MIDDELBURfiSCHE COURANT
138* Jaargang
ma
Vrijdag
19 November.
Kameroverzicht.
BINNENLAND.
FEUILLETON.
OE WELDOENSTER, i
Uit Stad es Provincie.
273
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondermg van Zon- en Feeetdagea,
Prijs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in
Nederland franco p. p. f 1.25.
Afzonderlijke nummers kosten 5 oent.
Advertentiën k 20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dooft» en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1,50
elke regel meer 21) cent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats
die zij innemen.
4eS>" Advertenties vóór één nor te bezorgen.
Tweede Kamer.
Zitting van Donderdag.
,.lk begrijp wel dal het moeilijkecis
in een korte rede veel te ze-agen,,
dan in een lange rede weinig." zoo
verzuchtte de voorzitter,, tot groot
amusement der Kamer, Loen hij waar
schuwend wees op 't groote aanla! nog
ingeschreven sprekers De heer S c li e u-
rer was juist aan hel w ord geweest eu
had in een lange rede een onnoeme
lijk aantal vraagstukken overhoop ge
haald. En dat bracht den voorzitter blijk
baar tol de sombere voorspelling dat
hel de Kamer, als ze op deze wijze vooi i-
ging, zelfs in Februari niet zou lukken
met deze begrooting klaar te komen. Be
perking dus „eenigermate, zoo mogelijk
veel." "i
\\'e gelooven dal liet geholpen heeft,
want inplaats van de „vele" ingeschre
ven sprekers voerden er nog,maar vier
het woord, en toen kwam reeds de Mi
nister aan de beurt.
Van die vier nog voorafgaande rede
voeringen was de belangrijkste die va
den heer Bos Ook deze bracht den af-
tvedenden gouverneur generaal hukle,
vooral voor hetgeen hij in het laalsie jaar
heefl gedaan. En daarbij ging deze .-pie
ker in op de thans allerwege bij de
anti-revólulionpairen te vinden bewering
dat nu door die hulde, dc kritiek op den
heer Idenburg in 1913 uitgeoefend, oug>
niotiveèrd zou zijn gebleken. Men vergoot,
zei liij, dal er een periode is geweest
waarin de linkerzijde zich niet met hel
beleid van den heer Idenburg kon vei-
eénigeu, n 1. door zijn toenmalige houding
tegenover onderwijs en zending
Omtrent den nieuwen gouverneur-geue-
laa! vroeg spr wat de bedoeling is van
diens benoeming Zal die alleen de leiding
hebben zonder zelf actief op te treden?
Eindelijk verdedigde hij legen den heer
Bogaardl dc ethische politiek, die hij
kwalifieerde als de politiek w mrdoor
Indiê lol zelfstandig rijk wordt opge
voed En daarbij zal juist de decentralisa
tie gunstig werken
Hel centraal bestuur zal daarbij een
zware taak blijven, vervullen. Iïet zal
nieuwe gebieden moeten openen; ha
vens aanleggen, groote staatsbedrijven
ondernemen Daarbij wil spr. oe pol'lick
van de open- 'deur behouden. Hieraan
hecht hij de grootste waarde, méér zelte
dan aan versterking der defensie, liet
rijk zal op den duur zich zelf moeten ver
dedigen, want het lijkt spr. onmogelijk
dat ons landje hier van hiei uit in staat
zou zijn onze koloniën te verdedigen.
Van de drie overige sprekers vermel
den we dol de heeren Gerhard en
Otto de onderwijskwestie .bespraken,
en dal de heer Boiss'evain verschil
lende wenken gaf tol vermeerderiug van
de bronnen van inkomsten, vooral door
ontginning van de schatten-in den bodem
Dé M i n i s t e r v a n K o 1 o n i n heeft
in hel begin van zijn antwoord (heden
gaat hij voort, het allereerst gehad over
den nieuwen gouverneur-generaal, ech
ter zonder veel nieuws op te merken
De regeering, zoo zei hij, heeft ernSttg
gewikt en gewogen wien zii dezen ge
wichtigen post zou toevertrouwen Zij
meent in den heer Van Limburg Slyrurn
den man te zien, die door zijn groote
geestesgaven en de van hem te koesteven
verwachtingen de rechte mail '.al zijn
op de rechte plaats.
