MIDDELRURGSUHE COURANT
r 261
168- Jaargang
Vrijdag-
5 November.
191S
Deza courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering raa Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in
Nederland franco p. p. f 1.25.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
A cl ver ten tien h 20 cent por regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 1—7 regels f 1.50
elke regel meer 21) cent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters napr de plaats
die zij innemen.
Advertenties vóór één nor te 1
8ij deze Courant behoort een Bijvoegsel.
^TTNFenland.
DE TWEE KRUISERS.
Ten opzichte van den aanbouw der
beide snelle kruisers voor de Marine
deelt net llaagschc Correspoudentiehu-
reau het volgende mede:
Zoodra de regeering besloten had tot
•de indiening van een wetsontwerp tot
•versterking van de vloot in Indië met
twee snelle kruisers en vier groole on-
dcrzeeboolen, en de h oofdeischen waren
vastgesteld, waaraan die schepen hadden
te voldoen, wendde do Minister van
Marine zieft den 22en Maart 1915 tot
vier groote Nederlandsehe scheepsbouw-
Averven met de vraag of zij bereid zou
den zijn voor den bouw van een of twee
der bedoelde kruisers mede te dingen.
De schepen zouden in Nederland ge
bouwd moeten worden, doch vermits
dergelijke schepen, waaraan zeer hoo-
ge eischen worden gesteld, nog niet in
Nederland werden vervaardigd, werd d|e
voo: \\-.iardo gesteld dal de bouw zou moe
ten worden uitgevoerd ouder toezicht
en garantie eener buitenlandsche
scheepsbouwwerf, die zich op dal ge
bied een goeden naam heeft verworven
Naam of nationaliteit van eeuige buiten
landsche werf werd in die uilnoodiging
niet genoemd. Aiaangezien het bekend
was. dat de vier bovenbedoelde wer
ven in verbinding staan met eenige Brit-
schc en Duitsche scheepsbouwmaat
schappijen. werd verwacht en gehoopt
en dit werd legen de betrokken fir
ma's ook uitgesproken - dat zoowel
Britsche als Duitsche projecten zouden
worden aangeboden en er mogelijkheid
zou bestaan om van do ondervinding op
dit speciale gebied in beide landen opge^-
daan partij te kunnen trekken.
Hierop deelden alle vier de Nederland
sehe werven mede, dat zij gaarne zouden
inschrijven en daarvoor de medewerking
hadden ingeroepen van de onderstaan
de Engelsche scheepsbouwwerven
Door de Maatschappij De Schelde aan
Coventry syndicale, Fairfield, John.
Brown,Cammell and Laird, Coventry
Works.
Door de Ned. Scheepsbouw Maatschap
pij c.s. aan Vickers, Barrow in Furness.
Door de Rotterdam sche Droogdok
Maatschappij aan Scot Glasgow, card-
more, Armstrong New Castle on Tvne.
Door Feijenoord nan Armstrong, Swan
Hunter Wiggin and Richardson te iWalH-
send on Tync.
Al deze firma's deelden later achter-
-eenvolgens mede, niet te kunnen mede
werken aangezien de Britsche regeering
(admiraliteit) daartegen bezwaren had,
dan wel. dal zij overbelast waren. Na
den oorlog zou men gaarne projecten le-,
veren.
Iutussclien kwam de Maatschappij
Feijenoord tol overeenstemming met de
Germaniawerf le Kiel (Krupp), waarme
de zij zich ook in verbinding had gesteld
De Scheepsbouwmijte Amsterdam,
■die reeds in relatie was met de Vulcan-
werf le Hamburg, deed daarop een aan
bieding voor den bouw van een of twee
kruisers volgens een project van die
Duitsche werf. terwijl Feijenoord een
aanbieding deed in samenwerking met
De Schelde te Vlissingen, voor den bouw
van een of twee schepen volgens een
project van de Germaniawerf.
