MIDDELRURGSGHE COURANT.
I* 270
138* jaargang
Dinsdag
16 November.-
Kameroverzicht.
«ïFNINLYN D.
Uit Stad en Provincis.
Ueee courant versehjjnfc d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- en Feaatdagen.
Prijs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen ia
Nederland franco p. p. f 1.25.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Advertentiën k 20 cent per regel. Bjj abonnement veel lager. Geboorte-, dood- e*
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50
elke regel uieer 21) cent. Reclames 40 cent per regel. Groote lettere naar de plaats
die zij innemen.
SK" Advertenties vóór één nnr te bezorgen.
Bij deze Courant behoort een Bijvoegsel.
Tweede Kamer.
Zitting van Maandag.
Staatsexploitatie i n D j a ra
ta i, dal is hel gewichtige besluit dat
gister in de Kamer gevallen is, door aan
neming van de molie-Albiirda, met de
geringe meerderheid van 37 legen 31
stemmen
Behalve de sociaal democraten s. ein
den vóór: de vrijzinnig democraten, tien
unie-liberalen, twee christelijk histori
sch en en zeven katholieken dus! alles
behalve een partij-stemming.
Dezê zeer gewichtige beslissing is niet
het minst uitgelokt door wal er bij de
openbare beraadslaging is aan het licht
gekomen over de macht van de Konink
lijke Petr Mij., en haar onderUeèlen,
zooals de Bataafsche er ooiv een is.
En daartoe heeft ook bijgedragen de
weinige bracht die uil de rede van den
Minister sprak, ten opzichte van het door
jallen erkende gevaar van den ui iclit
der koninklijke.
Die indruk was zoo sterk dat de hear
Boissevain, bij 't eerste deel van het
debat een van de personen die liet ont-
werp-eontract verdedigde, bij de replie
ken zei dal de rede van den Minister
o]) hem den indruk had gemaald, dat
de Minister zoo zeer onder den druk van
de macht der Koninklijke zit, dal hij daar
niet onder uit kan komén. Dit nu was
voor spr. reden om zich vóór de motie,-
Dc Meester te verklaren
Tot stemmen over deze motie is liet
trouwens niet gekomen, door de aanne
ming van de motie-Albarda, dc wenselis-
lijkheid uitsprekende van staatsexploita
tie.
Zeer opmerkelijk-was hel dat de neer
Boo ga ardt R IC. verklaarde, dat hij
ten einde trustvorming tegen te gaan, zoa
stemmen vóór de motie-Albarda jn zoo
deze verworpen wordt vóór de motie-De
Meester. Hel geldt hier voor spr. nie'
een algemeene uitspraak, maar alleen
ten aanzien van Djambi 1 Mocnt de mo
tie-De Meester verworpen woi den ,dan
zal hij tegen het wets-onlwerp stemmen
Trouwens de M i n i s t e r zeil wees
er op, dat zoo hel hem niet onsympa
thieke denkbeeld-De Meester Hnodezeg-
gingschap in hel beheer als aandeelhou
der in de exploiteerende maa schappij)
niet uilvoerbaar bleek, men toch op
staatsexploitatie moest aansturen.
En staatsexploitatie achtte de Minis
ter in <1 t geval bezwaarlijk omdat de dis
tributie zoo moeilijk is, en men z i toch
bij dc Koninklijke èn de Standard Oil
zou moeten terecht komen Boren -n
naar de kust vervoeren dal gaat wel voor
den slaat Maar dan komt het vervoeren
naar elders en bel verkoopen
Maai door de heeren Mendels en
Bos werd bestreden, dal die hioeüijkhc-
den zoo erg zouden zijn
Een zij-ahnwas van het principieels
debat was een rede van den beer Bou
rn e r, naar aanleiding van hel gereleveer
de feil dat de heer Gölijh na zijn minis
terschap dadelijk directeur der Bataak-
sclie i s geworden De heer Bcumer acnt-
te het gewenscht zijn partijgenoot wal
schoon te was'schen, eii daarbij tevens in
'l algemeen op te komen legen de be
wering van een corruptie-sfeer door de
Koninklijke in tndië geschapen, - een
verdediging die echter niev veel indruk
jnaakte.
Door de genomen beslissing gebeurt
er nu natuurlijk den eersten lijd iivDjam-
bi niets. Want voor zoo'n staatsexploitatie
zijn veel voorbereidingen noodig.
Polit:eke gevolgen zal de val van het re-
geeringsvoorslel wel niet hebben. Zoo
principieel had de Minister zich daaraan
-niet gehecht.
