar dr. Kuyper op wijst
Heel de strijd tegen mr. Heemskerk
komt slechts hierop neer,- of door hem
in f907 al of niet kameraadschappelijk
jegens den leider is te werk gegaan
Vervolgens worden verschillende be
denkingen geopperd tegen de wijze waar
op dr. Kuyper hel leiderschap opvat on
toepast Welk een bejegening hebben al
lerlei personen uil den kring der schrij
vers zich niet moeten laten welgevallen
In herinnering worden gebracht de na
men van de heeren Heemskerk, de Waal
Malcfijt, Talma, van der Voort van Zijp,
Van der Molen, Rutgers, Smeenk Von-
kenberg, en Koffijberg
I)c vraag wordt gesteld of zulk oen be
handeling christelijk is. gelijk die onder
broederen pasl? Sluit liet anti-rev lei
derschap hel reclit en de bevoegdheid
in om leden der partij, die op de meest
bescheiden wijze in een zaak, welke zelfs
geheel builen' de politiek ligt. lum be
denkingen inbrengen, op zulk een onlieu-
sche en smadelijke wijze te bejegenend
Maar voorts worden bedenkingen geop
perd aan de behandeling van zaken ont
leend Gewezen wordt op de wijze waar
op de Standaard na de verkiezingen zon
der raadpleging van nel Centraal comité
het denkbeeld uitte om zich. van nel
..puur materieelc vraagstuk"' van bet pro
tectionisme los te maken, hoewel dr
Kuyper in de rede over .de Heilige Orde"
hel protectionisme had verdedigd, en deze
zaak formeel op het program van actie
Was geplaatst, waarover met de R Kath.
partij accoord was getroffen.
Een uiteenzetting van de eedskwestie
■leidt voorts de schrijvers tol de vraag:
of dr. Kuyper de leden der partij niet
alleen aan II c 1 Program, maar ook aan
Ons program gebonden acht-'
De politieke malaise der inli-rev par
tij schuilt niet in de eerste plaats in de
organisatie maar hangt saam met het
eigenaardig historisch verloop van het
partij-leven
Ten slotte zeggen de schrijvers dal ile
eerbiediging van het recht der persoon
lijkheid en vrijheid van consciëntie, maar
zoo dat de eenheid toch zoo min mogelijk
schade lijdt, alleen kan geschieden door
een reorganisatie die aan de volgende re
gelen beantwoordt
-1: Instelling van een Raad van Advies
waarin de verschillende elementen lel-
ken Jare over dc hangende vraagstukken
en opkomende geschilpunten van gedach
ten kunnen wisselen
2 De dcpulalen-vergaderingen mogen
niet hooger geschat worden dan ze wer
kelijk waard zijn
Punt 3 wordt in de samenvatting in
het Iland waaraan wij dit outlee-
neu, niet vermeld).
4 Als regel behoort te gelden dat de
voorzitter van liet Centraal Comité ook zij
lid der Tweede Kamer en voorzitter der
Club.
5. Wanneer de voorzitter der Club
met de formatie van een nieuw kabinet
belast wordt, doe liij terstond afstand
van hel voorzitterschap van het Centraal
Comité cn late hij volle zelfstandigheid en
vrijheid aan de anti-re v pers, ook tegen
over het bevriende kabinet
6 Tusschen Kamerclub en partij
Centraal Comité) kan geen formeel en
jiand bestaan.
7 Deze handhaving van de zelf han
digheid der Kamerleden kan leiden tot
„Einspannerei"maar grooter gevaar dan
de zelfstandigheid der Kamerleden isdnm
toenemende afhankelijkheid.
8 Overweging verdient om ook tus
schen partij en pers' een zeker verband te
leggen De Standaard slaat en valt 'hans
met dr. Kuyper
9 Van een dergelijke organisatie zou
de verwachting van haar goede werking
tocli niet al te hoog gespannen moeten
zijn. Maar dan zou niet iedere eerlijke
overtuiging met geweld onderdrukt of
verdacht gemaakt behoeven '.e Vvorden
NEDERLAND EN DE OORLOG.
W e e k b e p a 1 i u g e n.