De heer Van Limburg Slirum hoert
zich volkomen vereenigd mei het ko
loniaal programma van dezen minister op
hel gebied van zelfbestuur, defensie, on
derwijs en economische ontwikkeling en
heeft verklaard, dat het hem een groote
eer zou zijn die denkbeelden uit te voe
ren. Door zijn reizen in het Oosten' en
zijn verblijf in Turkije is hij volkomen
op de hoogte van tal van staatsrechtelijke
vraagstukken, die zich in Indiê kunnen
'voordoen.
Hel denkbeeld van een luilenant-gouv -
generaal naast den titularis1, had de
minister wel overwogen maar als ouge-
wenschl op zij geschoven. Zoo n decora
tieve figuur zonder beteekenis hebben
we ééns gehad, en 'de minister ver.angde
niet naar een herhaling.
Van gewicht was de van deze plaats
gegeven oe vestiging van de meedöeling
dal de gouverneur-generaal en dë minis
ter thans niet vrij met elkander in cij
fers kunnen telegrafecren. Dat moet in
hel Fransch of Engels'ch geschieden m
volle woorden. Daaraan valt niets te do :n,
wani dit is vastgesteld bij tracta.il Ook
onze regeering heeft het gebruik van
codewoorden of cijfers in het Indisch
telegrafisch verkeer verboden.
Dat de Minister tegenover den heer
Boogaard de ethische politiek en decen
tralisatie in bescherming nam, ligt voor
de hand.
En. het slot van 's Minister rede voor
dién dag was een verklaring over zijn
houding inzake de facultatieïstelling van
het godsdienstonderwijs op de bijzondere
scholen.
Ei.i de discussie in de Eerste Kamér
met den heer Colijn liep het hoofdzake
lijk over de vraag op welke scholen de
facullaliefstelling zou worden toegepast
Dc Minister heeft in de Tweede Kamér
betoogd, dal als op een zekere plaats
ieder een school van zijn richting zou
kunnen vinden, er geen sprake zou zijn
van facultatiefstelling en voorts, dat ver
kregen rechten zouden worden gehand
haafd Voor reeds gesubsidieerde C'ri >-
telijkc scholen zou de eiSch van faculta
tiefstelling dus niet worden gesteld. In
den loop van 1914 heeft de Minister uil
Indië nu een gewijzigd ontwerp-oiuto'a-
nanlie ontvangen, waarop hij machtiging
heeft verleend haai- vast te stellen. Toen
de Minister met den heer Colijn over de
zaak debatteerde, meende hij, dal die or-
donnantie reeds wast afgekondigd --.i dat
daarin alleen sprake was van dispensatie
van den eisch, maar niet van het hand
haven van verkregen rechten. Inlussche.)
is een anderp ordonnantie vastgesteld,
daar tegen, de oorspronkelijke staats
rechterlijke bezwaren bleken te bësbiau
Dc regcering blijft in elk geval thans
volkomen bevoegd naast <Üe bijzondere
scholen openbare op te richten
door dé flehrijfeter vaa
Elizabeth and hér German Gardten".
«8).
