KIDDELBIIRASCH8 RODRAK
168° jsargug
Donderdag
11 November.
Kameroverzicht.
Binnenland.
Uit Stad en Provincie,
I* 266.
J: Hi
DeTM cooranfc verschijnt dagelijks, met uitzondering ran Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als toor alle plaatsen in
Nederland franco p. p. f 1.25.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Advortentiën k 20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dcoo
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen ran 17 regels f 1.50
elke regel meer 21) cent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters naai de plaat*
die zij innemen.
Sjg?' Advertenties vóór één «rar te bezorgen.
Tweede Kamer.
- Zitting van Woensdag.
Dja mbi, de afgestolen landstreek
mcl de seliatien, zoon soort Ali Baba
grot, waarvoor de regeering een bordje
mei .Verboden toegang'' heeft gezet, en
waarvan ze nu eindelijk een klein deel
wil geven aan een van de vele sollicitan
ten, onder voorwaarde dat hij zich ver
plicht een aanzienlijke vergoeding voor
der. buit te betalen twee en een halve
ton ineens als handpenning, een nog te
fixeeren vast recht per H. A. cn lest
best 50. pet. van hel bedrijfssaldo, d i
handelswaarde van de in een jaar gewon
nen olie en gassen, verminderd met de
lcosten.
Du onderneming die kans ziel bij zulke
lasten toch nog een winst te behalen is de
Bataafsche petroleum Mij., waarvan be
kend is dat zij eigenlijk een onderdeel, ai-
thans een spruit is van de „Koninklijke
Oorspronkelijk was er ook nog een
tweede overeenkomst n.l voor een ander
contraclterrein, en wel met de Zuid Per-
lak Maar dal plan is vervallen, en man
had hel nu in de Kamer alleen over le
vraag of men dat, eerstbedoeld terrein
(Djambi I) aan de Bataafsche in exploi
tatie zou geven.
Zooals ie begrijpen isf, kwam er nan
den eenen kant een aandrang lot staats
exploitatie, en aan het andere uiterste
een stem. ter waarschuwing legen staats
exploitatie
De aandrang tol staatsexploitatie kwam
natuurlijk van de sociaal democraten,
wier woordvoerder, de heer A1 b a rda,
niet oaug was deze*" zaak door den
slaat te doen ter hand nemen In het
mijnbedrijf is dal goed gegaan. Waarom
dan niel hierin? Hel is onaannemelijk
dal voor deze brandstof geen afnemers
zouden zijn te vinden? Men moet durf
hebben.
Wc hebben toen we deze argumenten
lazen, gedacht aan de beklemmende "er-
halen van den strijd om de petroleum
in Amerika, aan het vreeslijk lot van de
menschen cn maatschappijen die ja, rijke
bronnen en zelfs raffinaderijen bezaten,
maar toch in een wanhopigen strijd be
zweken toen hel op de distributie aan
kwam, op hel leveren van de petroleum
aan den verbruiker, dè groote moeilijk
heid in dit vale. Dal men daar in Amerika
speciaal te doen had met den oncerlij1-
ken voor niets terug dcizenden dwang
van den hemelden Standard Oil Trust,
geven we toe. Maai* zou de Konimdjjke,
die nu in Indië feitelijk liet monopolie
heeft, niel alles doen om den nieuwen
opkomeling liet leven te verzwaren En
zou haai dal niet lukken, oók-al bleef
ze eerlijk in haar middelen?
Tegenover liet o i te luchtige optimis
me van de socialisten dal uiting kreeg
in een motie uilsprekend de wenschelijk-
lieid van staatsexploitatie ^stelde de
heer Bo is se vain, v. 1 nog andere
bezwaren, Hij nam liever hel voorgestel
de halve ei dan de leege dop dien hij vrees
de van staatsexploitatie. Daarbij komt
dal als de slaat als exploitant optrad,
deze met tal van buitenlandsche regee-
ringen, als zoodanig in contact zou moe
ten komen, teneinde de noodige opslag
plaatsen in 't buitenland te verkrijgen.
