HIDDELBIRGSCHE CODRAN
168" Jaargang
IMS
Vrijdag
12 November.
Kameroverzicht.
FEUILLETON.
m WELDOENSTER,
SUUirnia;:':.
Dit Stad an Pro¥incie.
S* 267.
i courant vereehrjut dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in
Nederland franco p. p. f 1.25.
i nummers kosten 5 cent.
Adrertentiën a 20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50
olke regel meer 21) cent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters mu«ï de plaate
die zij innemen.
HffiT Advertenties vóór één nar te bezorgen.
Tweede Kamer.
Zitting van Donderdag
De Kamer is tot Maandag verdaag!
zonder tol een beslissing le zijn gekomen
over de D j a m b i-concessie. Halverwege
in zijn rede is de Minister blijven steken,
omdat hel uur was geslagen voor 'iet
week-end van de Kamer We weten dus
nog niet volledig hoe hij over de zaken
denkt
En toch zal van zijn verklaringen veel
afhangen; dal bleek wel uit de ver-Kla
ringen van de overige sprekers van dezen
dag.
Natuurlijk niet wat den heer Men
dels betreft. Die had geen verdere in
lichtingen noodig als een onwrikbaar
voorstander van Staatsexploitatie. En voor
al een der argumenten van zijn beloog,
n! de noodzakelijkheid om een eind
te maken aan de overwegende positie van
de „Koninklijk", lichtte hij in een lange,
zeer rijk gedocumenteerde rede duide
lijk toe.
Hij zette nog eens uiteen, wat de meesf-
ten wel zullen geweten, dat de vKonink
lijke" zeli niets uitvoert, dat zij de hol
ding company" is van de andere maat
schappijen, die creaturen van haar zijn.
De Bataafsche exploiteert, de AngLo-SaJ
xon vervoert, de Asiatic heeft de distribu
tie en den handel. Maai- de Koninklijke
is na haar amalgamate met de Shell een
machtig lichaam geworden, dal met de
Roth'schild-groep is gelieerd voor de Rus
sische petroleum en die haar macht uit
strekt over Egypte, Venezuela, Roemenië.
De Bataafsche is geen aparte onderne
ming, die eigenlijk niets te maken heeft
'met dc Koninklijke. Bij haar oprichting
werden uitgegeven 5 aandeelen, elk van
16 millioen gülden, waarvan de Kornak-'
lijke er 3 nam en de Shell '2. Hel bestuur
bestaal uit de drie directeuren van de
Koninklijke, 3 commissarissen van de Ko
ninklijke en 3 van de Shell en een zeven1-
de lid, dat een Engelschman moet zijn.
Vervolgens ging de spr na op welke
wijze de invloed van de Koninklijke
gebleken was uit de handelingen van de
Indische x-egeering; hoe de bestuurs
ambtenaren meewerkten om aan haar
concessies te verschaffen; hoe de regee;
ring expedities uitrustte om voor de Ko
ninklijke ergens de „rust le herstellen".
Als de Koninklijke ergens1 wil boren, staan
de soldaten klaar.
Hel commissarisschap <vder maat
schappij schijnt groote aantrekkings
kracht te hebben voor staatslieden in
ruste Onder gouv.-generaal Van der
Wiijck vlogen de concessies aan de Ko
ninklijke als gebraden" duiven in den
mond. Toen hij aftrad werd hij dadelijk
commissaris der Koninklijke. En zob wer
den er meer namen genoemd.
Dat de lieer Pleijle (niet de Minister
van Koloniën, maar een neef) eenige)
maanden na diens optreden als minister
tot directeur der Bataafsche werd bei
noemd, is een merkwaardige coïncidentie
Ook de heer Colijn, werd na zijn minister
schap onmiddellijk directeur dier zelf
de maatschappij.
■door de Schrijfster van
„Elizabeth and her German Garden".
a—
63).
