M* 258
158" jaargang
1915
Dinsdag
9 November.
BINNENLAND.
Dit Stad an PmiSGie.
I courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen,
Prijs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaateen in
Nederland franco p. p. f 1.25.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Advertentiën a 20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- ea
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1*50
elke regel meer 20 eent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats
die zij innemen.
iSS*** Advertenties vóór één nor te bezorgen.
Bij deze Courant behoort oen Bijvoegsel.
DE ADD1TIONEELE ARTIKELEN.
Mei dal mooie Hollandsch wordl in
onze Grondwet hel slotfjioofds'tuk aan
geduid dal veel beier den HollandscheD
tilel „Overgangsbepalingen" zou kunnen
dragen.
De belangrijkste daarvan luiden
dat alle beslaande autoriteiten blijven
voort duren, en dat alle verbindende
wetten, e. d worden gehandhaafd, toitw
da. zij door anderen volgens deze
grondwet zijn vervangen.
Maar in één opzicht is er steeds
gezorgd reeds dadelijk Lijdelijk een
nieuwe regeling te treffen, n.l. ten
opzichte van de verkiezingen.
In 1848 kwam de eerste grruJ^
wetsherziening tot stand. Maar het duurt',
de tol 1850 voor de nieuwe kieswet
er was, en in dien lusschen'tijd heeft
een voorioopig kiesreglement gegolden
dat in de grondwet zelf was opgenomen
Op dezelfde wijze heeft men nij ile
Grondwetsherziening van 1887 niet gey
wacht tol een nieuwe kieswet zou zijn
lol stand gekomen overeenkomstig het
nieuwe art. 80 maar heeft men in art
VII der additioneele artikelen zoodar
nige wijziging gebracht in de kieswet
van 1850. dal men althans een bcyrejv
digender regeling kreeg dan in de kiesH
wet was belichaamd. Die tijdelijke re
geling heeft gegolden tot de invoering
van de kieswet-Van Houten van 1896.
Dal zelfde is ook nu gedaan.
De regeering heeft, zooals we reeds
meldden, voorstellen ingediend tol vcr4-
andering "der additioneele artikelen,
strekkende om in de Kieswet „totdat de
wet daaromtrent nader zal hebben be
schikt", een aantal veranderingen te
brengen. s
Die veranderingen zijn buitengewoon
uitvoerig. Maar ze zijn met een enkel
woord aan te duiden
invoering van algemeen mannenkies,-
rechl, beperkt slechts door de voor
gestelde uitsluitingen;
invoering van hel stelsel van evenre
dige vertegenwoordiging.
Dat eerste is eenvoudig. Het tweede
maakt hel voorstel zoo buitengewoon
lang.
De regeering heeft hiervoor niets
nieuws bedacht. Zij heeft eenvoudig
overgenomen hel 25 Mei 1911 ingedienw
de ontwerp van de daarvoor ingestelde
Staatscommissie, aan de hand waarvan
wij indertijd becijferingen hebben ge
maakt voor Zeeland.
Hei land wordt daarvoor verdeeld
in 18 kieskringen n.l 's Ilertogenbosch,
Tilburg. Arnhem, Nijmegen, Rotterdam,
Den Haag, Leiden, Dordrecht, Amster
dam. naarlem, Den Helder, Zeeland,
Utrecht, Friesland, Overijssel, Gronin
gen, Drenthe en Limburg
De noodige veranderingen worden
ook voorgesteld voor de Prov- en Ge
meentewet
EEN AANKONDIGING ZONDER
NIEUWS.
De Amsterdamsche wethouder van fi
nanciën, mr. S. de Vries Cz., heeft gister
in den Amslerdamschen gemeenteraad
aangekondigd dat er nog een nieuw
stel wetsontwerpen van Minister Treub
te Wachten is, waarin de finaucieele
hulp aan de gemeenten nader zal worp
den geregeld i
Dal is dadelijk door de persbureaux
als een nieuwtje over het heele land
bekend gemaakt. En wij kregen hel, nog
wel verminkt zoodat er alleen sprake
was van nog meer belastingwetten.
Ja, dal wisten wc helaas al.
Maar die meedeeling van den wethom-
der over de gemeente^-,financiën bevat
te óók al bekende feilen.