Aan dit laatste project werd door
het Departement de voorkeur gegeven
Teneinde den bouw der vier onderzee-
booten zooveel mogelijk tc bespoedigen
was aanvankelijk besloten oe uitvoering
daarvan gelijkelijk le verdeelen' over de
beide werven, die lot nu toe die Soort
van vaartuigen voor de Nederlandsehe
marine hebben gebouwd, lil. De Schelde
en Feijenoord. Eerstgenoemde firma
bouwt booten volgens de plannen van de
Electric Boat Co te New-York, de boo
ten te Feijenoord worden geconstrueerd
naar de projecten en onder gerantie"
van de firma Denny JSros te Dumbar
ton Op elk der oeide werven zijn
thans nog twee booten in bouw, le Vlis
singen de No VI en de K III, le Feije
noord de No VII cu K II
Tegen aanbouw van onderzeebooten
te. Amsterdam bestonden onder de ge
geven omstandigheden verschillende be
zwaren
Zooals de zaken nu stonden, zou dus
al het nieuw aan Le bouwen materieel
op dc werven in hel zuiden des lands
op stapel worden gezet. Hel is duide
lijk. dal dit uit een sociaal-economisch
oogpunt niet is aan te bevelen, terwijl
ook een meer gelijkmatige verdeeliug
van hel werk over de verschillende
werven meer waarborg voor een spoe
dige uitvoering zoude geven Ook zou
daardoor het aan het werk verbonden
risico door een belangrijk grooler ka
pitaal worden gedragen.
De Regeering besloot daarom een der
kruisers te laten bouvyen door deNcd.
Scheepsbouw Maatschappij te Amster
dam, die dc machines voor haar sche
pen laat vervaardigen door de Maat
schappij Werkspoor aldaar. Dit zou mee
brengen, dal Feijenoord en De Schelde
den anderen kruiser voor hun rekening
zouden nemen Aangezien een doelma
tige verdeeling van dat werk over die
twe; maatschappijen niet wel mogelijk
blc-ek, werd in onderling overleg tus-
schen het Dep. van Marine met be
doelde maatschappijen overeen gekomen
dal de tweede kruiser gebouwd zou
worden te Vlissingen, terwijl om Vlis-
singen niet overmatig te nelaslen aan
Feijenoord drie in plaats van twee on-
derzcebooten werden toegewezen.
NEDERLAND EN DE OORLOG.
Uit voerverboden
De minister van L. N' en II. heeft
onder intrekking van zijn beschikking
an 8 October, voor zoover betreft karo-
letrvan één pond en zwaarder en fij
nere karoten en exporteurs van die
groenten, bepaald
lo. dal te rjekenen van 5 dezer geen
beschikbaarstelling en geen uitreiking
van consenten voor den uitvoer van die
groenten meer zal plaats hebben;
2o. dal exporteurs, die vóór 5 dezer
overeenkomstig de bepalingen van voor
meldt beschikking hoeveelheden ufer
groenten hebben beschikbaar- gesteld en
van- de hun als gevolg dier beschik
baarstelling verleende consenten voor
uitvoer nog geen gebruik hebben ge
maakt, hel recht op dien uitvoer be
houden. (SL.Crl.)
Engelsch oordeel over een
interneeringskamp
De speciale correspondent van de „Ti
mes'' in Holland heeft een bezoek ge-
brachl aan „Timbertown", zooals de En
gelsehen he t interneeringsltajnp bij Gro
ningen hebben l>eliteld. Naar zijn be
vinden hebben de jantjes bet er best.
Hij geeft dan ook zijn landgenoolep
den raad hun lipfdegevan niet naai*
Groningen, doch liever naai* de jon
gens aan hel front te zenden, die heb
ben er meer aan. Alleen boeken zijn
steeds zeer welkom. Vol lof spreekt de
correspondent voorts over de ruime ma
le van vrijheid die de geinlerneerden ge
nieten, en over dc „Kindness of the
Dutch (de vriendelijkheid van de Hol
landers; die de leergangen van de uni
versiteit voor hen hebben opengesteld
en ook op andere wijze het hunne doen
om de gasten him opsluiting zoo drage
lijk mogelijk te maken t
Uit Start m Provincie.