Voor de week van 29 November tot
4 December is door den minister van L
N. en H. de ter beschikking te stellen
hoeveelheid gecons. eieren voor iedere
100 uitgevoerden, vastgesteld op hon
derd, terwijl voor uitvoer van versclie
eieren gedurende genoemd tijdvak geen
consenten voor uitvoer zullen worden af
gegeven
het gewichtspercentage voor den
vleescliuilvoer bepaald, voor rundvleesch
op 75 en voor schapenvleesch op 50;
de prijs van mais aan gemeentebestu
ren voor ruiling legért rogge, vastgesteld
op:
La Plata mais f 215 per last van 2000
K,G. of f 7 525 per 70 K.G te Rotterdam
en Amsterdam te ontvangen
Uit ZHidhBevelanti.
- Door den raad der gemeente E11 e-
Woutsdijfc wérd mcj. J PT. Maat
te Dordrecht met op één na algemeene
stemmen benoemd lol onderwijzeres aan
de openbare school Een slem werd uil-
gebracht op mof C. J. M. Kort te Goes
Tot leden van de commissie tot we
ring van schoolverzuim werden herbe
noemd of voor hel eerst "benoemd >ie
heeren P C Vroegop, P Stouten G
Molhoek, A Smallegangc Jz. en D Zoe
ter
De heer A. Riemens werd herbenoemd
tot lid van het burgerlijk armbestuur.
Een verzoek van het bestuur der ver-
eeniging opgericht ter behartiging van
de belangen van kleine gemeenten, om
tol die vereeniging als lid toe ie treden
werd voor kennisgeving aangenomen
Zondagavond omstreeks half acht
werden de bewoners van Nisse plotseling
opgeschrikt door klokgelui Men had
brand gezien, in het kerkgebouw. Door
een buis van de brandende kerkkachel
was een zolderdeurkozijn boven de
kleine consistoriekamer aan het smeulen
geraaid Brandspuit mannen braken liet
kozijn uit en wisten spoedig den brand
te blusschen Lang had hel niet meer
moeten duren of de brand had zeker
ernstiger afmetingen genomen
vaart van die onder een hoog-oprijzend
zeil verdwijnende bootjes, gelukkig uit
gedrukt.
Of deze stukken, en nog enkele an
dere. ook tor dc rylhmische kunst behoo
ren, welen we niet Ze vormen in ieder
geval een grooie tegenstelling met de
andere De Sonate pathétique"' is ons
duister gebleven En de symbolische on-
derdeelen van ..Gij zult niet begeeren"
ook Maar als men laatstgenoemd werk
beschouwt zuiver als decoratief ont
werp, wat is het dan mooi van indee
ling, lijnverloop en kleur.
Dit hoekje mei gebrand glas is alleen
reeds een bezoek overwaard Maar we
herhalen dat oolc het overige werk tee-
kenkwali leiten bevat, die met verlangen
doen afwachten, wal we nader zullen
hooren over de taal die ze spreken
KERKNIEUWS.
KUNSf EN WETENSCHAPPEN.
Uit Middelburg.
Hedenmorgen is op het katholieke
kerkhof alhier lier aarde besteld hel
stoffelijk overschot van den 19-jarigen
milicien, der veld-arlillerie, E. van Leeu-
we, afkomstig uit IJzendijke en in gar
nizoen te 's-Heer Arendskerke, die in het
Gasthuis alhier, waarheen hij Donderdag
lijdende aan diphterilus was gebracht
Vrijdagmorgen is overleden
De stoet wérd voorafgegaan dooi' een
tamboer met omfloerste trom en hel
vuurpelelon en gevolgd door een sectie
van hel garnizoen Middelburg en eeu van
de batterij, waartoe de overledene In
boorde. Nadat de godsdienstige plech
tigheid was afgeloopen en het vuurpele
lon het gebruikelijke salvo had gelost,
richtte de commandant der batterij, de
kapitein Bloem, enkele woorden lot de
familie, om deze te verzekeren dat dc
deelneming bij de manschappen groot is.
De vader van den overledene dankte.