Immers in de Memorie van, Toelicht
ling lot de „Grondslagen" der nieuwe
belastingplannen lezen we, na een uit
voerige beschouwing over de gemeente»
financiën
„Omtrent deze even gewichtige als
moeilijke aangelegenheid hebben de Mir
nisier van binnenlandSche zaken en onM
dergeteekende een- regeling ontworpen
welke naar zij vertrouwen aan de
bezwaren legen de wel van 1897
tegemoet komt, zonder aan de gemeen
ten indirect beschikking te geven over
Rijksgclden. Bij die regeling, welke zich
Mi de herziening der Rijksfinanciën
aansluit, wordt er voorts voor
waakt, dat hetgeen ten aanzien der
plaatselijke belasting naai- het inkomen
wordl voorgesteld niet voor sommige ge
meenten in dier voege zal kunnen wer
ken, dat zij daardoor in moeilijkheden
zouden geraken
NEDERLAND EN DE OORLOG.
Dcdraad
In de Tijd schrijft de heer A Beek
man, eleclr-ingenieur, een artikel over
den eloclrischen draad aan de Neder-
landsch—Belgische grens. Hij acht hjet,
in verband met de telkens voorkomen
de ongevallen, gewenscht voorbehoed
middelen te treffen en schrijft om
Onderwijzers op de scholen kruinen
de kinderen waarschuwen; doktoren bij
hun ziekenbezoek op 't gevaar wijzen,
terwijl, al zal 't wellicht groote moei
lijkheden meebrengen, een beschermen
de versperring op eenigen afstand van
de onder spanning gehouden borden in
groolcn getale kunnen worden geplaatst.
De dagbladen zouden eveneens goede
diensten bewijzen, door 't publiek in
korte stukjes te onderrichten en de
reeds voorgekomen ongelukken in her
innering te brengen In café s en sol-
datentehuizen. in scholen en kerkpor
talen moeten waarschuwingssehilden
worden opgehangen.
Dienstweigering.
De volgende circulaire is door den
Minister van Waterstaat gericht tot on-
derleekenaars van het manifest over de
dienstweigering (hel manifesl-Bahler cs)
die in staatsdienst zijn;
„Tol mijn leedwezen trof ik onder het
manifest, waarin tol dienstweigering
wordl aangespoord, ook uw naam aan.
Dit is een feil waarvan de ernst niet
mag worden onderschat Is het voorne
men, om te weigeren deel te nemen aan
de gewapende landsverdediging, wanneer
deze krachtens de wet vanwege de Ko
ningin wordt gevorderd, bij ieder staats
burger te laken, waar liet ambtenaren
geldt die zooals gij, bij de aanvaarding
van him ambt een eed of belofte hebben
afgelegd, aanvangende met de woorden:
„Ik zweer (beloof) getrouwheid aan de
Koningin eh gehoorzaamheid aan de wel
len van den Staat", is zulk een daad
ten eenenmale ontoelaatbaar. Ik ver
trouw, dal, bij kalm nadenken, gij tot in
zicht zult komen, dat onderteekening
uwerzijds van het manifest, zeer zeker
niet in overeenstemming is geweest met
den door u afgelegden eed, noch met
uw plicht als ambtenaar en dat gij be
reid zult zijn mij len spoedigste mede
te deelen, dal gij ,die onderteekening als
niet gedaan wcnscht te zien beschouwd."
- In de, in hel bijvoegsel opgenomen
spoorwegdicnstregeling zijn de verande
ringen aangebracht noodig door de wijj-
ziging in de dienstregelingen van den
stoombootdienst op de W Schelde, en
van som mige tramlijnen in Z. VlaauV
deren.
IJlt MMöelbD.rg
De eigenaar van de autoK
mobiel, die Zaterdag in de Lange
Delft alh ier een fietsenden land*-'
weerman aanreed, verzoekt ons te mel,M
den, dal hij „hevig" toeterend en in zoo
langzaam mogelijk tempo de garage van
den heer Wijlenburg wilde uitschuiven,
toen, de landweerman, die in razende
vaart door de Lange Delft fietste, tegen
zijn auto aanvloog. De berijder wist er
bijtijds af te springen, maar kon niet
verhinderen dat de fiets onder de auto
kwam, ofschoon de autobestuurder da
delijk had ontkoppeld en met tweeremb
men de machine tot staan bracht.
De aangeredene zou dadelijk zelf er
kend hebben, dat hij de signalen geb
lioord had, maar hij meende dat deze
kwamen van een andere auto die juist
achter hem aan kwam. Daarom h.d
hij niet gelet op de auto die tegelijk
uit de garage kwam.
Ook de bedienden van den heer Wijw
tenburg bevestigden terstond dat ook
zij de signalen gehoord hadden van de
uitrijdende auto.
Dc autobestuurder noemt het, vooral
in verband met de bekentenis van den
wielrijder, zeker zonderling dal deze
nog een klacht heeft ingediend.