Uit M I d d e 1 b o,r jj
- De Kamer van Koophandel alhier
komt Dinsdagmiddag te 3 uur bijeen.
- Gisteren werden drie personen we
gens openbare dr onkenschap gearres
teerd, een dezer was juist den vorigen
dag uit de rijkswerkinrichting ontsla
gen, terwijl een tweede gevolgd werd
door een vriend, die op hel bureau
kwam vragen aan den inspecteur om den
man te laten gaan, want hij moest
naarSchcllevis Mie, men begrijpt
dal hij wel ergens anders' zijn avond
moest doorbrengen dan in liet Schut
tershof.
Uit.Vlissingen.
De stoomfluit der Kon Maalsch
„Dp Schelde" te Vlissingen welke
alle werkdagen op dcnzelfden lijd haar
ovei bekend geluid doet hooren, ten tee-
ken dal de werkzaamheden aanvangen
of geëindigd zijn, klonk gisteravond
op een buitengewoon uur. Om half zes
n.l. werd de fluit kort achter elkaar
tweemaal gehoord en het bleek weldra
dal dc werf, zooals algemeen gezegd
wordt, had „afgeblazen"
De oorzaak van dit afblazen was hier
in gelegen dal de werkzaamheden niet
konden worden voortgezet, omdat alles
op dc fabriek in volslagen duisternis
was gehuld, daar door een defect aan de
machines in de electrisch centrale der
fabriek geen licht kon worden verkre
gen.
Iu dc centrale zelf tenminste wat
de verlichting betreft - en op het kan
toor der Maatschappij had "men van deze
sloornis geen last, omdat deze gebot»
wen verlicht worden door de centrale
van de electrisclie tram.
Uit Walcheren.
Aangezien het visschersvaartuigje
dal Maandag op dc „Ralphe Creyke" bij
\Y e s t k a p e 11 e geloopen is', niet meer
zoo le herstellen is-, dat hel naar vlis
singen gesleept kan worden, is het Don
derdag voor afbraak verkocht
ft
U11 Zuid-Beveland.
- In dc Donderdagavond gehouden
vergadering van hel Groene Kruis te
N i s s e werden na eenige herbenoe
mingen medegedeeld dal de heer A.
Thorbecke, assistent-arts, zich beschik
baar* stelde om dezen winter een cursus
te houden voor Eerste Hulp bij Ongeluk
ken, waarvoor zich eenige deelnemers
en deelneemsters" en nog meer aangaven
vei wacht worden
Uit Tholen.
Dc* heer K. A. Dorst le Oud V' o s>-
s e m e e r is benoemd tol klerk op hel
bureau van den inspecteur der registra
tie te Bergen op Zoom
o
Uit Schouwe n-D u i v e 1 n d.
De heer F R. .van der Wedden, bmv
gemeesler van Brouwershaven, is
benoemd lol burgemeester van Hendrik-
Ido-Ambachl.
Be sme 11e 1 ijke zi eklen.
In de week van 27 Oct.—2 Nov. zijn
de volgende besmettelijke ziekten in. Zee
land ter kennis vifa den- cenlralën Ge
zondheidsraad gekomen
Typhus 1 geval te Breskens; rood-
onlc 3 gevallen 1e Hoek, 1 geval te Mid
delburg en 1 te Neuzen, diphlerilis 2
gevallen le s lieer Arendskerke, cn
voorts één geval in elk der navolgende
gemeenten IJzendijke, Kattendijke, Krui-
ningen, Slavenisse, Vlissingen cn Zou-
telande
Uit Zeeuwsch-Vlaanderen W,D.