Zij deed de deur open en de rimpels
verdwenen in eens vanzelf uit haar v or
hcofd, want hier ten minste heers'chte or
de Hier waren geen bezwaren gewast
over schellen,, kofferriemen of over Ma
rie De koffers waren zonder hulp v.in
een andei opengedaan en uitgepakt en j
loen Anna binnenkwam was de inhoud
weggelegd en Fraul. Kuhrauber zat .gewas-
schei: en gekapt met een Zondags:he
blouse aan in een gemakkelijlcen Stoel
voor het raam in een Doek verdiept
Voldoening stond duidelijk op haar ge
zicht geschreven; tevredenheid sprak uit
iedere vadsige lijn van haar houding
Toen zij Anna zag stond zij op, maakte
een buiging en haar gezicht traalde
Deze. vreugdestralen werden dadelijk
weerkaatst op Anna's1 gezicht en zij ke
ken elkaar strhlend aan.
„Welnu?' vroeg Anna, die zich vol
maakt op haar gemak voelde met dit lid
van hel drietal. „Voelt ge u gelukkig?"
Fraulein Kuhrauber bloosde en Straal
de meer dan ooit. Zij was veel minder
verlegen voor Anna 'dan voor die twee
vrcnselijke adelijke Damen, haar reisge-
ipooten, maar veel le praten had zij
nooit gehad. Zij had een peinzend leven
geleid, want de onzekerheid van haar po
sitie had haar gemoedsrust zelden ver
stoord Had zij niet een uitstekende di
gestie en een vas't gelooi" dat de recht
vaardigen, waartoe zij behoorde, nooit
verlaten zouden worden? En zijn ditni'l
de eerste voorwaarden van geluk'7 .la in
derdaad Al ontbreekt al het andere, deze
twee bestanddeelen op zich zelf zijn vol
doende voor de bereiding van een 7eer
smakelijk leven
„Heeft u al een interessant hoek ge
vonden?" vroe'g Anna, verheugd dat de
letterkundige voortbrengselen, die /-ij met
zooveel zorg had uitgekozen dadelijk
in den smaak vielen Zij nam het op om
te zien wal hel was, maar legde het we -r
haastig neer, want hel was hel kookboek
„Ik lees veel merkte Früléin Kuhrau
ber op
„Ja 7 Een fljkkering van hoop herleef
de in Anna's hart Misschien was het
kookhoek bij ongeluk opgenomen.
„Ik ken meer dan honderd recepten
alleen van zoete schoteltjes 'uil mijn
hoofd."
„Werkelijk?" zei Anna "De opflikkering
verdoofde
„U kunt dus begrijpen, wat een groot,
aantal boeken ik gelezen heb
DL BALIJE VAN UTRECHT
In Mei zijn, zooals men zich herin
neren zal o. a. door den heer De Stuors
aan den Min. van Justitie eenige vragen
gesteld (Over de Duitsche Balije van
Utrecht, evenals door den heer Van
Idsinga De Minister antwoordde dat die
vragen uiteraard tol een omvangrijk on
derzoek aanleiding zouden 'geven. Als
dat beëindigd was zou hij antwoord ge
ven.
Den zesden Nov. jl. heeft echter de
heer De Stuers opgemerkt, dat hem op
sommige dier vragen, speciaal nog eens
genoemd, terstond antwoord kon wor
den gegeven, de anderen tot later uit
stellend 1
De Minister heeft nu op die Vragen ge
antwoord en daaruit blijkt het volgende
Een door den Koning goedgekeurd da-
tuut of reglement bestaal niet. Door de
regcering werd een ontwerp-reglemcn 1
van 25 Mei 1825 voor notificatie aange
nomen.
Het regeeringstpezicht op de uitvoe
ring van de wet van 8 Augustus 1815,
no. 55, heeft zich van af het herstel dei-
Orde bepaald tot de goedkeuring en vi
seering der kwartierstaten, lot de ugre-
atie van gedane benoemingen en toelatin
gen, enz.
Om in de Orde te worden opgeno-.
men wordt van regeeringswege geëisclit
het bezit van vier „meer dan twee eeu
wen oud-adellijke en irreprochabele kwar
tieren, niet besmet met bastaardy", een
eisch, welke voor zoover historisch be
kend, steeds is gesteld, en sedert het her
stel der Orde in 1815 altijd door het
gezag als noodzakelijk is aangenomen.