Mgr. kan zich bij de distributie toch niet
tot Indië bepalen Wel heeft de staat op
de meest krachtige wijze voort te gaan
met de exploratie, ten einde voor de ex
ploitatie lal van voordeelige contracten
met particulieren te kunnen afsluiten
Hoe sneller wij dit doen, des te spoediger
vergrooten wij de staatsinkomsten.
Tusschen beiden in stond de heer Dc
Meester die in een zeer belangrijke
rede een lussehcnvorm aanbeval, n.l.
deelneming van den staat in hel maat
schappelijk kapitaal van de exploiteeren-
de maalscliappij, zoodat de staat ook me
dezeggenschap krijgt in hel beheer der
^maatschappij
Want juist hierin lag hel grootste be-
bezwaar van den heer De Meester tegen
de voorgestelde overeenkomst dat de re
geering niets te zeggen zou krijgen over
de exploitatie. De gestelde waarborgen
zijn niet afdoende
Men moet wel naïef zijn om eenig re
sultaat te verwachten van de bepaling,
dat dc maatschappij zal exploiteeren .on
der le lellen op voordeelen uit dc exploi
tatie van andere terreinen voortvloeiende,
of op den stand van de petroleummarkt
Juist waar deze maatschappij'zoo krachtig
is, doordal de „Koninklijke" achter haar
staat, zal zij maar al le vaak rekening
houden bij haar exploitatie met de meer
dere of mindere voordeelen uit de exploi
tatie van andere terreinen voor deze
voortvloeiende. Het geval is denkbaar
dat de „Koninklijke" belang heeft bij oen
langzame exploitatie.
Ook vroeg de spr. welke zal de verhou
ding zijn tusschen de nieuw op te richten
exploitatie-maatschappij cn de „Konink
lijke"? Hoe kan, indien in strijd niet de
genoemde bepaling wordt gehandeld, dit
door arbitrage worden 'uitgemaakt? En
hoe sterker de positie van de Bataafsche
wordt, des te moeilijker zal het voor dor
den worden ook een conlractje te krij
gen Thans levert de „Koninklijke" reeds
11 millioen Ion van de productie in In
dië, terwijl slechts 7000 ton van onaf
hankelijke ondernemingen komen Door
de onderhavige overeenkomst wordt bet
monopolie van de „Koninklijke" versterkt,
hetgeen lot hoogst ongewenschte gevolgen
leidt, voorat waar de olie en haar bij-pro
ducten meer en meer voölr bewegings
doeleinden worden gebruikt, en het «e-
weöschl is, dat de staat de prijsbepaling
daarvan in eigen hand houdt.
Aan exploitatie door den slaat achtte
dc heer Dc Meester echter ook groote btf-
zwaren verbonden, speciaal wegens liet
ingewikkeld bedrijf van den verkoop. En
daarom kwam hij lot zijn tusschen denk
beeld, dal .ook al in een motie werd be
lichaamd.
Mei een gisteren afgebroken rede van
den heer M e n d e 1 s zat vandaag liet
debat worden voortgezet
Aan deze Djambi-discus'sie ging vooraf
de afhandeling van hel wetje op de
zioutac. cijns, dat weer zijn' ouden
vorm terugkreeg, of liever zijn tweeaen
vorm.
In den eersten vorm werd vrijdom
van zoutaccijns voorgesteld voor pakzovit
bij uitvoer. Daarna bracht minister Bert-
ling, naar aanleiding van opmerkingen,
de wijziging aan,dat buitenlandscli zout
dal als pakzoul weer ten uitvoer wordt
gebezigd, voor s/4 van invoerrecht we/a
•rijgeslold Dat veranderde Minister Treub
in algeheele vrijstelling.