Glimlachend haalde zij de schouders
op, het is vreemd om te zeggen, maar
de gedachte dal Anna's behang bedor
ven zou wezen, amuseerde haar
Nooit was zij in een kamer geweest,
die niet deze eenige overeenkomst ver
toonde. Indien witkalk beneden de over
hand had en in Anna's speciale vertrek
ken zij had niet veroorloofd- dat de
slaapkamers der uitverkorenen gewitte
muren liregen Anna's .overdenkingen
hadden lot de slotsom geleid, dal deze
dames haar leven waarschijnlijk lot nu
toe hadden doorgebracht in naakte ver-
Irekken en dat zij evenzeer genieten zou
den van hel aanschouwen van vloerklce-
den, behangen muren, en opgevulde
stoelen als zij zelve genoot van den ge-
strengen aanblik van gewitte muren na
de kwistig versierde huizen van <le ja
ren harer jeugd Maar die netheid en
die weelde vervulde de barones slechts
mfel twijfel Zij stond midden in de ka
mer rond te kijken, toen zij de in
spectie-ronde had gedaan, en naar den
De heer Mendels zou- niet zeggen dat
er een sfeer van corruptie ia den zin v.ui
omkooperij door de Koninklijke veroor
zaakt wordt. Maai' het is wel een onge
zonde atmosfeer, die de ambtenaren
bederft. Waaneer zij eenvoudig maar cou
lant zijn, kunnen zij na liun aftreden ko
lossale posities krijgen.
De heer Bos zei met volkomen in
stemming de rede van derr heer Men-»
dels te hebben aangehoord. Hij was zelfs
overtuigd dat zulke maatschappijen in-
vloea op het staatsbestuur kunnen heb-
Deze spreker was niet bezorgd over
staatsexploitatie. Hij erkende wel dat er
bezwaren zijn. Maai* die waren er ook te
gen de pandhuisexploilalie en de opium
regie. En toch zijn die geslaagd.
Wie zou de petroleum niet gaarne van
den staat koopen? Plet zou wel kunnen
zijn. dat de petroleum-maatscliappijen
zfcb tegen den staat zouden verbinden,
maar de staal zou daarvoor toch waarlijk
niet behoeven le wijken Desnoods zou
de staat zelf de distributie op zich kun
nen nemen. Daarom zal men er ook wel
niet aan denken, het zo,o ver le laten
komen en zal men den staal wel niet no
pen, dat te doen.
Wat de heer De Meester wil, zou neer
komen op een associatie tusschen onz.-m
Staal en de Fransch-Engelscli-Nederland-
sche maatschappij, en Uil zou sprelc ;r
zeer vorkcerd vinden. Daarom is hij voor
de motie-Albarda.
Een heel andere meening kwam van
den heer van Bylandt. Zeker, deze
erkende dal de koninklijke bijna eei
staal in den staal is geworden, ën hij
keurde hel ook af dat staatslieden com
missarissen v/orden. Maar wal kan de re
geering daaraan doen? En moeten we er
niet frotsch op zijn, dat een der twee
groote wereldmaatschappijcn op pelro-
leumgfbied een Nederlandsche is'?
De spreker zou vóór het ontwerp stem
men. Voor petroleumkoopman achtte hij
den slaat niet geschikt, en met de motie-
de Meester was hij het wel principieel
qens, maar die kwam voor deze zaak te
laat
Do heer Boogaard! was voor liet
denkbeeld-De Meesier.
De heer F o c k achtte het voorgestelde
contract absoluut onaanneembaar, abso
luut onuitvoerbaar het zou aldoor pro
cessen uitlokken. Hij sluit zich aan bij de
motie-de Meester.
Do Minister verklaarde in bel eer
ste deel van zijn antwoord zeer sym
pathiek le slaan tegenover staatsexploi
tatie. Maar hij noemde het zeer moeilijk
in ieder geval uit te maken of die al dan
niet gewensclil is'.
In dit geval is de groote moeilijkheid
hoe men van hel product moet afkomen.
Er is gezegd, dal als1 men hel naar -de
kust voerde, de raffinadcursi het wel
zouden komen halen. Maar wie zijn Jat'
De. twee wereldorganisaties!, die dadelijk
de handen ineen zouden slaan, en de
regeering met haar olie zouden laten
zitten.' En aan het vervoer der olie per
schip naar elders, zjjn ook zeer groote
bezwaren verbonden.
Voor een contract als door den heer de
Meester geoppert voelt de Minister veel.
Maandag zullen we daar wel meer over
hoeren.
WATERSTAAT-KWESTIES.
Van de zeer vele vragen over zeer
vele onderwerpen bij het afdeelingson-
derzoek der Tweede Kamer gedaan, ha
len we enkelen naai- voren, waarbij wij
hier in 'l bijzonder belang hebben
Waarom kosLen de cal ami leuze
polders in Zeeland elk jaar even veel
gield?
Waarom wordt aan dc haven te
Breskens zooveel geld besteed?
Bij de wegen werd erop gewezen
dal ook in Zeeland bochten en gevaar
lijke hellingen zijn!