Ter. slotte nog de mededeeling da* da
avondzitting gepresideerd werd door den
heer Schaper.
REGEERINGSMEEDEEL1NGEN.
De Memorie van Antwoord is versche
nen op de alg. beschouwingen bij hel af-
deeling'onderzoek der Tweede Kamer
van de slaatsbegrooting
We halen hier onder de voornaamste
der daarin vervatte meedeeiingen en op
merkingen aan
Het politiek bestand.
De regeering heeft onder politiek be
stand begrepen, dat het thans zoo sterk
sprekend gevoel van saamhoorigheid zal
nopen tol onderlinge waardeering en ge-
matigheid.
Zij zal niet vergen dat leden der Ka
mer, enkel uil vrees voor politieke ver
wikkelingen, hun stem zullen «eve.i aan
maatregelen, die met hun politieke be
ginselen in strijd zijn. De regeering zal
echter, indien hare voorstellen niet de
instemming der Kamer mochten verwer
ven in ieder bijzonder gevar nebben ie
overwegen, op welke wijze de duobeie
Laak, die zij heeft le vervullen, de door
haar te volgen gedragslijn zal moeten
bepalen.
Grondwetsherziening en
Belastingplan
De regeering hoopt dat de voorstellen
ter herziening der grondwet met zooda-
njger. spoed zullen behandeld worden,
dal zij vóór het einde der loopende vier
jarige periode in eersten aanleg zijn af
gedaan.
Een gevaar voor dit hoofdpunt van hei
regeeringsprogram ligt li i. niet in
openbare behandeling van het'ontwerp
Ouderdomswet.
Maar bovendien moet op voorruïraing
in de financieele behoeften worden aan-
jgestuurd.
Macht de Kamer besluiten de inge
diende. belaslingontwerpen in apenbare
behandeling te doen volgen op die der,
voorstellen tot Grondwetsherziening, dan
is daartegen, ook met het oog op onzen
financieelen toestand geen bezwaar.
Anders zou het eyenwel zijn indien
de behandeling dier ontwerpen lot na
de totstandkoming der Grondwetsherzie
ning mocht worden uitgesteld
Dc financieele toestand is van dien,
aard, dat versterking van 's Rijks midden
len afgezien van de lasten van den
oorlogstoestand met omstreeks 3 0
millioen per jaar o n v e r w ij 1 d
noodzakelijk is Onder die .omstan
digheden kan van den Minister van Fi
nanciën niet verwacht worden, dat hij
zich verantwoord zou achten, het beheer
van' 's Rijks schatkist te blijven voeren,
indien hem die onverwijld noodzakelijke
versterking der middelen onthouden
werd. Feil uitstel, waardoor hij er niet op
zou kunnen rekenen, dal uiterlijk met
Mei 11)17 vam.de voorgestelde belastingen
er zooveel zouden zijn aangevuld, zou
hij niet in overeenstemming achten met
'hetgeen de financieele toestand van het
Rijk thans gebiedend eischt.
Hel behoeft daarbij wel niet te worden
gezegd, dal prijs gesteld wordt op be-
bandeling van liet ontwerp van wet hou
dende de grondslagen van het belasting
stelsel vóór de openbare behandeling
van bepaalde onderdoelen daarvan Kan
de Kamer daarna nog een deel der be
laslingontwerpen zóó tijdig behandelen,
dat op invoering dier wetten niet
later dan Mei 1917 is te rekenen, dan
zou de Minister van Financiën er zich
bij kunnen neerleggen, dat de behande
ling der overige belaslingontwerpen
lot na de totstandkoming der Grondwets
herziening werd verdaagd.
Vont stellen ,om met lijdelijke of deft-
p.iFcve terzijdestelling van liet ingediende
lattier stel van belaslingontwerpen, door
een lijdelijken noodmaatregel voor onkelc
jaren :n hel tekort te voorzien, zijp van
tann niet te wachten
Verzekeringswetten
Wa ir de Kamer reeds zulke omvang
rijke entwerpen zal hebben ter hand
te nemen, zal dc behandeling der voor
stellen tol herziening der Invaliditeit&-
en der Ziektewet en lol invoering eener
Organisatiewet ter vervanging van de
Raden wel, naar ook dezerzijds wordt in
gezien wel moeien wachten lol na de
lotsfan ll.oming der Grondwetsherziening.