Uit Vlissingen.
De dagboot der S. M. Zeeland is
gisteravond eerst om kwart over 8 te
Vlissingen binnengekomen, tengevol
ge van een oponthoud onder de Engels
schc kust. Reizigers en post vertrokken
eerst le negen uur.
Uit Wiiicheren
- Als voorzorgsmaatregel tegen het
mond- en klauwzeer is aan de D o mi-
bu rg sche voetbalclub S. S. S. ver
boden wedstrijden te houden met andere
vereenigingen, zoolang het vee builen
loopt. De leden mogen wel onderling
oefenen.
Maandaguamiddag is op hel Zuii-
derstrana te W t s t k a p e 11 e hel visf-
schersvaartuig „Aruemuiden 44", schipr-
per A. Meerman' op het wrak van de in
den nacht van 16 op 17 October 1912
gezonken stoomboot „Ralphe Creyke",
gevaren, waard oor het vaartuig ecu fek
Kreeg en daarop zonk.
De bemanning heeft zich kunnen
redden, door in een roeiboot naar den
wal te roeien. Zij bleef den nacht aan'
het strand, om bij hoog water het vaarn
tuig le trachten omhoog te halen, em
einde het te kunnen behouden.
Uft Noord-Bereland
In de Vrijdag te Wjssenkerke
gehouden raadsvergadering waren alle
leden, behalve de heer Maris wegens
ziekte, aanwezig.
Naar aanleiding der bekende aan
schrijving van Ged. Staten stelden B.
cn W vooi-, dc minimum-jaarwedde
voor Burgemeester en Secretaris vast
te stellen op f il25 met twee 5-jaar-
lijksche verhoogingen ad T 100- Alzoo
werd besloten Ingaand 1 Jan. 1916
Op voorstel van B en W werd
de jaarwedde van den gemeen te-ont|-
vanger met f 40 verhoogd.
Ingekomen was verder een adres van
hel jongste onderwijzerspersoneelge
steund door de andere onderwijzers en
de hoofden der scholen, verzoekende
hel aan vang-salaris op f 600- te bren
gen B. en W. stellen voor, gunstig op
dal verzoek le beschikken. Onder de
raadsleden bleek nog al verschil te
beslaan in de waardecring van den ar
beid der onderwijzers tegenover dien
der boerenknechts, doch het eindbe
sluit was aannemifig van hel voorstel
niet algemeene stemmen
Alsnu werd vastgesteld de belooning
voor hel herhalingsonder wijs en delijcer
Buzink tol hoofd van dat onderwijs
aangewezen.
Ingevolge de genomen besluiten stel
den B en W thans voor oen hoofde-
lijken omslag van 7000 op 8000 gulden
te brengen Naar aanleiding hiervan
werd het denkbeeld nog eens ter spra
ke gcbr'cht van den bouw eencr nieuwe
onderwijzerswoning le Camperland. De
meerderheid oordeelde hel echter ver
standiger te wachten tot de afloop van
de wegenvci'betermg een juislen kijk
op de gemeenlefinanciën zou toelaten
De begrooting voor 1916 werd thans
vastgesteld op f 30 197,355.
In verband met hetgeen hierover in
de vorige vergadering was gevraagd
werd mededeeling gedaan van een schrij
ver van Ged St., waarin er op ge
wezen werd, dat het veer geen eigen
dom der provincie is en men zich
ter verkrijging van vaste overzetureu in
overleg le stellen had met den eige
naar Tnlusschen word door dat college
opgemerkt, dal door den veerman van
de daarvoor aangewezen aanlegplaats
moest worden gebruik gemaakt en dat
niet nakoming dier verplichting straf
baar is-
Uit Zu'.d-Bevelnnü.
- De vrachtboot „Amslel 3" met stuk
goed van Antwerpen is op de Schelde
bij' Doel in aanvaring geweest met de
Duitsche vrachtboot „Ristelhueber II
De „Amstel 3" kreeg lekkage, zal op
de werf Zeeland te II answeerl
worden gerepareerd.
Kilt Tholea.
- In de Maandagmorgen te Sta ve
il i sse gehouden gemeenteraadszitting
werd het nieuw gekozen raadslid, de
heer Jac Gaakcer, als zoodanig beëedigd
en geïnstalleerd
In zake de jaarwedden van burge-;
meester en secretaris werd besloten
aan Ged Staten le adviseeren im ze
beide voor deze gemeente op f 900 te
om vrijstelling van havengeld in verband
met de gedeeltelijke lading van zijn
schip werd afwijzend beschikt. Even
eens afwijzend op een verzoek van mej.
