MIDDELBURGSCHE COURANT
168' Jaargang
1M1>
Dinsdag
9 November.
BINNENLAND.
Uit Stad en Provincie.
M- 264.
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon-
Prijs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle
Nederland franco p. p. f 1.25.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Advertentiën h 20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dooi-
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen ven 17 regels I 1*50
elke regel meer 20 cent. Beclames 40 cent per regel. Groote letters naar ib plmitef
die zij innemen.
SST* Advertenties vóór één uur te bezorgen.
NEDERLAND EN DE OORLOG.
Hel N. V. V. en de crisis
Sn. hel gisteren gehouden buitengewoon
congres van het N. V. V. te Amsterdam
is een resolutie aangenomen, waarin ver
klaard wordt, dat de regeering krachtiger
dan tot dusverre zal moeten ingrijpen ter
vermindering van de tegenwoordige 1
ten van levensonderhoud voor de arbei
ders;
dal, met name op 't gebied van de
melkvoorziening, een optreden, dat de
reeds ingevoerde en nog dreigende ver
hooging van de prijzen voor de ver
bruikers oiigedaan maakt of voorkomt,
onafwijsbaar moet worden geacht,
da' maatregelen om aardappelen, even
eens een artikel van voldoende binnen-
landscho productie tol matigen prijs on
der hel bereik der verbruikers te. brengen
dringend noodzakelijk zijn
dat eveneens ten opzichte van visch
maatregelen moeten worden genomen,
die voorziening voor ruim verbruik in het
land tegen maligen prijs verzekeren;
dal ook de beschikbaarstelling hene
den kostprijs niet lot brood moet blij-;
ven beperkt doch voor zooveel noodig,
dieal tc worden uitgestrekt lo andere?
artikelen.
Voorts werden resoluties aangenomen
waarin wordt aangedrongen op verhoor
ging van de vergoedingen aan de gezinnen
van' gemobiliseerden tot een maximum
van f 2, op steun aan militairen, die met
klein verlof worden gezonden, op hand
having gedurende den ganschcn duur van
de crisis van de noodregeling-Treuh, en
lol het treffen van een definitieve regeling
van de werkloosheidsverzekering, die bij
opheffing der noodregeling-Treuh in wer
king-zal treden.
Sp i naziezaad
In de N. R. C. komt een inzender op
tegen het uitvoerverbod van rond spina-
ziezaad. Dit wordl in Nederland vrijwel
niet gebruikt en is dus geheel onver
koopbaar geworden. De oogst wordt op
een millioen K.G, geschat met een waarde
van meer dan f 500.000
M e 1 k v o o r z i e n i n g.
Naai- de Tel meldt heeft de minister
van landbouw verklaard, dat alleen zij als
exporteurs van zuivelproducten in aan
merking kunnen komen, die een verkla
ring afleggen dal zij geen melk lol
eenig zuivelproduct zullen verwerken of
geen zuivelproduct zullen verhandelen,
•gemaakt van melk, welke in de winter
maanden van vorige jaren niet tot cenig
zuivelproduct zou zijn verwerkt.
Botervereeniging.
De Minister van Landbouw, Nijverheid
en Handel brengt ter kennis van belang
hebbenden, dal het adres van de „Boter
vereeniging" thans is: Kanaalstraat 2, te
's Gravenhage ("Tel. H. 1519).
M ij n e n,
Uil I.Tmuiden meldt men aan de N R.Ct.
De losger Nederland III KW 166 is
niet germge vangsl naar huis teruggen
keerd wegens het mijngevaar. De schipper
deelde mee, dat in den vroegen morgen
van fi dezer eenige mijnen in de netten
ontploften waardoor hij genoodzaakt was
de vleet te kappen De stukken van een
mijn vlogen over het dek; persoonlijke
ongelukken zijn daarbij niet voorgekomen.
Dam- hij in de omgeving meer ontplof
fingen hoorde, keerde hij naar I.Tmuï-
den lerug
De ontvluchte vlieger
Uit dc Oranje-kazerne te 's-Gravenhage
is eau geïnlcraeerde Engelsche officier-
vlieger voor de vierde keer weten le
ontsnappen. Te voren was hij uit Gronin
gen, Schiermonnikoog en XJrk weten te
Ontkomen.
Hij werd in Den Haag streng bewaakt,
omdat hij zijn eerewoord niet gaf; alleen
wanneer hij uitging toekende hij een ver
klaring, dat hij zijn eerewoord niet zou
schenden voor dien lijd, doch het laatste
formulier dat hij achter liet, luidde- dat
hij niet rijn eerewoord gaf.