Tijdens de plechtigheid donderde "an
uit België voortdurend het kanon
Een inspecteur en een hoofdagent
van politie die in den nacht van Zaterdag
op Zondag in de Schuiffelstraat een dron
ken persoon wilden arresleeren worden
daarin gehinderd door de vrienden van
den arrestant. Tegen de verzetplegerS
is procesverbaal opgemaakt
Dc enkele nachten strenge vorst, die
hel laatst der vorige week kenmerkte,
heeft dc ondergeloopen weilanden in
kleine ijsvlakten herschapen en de jeugd
heeft daarvan geprofiteerd door gisteren
de schaatsen onder 1e binden De pret is
echter van korten duur geweest cn de
vorst heeft zich doen kennen als een
kwaad weer-vorslje. De regen van van-
g heeft vooral de jeugd bitter te
leurgesteld
- ~o~~
Uit Vlissingen.
- Voor de afdeclingen Vlissingen van
den Natfonalen Bond van Handels- on
Kantoorbedienden „Mercurius" iS Zater
dag in het Concertgebouw aldaar als
spreker opgetreden de heer II. C. Snel,
lid van liet hoofdbestuur van genoemden
Bond. De heer Snel heeft in een heldere
en duidelijke toespraak krachtig propa
ganda gemaakt voor hel doel van „Mer
curius" Door mej. J. E Kroest declamar
trice uit Zaandijk, werd na de rede van
den heer Snel een zestal voordrachten ge
houden, welke zeer in den smaak vielen
en medewerkten om hel nuttig effect van
den propaganda-avond te helpen verhoo-
gen.
Te Vlissingen zijn gearriveerd
8 nieuwe wagens van de S.S., bestemd
lot vervoer van - gezuiverde petroleum!
van de American Petroleum and Asphalt
Comp aldaar. De inhoud van iedereu
wagen is 17000 liter
Tentoonstelling var
R y l li m i s c li e Kunst
Wij zullen niet probeeren een verkla
ring te geven van hel werk door het „Bu
reau voor Rylhmische Kunst" ingezonden
op de nu in St. Joris al hier gehouden
tentoonstelling van dc Vereeniging Voor
de Kunst" Wé zijn daar niet toe m
staal.
De inzenders schreven als motto op
hun catalogus: „De Rythmische Kunst
is een beelding der Liefde. Zij js het le
vende uil de Kunst van alle tijden
Maar voor ons is dal nog een woord
gebleven De laal-in-beeld door deze lee-
kenaars gebruikt hopen we te leeren ken
nen bij de morgenavond door den heer
Alb A PJasschaerl te houden lezing
'Maar voor "t oogenblik staan we nog
«iet begrijpend voor deze r visionaire er
ken ingen" en „zieningen' We vermoe
den bij sommigen wel de bedoeling maar
hel blijft een vermoeden
Dat beleekeul natuurlijk nog geen ver-
oordeeling. De symbolische leekeningen
van Toorop hadden ook een verklaring
noodig
En als we nu dit werk, altliaus de groor
le leekeningeu beschouwen als leeken-
werk dan moet ten volte erkend wor
den dat ze iin opzet, in harmonie van licht
en. donker, een grooie bekoring hebben
voor het oog. We kunnen niet verklaren
waarom het Kristal der ziel zooveel
koppen op dal in alle richtingen gé-
barsten ruw steenoppervlak vertoont,
maar als tee kening is het mooi We
weten ook niet wat de „Tempel dei-
genade voorstelt We vermoeden een
overhellenden toren, gcteckend als ruw
gebeiteld in een oneffen doorbroken rots-
vlak Maar geteekend is 'tgoed. Heet mooi
oolc de bleeke chrisluskop uitkomend uit
een donkeren achtergrond, al weten wij
niet waarom dit stuk „Johannes Christus"
is genoemd
In het beeld van leed, hangend tegen
de deur. is ontegenzeggelijk een smart-1
gevoel sterk uitgedrukt Maar het bij
werk is nog duister voor ons, evenals al
die menschenhoofden om hel vrouwen-
gelaal „Unna" In de „Hemelvaart" voelt
men den gang van de lijnen, al kunnen
wc de bedoeling niet verder vatten
Die oogbekoring misten we bij de
meeste kleine pen-teekeningen. De wiif-
war van kleuren en lijnen kunnen we
moeilijk volgen cn niet ontraadselen.
Daarentegen zijn er bij de potloodteeke-
ningen weer verscheidene, die heel ge
voelig gedaan zijn.
Maar 'tmooiste van de heele tentoon
stelling was voor ons hel hoekje met
het gebrand glas, en in sommige der
teekeningen wordt ook veel verklaard
wanneer we ze beschouwen als ontwer
pen voor deze kunst.