In de Donderdag gehouden raads
zitting tc N e u z e n werden herbenoemd
tol leden der commissies van toezicht
op het lqgcr- en op het middelbaar
onderwijs de heeren H. W. R Kramer
Benoemd werd de heer A. Nolei, in dc
vacature ontstaand door periodieke at-
I reding van den voorzitter, den heer B
Drost, die door de commissie niet op tie
voordracht was geplaatst. (Zeker trekt
dit de aandacht, daar de heer Drost voor
aan stond in den strijd voor hel ver
krijgen van een hoogere burgerschool
cn na de stichting daarvan algemeen
de aangewezen persoon werd geacht
voor voorzitter der schoolcommissies
Meermalen kwamen geruchten ter oore,
dat hel in de commissies niet ging zo
als in hel belang van een goeden gang
'au zaken was. In elk geval hebben die
verhoudingen reeds vroeger aanleiding
gegeven lol een betrekkelijk onvrijwillige
abdicatie van den tocnmaligen secre
taris, de heer Van Hasselt, en thans tol
de niet op de voordracht plaatsing van
den heer Drost
Dc heer Van Hasselt bracht den lieer
Drost bij zijn uittreden uit de commissie
een woord van hulde en critiseerde hel
besluit der Schoolcommissie, die -hij 'n
Iwisl-commissie noemde.
De heer Lensen achtte het huldigen
an verdiensten echter gepast voor den
burgemeester, meende dat de heer Va.i
Hasselt, als zijnde niet voldoende op de
hoogte niet tol oordcelen bevoegd was:
en dat, in hetgeen hij had te berde ge
bracht, veel onzin was.
De voorzitter kwam op voor het sou-
verein recht der schoolcommissie, >m
besluiten tc nemen en dal de raad on
bevoegd is, naar hel waarom een onder
zoek tc doen
Tol leden der keuringscommissie voor
dc veemarkt werden benoemd de heeren
II de Regt, E Dekker Fzen G van der
Bent cn lot plaatsverv. leden de heeren
A Begheiju, S I de Braai, Ding. Scheel
te Az cn Jac Iluijss'en Jansz.
De premiên voor de veemarkt op 20
20 Nov, a.s. le hoducn. werden vastge
steld als vroeger.
Wederom werden 3 perceelen bouw
grond verkocht zoodal de leening voor
he" in orde brengen van het terrein
kon verminderd worden met f 18.000.
Een voorstel om toe tc treden lot
de vereeniging van plattelandsgemeen
ten werd verworpen uit overweging dat
in deze benarde lijden de uitgaaf van
f 60 beter gebruikt kan worden.
Een zeer uitvoerige discussie onlspoD
zich over een adres van de afdeeling
Ter Neuzen van Breda's Kruis verbond
tot vermindering van hel aantal ver
gunningen en beperkende bepalingen in
te voeren voor de verlofslokaliteiten.
De afdeeling van den bond van Kof
fiehuis- en restauratiehouders had een
verzoek ingezonden niet over le gaau Lol
verlaging van hel maximum-aantal ver
gunningen.
De voorzitter stelde voor, het aantal
gunningen te laten zooals het is', 38, doch
aan Hare Majesteit de Koningin te ver
zoeken voor deze gemeente te bepalen,
dat hier maar 1 vergunning mag gegeven
worden op de 500 Inwoners, zoodat er
dus eerst een 39sle vergunning zal kun
nen worden gegeven, als hel aantal in
woners lol 19 500 is geklommen, (hel
bedraagt er nu ongeveer 10.000 minder).
Door zoodanig besluit worden geen
rechten vau beslaande vergunninghou
ders of eventueel hunne weduwen v»er-
korl. Voor verlofslokalen wil hij zwaar
dere eischen stellen
De heer dr. Van Nes, die wees op dc
ellende zoowel door drankgebruik :üs
door misbruik ontslaan, wenschle eene
bepaling, dat Burg en Weth. geen nieu
we vergunning meer mogen uilgeven
Naar zijne schalling zou dan over 35 of
40 jaar geen enkele vergunning meer be
slaan Biergebruik acht hij even gevaar
lijk als hel gebruik van sterken drank.