Maar de Kamer lieeft gister met 53
tegen 32 stemmen dal cijfer vim weer
hersteld, op voorstel van den lieer G'cr-
r e l s o li Eigenlijk ging het maar om een
kleinigheid, om 7 pel. van' het geheele
bedrag aan zout. Maar het was om „den
eersten stap" te doen, en de geringe
meerderheid beschermde de Nederland-
sche zoutconventic tegen dien eersten
aanval.
Ten slotte zij nog aangestipt, dat nie
mand iets te zeggen had over hel wets
ontwerp „tol verklaring van het algemeen
nul dei onteigening van eigendommen,
noodig voor liet aanleggen van een voet
balveld en van een zweminrich
ting te Vecndam".
Daarmee is een precedent gesteld, dal
de grondslag zal worden voor nog me
nige» aanval op de openbare kassen'
NEDERLAND EN DE OORLOG.
De k olenk we s tic.
Naar hel Hand. verneemt bestaat de
van Engeland verkregen toezegging voor
kolcnloevoer hierin
Door hel Coal Commitee werd de ga
rantie gegeven dat gerekend kan wor
den op een uitvoer naar Nederland van
ten minste 180 000 ton per maand, waar
mede, naar aan genoemd blad verzekerd
werd, in'gewone tijden voldaan wordt
aan de behoefte aan Engelsche kolen
Ami deze toezegging is echter een
tweetal voorwaarden verbonden. Ten
eerste dat aan vrije importeurs niet de
minste binder in den weg mag worden
gelegd De door hen te koppen kolen
zullen lot onbeperkte hoeveelheid aan
de Ncderlandsclie Overzee Trust Maat
schappij geconsigneerd kunnen worden.
In dc tweede plaats moet het Kolen-
bureau, liefst binnen vier weken, zijn
distributieplan zoodanig wijzigen, dat
daar de geheele import van Engelsche
kolen builen valt hetgeen dus prac-
liscli beteekent, dat de importeurs van
Engelsche kolen, die thans bij het bu
reau zijn aangesloten daar uit zullen
moeten treden.
Nederlandse li schip aange
houden
Men meldl uit Delfzijl aan de N R. Ct.
dat dc schoener „Speculant", van Gro
ningen, op reis van HudiksVall naar Gro
ningen, met een lading hout nabij Bor-
kum door de Duitschers is aangehouden
cn opgebracht naar Emden. De papieren
zouden niel in orde zijn bevonden
Een Engelsch oordeel.
Dezelfde correspondent van de „Ti
mes", die onlangs zoo waardeerend
sclireel over hel interneeringskamp voor
de Engelsclien te-Groningen, heeft ook
een bezoek gebracht aan Wiericker-
schans, de verblijfplaats der officieren.
Hierover is (hij minder le spreken, er is le
weinig ruimte voor dc hoeren om zich
voldoende te bewegen, er is, behoudens
twee tennisbanen geen gelegenheid 'ot
beoefening van sport en de omstreken
zijn eentoonig en bieden weinig gelegen
heid tot wandelen. De vriendelijkheid
van 'de bewakingstroepen wordt echter
ook liier geroemd.
De N. O T. in Duitsche oogc».
In het „Berliner Tageblatt" trariit dl*,
baron von Hartogcnsis zijn Landgeno-hen
een denkbeeld te geven van de beteekenis
en dc werking van de N. O T.
„Door de N O T op te richten koos
Nederland van twee kwaden het minste,
want hel verzekerde zich op die wijze de
souvereine beschikking over zijn inland-
sclic producten Hoe weinig aangenaam
de instelling van do N O. T voor Duitsch-
Iana moge zijn, het was toch de eenige
weg om de voorwaarden voor een we-
derkeerig goederenverkeer tusschen
Duilschland en Nederland in stand te.
houden.