Er zijn daar in dal hoekje twee heel
eenvoudige stukjes: een zeilschuitje op
zee, en een stoomboot op zee; geen rea
lisme, meer cubisme. Wat een pracht van
kleur in die eenvoudige tafereelen' Of
let eens op de sierlijke lijnen van „zeil
wedstrijd'. Ja, daarin is, met afwezigheid
van realistische uitbeelding, het essenti
eel? van zoo'n zeilwedstrijd, de vliegende
Ned II e r v Kerk
Beroepen te Driesum S C van Wijn
gaarden, cand te Zevenhuizen; te Lion
den '2c pred.pl.) Pli Peter, te Sirjans-
land 'Zte Göl'inchem K J v d Berg,
te Putten; te Bruchem en Kerkwijk J J
Timmer, cand 1e Utrecht: te Vriezenveen
J Ravcsloot, te Heukelum, te Woutersf-
woude J van Apeldoorn, te Sebaldé-
buren (Gr t
Aangenomen naai' Workum A A Döns-
zeJmann, Ie Varik
Bedankt voor Bleiswijk (toez p
Kruyt, te Gouderak; voor de Klim O J
H. Huygens, cand te S Gravenhage
Gercf. Kerken.
Aangenomen naai' Wolvega H Meur
link, te Hendrilc-Ido-Ambacht
Bedankt voor 's Gravenmoer J W
Esselink, te Wateringen
HANDEL EN NIJVERHEID
- Omtrent de door de Zeeuwscb-
Vlaamsche Tramweg Mij. uitgeschreven
obligalieleening (twee series ad f 200 000
van een leening tot hoogstens f 900.000
a 5 pet meldt men ons dat daarop in
Zeeuwsch Vlaanderen zeer veel is inge
schreven zoodal verwacht mag worden
dat de twee eerste series geheel in
Zeeuwsch Vlaanderen zullen worden ge
plaatst
ONDERWIJS.
- De dames P Polderman en W
Schellinger leerling-verpleegsters in het
gasthuis te Middelburg, zijn voor hel ver
pleegster-examen geslaagd Door een on
duidelijke opgave was dit laatste in het
bericht in ons vorig nummer jnjuisl
vermeld.
LANDBOUW.
fn de Vrijdag jl gehouden bestuurs-
■gadering van de afd Zeeland van het
Nederl. Trekpaardenslamboek Belgisch
type, is in de vacature van wijlen den
heer G. A. Vors terman va u Oy en als sc-
relaris-penningmeester. tijdelijk voorzien
door hel benoemen van den heer J. B.
Becu-de Hullu, als waarnemend secreta
ris-penningmeester
Af deeling Middelburg Z L M,
(Vervolg.)
Reorganisatie-plan
In dc door den heer Z w a g e r m a n
over dal onderwerp gehouden rede wees
hij erop hoe verreweg hel grootste deel
van de inwoners van Zeeland hun .in
komsten vinden in de opbrengsten van
land- en tuinbouw Er zijn tal van vcrecni-
gingen, die de belangen van die personen
behartigen, waar tusschen een «and zou
moeten bestaan.
Men heeft tal van vereenigingen, ten
eersten die op hel gebied van coöperatie
enz., die veel belangstelling trekken, daar
zij direct voordeel doen zien. Minder po
pulair zijn die, waarvan liet belang min
der direct wordt gevoeld Een dezer is de
Landbouwmaalschappij en daarom moet
cr op gewezen worden dal versnipppe-
ring van krachten moet worden voorko
men De Maatschappij moet het verecni-
gingsleven bevorderen en het verband
tusschen de vereenigingen aanmoedigen.
Daarom is een zoo Sterk mogelijken band
daartusschen hoog noodig. Verder zijn er
tal van zaken, die op behandeling wach-
als het landbouwcrediet, het land
bouwonderwijs enz.