De sergeant, die waarschijnlijk geen
Fngeisch kende, heeft dit niet gezien',
en zoodoende kon hij vrij uitgaan.
Hij moet hel laatst met een Neder
landsen officier in Central hebben geze
ten, toen verlof hebben gevraagd zich
even te mogen verwijderen, is bloots
hoofds weggegaan en niet weer terugge
keerd.
Den anderen dag zond hij een telegram
•uit Londen, dat hij goed was aangekomen
Uit Middelburg
Bij Kon. besluit is met ingang van! 15
Nov, herbenoemd lot plaatsvervangend
voorzitter der plaatselijke commissie voor
dc Ongevallenverzekering te Middelburg
mr .T F van Deinse
De vereeniging „Óit hel Volk—Voor
het Volk" heeft zich in een circulaire
Lot de stadgenooten gewend, om gaven
voor een zeker toe te juichen feest, na
melijk het SL. Nicollaasi'eesl, dat verle
den jaar werd uitgesteld, en dat men wil
geven aan de kinderen van onvermogen-
den van den leeftijd van 612 jaren,
die de openbare of bijzondere scholen
bezoeken; en zoo mogelijk ook aan de
kinderen van minvermogenden van dien
leeftijd.
Zij, die met ons meenen, dat zeker
de kinderen niet meer mogen lijden
onder de tijdsomstandigheden dan reedjs
geschiedt, zullen het inschrijvingsbiljet
|Of hun gaven wel reeds gezonden hebben
aan een der dames van het comité, die
zich bereid hebben verklaard behulp
zaam le zijn bij de uitdeeling, of zullen
dit onverwijld doen.
Er is veel noodig, maar als ieder naar
zijn vermogen geeft, komt het benoodig-
de zonder twijfel bij elkaar
Bij> de politie al hier vervoegden
zich gisteren twee personen, om ver
gunning om de venten; het bleek, dat
beide mannen nog wal le goed haddon en
rcid beiden gelegenheid gegeven dien
Lijd eerst uil te zilten.
Gisterenavond heeft alhier wc^
derom een poging tot brandstichting
plaats gehad, ditmaal in een voddenpalc-
liuis van den heer Polak in hel Kdfspel.
Bij een opening waarvoor gaas, en aan
de binnenzijde ijzerwerk zit, is in petro
leum gedrekt hooi gevonden, dat aan het
branden was.
Een soldaat passeerde om bijna elf uur
dool- de Gravenstraat en zag vlammen uil
de opening komen; hij ging kijken en
waarschuwde onmiddellijk de politie,' ter
wijl ook de eigenaar geroepen werd.
De brand werd met een minimax en
een emmer water gcblusclit.
Spoedig waren de burgemeester en de
hoofdambtenaren der gemeente ter plaat
se. Dc- politie stelde een onderzoek in
en hield een verdachLe aan
UitVlissIngen.
Men meldt ons uit Vlissingen:
Als uitwisseling tegen de Engelsche
burgers, die Zondagmorgen met de ..Prin
ses Juhana' van hier vertrokken, bracht
deze mailboot gisterenavond 38 Duit-
schcrs mede, die in Engeland in de in-
lernceringskampen hebben vertoefd Over
het algemeen waren deze mannen meer
invalide, dan de Engelschen; velen wa
ren slecht ter been.
Wij spraken een groot deel van hen.
Zij, die in de kampen in Schotland wa
ren geweest, riepen over de humane
behandeling; in de kampen in Engeland
was hel zéér streng, het eten was goed,
alleen zéér eentonig.
Mei den trein van 6 10 vertrokken de
mannen na van passen te zijn voorzien,
naar GoCh om zoo hun „heimat" weder
le bereiken.
Uit Walcheren.
- Bij den landbouwer Neele te
Nieuwen S l. J o o s 1 a n d is' eenschaap
doore en hond doodgebeten. De eigenaar
van den hond is bekend.
- Hedenmorgen 11 uur is, komende
uit Zuid-Westelijke richting, tussclion
Biggekerke en Zoulclauoe een
rooae signaal-ballon neergedaald. Blijkens
hel op hel doek gedrukte opschrift was
het een Duitsche ballon. Ifij is in beslag
genomen door de militairen en opge nor-
gen le Biggekerke.
- Kort geleden vertrok een, aanzien
lijke Belgische familie, die ongeveer een
jaar te Domburg had gewoond, naar
haar kasteel te Schooten In België
terug, doch vond het bewoond door een
Duitschen majoor en andere militairen.
Dc majoot was beleerd, maar beweerde
tlurns geen andere woonplaats le kunnen
krijgenDe eigenaar kreeg en dit
lijkt ons vooral meldenswaard verlof
met zijn gezin naar Holland lerug te
koeren. Dezer dagen is de familie weer
in Domburg aangekomen.