M. C. Dorst om gebruik le mogen mah
gen maken van een lokaal der operw
bare school tot hel houden van een
naai- en breischool.
Verder besLool de raad om de afdoet-
ning der administratieve handelingen;
in zake de waterleiding op het eiland
Tholen, waarop door Ged Stalen en
hel waterleiding-comité was aangedron
gen, aan le houden.
Aangenomen werd een motie-Polap
pel, strekkende den minister van iandp
bouw enz, le verzoeken liet afmaakj-sy-
sleein van aangetast en verdacht vee van
mond- en klauwzeer niet meer toe te
passen Telegraphisch werd deze motie
ter kennis van genoemden minister ge
bracht, terwijl ze medegedeeld zal worp
den aan de leden der Eerste en der
Tweede Kamer
Besloten werd nog om het salaris
van den gemeentebode, dat in een vorige
vergadering gebracht was Van f 75 op
f 90, le brengen op f 100 en ook dat
van den landtaarnopsteker van f 75
op f 100.
Op een verzoek van Jac. Moerland
Uit Schouwen-D uie 1 and.
Aan den heer J. A. Legemaal is op
de meest eervolle wijze, met ingang van
1 Dec a s. ontslag verleend als secretaris
der gemeente Nieuwerkerk, mder
dankbetuiging voor de vele diensten aan
de gemeente bewezen.
In. zijn plaats is benoemd de heer F.
Naereboul, secretaris van Ouwerkerk n
commies ter gemeentesecretarie van
Zierikzee
Uit Zeeuwsch-Vlaanderen WD.
Zaterdagavond had in de zaal van
den heer Schippers te G r o e d e hij
Nieuwvliet de eerste uitvoering plaats
van de mobilisatie-looneelvereenigiog
.Kruishoofd". De zaal was overvol Een
zestal stukken werden zeer goed opge
voerd. Hel strijkorkest van Nieuwvliet
verleende zijne medewerking. Na afwer
king van het programma besloot een ge
zellig bal dezen voor velen genoeglijken
avond
RAAD VAN TIIOLEN.
(Vervolg)
Volgons een schrijven van hel Hoofd der
schooi is maar een onderwijzeres genegen
dit jaar onderwijs te geven aan de her
halingsschool en bestaat er bij de leerlin
gen niet veel ambitie voor dit onderwijs.
De onderwijzeres mej Poulusse wordt
voorioopig benoemd en ook deze zaait in
handen gesteld van de schoolcommissie
om advies.
De schoolcommissie wordt op verzoek
uitgebreid met oen lid-arts en hiertoe
benoemd de lieer A Jehel, gemfeente-ge-
neesheer.
De heer Joh. Wageniaker wordt met ap
een na algemeene stemmen herbenoemd
als lid van het Alg. Armbestuur.
De veer-commissie, bestaande uit de
hoeren Moeikcr, van Vredenburch en
Wïigemaker en de gosoommissie beslaan
de uil dezelfde heeren worden eveneenjs
opnieuw gekozen.
Bij de rondvraag spreekt de heer Moel-
ker namens de gascommissie den wensch
uil cm den aannemer der vernieuwings-
werken aan de gebouwen der gasfabriek
aan le schrijven onder bedreiging van
toepassing van boete, het aangenomen
werk spoedig op le. leveren.
De voorzitter zegt een lans te
willen breken voor den aannemer on
wijst op allerlei moeilijkheden die zich
•cor den .heer Walpot hebben voorge
daan
De heer Van V redenburch vindt
liet gewenscht in te grijpen vooral om
dat de aannemer doet alsof er geen
bestek bestaat, Nog geen raam en deur
zijn in de gebouwen aanwezig en toen
de heer van Vredenburch den aanner-1
nier op de verplichtingen wees zéï hij
dal hij larie had aan "het bestek.
De heer C A H Waghto die wel
uit pïeleilsgevoel den aannemer 'er wil
le wil zijn en ook de heeren De Jong
en Wag emaker vinden dat er dan au
moet worden opgetreden De heer W ap
g emaker en de heer Van Ileile
stellen voor een termijn van drie we
ken te stellen. Hiertoe wordt besloten.
Op een voorstel van B. en W om aan
den rijksstraatweg nieuwe hoornen te
planten ter vervanging der bestaande
waarvan enkele zijn doodgegaan door
gasvergiftiging staken de stemmen en
wordt dit dan aangehouden.
Met een voorstel van den voorzitter
om rioleering aan te brengen in de
Voorstad, volgens een verzoek van W.