Verdediging der economische
maatregelen,
De regeering verdedigt zich uitvoerig,
mei een beroep op het buitengewone
der btrdige tijdsomstandigheden, tegen
dc critiek op de door haar in verband
met die omstandigheden genomen maat
regelen. Gaf men zich beter, rekenschap
van de moeilijkheden, waarvoor de Re),
gccring zich gesteld ziel. men zou waar
schijnlijk de betrekkelijke welvaart, die
ons volk geniet, meer waardeeren en
beseffen, dat door verslapping van de
i regeeriugswerkzaamheid niet slechts een
of ander partieel belang zou schade lij
den. maar ernstige gevaren zouden ont
staan voor ons geheele economische le
ven Dat bij hel departement van Land
bouw, Nijverheid en Handel te veel wordt
gelet op de wenschen en klachten van
belanghebbenden en niet genoeg op de
belangen van het publiek, is een vol
strekt onjuiste en ongemoti
veerde grief.
GEDEELTELIJKE DEMOBILISATIE?
Blijkens de Memorie van Antwoord op
de algemeene beschouwingen bij het af-
deelingsonder/.oek der slaatsbegrooting
meent de regeering dat de oeconomische
en financieele bezwaren aan de indiensl-
houdmg van het geheele leger verbon
den, en waarop thans opnieuw en uit
voerig do aandacht is gevestigd, zóó voor
de hand liggen, dat men wel zal willen
aannemen, dal zij de aandacht der Re
geering niet zijn ontsnapt. Het zeer
groote gewicht dier bezwaren is door
haar geen oogenblik onderschat en zij
beseft ten volle dal dat gewicht toe
neemt, naarmate de oorlogstoestand lan
ger duurt.
De moeilijkheid, die is op te lossen,
wordt gedeeltelijk beheerscht door de
vraag op welke wijze en binnen hoeveel
tijd, indien een gedeelte der weer
macht naar huis wordt gezonden, we
der over hel geheel dier "macht zou
kunnen orden beschikt. Die vraag van
zuiver teclmischen aard is niet alleen
overwogen, maar de noodige maatrege
len zijn lol in kleine détails voorver-
schillende eventualiteiten uitgewerkt
Veel ernstiger is de vraag of de Re
geering met hel oog op den strategi-
schen toestand van ons leger en de
verplichtingen die de handhaving onzer
neutraliteit ons oplegt, de verantwoor
delijkheid voor een min of meer aan
zienlijke vermindering der dadelijk be
schikbare weermacht zou mogen aan
vaarden Een vergelijking met andere
landen kan ons daarbij weinig dienstig
zijn omdat de geografische en militaire
toestanden geheel anders zijn en omdat
de internationale politieke verhoudin
gen dier volleren groolendeels aan on
ze beoordeeling ontsnappen.
Dal "liet, ook bij gunstige internatio
nale verhoudingen risico medebrengt in
dien liet leger niet ieder oogenblik ten
volle paraat is, is wel niet twijfelach
tig. Tot dusver heeft de Regeering
gemeend niet meer risico te mogen
an vaarden dan ook reeds thans aan de
gegeven verloven, waarvoor het aantal
n3ar verhouding tot de legersterkte ge
leidelijk is opgevoerd, verbonden is
Erkennend dat de bezwaren voor de natie
steeds toenemen, overweegt zij opnieuw
of en in hoeverre het mogelijk is nog
meer verlichting van den bestaande»
druk aan te brengen.
Openlijke besprekingen van de mo
tieven die de Regeering tot haar be
sluiten hebben geleid of in. de naaste
toekomst zullen leiden, acht zij met 's
lands belang niet overeen te brengen.
Hel xv,are trouwens te duchten dat deze
bespreking ons van het beoogde doel
zoude verwijderen. Ook in co mi té-genei-
raai zou de Regeering met onbelang
rijke terughouding moeten in acht ne
men Hel nut van zoodanige bespreking
ziet de Regeering nieL in. Mócht ech
ter de Kamer tot comité-generaal ber-
sluitcn, dan houdt de Regeering onder,
gemeld voorbehoud zich le barer be
schikking.
NOG GEEN UITSLUITING TE
HENGELO.
Gisl<r was het de dag, waarop men
verwachtte dat de aangekondigde uitslui
ting aan de drie groote bontweverijen zou,
ingaan Evenwel was er toch nog geen
definitieve beslissing te verwachten daar
de arbeidersorganisaties eerst heden
avond zouden vergaderen over het ant
woord aan de directies
De. 'beslissing is echter voorloopig nog
larger uitgesteld
Gister chlcnd en gistermiddag is er
bijna zonder ophouden ten raadhuizo
geconfereerd lusschen het gemecnlebia-
stuur. de textielfabrikanten en de leiders
der arbeiders. Hoe het resultaat daarvan
is werd nog niet vermeld, maar in ieder
geval is de uitsluiting uitgesteld tot de
volgende weck Maandagavond.