Uit Noord-Beveland
Bij Kon. besluit is, ingevolge de Pen
sioenwei voor de gemeente-ambtenaren
1913 cn art 1 van hel Kon. besluit van 1
Dec 1913 (Stbl. no 420) aan A Th C.
Swenne, hoofd van het herhalingsonder-
wijs te Wis se kerke f25 pensioen
verleend.
Uit Zuid-BeveUnd.
Naar de G. Ct. meldt bestaat het
voornemen om le 's II eer Arend»-
k e r 1; e in de omgeving van het station
le West-Kraaijert een huippostkanoor te
vestigen
In den ouderdom van 71 jaar over
leed te KI o e t in ge: de heer C Bfeen
hakker Azeen lange reeks van jaren, lid
'an den gemeenteraad en? sedert 1909
wethouder der gemeente Kloetinge. Met
hem is eon geacht ingezetene heengegaan
G. Ct.
Uit Schouwen-D ui ve 1 and.
Bij de Tweede Ivamer is ingediend
een wetsontwerp tot verklaring van het
algemeen nut der onteigening van eigen
dommen in de gemeente Haamstede,
noodig voor den aanleg van een voet
pad van den Vertoxisweg naai" den vuur
toren aldaar. De onteigening wordt noo
dig geacht ter uitvoering van het raads
besluit der gemeente Haamstede om bo
vengenoemd voetpad aan le leggen Ier
voorziening in het gemis van een be
hoorlijken verbindingsweg tusschen de
bij den vuurtoren slaande woningen en
het dorp.
Bij Kon. besluit is, ingevolge de Pen
sioenwet voor de gemeente-ambtenaren
1913 en art. 1 van het Kon. besluit van 1
Dcc 1913 (Stbl. no. 420), aan D Bran
denburg, als klokkenist en klokluider Le
Haamstede f 5 eif als kantoorhouder
van hel hulptelegraafkantoor f SS pen
sioen verleend en aan A. Bossaerl, brug
wachter te Zierikzee f 55
Uit Z eeuw sch-V taande ren W.D.
Door bemiddeling van den burge
meester wordt door de IJ z e n d ij k-
sche bakkers wekelijks 300 K.G. brood
geleverd aan de bewoners van Water
land- Oudeman (België).
Thans is men van uit Watervliet (Bel
gië) eveneens in onderhandeling voor
een levering van 1500 K.G. brood per
week.
Uit Zeeuwsch-Vlatn deren O. D.
Sedert geruimen fijd kwamen te
Neuzen gevallen van roodvonk voor,
en blijkens de wekelijksche opgaven ver
meerderden deze onrustbarend. Naar de
Nèuz. Cl. verneemt, wordt vanwege hei
geneeskundig staatstoezicht vermoed, dat
de wel op de besmettelijke ziekten niet
geheel wordt nageleefd. Althans zij, die
er voor te waken hebben, kregen een
aanschrijving om hunnerzijds mede le
werken, dat geen gevallen worden ver
zwegen en geen kinderen uit besmette ge
zinnen ter school komen, wat de versprei
ding ten zeerste in de hand werktDe
vorige week werden, blijkens mededee-
lingen in den gemeenteraad, in de buurt
Driewegen verschillende verzwegen geval
len geconstateerd.
KERKNIEUWS.
- Te Heinkenszand werd tot,
nolabel der Ned Ilerv. kerk gekozen
de heer G. Nijsse Gzzulks in de plaats
van wijion den heer J Kristelijrt.
Te Driewegen werd tot kerk
voogd gekozen de heer A. Noels in stede
van den heer M. Verhulst, die niet meer
in aanmerking wemschte te komen.
- Bij de Maandag te Axel gehouden
stemming voor drie notabelen der Ned.
Ilerv Kerlc werden hei-kozen de heeren
C, P. Gast en J. de Kraker Kz, terwijl
in de vacature, ontslaan door het ver
trek van den heer J. de Kraker Cz.,
werd gekozen de h eer C. van den Broe-
lrë
Een belangrijk feit.
Voor het eerst sinds vele jaren heeft
Zondag in dc Nieuwe Kerk tc Amster
dam weer een vrijzinnig predikant den
dienst geleid. Ds. Engelherts, de ethische
Amsterdamsche predikant, die er den
sloot gaf voor evenredige vertegenwoor
diging, had zijn beurt aan den vrijzin
nigen ds Hulsman afgestaan. Er was van
onbekende zijde gepoogd den dienst niet
te laten doorgaan door aan ds. Hulsman
te seinen „Kom niel, verhindering, be
richt volgt. Engelherts", doch het be
drog was tijdig gebleken en deze zaak
is bij de justitie aanhangig gemaakt.