Zeer geklaagd werd over den t r ei-
nenloop In Duitschland was alles
meende men in orde.
prijs van alle dingen liad geraden, en
zo vroeg zich af, wie die miss Estcourt
toch wezen kon. Het zou een groote
teleurstelling geweest zijn voor Anna en
ze zou misschien mol tranen toe bewo
gen zijn geweest, indien zij geweten
had dal de kamer, die zij zelf zoo lief
vond, de barones alleen zonderling voor
kwam. Dc barones had alleen smaak voor
donkere en zware gordijnen en noten
houten tafels, waaraan ze in haar jaren
van voorspoed gewend was Zij vond
alles vreemd en zeer duur Waar
kwam al het geld vandaan voor deze
roekelooze meubüeering met sloffen en
kleuren, vaar men ieder vlekje opzien
kon Zij liet haar oogen gaan over de
boekenplanken boven de sclirijriafel
zij bad de Heine- en Maelerlinck-lcaraer
gekregen - en vroeg zich af waar al die
(boeken voor dienden Zij raakte ze
niet aan, zooals alle andere dingen,
want behalve nu en dan een romanne
tje, cn vrij geregeld een tijdschrift, waar
alle Duilschc vrouwen dol op zijn, de
Gartenlaube, las zij nooit
Op de schrijftafel lag een vloeiboek,
een mooi geborduurd ding, dat, zoo dui
delijk als een vloeiboek spreken kon,
verkondigde met hoe groote zorg hel
was uilgekozen; zij deed het open en
vond postpapier en couverten met het
gedrukte adres van Kleinwalde en haar
eigen monogram er op. Dit was een spe
PLAATSELIJKE BELASTINGEN.
Ir» verband met de voorgenomen her
ziening van de regeling der financieele
verhouding tusschen rijk en gemeente, "s
het de ministers van binnen landsclie za
ken en van financiën noodig gebleken,
eenige gegevens le verzamelen ter zake
van de opbrengst van de navolgende
plaatselijke belastingen volgens de ge
meenterekeningen van 1911
lo. de opcenten op de hoofdsom dor
personeele belasting
2o. de belasting naai" hel inkomen,
maar zonder mee te rekenen hen die
alleen wegens het beschikbaar houden
van een kantoor andere inrichting
orden aangeslagen;
3o. de belasting op de honden
4o. de de belasting op tooneelvertoo-
ningen en andere openbare vermakelijk
heden
5o. de rechten en loonen, bedoeld
in art. 238 der gemeentewet zonder daar-
tonder ie rekenen de betalingwelke
de gemeente eischt als "exploitante van
bedrijven, zooals gasfabrieken, eleelrici-
leilswerken, ondernemingen van vervoer
telefoon, waterleidingen, en evennvn de
betaling voor diensten, waartoe do ge
meente tijdelijk haar personeel ter be
schikking van particulieren steil
Eerstgenoemde minister heeft Ged. Sta
ten der provincie verzocht te bevorderen,
dat binnen korten termijn bedoelde ge
gevens door hun tusschenkomst zij», de
partement hebben bereikt.
NEDERLAND EN DE OORLOG.
Margarine
Men schrijft aan de N. R. Crt
Eigenaardig g&al het met de marga
rine, die vervoerd zonder geleide»
biljet in beslag wordt genomen van
de smokkelaars in Enschede cn Lonne-
ker. Deze margarine duizenden pon
den. wordt in waggons vervoerd bui
ciaal cadeautje van Anna, liet was een
kinderlijk genoegen geweest er dit bij
le voegen en het had haar zelf een be
spottelijk groot genoegen verschaft De
gelukkige inval, zooals zij het noemde,
was op een nacht bij liaai- opgekomen,
toen zij niet slapen kon en over haar
nieuwe vriendinnen lag te denken; zij
had toen getracht de smaak van de da
mes te ontdekken, door zich voor te
stellen, zooals men dat meer doet, in
haar plaals le zijn „Sonderbar", luid
de de opmerking van de barones; en zij
kwam tot hel besluit, dat liet bes
te wal zij doen kon, zou wezen te
schellen en le trachten nadere .informa
tie in te winnen omtrent miss Estcourt,
door liet kamermeisje te ondervragen
Zij schelde, en ging daarna heel
rechtop en slil op de sofa zitten, met
de handen gevouwen in den school;
en zij wachtte. Haar ziel was vol twij
fel Wie was die miss en wat waren
dc bewijzen, dat zij van goede afkomst
was, zooals zij' beweerde. Dat zij niet
zoo heel vroom was, wasi duidelijk;
want indien zij dat wel geweest was,
zou zij stellig een opmerking van gods-
dienstigen aard hebben gemaakt toen zij
de dames welkom heette in haar huis
Geen enkel dergelijk woord had zij geuit.