J. Scheffelaar, kan de raad zich ver-j
eenigen en zal dit verder in een volgent-
de vergadering worden besproken.
Hierna sluiting der openbare zitang,
waarna de raad in gesloten zitting
overgaat tot het behandelen van gojv
heimc zaken.
KERKNIEUWS.
Hedenmorgen werd in de kathoW
lieke kerk te Vlissingen een plechiv
tigen dienst gehouden ter nagedachtenis
van de gesneuvelde Belgische soldaten.
Ned Herv. Kerk.
.Aangenomen naar Dinxperlo (toez.) J.
W. van Petegem, te Groede.
Geref. Kerk.
Drietal Te Woivega: H. L Both, te
Eindhoven, li 1'. M. de Walle, te Zaam-
slag en II Meulink, te Hendrik-Tdo-Am-
bachl.
Aangenomen naar Asperen J E. Wes-
lerhuis te Gramsbergen; naar Ouderkerk
a. d. IJssel J. Vesseur, te Elburg.
Bedankt voor Enter J. E. Westerhuis
te Gramsbergen
SUNS® EN WETENSCHAPPEN.
Het Röntgen-lrio.
Het is onmogelijk een concert van dit trio
bij te wonen, zonder een diepe bewondering
te krijgen vooi de frissehe kracht van
Röntgen Sr._ Pianisten van dien leeftijd en
toch nog met zoo'n temperament en uit
houdingsvermogen, moeten met een lanta
rentje gezocht worden. Bij alle erkenning
van de begaafdheid van de beide zoons, zal
niemand er ook maar een oogenblik aan
twijfelen, dat de vader bet is die dit trio
leidt, niet omdat hij de vader is, maar om
dat men in hem den meest krachtigen, den
9terkst-snggereerenden kunstenaar voelt.
Meer voelt dan bemerkt. Want op dit con
cert was van een merkbare leiding niets
meer te constateren. Dit trio is zoo inge
speeld, zoo op elkaar gehand, dat alles zoo
natuurlijk mogelijk verloopt. Maar vraag
niet welk een voorbereiding en leiding er
noodig zijn geweest om die stij'i-eenheid te
bereiken.
De twee trio's voor piano, viool en cel
waarmee het concert geopend en besloten
werd dat in F dur van Schumann en
dat in Bes dur van Schubert hadden
ieder van het begin tot bet einde hun eigen
karakterSchumann met een neiging
naar het overgevoelige (maar juist daïrin
prachtig in het tweede deel «mit innigen
Ausdruck"), Schubert met een opwekkenden
prikkel van gezond-krachtig rythme. We
hebben nog zelden zóó als bij de sublieme
vertolking van dit laatste trio gevoeld, wat
een meester in het rythme Schubert is ge
weest.
Wanneer men trio's hoort spelen met
zoo'n eenheid, wanneer het overnemen van
melodie, bet terughouden van den klank bij
de begeleiding, het gezamenlijk aanzwellen
bij een stijging, zoo van zelf sprekend, zoo
eenvoudig in zijn werk gaat als hier, dan
is er geen aanleiding om de spelers ook een
voor eon te bespreken, 't Is een trioEn
de vader kan er trotsch op zijn, dat hij met
zijn beide zoons dat trio tot zoo'n hoog
peil heeit opgestuwd.
Den cellist, Eng. Röntgen, kregen we nog
afzonderlijk te hooren in een sonate van
Valentini. In dit melodiense werk trof ons
in 't bijzonder do karakteristieke weer
gave van het Allegro en de elegance van
het Menuett. Jammer dat de toch al niet
mooie cadenz ontsierd werd door een ruimen
toon, die to sterker trol omdat het spel van
dezen cellist, jnist zoo beschaafd is.
Deo pianist Röntgen, den vader, wiens spel
men telkens al had kunnen bewonderen in
de trio's, kregen we in zijn volle kracht te
hooien in de vertolking van een door hem
zelf bewerkte variatie op een Hongaarsch
czard&s-thecua.
Op zichzelf een tamelijk eenvoudig, bijna
bnnaal dans-melodietjp, maar datin de var ad
ties een verrassende rijkdom kreeg. En boven
dien was het, spel zoo pakkend' als men dat
maar van deze pianist kan verwachten. Het
applaus was zoo warm en aanhoudend dat
de heer Röntgen nog een toegift schonk, de
bekende „Aufschwnng" van Schumann.
Het zal een voldoening voor de «Instru
mentale" zijn geweest, dat de zaal goed
bezet was.