„Tegen dc bezwaren, die de Hollanders
i en dan in zake hel vrijlaten van «Ie
voortbrengselen van hun land bij de en
tente-staten ontmoetten, hebben zij zich
mei prijzenwaardige kraclit verzet aan
het voorstel b v om den uitvoer van var
ken vleesch le verbieden, aangezien var-
keno eigenlijk 'inais op pooten zijn, heb
ben zij geen gevolg gegeven
„De statistiek van in- en uitvoer, door
het Ncderlandsche ministerie van finan
ciën uitgegeven, en in het bizonder de
stand van onze valuta looncn aan, dat er
door de instelling van de N. O T geen
aanmerkelijke vermindering in den uit
voer van voortbrengselen van liet Jarid
uit Nederland naar Duilschland is' ont
staan. Hel is aan te nemen, dat zonder de
N O T. Nederland, dat immers van den
invoer over zee afhankelijk is, de moge
lijkheid om vrij over de voortbrengselen
van zijn bodem te beschikken had ver
loren.
„Het spreekt van zelf, dat er dan ook
van rnzen kant wel geen geneigdheid mem*
zou geweest zijn oni de voortbrengselen
van onze nijverheid aan de nijverheid cn
den landbouw van Nederland le leveren
Daardoor zou waarschijnlijk een toestand
van oeconomische en politieke spanning
zijn ontstaan, die ons in Nederland" en in
zijn koloniën een markt had ontnomen,
die zeker voor menig product niet licht
zou kunnen worden herwonnen
„Tegenover de begrijpelijke kritiek van
de koopmanskringen, die door de voor
schriften vpn de N. O. T. verliezen ge
leden of moeilijkheden ondervonden heb
ben, mag men de groote algemeene han
delspolitieke oogmerken en voordeelen
niet buiten beschouwing laten, en op den
duur zijn die toch van grootere beteelce-
nis dan dc belangen van enkelen.
„In dc normale omstandigheden van
den vrede kan een onzijdig Nederland
met zijn gunstige ligging, zijn groote over-
zecsche verbindingen en zijn traditioneele
geschiktheid, in de eerste plaats geroepen
zijn, als makelaar voor het weder aan-
Icnoopen van zoo menige verbroken ovcr-
zccsche betrekking dienst doen."
De overvaren treiler
Men meldt uit IJmuiden aan de N R.Ct.
Omtrent de overvaring van den stoom-
trej.er Sl Nicolaas heeft de schipper van
den 'reiier nog de volgende bijzonderhe»-
den verteld.
Onze vuren brandden helder, zoodat
hel niel mogelijk is, dat liet oorlogsschip
ons niel had kunnen zien Waarschijnlijk
beeft het bij zijn razende vaart ons te
laat opgemerkt. Zeer bevreemdend is liet
dal het oorlogsschip niet gestopt heef
en bijgedraaid is, tenzij het mede ernstige
averij heeft beloopcn
Onmiddellijk na de aanvaring zagen wij
neg drie andere oorlogsschepen, voor
zoover te zien torpedojagers, ons met
groote snelheid voorbijstoomen. Geen van
alle bid vuren op. Wij begonnen uit alle
kracht te fluiten en le roepen, doch er
kwam geen hulp opdagen
On' schip was bij den voorsteven van
onder Lot boven gespleten, waardoor een
groot «al outstaan was en het walen
bet schip binnenstroomde, dat echter op
zijn waterschotten drijvende bleef Eeni-
gen tijd daarna zagen we een stoomtreiler
de IJ 140 naderen, die ons in twee reizen
van boord haalde.
De IJ 140 trachtte den nog immer drij
vende» treiler op sleeptouw te nemen,
doch deze zonk hoe langer hoe dieper
weg De bemanning van de „Sl -Nicolaas"
werd, gelijk gemeld, ongedeerd te IJmui
den aan wal gebracht
Uit Middelburg.