De oude garde der Amsterdamsche
vrijzinnigen, schrijft de N. R. C„ kon
zich dezen morgen lerugwanen ïn de
dagen des vredes, toen er nog geen
kiescollege bestond en geen stembus
strijd, en toen een verdraagzame lcer-
keraad elk wat wils wist le geven De
dagen, waarin de Hugenholtzen, een
van Gorkom, oen Ternooy Apel, Modder
man of Berlage daar stonden op dien
zelfden hisLorïschen kansel.
Onder ademlooze stilte werd ds. Huls
man aangehoord door een menigte van
ruim 3000 menschen die kennelijk on
der den indruk verkeerden van het
gewicht dezer gebeurtenis. Zoo groot
was de opkomst, dal niet alleen in de
geweldige kerk geen plaatsje onbezet
was. gebleven, maar dal, naar ons een
deurwachter vertelde de menschen zich
in het voorportaal aan den Voorburgwal
zoodanig verdrongen, dat ze de deuren
uitpuilden Velen zijn moeten worden
teruggezonden
De welsprekende rede, waaraan de
zang der gemeente zich in treffende
harmonie aansloot; de stilzwijgende aan
dacht van een zoo talrijk en opeengcr
pakt gehoor, dat door zijn stille het
luisteren lot in de verste hoeken moge
lijk maakLe; de gewijde stemming, door
dc ongunstige omstandigheden verhoogd
inplaats van bedorven; dit alles tezamen
heeft deze gedenkwaardige godsdienst
oefening in de Nieuwe Kerk gemaald
lol een onmiskenbaar pleidooi voor de
vrijzinnig godsdienstige richting.
Menig bevooroordeelde zal er door be
keerd zijn en met ds. Hulsman erken
nen- „Hel kan niet anders deze rich
ting moet nog een groote toekomst heb
ben, ook in de hoofdstad van ons va
derland, in het koninklijk Amsterdam
En de vaderlandsche \Tijzïnmgen zullen
hij de ervaring, dat in onze geschiede
nis van de gebeurtenissen in de hoofd
stad steeds grooten invloed pleegt uit
Ie gaan op het gansche land, zich ver
heugen over het welslagen van dezen
morgen.
Beroepen bij de Engelsche gemeente
te Vlissingen en Middelburg ds. A, W.
Frater
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen te Sappeumeer .T. Henzet te
Boxmeer.
Aangenomen naar Ouderkerk a d. Am,L
stet. L. R. Aalbers, le Barendrecht
Bedankt voor hel beroep le Heere
waarden ds J. E van der Pot le Beek (L,)
tc Bruchem en Kerkwijk ds. C. J. Leeiï-
mans te Utrecht.
Geref. Kerk.
Beroepen te Wolvega, H. Meulink te
Ilendrik-Ido-Ambacht, te Zuidlaren, F
G Petersen, le Veendam.
Bedaukl voor het beroep naar Oude
Bildzij] door R. Hailsma te Hindeloopen
Voor Driebergen, G. Wisse te Bodegra
ven
Doopsgez. Gemeenten.
Beroepen le Gorredijk ds. G. A. Huls-
horr le Holwerd
Doordat bij de jongste verkiezingen
de vrijzinnigen de meerderheid behaal
den zijn het kiescollege en het college
van notabelen der Hervormde gemeèntle
le Enkhuizen thans in meerderheid vrij
zinnig De verhoudingen zijn 26-16 en
6-4
-In Ale Gereformeerde Kerken le
Enschedé is van den kansel gewezen
op het verkeerde van den smokkelhan
del. Leden, die zich daaraan schuldig
maken, zullen voortaan kerkelijk wor
den behandeld
KUNST EN WETENSCHAPPEN.
Voor de voorstelling van morgen
avond te geven in den Schouwburg
alhier van de Operette „Rund um die
Liebe" zijn op den len en 2en rang nog
enkele en op den 3en en 4en rang nog
meerdere plaatsen beschikbaar
Nat uur kundig Gezelschap,
Maandag hield dr. II van der Hoeven
uit Rotterdam eene lezing over „Psycho
logische overdenkingen in verband met
den oorlog".
Bij hel lezen van de berichten der
oorlogvoerende mogendheden over hun
eigen waarde en grootheid tegenover de
minderwaardige eigenschappen, die aan
den vijand worden toegekend, weel men
niet waarover men zich meer moei ver
wonderen, over de haat, partijzucht, vij
andschap en vooringenomenheid, die er
uil spreken or over den berichtgever, die
het de moeite waard acht dergelijke lec
tuur aan zijne lezers aan te bieden.