Dit voorstel werd verworpen Hel
voorstel van den voorzitter is aangeno
men. De stemmen slaakten over een
vooislel van den heer Van Hasselt, bur
gemeester en wethouders uilnoodigende
eene verordening le ontwerpen op het
gesloten houden der herbergen op be
paalde uren en beperking van hel recht
an den burgemeester tot het geven /an
verloven voor het laten spelen van mu
ziekinstrumenten
Omtrent de jaarwedden-circulaire van
Ged Stalen werd de meening geuit, dat
verhooging voor alle ambtenaren der ge
meente wenschelijk is', d us ook voor den
burgemeester en den secretaris. Een
voorstel om die laalSlen te verhoogen
met f 300, en dus te brengen op f 2200
werd echter verworpen De meerder
heid gaf le kennen, dal zij wel van de
wcnschelijkheid overtuigd is, maar dat
zij thans niet weel waar de middelen
vandaan te halen, waar b v. n,u de af
lossing der leening voor subsidie ran
het steuncomité al is verschoven tol
1922 en de hoofdelijke omslag, welke
voor hel loopendc jaar 15 o/o verhoo
ging der aanslagen vorderde, nu reeds
om de begrooting te doen sluiten van
f 46.600 lol f 52 000 moest worden ver
hoogd. Voor-eene algemeene verhooging
van alle gemeenteambtenaren met 10o/o
werd f 2700 noodig geacht.
Vervolgens werd aangevangen met 'le
behandeling der gemeentebegrooting,
waarbij ten slotte aan de ambtenaren
hoofden van gezinnen, die een /alaris
genieten van minder dan f 950 voor
1916 een toeslag van f 50 werd toe
gekend.
Voor hel bedrag dat hiervoor 'noclig
is en de rente van 2 te Sluiten lee-
ningen van f 10.000 die nog niet in de
begrooling konden worden gebracht,
werd verhooging van den hoofdelijken
omslag lot f 55.000 'noodig geacht
Hel is dus ook hier belastingbetalers
sta vast!
KERKNIEUWS.
KUNST EN WETENSCHAPPEN.
Ned. Herv. Kerk.
Bedankt voor Waarder (bij Woerden)
A Dekker, tc Neder-Hardinxvcld
Geref Kerken.
Beroepen 1c Lekkum en Miedum S. Cu
perus, te Huins
Aangenomen Voor Neuzen, D. C. Over-
duin te Nieuw Beierland.
ONDERWIJS.
Geslaagd voor de vrije- en ordcoefe-
ningen mej. E S de Veij lc ïerseke.
- Dc aandacht wordt gevestigd op
hel in dit nummer voorkomende adver
tentie waarbij beschaafde jongelieden
worden opgeroepen voor candidaal-Iu-
disch ambtenaar, op een studie-toelage
van f 1000 's jaarS
Er waren gisteravond in het Schut
tershof alhier bij de opvoering der revue
>Weet je 't al van Schellevis Mie?" door
het Ensemble Solser on Hesse, niet veel
plaatsen onbezet.
Het stuk zelf is, als alle revues heel een
voudig van opzet; alle succes moet worden
verkregen door de wijze van vertolking en
de inrichting van h6t tooneel.
Wat het eerste betreft de hoofdrol vroeger
gespeeld door wijlen den heer Solser, bleek
ook bij mevrouw Hesse in goede handen,
die ons in Schellevis-Mie het echt Amster-
damsche vischvrouwentype vertoonde, als rijk
geworden vischvrouw, een wellicht wat
pverdreven, toegetakelde, m. ar toch in het
kader van bet stuk passende would-be dame
voorstelde.
De heer Hesse stond als »Kees" zijn vrouw
op de van bcm bekende goede wijze ter
zijde, terwijl ook de overige dames en heeren
met opgewektheid hun rollen vertolkten.