NEDERLAND EN DE OORLOG.
Nieuwe vluchtelingen
Onze correspondent te Ilulst meldt
ons dat sinds ecnige dagen bij het Steun
comité aldaar een sterk vergroote toe
loop van over de grens gekomen vluch
telingen is waar le nemen, t Zijn raee-
rendeels menschen van de naburige
grensgemeenten, die, bevreesd voor ge
brek aan levensmiddelen tijdens den win
ter een goed heenkomen en onderdak
zoeken op Nederlendschen bodem
Met het oog op ae geruchten van tal
rijke typhusgevalien in België denkt iren
er te Hulst sterk over alleen vluchtelin
gen in de barakken Ier doorzending op
te nemen, en ze vooraf geneeskundig te
laten onderzoeken
Vrijdag a.s, vertrekken wederom een
30 10-tal vluchtelingen naar het vlucht
oord Udcn.
Gebrek aan s po o r w e g m a te r i-
ail voor de groenten.
Naar hel Volk verneemt lijdt de voor
ziening van goedkoope groenten zeer on
der hel gebrek aan spoorwegmateriaal.
Groote hoeveelheden beschikbaar gestel
de producten slaan in weer en wind le
wachten -op verzending, terwijl in ver
schillende gemeenlen gebrek bestaat.
Reeds is geconfereerd mei den genera-
len stal om meer materiaal vrij te krij
gen Hopelijk mag hiervan resultaat wor
den verwacht.
De toepassing van het uitvoer
verbod van menschen
Dc heer J Mendels uit Amsterdam ver
telde aan liet Hand dal hij, op weg naar
Duitschland reeds met den trein in Nij
megen was. toen de marechaussees de
passen kwamen nazien De zijne was vol
komen in orde, maai' toch moest hij
uitstappen Hij moclil zijn reis niet vér
volgen. omdat hij geen „bewijs van koop
mansschip' bij zich had.
Hetzelfde lot trof nog eenige andere
heeren. Ze moesten weer terug om c(eii
of order] bewijs te krijgen dat zij geen
metaalbewerkers of iets dergelijks zijn.
ITc! Iland noemt een dergelijke belem
merende verkecrsbepaling hoogst onge-
wenscht, vooral wanneer zij gulke onver
wachte gevolgen heeft voor argelooze
reizigers Maar men is nu gewaarschuwd.
Uit Middelburg.
- Naar wij vernemen hopen de dames
directrices der Loterij van Vrouwelijke
handwerken en andere voorwerpen de
eerste week in Februari, die loterij we
derom le houden
Dit als herinnering en opwekking voor
degenen, die de loterij altijd met een
handwerk gelukkig maken en eenigen
tijd wenschen ter voorbereiding. Door
toevallige omstandigheden moet de lijst
iels later rondgezonden worden dan an
dere. jaren.
Gisteren is in de R. K. kerk alhier
de naamdag van koning Albert door
een plechtig Te Deum herdacht Do kerk
was propvol, want op weinige uitzonde
ringen na was de gansclie Belgische ko
lonie opgekomen om haar verkleefdheid
aan den heldhaftigen vorst te betuigen.
En mei hen de heer Goffart. consul-gene
raal van België en zijne echtgenoot^,
die aan den ingang der kerk werdén wel
kom gchcelen door twee vertegenwoor
digers van het Belg Comité voor Middel
burg Ook vele Nederlanders hadden er
aan gehouden blijken van belangstelling
le geven
Uit Vlissingen.
Dr herdenking van den naamdag
vn koning Albert werd gisterenavond
voortgezet met een vaderlandsch feest
in hel concertgebouw. De zaal was over
vol en er heerschte, zooals licht te be
grijpen is, een prettige opgewekte stem
ming Muziek, zang en toespraken wis
selden elkaar af en op spontane wijze,
wera ook dezen avond weder uiting ge
geven aan de gevoelens van dankbaar
heid en genegenheid voor bel Belgisch
vorstenpaar
Zondagmiddag is te Vlissingen
een mijn. aangespoeld nabij het Eiland
tcenover dc Dijkslraal, welke mijn dooi
de marine is onschadelijk gemaakt
VI. Ct
Hel de vorige week le Vlissingen
aangebrachte lijk van een Duitschen mi
litair, dat in vergevorderden staat van
ontbinding drijvende werd gevonden in
de Schelde, zal morgenochtend 10 uur
le Vlissingen met militaire eer worden
ter aarde besteld
Uit Walcheren.