Sinds 1815 heeft er geen aanleiding
bestaan naar de godsdienstige belijdenis
van de houders dier kwartieren een on
derzoek! n te stellen, vermits, voor zoo
ver bekend, geen andere Edei-F\ped-
tauten dan die lot de Hervormde Kerk
behoorden, zich tot goedkeuring en vi
seering van kwartierstaat of agreatie
hebben aangemeld
De Land-Commandeur en drie dei-
Commandeurs de co-adjutor hieronder
begrepen zijn Nederlanders. Van dc
overige zeven Commandeurs oezilten 6
de (Duitsche nationaliteit; de zevend®
is Oostenrijker.
Omtrent de vraag hoeveel in 1912 en
'13 uit de kas der orde is1 uilgekeeid aan
Landcommandeur, co-adjutor en eik dei-
commandeurs, en hoeveel van liefdadig
heid, antwoordt de Minister:
„De noodige inlichtingen zijn, ie ge
lijk met andere gegevens van histon-
schen en ïeitelijken aard, schriftelijk aan
de Balije gevraagd.
Dc in afwachting van hel volledige
antwoord ,i ontvangen gegevens worden
hierbij' ter kennisneming overgelegd."
r' z dat ze niet mee gedrukt zijn
maar voor de Kamerleden ter inzage
liggen.
NEDERLAND EN DE OORLOG.
Distributie raapolie
De minister van L N. en H heeft tol
de burgemeesters een circulaire gericht
betreffende dc distributie vaii raapolie.
Belanghebbenden verwijzen wij naar
de St cl van lieden.
Turfstrooisel en Turf.
Met het oog op de enorme prijsstijging
van turfstrooisel wegens den grooteu uit
voer r.nar hel buitenland, besloot het
hoofdbestuur der Overijselsche Land-
bouw-Maalschappij, de regeering te ver
zoeken, een uitvoerverbod op turfstrooi
sel en turf uit te vaardigen
„Hier zijn er nog verscheidene, die u
lezen kimt
..Ach ja, ach ja', zei Fraulein lvulik
rfiuber mol een twijfelacntigen blik naar
de boekenplank, „maar men moet er niet
le veel tijd mee verkwisten er zijn an
dere dingen noodig in liet leven. Tic lees
alleen nuttige boeken.
„Nu dal is zeer prijzenswaardig ant
woordde Anna glimlachend. „Als u zoo
veel van kookboeken houdt, dan moet ik
er u wat meer bezorgen."
„Hoe vriendelijk van u hoe bijzon
der vriendelijk!" zei de Fraulein en zij
zag het bekoorlijke persoontje voor haar
aan met hartelijke bewondering en dank
baarheid „Wat een mooie kamer ik
kan er niet genoeg naar kijken. Ik kan
niet gelooven, dat die kamer waarlijk
voor mij is - voor mij om m te slapen
en naar toe te gaan als ik ér maar lust' in
heb Waar heb ik dat alles toch mee ver
diend
Ja, wet had zij eigenlijk gedaan? Zij
was niet eens ongelukkig geweest, of-1
schoon zij natuurlijk ruimschoots gelegen
heid had gehad om dal le wezen, van de
eene belrekkiug naar de andere gezon
den, vin de eene verontwaardigde Ifaus"-
frau naar de andere, van het oogenblik
af aan. dat zij van school gegaan was.
Maar Anna, overtuigd, dat zij haar had
opge': ven uit de diepten van onuit
sprekelijke wanhoop, was zeer verheugd
Uit Middelburg
Op uitnoodiging der Vereen, voor
Vreemdelingenverkeer en „Xehalenuia"
zal de lieer D. J. van der Ven uit Arnhem
begin December alhier een lezing met
lichtbeelden houden over torens en klok
kenspelen
UitVlissiogen.