- Zooals uit een bekendmaking in dit
nummer blijkt, geven B en W. in over
weging, daar de 5e December dit jaar op
een Zondag valt, dien feestdag te vieren
op Maandag 6 December
- De heer Baan, wiens magazijn „Au
bon Marclié" in de Gortstraat onlangs
door brand vernield werd, heeft in de
Lange Delft ter hoogte van de Gasthuis-
lcerk een nieuwen winkel geopend liet
keurig ingerichte magazijn, met zijn schit
terende electrische verlichting trok Za
terdagavond reeds veel bekijks Sindsdien
is er nog het een en ander af- en bijge
werkt en vandaag had de eigenlijke ope
ning plaats. Deze fleurige winkel is voor
dit deel van de Lange Delft een groote
aanwinst
-o
Uit Walcheren.
- Hedennacht precies 3 uur zal onge
twijfeld menigeen wakker zijn geschrok
ken door een zware ontploffing.
Te Westkapelle, omstreeks 10 mi
nuten gaans van het dorp, werd een
mijn legen de palen van den dijk aan
gedreven. waardoor do mijn sprong met
leenlievigen knal.
Persoonlijke ongelukken kwamen niet
voor, en daar in de omgeving geen hui
zen stonden, is slechts schade aangericht
aan de zeewering- omstreeks 40 palen
cn 100 Ms rijs zijn weggeslagen.
- Uil Dombiir'g meldt men ons, dat
op het strand voor dc villa van den
heer Schötl een groote mijn is aange
spoeld, waarvan de oorsprong nog niet
ömet zekerheid bekend is Het gevaarlijke
oorwerp wordt door een schildwacht
bewaakt.
Gisteravond hield le Seroosker-
ke de heer Bullen van Almelo een cau
serie met scheikundige proeven om aan
le toonen de nadeelige werking van al
cohol op hel menschelijk lichaam.
Van hel niet talrijk doch aandachtig
gehoor vroegen enkele personen aog na
dere inlichtingen die door den spreker
werden gegeven.
Van de commissie voor de „Reizende
bibliotheken van het Nut" is voor de
gemeente Meliskerke een bibliotheek
van 100 nummers ontvangen. Voor liefheb
beis van lezen zijn de boeken vanaf Za
terdag a s. verkrijgbaar ten huize van
den heer P de Zeeuw. Ook zijn vakboe
ken le verkrijgen op allerlei gebied van
handwerk, nijverheid en handel, van land
en tuinbouw.
Uit Zuld-Beveland.
- Hedenmorgen is een mijn aange
spoeld bij Borssel'en.
- Woensdag vergaderde de raad der
gemeente Nis se Benoemd werd in de
commissie tot wering van schoolverzuim
in plaats van wijlen den heer L. de
Blaey, de heer .T ICabboord. Benoemd
word tot klokluider-klokkenist in de va-
ïro I. de Blaey, 'de heer J. Kab-
boord
In verband met de bekende missive
van Gedeputeerde Staten werd hel salaris
van den burgemeester en den secretaris
voor deze gemeente bepaald op f 450.
De jaarwedde van den veldwachter
werd verhoogd met f 50.
Na onderzoek der geloofsbrieven werd
hel nieuw gekozen raadslid II Dane Lz.
toegelaten.
Dc periodiek aftredende heer A Slab-
berlcoorn werd herbenoemd tot lid van het
burgerlijk armbestuur.
Op een reclame legen den Iloofdelij-
ken omslag werd voor den reclamant C
van Maris gunstig beschikt.
o
Uit Noord-Bevel and
- Te W i s s e n k e r k e reden op den
bock der Lepelstraat twee fietsers, de
landbouwer G L. en de postbode P D
elkaar aan, tengevolge waarvan de post
bode aan een der beenen gewond werd
door een pee-mes, dat G. L. bij zich had.
Uit Schouwen-D u i ve 1 and.
In dc gemeenteraadsvergadering le
Z i e r i k z c e van Woensdag werd beslo
ten lol uitgifte in erfpacht van een per
ceel gemeentegrond aan den heer A.