- In de Zatei-dag gehouden raads-t
vergadering van Serooskcrke waren
tw\ e raadsleden afwezig met kennisge
ving, waarvan een wegens ongesteldheid
Uit het gesticht Vrederust le Bergeii op
Zoom was bericht dat de drie krank-
zinnicea Labruijère, Sinke en L Fransoo
die voir rekening van de gemeente zijn
opgenomen nog in denzelfden toestand
verkoelen
Bes.Sten werd de jaarwedde van juf
frouw Verton die de lessen geeft in|
handwerken, met f 20 te verhoogen
Arm den gemeente-veldwachter Zeis en
don gemeentebode Kesteloo werd iedler
een gratificatie van f 25 geschonken we
gens buitengewone werkzaamheden door
de inkwartiering in de gemeente
De aan de beurt van aftreding zijnde
leden ven de commissie van schoolver
zuim wérden allen herbenoemd
Naar aanleiding van de bekende circu
laire var Ged Staten werd de jaarwedde
van burgemeester en secretaris verhoogd
lot f 825, waarvoor goedkeuring zal ge
vraagd worden
Verleden week werd te Seroo s-
k i.r k e door een commissie uil beide
korkm-adeu, onder voorzitterschap van
ds. D Muller, een militair tehuis geopend
in de consistoriekamer der Herv kerk.
De dagen dat het geopend is geweest
getuigen dal er behoefte aan was, en
dal hel door de hier liggende soldaten op
prijs wordt gesteld; iederen avond is er
druk bezoek.
Het is een gezellige verwarmde en ver
lichte kamer met .goede lectuur en spelen
en goede consumptie vóór billijken prijs.
De wachtmeester A. Donkers uit Schie-
cfnm is de persoon die de leiding op zich
genomen heeft, geheel belangloos
De af cl Rittliein van 'lc vereen, tol
Chr. verzorging van krankz in Zeeland,
koos Maandagavond in de vacature-Kiehl
tol bestuurslid en tot voorzitter II A.
len Hove, Ned Herv, predikant In den
a.s. winter zal hel bestuur iemand doen
optreden in 't belang der vereeniging.
Naar aanleiding van de aanvraag om
steun voor den kerkbouw op „Vrederust"
werd besloten, dal ieder ingezetene van
Rillhem in de gelegenheid gesteld zal
worden voor dit doel te offeren De
bestuursleden „zullen elk een wijk voor
hunne rekening nemen om le collecteeren
met lijst of bus
De bewoners van kleine gemeenten,
die toch ook den duren prijs voor hun
dagelijksche behoeften moeten betalen,
zijn veelal vei stoken van goedkoope le
vensmiddelen en brandstoffen
Te R i 11 h c m is er echter, «loor de
activiteit \an een der winkeliers, ntf
ook rogeeringsspek lc bekomen tegen
den vastgestelden prijs Dat van die ge
legenheid op het dorp dankbaar gebruik
gemaakt wordt. Iaat zich begrijpen.
Uit Z ee u w s ch-Vlaan de re n O. D.
Bij gelegenheid van koning Alberts
naamdag werd in de R. K. Kerk le Aar-
el en burg eene solemneclc II. Mis op
gedragen, waarna een plechtig Te Deum
werd gezongen voor den koning
Te Sluis werd dien dag des mor
gens om elf uur een plechtig Te Deum
gezongen in de R K kerk
Velen woonden die plechtigheid bij.
KERKNIEUWS.
Ds B van den Berg, pred. bij ie
Chr Ger kerk te Vlissingen nam
Zondag, naar de Vlïss. Ct. meldt, afscheid
van zijn gemeente naai- aanleiding van
Handelingen 11 vs. 23 (laatste gedeelte)
Een der ouderlingen, de heer Potje-
wijd, dankte den vertrekkenden leeraar
voor al hetgeen hij gedurende zjja vier
jarig verblijf aldaar voor de gemeente
bad gedaan
In de Geref. Gemeente te T h o l e ij
werd Zondagmorgen ds A' Janssen, van
Barneveld, in zijn dienstwerk ingeleid
door ds Kersten van Ierseke, die naar
.aanleiding van 2 Kor. 5 19 een treffen
de predikatie hield. Des naVniddags ver-