Ea opgewekt moot er in zulke stnkken
gespeeld worden het i3 een dolle boel van
het begin tot het einde vol van leuke, maar
soms wel wat te vergaande moppen en
kwinkslagen.
Veeg daarbij enkele liederen gezongen
door den heer en mevrouw Hesse op aardige
melodiën en ge begrijpt dat er door de aan
wezigen hartelijk gelachen is en dat zij tel
kens blijk gaven zich goed te amuseeren.
Van het tooneel was gemaakt wat er van
een klein tooneel als dit te maken isde
medegebrachte doeken en coulissen, waren
zoo goed mogelijk opgesteld; maar toch zijn
wij overtuigd, dat het stuk op een grooter
tooneel nog veel beter tot zijn recht komt.
De muzikale begeleiding was wel wat
sober, zij bestond alleen uit een piaro.
Men meldt ons uit V 1 i e s i n g e n
Louis Couperus is gisteren avond in den
Schouwburg »do Oude Vriendschap" voor
n stampvolle Nuts-zaal opgetreden.
Vóór de pauze las bij René le Boucher
et Andró le Pöcheur uit Arabesken en na
de pauze drie Humoresken.
Het publiek toonde zich over't algemeen
zeer voldaan.
In een druk bezochte vergadering van de
afdeeling van »'t Nut" te Neuzen trad
Donderdagavond op de heer J. G. van
Riemsdijk, die den arnwezigen veel genoegen
verschafte, door zijne voordrachten en liede
ren, hij welke laatste hij zich zelf op de
gitaar begeleide. Vooral de liedjes in veluwpch
dialect, die hij, als Gelder^che boer gekleed,
zong, vielen zeer in den smaak van het
publiek, en toen hij er mee wou „uitscheien"
zooals hij zeide, moest hij nog een liedje
toe zingen.
Zeeuwsch Genootschap.
Voor een talrijk en dankbaar gehoor ver-
ulde Mejuffrouw Mr. A. Bolle Woensdag
avond de spreekbeurt in het Zeeuwsch Ge
nootschap der Wetenschappen met eene
causerie over „Westen-Schouwen." Wie kent
niet den vloek van den meerman wien zijne
meermin was ontrukt:
„Westenschouwen, Westenschouwon
Het zal u berouwen,
Dat ge genomen hebt mijn Vrouwe.
Westenscbouwen zal daarom vergaaD,
De toren alleen zal blijven staan."
Het rijmpje dateert van vóór 1846, want
in dit jaar werd ook de toren ten bate van
de gemeentekas van Burgb verkocht en het
afkomende puin voor de zeewering gebruikt,
welk droevig lot door vele Zeeuwsche mo
numenten gedeeld is.
Westenscbouwen was eene niet onaan
zienlijke handelsplaats aan de Zuidwestkust
van Schouwen, dat o. a. het monopolie van
den invoer van Rijnwijn bezeten heelt, eene
afzonderlijke heerlijkheid vormde en eene
eigene civiele jurisdictie had. In de 15e
eeuw bereikte Westen*chouwen, dat overi
gens nimmer met stadsrechten begiftigd
werd, bet toppunt van bloeidaarna ver
viel het in de 17e eeuw van lieverlede door
overstroomingen, door de verzanding der
baven en door overstuivingthans ligt de
eenmaal zoo bloeiende plaats grootendeels
onder zee en zand bedolven, de lijdensge
schiedenis van zoovele Zeeuwsche plaatsen,
doch daartegenover staat, zooals de spreek
ster terecht deed uitkomen, ds aanwas en
opbloei van vele andere streken ea plaatsen
ons gewest.
De- archieven vermelden niet veel over
Westschouwen, in de geschiedsrollen wordt
het nauwelijks genoemd, doch in de volks
ziel en den volksmond leeft het voort in
«■ene scboone, zelfs vermooide traditie,
waarvan gisteren eene gracelijke vrouw
zich de welsprekende vertolkster maakte'
Wetenschappelijke lezingen geven hoe