Met ingang van 16 dezer is benoemd
Lol bureel-ambtenaar bij 's Rijks Water
staat de hoc.- .T A. Berger te Middelburg.
Hem is V lis sin gen als .standplaats
aangewezen
Hedenmiddag half drie is de mail
boot „Prinses Juliana" uil Engeland te
Vlissingen a ingekomen. Op den gewonen
tijd wordt ook de „Oranje Nassau" ver
wacht.
Morgenochtend zal nu weder een mail
boot van Vlissingen vertrekken-
- Ten nadeele van de Belgische vluch
telinge Rosa Segers, wonende te Antwer
pen, tijdelijk verblijvende te Vlissin
gen, zijn uil een mand welke van sGra-
venhage via Vlissingen naar Engeland is
rzondre, een aantal gouden en zilveren
sieraden outvreemd
o
Uit Walcheren.
- Tusschen de Eendenkooi (het Slikket-
bosch) cn de Oranjezon zijn Woensdagr
avond n g drie Engelsche mijnen komen
aandrijven, zoodal hun aantal Lusschen
den ijzeren vuurtoren en Oranjezon nu
6 bedraagt.
UitZald-Beveland
- De heer E C van Dissel te Goes
heeft ontslag aangevraagd als lid van de
Commissie van toezicht op het Jager
onderwijs -ldaav
Gisteren vergaderde de gemeente
raad van K ape lie. Hij benoemde tot
onderwijzeres mej. C. de Vos te Wemel-
dmge: verhoogde het tractement van bur
gemeester en secretaris met 150 gulden,
verhoogde liet tractement der onderwij
zers met 75 gulden
over deze woorden „Spreek niet van ver
dienen Zei ze vriendelijk, ,,u heeft zulk
een leven gehad, dat het niet meer dan
rechtvaardig en billijk zou wezen als u nu
de volgende vijftig jaren onafgebroken
gelukkig wordt
Fraulein Kuhrauber hechtte zoo vol
komen haar goedkeuring aan deze ge
voelens. dal zij Anna's hand vatte en vu
rig .kuste. Anna lachte, terwijl dit ge
schiedde, en haar oogen klaarden op Zij
had «een dankbaarheid verlangd; maar
nu ze haar geschonken werd. was liet
toch zeer aanmoedigend en /.eer ver
warmend Zij sloeg haar arm onwillekeu
rig om de hals der Fralein en kuste haar,
en T' was feitelijk de eerste kus die dezje
dame ooft ontvangen had, want de non
chalante omhelzingen van onwillig-plicht-
matige tantes kunnen nauwelijks met dien
v» it-ndelijken naam bestempeld worden
j En Anna zei met ëerr gelukkig lachje
I „Ziezoo, nu zullen we voor altijd vrien-
linnen zijn Kom laten wij naar beneden
gaan. Dal was de bel voor het souper"
En amen gingen zij de trap af cn ver
schenen op den drempel van de zitkamer,
aura in arm, alsof zij elkaar al jaren had
den liefgehad.