De oorlogslilteratuur van alle oorlog
voerende mogendheden getuigt van een
bankroet van het menschelijk versland,
een intellectueele débaclc.
Ilct gezond versland, dal de voordeden
met cc n oorlog te behalen afweegt tegen
over de vreeselijke offers', die worden ge-
eisclil, zou er niel toe hebben kunnen
besluiten
Er zijn dus andere sterkere-drijfveeren,
die den mensch het onderscheidingsver
mogen doen verliezen, hem onvatbaar ma
ken voor verstandelijke argumenten en
een sterk suggestieve kracht beziten.
Ir Duitschland heet het een heilige
oorlog voor de cultuur; in Frankrijk voor
do fijnere beschaving tegen de barbaren;
in Engeland een kruistocht naar het hei
lige graf van dc zelfstandigheid der kleine
nalies.
Allen vechten voor idealen.
Hel eigenaardige van deze drijfveerm
is hunne groote affeclswaarde. Men noemt
ze overwaardigc ideëen, die met hun
verhoogde gevoelswaarde eene verlaging
vai hel intellectueele niveau tengevolge
hebben
Behalve individu is do men.sch een
dee. van een geheel (volk, massa, me
nigte) en bezit als zoodanig collectief
psychologische eigenschappen als gevolg
van ras, nationaliteit, cosmische en ander.-
factoren, die zijn psyche doorweven mei
eer. collectief psychologischen inslag Men
drukt dit uit door te zeggen, dat de-
mensch een kind is van zijn tijd.
De psychologie van de menigte is eene
afzonderlijke wetenschap. Een homogene,
georganiseerde massa kan men menigte,
eene heterogene, niet georganiseerde, die
lijdelijk door een suggestief idee is os-
vangen, waardoor orgiën van zedeloos
heid als onlangs bij het drama op de
„Katwijk" ontstaan, een bende noemen.
De werking van hel verstand staal in
snelheid en kracht len achteren bij die
valt emolieverwekkende gevoelens; <jjze
werken bliksemsnel en met groote in
tensiteit De gelieele menigte is' eensge
zind in 'hare affecten, zij wit slechts
toejuichen of uitjouwen en Iaat zich niet
overtuigen.
De fascineerende werking is omgekeerd
evenredig aan de verstandelijke ont
wikkeling
Toch begaan ook zelfs onze eerwaarde
vertegenwoordigers in 's landsvergader-
zaal soms handelingen, waartoe zij in
hun studeervertrek niet zouden komen
Ir. dezen oorlog is gebleken hoe sterk
de suggestieve kracht is van de liefde
lot hel vaderland die reeds door het on
derwijs in de ontvankelijke kinderziel is
geplant Daarbij hebben nog andere leu
zen dienst gedaan, als „bedreigde cul
tuur", „verscheurde vodjes papier", „mi
litairisme enz.
Dit alles stemt voorzeker ontmoedi
gend, indien men bedenkt, dat hel ver
standelijk hoogst staande levende we
zen in omstandigheden ais die wij thans
beleven, zich overweldigd ziet door krach
ten. die hem op een intellectueel lager
peil plaatsen
Laten wij echter niet vergelen, dat wij
aan datzelfde gevoel o. a. te danken Heb
ben de ontroering door schoonheid, die
lagere wezens niet kennen.
Dc kunstenaar kan zich daardoor op
een hocgte brengen waar weinigen hem
kunnen volgen.
Bewondering verdienen zij, die zich
aan dc algemeene oorlogssuggestie kun
nen ontworstelen als een Liebknechl en
een Stijn Streuvels
Spreker eindigde zijne boeiende en
leerzame voordracht met eene aanhaling
uit een der taaiste werken van Stijn
Streuvels. die getuigenis aflegt van een
algemeen menschelijk gevoel ook jegens
den vijand van zijn land en stelde in
hel licht hoe bedroevend het is, dat deze
schrijver wegens' dergelijke niet onder de
mas'sasuggestie ontsproten gevoelens, als
vijand cn zelfs verrader van zijn land
wordl voorgesteld.
Do volle zaal toonde zich zeer dank
baar voor het gènotene.
- Sara Bernhardt is Zaterdagavond
voor hel eerst na haar beenamputalie
weer opgetreden in haar eigen schouw
burg te Parijs in „Les Cathédrales" een:
éénbedrijf van Eugene Morand, waarin
zij de rol van de kathedraal van Rheims
vervult en kan blijven zitten.