Zelfs geen toespeling, geen zucht, geen
blik ten hemel Toch had de predikant,
die de correspondentie begonnen was,
ten hel in staat van beleg verklaarde ge-
biea ,d. i tol builen de gemeente Lon-
neker in de richting van Hengelo en
daar voor risico van de eigenaars neerge
legd, alwaar de rechthebbenden het
hunne mogen terugnemen.
Iiej ligt voor de hand, dat daar heel
wat in verkeerde handen komt, omdat,
wijl de eigenaars niet bekend zijn, de
overheid niemand het eigendomsrecht
kan betwisten. Gisteravond gingen weer
twee wagenvrachten den Ilengeloschen
weg op, gevolgd door een aantal perso
nen, die zeker bij het afladen him slag
hebben geslagen
Uit Middelburg.
De St. Ct. van heden bevat de sta
tuten der N. V. „Huizen Exploitatie
Maatschappij Middelburg I.
Zij is gevestigd le Middelburg en heeft
ten doel liet verkrijgen, verkoopen, rui
len, verbouwen en verhuren van onroe
rende goederen en rechten.
De vennootschap wordt aangegaan voor
een tijdvak van ongeveer dertig jaren;
hel maatschappelijk kapitaal bedraagt tien
duizend gulden, verdeeld in honderd' aan
deden, elk groot honderd gulden.
De vennootschap wordt bestuurd door
een directeur, onder toezicht van een
commissaris.
Uit Walcheren.
Te Westkapelle zijn op het
Zuiderstrand 2 Duilsche mijnen aange
spoeld, één bij paalhoofd 26 en één
bij paaldhoord 27.
O
Uit Zuid-Beveland.
Gistere vond hield de Christelijke
Volksbond, afdeeling „Werkverschaffing'
te Goes, haar jaarlijkschc algeinecne
vergadering. De rekening 1911 1915, in
ontvang öp I 3801,19 en in uitgaaf
op f 3746,40, werd goedgekeurd.
De beide aftredende bestuursleden J.
A van Heel en Jos. Slieger, werden bij ac
clamatie als zoodanig herkozenin plaats
van dhr I. G J. Kakebeeke, die 'wegens
vertrek ontslag heeft genomen, werd de
heer W. Kakebeeke bij acclamatie be
noemd.
Uit de mededeelingen van het bestuur
en van de commissie tot werkverschaf
fing bleek, dat de „Werkverschaffing"
geheel aan haar doel beantwoordt, daar
een aanlal werkeloozen met manden en
bezems maken en kachelhout zagen, tegen
een matig loon worden bezig gehou
den. In 87 werkdagen werd aan 40
personen 1950 dagen werk verschaft.
Door de gladheid der straat is le>
Ierseke een 73jarige vrouw gerallen en
heeft daarbij een arm gebroken. Zij zal
het ongeval hoogstwaarschijnlijk te boven
komen.
U.it Tholea.
- Te Oud-Vossemcer en naar
ons verzekerd werd ook op andere plaat
sen in het eiland Tholen heerscht op
sommige stallen de „droes", onder de
paarden, een ziekte die den landbouwers
natuurlijk veel last veroorzaakt in den
drukken tijd van bietenvervoer en winter
landbewerking.
Gok deze week kwamen .te Sta
ve n i s s e weder zes puike regee-
ringsvarkens, die tegen den prijs van 46
cent per pond spoedig aan den man wa
ren gebracht. Behalve die hoeveelheid»
spek kwam hier ook door tusschenkomst
der regeering 800 pond puike natuurboter
die tegen den prijs van f 1,45 per K G
(behalve de transportkosten) aan de win
keliers geleverd wordt Wekelijks kan het
gemoonlcbestuur over een partij boter
beschikken.
Uit Zeeuwsch-Vlaan deren D.
Woensdag kwam een voerman uit
St. Ni colaas bij de grens te Kapelle-brug
om brood af te halen. De leidsels Van (zijn
paard geraakten verward in den elec-
trisclicn versperringsdraad. Bij zijne po
gingen om ze daaruit los te maken,
heeft hij zich de hpnden deerlijk ver
brand Dat de efectrische stroom opdat
tijdstip iets zwakker, was dan gewoon
lijk, voorkwam erger.