Wal heeft de oorlog niet een maïs*
werk verschaft Ook de Maatschappij heeft
tal van nuttig werk voor den landbouw
in dezen lijd verricht De inkomstenbeia-
ling maakte een centraal bureau voor de
boekhouding poodig Verder is noodig ccd
goed geredigeerd blad, dal voeling houdt
lusschen de landbouwers en hen op alle
gebied voorlicht En ook is noodig een
Zceuwsche vakorganisatie, die den land
bouwer bij de regeering en bij landelijke
organisaties vertegenwoordigt, bedoeld
zijn hel Xederlandsch Landbouwcomité
en dc Kon Ned Landbouwvereeniging
Noodzakelijk is versterking van de
Maatschappij, de organisatie moet werken
niet van boven naar beneden, maar /an
beneden naar boven, uit dat besef ont
stonden de bekende voorstellen tot statu
tenwijziging. 'Spr herinnert aan hetgeeu
hierover door de heeren Welle man en
Van den Rroek is aangevoerd Spr ij hel
met deze heeren eens, dat eene commis
sie moei onderzoeken, hoe het gebouw
dei' Maatschappij in de toekomst zal
moeten worden.
Voor alles is noodig een behoorlijk ont
wikkelde secretaris, die een landbouwop-
leiding heeft gehad, en die heel zijn
werkkracht geeft. Het moet zijn een hei r,
niet zooals die in Axel werd gedacht
maar een heer in den waren zin des
woords Een die studeert en rijn kennis
aan de landbouwers brengt Éen good
secretaris is beslist noodig, maar een rui
mere kas is ook noodig.
Er is f 3000 5 f 4000 meer noodig
Hel D. B stelt voor de contributie te ver-
hoogen van f 2 50 tot f 1 De heer Snij
ders uil Tholen stelt echter voor eene
verhooging der contributie naar verhou
ding van het aantal bebouwde H A Dit
laatste idee beveelt spr liet afdeelingsbe-
stuur en de leden aan Een grooie
landbouwer zal meer profitecren van hel
werken der Maatschappij dan een k! ïi-
nere.
Spreker schetst verder hoe men zich
het secretariaat denkt
De secretaris zal in een te stichten land-
bouwhuis der Maatschappij wonen en
werken Hij zal zijn hoofdwerk vinden in
hel voeren der correspondentie, het lei
den van de redactie van ,iet Weekblad
en hel bestudeeren en behartigen van al^d
landbouwbelangen
Spr verdedigt verder het opdragen van
meerdere andere secretariaten op land
bouwgebied aan den secretaris Tegen
over ariderer zienswijze plaatst spreker,
dat de secretaris in bedoelde commissies
cn vereenigingen niet zal zijn de stuw
kracht, maar de administrateur want
deze commissies kunnen met nel oog
op hun financiën geen afzonderlijk be
zoldigd secretariaat bekostigen Door de
vereeniging van alles in één bureau zal
ook de naam en het prestige der Maat
schappij verhoogd worden.
Voer tie landbouwers zou hel makkelijk
zijn als alles in één huis is. en zij zich
voor alles lol denzelfden persoon kun
nen wenden
Spr maakt een uitzondering voor de
keuringscommissie voor de paarden
Spr geeft de volgende beduiten aau
de afdeeling in overweging
lo De leden der afdeeling Middel
burg der Z L. M achten deze maat
schappij hel aangewezen lichaam om hun
algemeene vakbelangen te behartigen Zé
erkennen de groote voordeden dn. bij
krachtige werkzaamheid der maatschappij
daaruit voor hen kunnen voortvloeien
2 De instelling van een secretariaat
in het centrum der provincie, waaraan
zooveel mogelijk secretariaten van an
dere commissies en vereenigingen die in
Zeeland landbouwbelangen behartigen,
worden verbonden, wordt noodzakelijk
geacht
Dc secretaris moet zijn een per
soon met behoorlijk algemeene ontwikke
ling en van goede Landbouwkundige op
leiding Hij magm geen bij-betrekkingen
■ervullen cn ontvangt eene bezoldiging
als door het Dag bestuur in de begroe
ting ontworpen
Do conlributie-verhooging wordt
noodzakelijk geacht en voorgesteld wordt
in de hoofdbesluursvergadering het auu-
ncmen van een regeling al» ontworpen"
door den heer Snijders te steunen
De voorgestelde statutenwijziging
wordt uitgesteld en de hoofdbestuurs-
vergadcring benoemt een commissie die
oorstellen voor statuten-wijziging ont
werpt
Het eerste deel dezer conclusies werd
zonder discussie of stemming aingend-
racn
Het tweede deel lokte direct discussier