,,'l Is of ze tweelingen zijn", momV-
peldc de barones lol Frau von Treumann,
die ln'j wijze van antwoord even den
<enen schouder ophaalde
(Wior at Té«Y«If
U 11 Noord-Bereland
Men meldt ons uit 'Wissen-
k e r k e
Bij nader onderzoek is gebleken, dafl
het bericht omtrent, het gisteren aan dep
zeedijk van den Vlietepolder aangespoel
de lijk nog eenige aanvulling behoeft
Hel lijk droeg, zeer gehavend een fla
nellen hemd, gebreide grijze onderbroek
en borstrok, op de kruin was nog een
vlok zwart haar aanwezig; de gouden ring
vertoonde de inscriptie ..Din Marie 14.4
1908" liet is gekist en op 'l kerkhof be
graven
In de Woensdag door het Nutsde<-
parlement Noord-Beveland gehouden ver
gadering te Cortgenc werd bij de
goedkeuring der begroeting om de wen-
sclieJijkheid uitgesproken, dat naburige
departementen samenwerken bij het uit-
roodigen van sprekers, waardoor allicht
vermindering van kosten kon verkregen
worden
Blijkens de mededeelingen van hel be
stuur was er aan de bibliotheek heel wat
te verbeteren Besloten werd in de eer
ste pla ts de losgeraakte boeken te doen
innaaien, de verouderde boeken aan do
nutscommissie ad hoe le verzondenlol
St. Nicolaas af te wachten wat oil de
particuliere bibliotheken der leden aan
de Nidsbibliolheek zou worden afgestaan
en daarna een nieuwen catalogus te doen
drukken, die voor den koslenden prijs
dc lezers zou worden uitgereikt, ter
wijl geen ander leesgeld zou worden ge
heven
Als werkplan voor 'I komende seizoen
werd goedgevonden, dat op de eerstvol
gende vergadering, le Wissenkerke te
houden, do heer Abr. Maas een cursus
in spalwerk zal geven; de tweede te Co-
Jijnsp'aal, zou op nader te bepalen wijze
worden gevuld, terwijl op de derde, le
Cci-tgone de lieer M. C Maas zal optre
den
-o
Uit Zeeuwsch-VIaanderen O. D.
Onder Sluis kwam een Duitsch
officier in burgerklceren de Nederland-
scne grens over Hij zal zich inschepen,
naar Amerika
KERKNIEUWS.
- Gisterenavond had alhier de ver
kiezing plaats ,van drie notabelen der
Ned Hérv. Kerk wegens periodieke af
treding van de heeren A de Needing, H
R. Struve en P A F de Wijs De confcs-
sioneele kiesyereeniging „Schrift en Be
lijdenis had'de drie aflredcnden candi-
daal gesteld, de ethische kiesvereniging
„De Naam des Heeren is een sterke to
ren" steunde deze candidal uren, terwijl
de kiesvereniging voor evenredige verte
genwoordiging „De Ned Herv Kerk"
gesteld had de hoeren J Ilackenberg, jhr
A A van Teijlingen en W. de Graaf
Uitgebracht werden 341 stemmen,
waarvan twee van onwaarde Dc volstrek
te meerderheid bedroeg dus 170. De
'heer de Neeling verkreeg 161, Struve 167.
Je Wijs 155, Hackenbei'g 174. van Teij
lingen 175 en de Graaf 168 stemmen. Ge
kozen zijn dus de heeren Ilackenberg en
van Teijlingen, terwijl herstemming moet
plaats hebben tusschen de heeren de
Graaf en Struve, welke herstemming vol
gens hel reglement binnen 14 dagen moet
geschieden Het is de eerste maal, dat
candidate» van evenredige vertegenwoor
diging tot notabelen worden gekoze.n
De herslemming is gesteld op Woens
dag 1 Dec. v Jïj
Benoemd tot ouderling bij de Ned
Herv. Gem. te Poortvliet, de heer
W A van de Velde, in plaats van den
lic&r M A. Geuze, die niet meer in aan
merking vvenschte te komen en herbe
noemd tot diaken de heer C P van
der Slikke.
Ned Herv. Kerk.
Beroepen te Barneveld, ds S Ronner,
te Waadingsveen
Bedankt voor Helium, A A van Wes-
sem, te Hiaura ca.; voor Melissant, K.
Kostelijk, hulppred te Uithuizen.
KUNST EN WETENSCHAPPEN.
De nieuw opgerichte f.oöp Ver-
ecniging „De Nederlandsche Opera" heeft
als eerste opvoering „De bruiloft van Fi
garo gegeven in het Paleis voor Volks
vlijt Le Amsterdam Mevr, Engelen—Set-
wing en de heer Coen Muller vervulden
de li ofdrollen