Naar aanleiding van hel desbetref
fend schrijven van Ged Staten is door
den gemeenteraad van B oschkapelle
mei algemeene stemmen het traktement
van burgemeester en van secretaris ge
bracht op f 725, ingaand op 1 Januari
1916, en zal dit op 1 Januari 1917 en op
1 Januari 1918 wegens dienstjaren 'el-
ken s met f 100 warden verhoogd,
Aan den gemeenteveldwachter werd
f 15 's jaars toegekend voor onderhoud
van. diens rijwiel.
KERKNIEUWS.
Het kiescollege van de Ned. Herv.
Kerk te Goes herkoos gisteren tot ou
derling de lieer en J. de Kruijter en J. de
Bruine, tol diaken de heercn I Wessel
en H P van der Heil
De heer F. H. Hopsler heeft tegen 31
Dec a s. als diaken bedankt
Bij de Donderdag te St. Maar-
tensdijlc gehouden stemming voor een
gemachtigde bij het kiescollege der Ned.
Herv. Kerlc aldaar (vac. Ch. Hoek Mz.)
waren uitgebracht 128 geldige stemmen
Hiervan verkregen de lieeren W. M.
Kloet Az. 15 sl.; N. J. Bierens 32 st;
C. v. Iwaarden 21 st.terwijl de overige
stemmen over verschillende personen
verdeeld waren Dewijl geen volstrekte
meerderheid verkregen werd, wordt een
2e vrije stemming gehouden.
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen le Spijkenisse (toez.) C. D
van Noppen, te Nieuwe-Pekela.
Geref Gem
Beroepen te Schoonoord ds. Visscher,
te Winnemeer (Gr.)
ONDERWIJS.
vele bladzijden gevuld mei uitweidin
gen over haar geestdrift voor het goede.
En dan was zij zoo jong. De barones
had verwacht een vrij oude dame- le
zien, of ten minste een persoon van
den gewonen leeftijd, dat wil zeggen,
haar eigen leeftijd; maar dit was niet
■meer dan een jong meisje en een meis
je nog wel, dat, le oordcelen naar de
manier, waarop zij zich kleedde, be
paald vond, dat zij er lief uitzag. Het
was zeker al heel vreemd, dat zulk een
jonge vrouw hier geheel op zichzelf
leefde, schijnbaar geheel onafhankelijk
van eenig toezicht, met een heeleboel
geld tot haar beschikking, en met eèn
meisje alleen voor den vorm. Als zij eens
geen fatsoenlijk meisje was, als zij eens
verbannen was uit de maatschappij, een
schepseltje, dat door haar laudgenooten
met den nek werd aangezien? Die be
geerte. haar fortuin to doelen met eer
biedwaardige dames kon slechts op twee
wijzen- verklaard worden óf zij werd
hiertoe bewogen door geesldriftige
vroomheid, waarvan nog hoegenaamd
niets gebleken was, öf zij was niet veel
zaaks en wilde liaar goeden naam terug
krijgen met de hulp en den steun van
de dames van goeden huize, die zij in
haar huis had gelokt.
(TOoiE 'dt TScvftlff'i».
Geslaagd voor vrije- en ordeoefeninl-
gen de dames R. Luijmes te West-Sou
burg cn C. de Jong le Wissingen.
- Mej. C. II van Dijk, vroeger onder
wijzeres te Goes is benoemd tol on
derwijzeres aan de M. U. L. O.-school te
Zeist.
RECHTZAKEN.
Arr -rechtbank te Middelburg.
In de heden gehouden zitting werd ge-
ei scht tegen
A M., ged. diefstal 4 m. en 2 ra, (met
aftrek);
A J., Clingc, poging verboden uitvoer
en aanbieden van geld aan verbalisant,
5 d gev.
J. A, G Zaamslag, mishandeling, f 10
s. '10 <d.;
C. R de Kr., Biervliet, id. f 10 s 10 d,
A. J. V., Koewacht, niet voldoen bevel
marechaussée, f 10 s. 10 d.;
Ch. U F., Hulst, beloediging veld
wachter, f 15 s. 15 d.,
R. V. N., Scliore, diefstal steenkool, 14
d. gev.
J. KI Domburg, diefstal appels, f 15
s. 12 d.;
M. M B., en C. K, 's R, Arendskerke,
verzet, resp 5 d en 7 d. gev.
P. M. C.. Wesldorpe, beletten der po-