Pannokoek
Hel voorstel van B en W. om eene
nieuwe leerkracht aan te stellen aan de
Avondschool voor Vakonderwijs voor on
derwijs in het vakleekenen aan timmer
lieden tegen een salaris van f 200 per
cursus werd aangenomen.
Tol leeraren aan gemelde avondschool
voor Jen cursus 1915/1916 werden be
noemd de heeren F. J de Vos, F. Houd-
kamp, R de Jong en J J Wesseling
Herbenoemd werd tot lid der plaatse
lijke schoolcommissie de heer J. A. Stoop
on he.-kozen tol regent van het burger
lijk armbestuur de heer M. F. de Vos.
Bij Kon. besluit is aan L Nilant,
burgemeester der gemeente Renesse,
toestemming verleend om te Zierikzee te
wonen
Uit St. Philipsland.
Gister namiddag even na drieën is
de bliksem geslagen in de openbare la
gere school le Anna Jacobapolder,
midden onder schooltijd. Gelukkig is! geen
brand ontstaan en konden 'de leerlingen
en hel onderwijzend personeel, hoewel
hevig geschrokken, ongedeerd het school
gebouw verlaten De schade aan het
gebouw veroorzaakt, is vrij aanzienlijk,
een dubbele schoorsteen kwam naar be
neden, waardoor laan den voor- en achter
kant twee gaten in het dak ontstonden en
ettelijke pannen, benevens een ijzeren
dakgoot vernield werden. Enkele ruitep
sprongen stuk. De stukken steen vlogen
tol op ruim 50 meter afstand van ijc
school op de aangrenzende gebouwen
Uit Tholen.
- In de Dinsdag gehouden vergade
ring van den gemeenteraad te Seher-
p c n i s s e werd een rooilijn vastgesteld
vonr hel bouwen van een woning voor C
G Har tog A.z. aau den Achterweg bij de
haven.
De ontruiming van de onbewoonbaar
verklaarde woning van de wed. P. Suur-
land werd 6 maanden uitgesteld.
Voorts werd besloten niet toe te
treden tot de vereeniging van klein-
steedsehe- en plattelandsgemeenten.
Op het adres van den Ned. Onderwij
zersbond, afdeeling Tholen en St. Phi
lipsland, inzake regeling ondervvijzers-
jaarwedden, werd afwijzend beschikt
Het verzoek van de onderwijzers Ha-
ge en MeuJendijk om verhooging hun
ner jaarwedde werd van de hand gewe
zen Aan genoemden onderwijzer Ilage
werd echter een duurletoeslag van f 50
toegekend. De jaarwedden van burge
meester en secretaris werden verhoogd
tol f 675 zijnde het minimum, aangege
ven door Ged. Staten.
Het verzoek van den gemeente-veld
wachter om een gratificatie, werd aan
gehouden tot de laatste vergadering in
dit jaar.
KERKNIEUWS.
Ned Herv. Kerk.
Beroepen te IJsselmuiden, P Kruit
te Goudrrak-
Aangenomen naar Niezijl (Gr.) G. II.
T BonliCj cand. le Denekamp (O.)
Bedankt voor Beesd, E Warmolts le
Nunspeel, voor Rottum, G. H. J. Bonke,
car.d te Denekamp.
Geref. Kerken.
Beroepen te Bleiswijk, H Jansen te
AVitma-sum; te 's-Gravenmoer, J W. Es-
selink le Wateringen
Aangenomen naar Breda. H Humme-
lcn, tc Faarlraermeer (O.ZA
ONDERWIJS.
Geslaagd voor vrije- en orde-oefe
ningen de heeren A Neugebauer, L. de
Bruïjne cn C L. Hack. allen te Middel
burg
Geslaagd vnor 3en stuurman de hee
ren A F. Berenbak ien J L |de Blok, leer
lingen van de „Dc Ruijterschool" te
Vlissi ngen
Door mevr wed. Molijn—de Fouw
le Goes, is legen 1 Januari '16 ontslag
