H1DDELBI 158° Jaargang Maandag 1 November. BINNENLAND. M' 257. Deze coarant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- Prije per kwartaal, zoowel voor Middelburg als Toor alle pl Nederland franco p. p. f 1.25. Afzonderlijke nummers kosten 5 cent. Ad verten tien a 20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- ea alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1,50 elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats die zij innemen. Advertenties vóór één unr te bezorgen. de kiesrechtregeling. Zooals we reeds per bulletin Zondag morgen beleend gemaakt hebben is Za terdagavond door de regeering het lang .verbeide voorstel tot grondwetsherzie ning inzake net kiesrecht ingediend .Het hoofdbestanddeel hiervan is na tuurlijk art 80, waarvoor de regeering de volgende lezing voorstelt: „liet recht om de leden der Tweede Kamer te kiezen, wordt toegekend aan de mannelijke ingezetenen, tevens Ne derlanders of door de wet als Neder- landscho onderdanen erkend, die den dooi- de wet tc stellen leeftijd, welkfe niet beneden drie en twintig jaar mag zijn, hebben bereikt en aan de vrouwelijke ingezetenen, die aan gelijke voorwaar den voldoen, voor zoover de wet haar daarloe uit hoofde van niet aan het be zit van maatschappelijken welstand ont leende redenen bevoegd verklaart „De wet bepaalt, in hoeverre de uit oefening van het kiesrecht wordt ge schorst voor de militairen beneden den rang van officier bij de zee- en land macht voor den tijd, gedurende welken zij zich onder tvapenen bevinden Van de uitoefening van liet kiesrecht zijn uitgesloten zij, wien dal recht bij on herroepelijk geworden rechterlijke uit spraak is ontzegd, zij die rechtens van hun vrijheid zijn beroofd en zij die krachtens onherroepelijk geworden rech terlijke uitspraak wegens krankzinnig heid of zwakheid van vermogens de beschikking of het beheer over liumie goederen hebben verloren. Aan onher roepelijke veroordeeling lot eene vrij- Jicirlsslraf van meer dan een jaar of wegens bedelarij of laudlooperij, zoo mede aan meer dan hvee, binnen een - door de wet le bepalen tijdperk vallen de. onherroepelijke rechterlijke uitspra ken openbare dronkenschap vaststellen de, verbindL de wet tijdelijk of blijvend verlies van kiesrecht „De verplichting om van het kiesrecht jgebruik te maken kan door de wet worden opgelegd." Artikel 81 wordt gelezen- „De Tweede Kamer beslaat uit hon derd leden, gekozen op den grondslag van evenredige vertegenwoordiging. „Alles jyal verder het kiesrecht en de wijze van verkiezing betreft, wordt dooi de wet geregeld." Artikel S2 wordt gelezen „De Eersle Kaxiier bestaal uil vijftig leden „Zij worden verkozen door de Staten van provinciën op de wijze bij de wel te 'bepalen." Overeenkomstig deze artikels, worden dan voor de Provinciale Stalen en „(le Gemeenteraden gelijkluidende artikels voorgesteld, vr-or ingezelenen van pro vincie en gemeente, ook mot de toevoe ging dal de verkiezing geschiedt op den grondslag van evenredige vertegenwoordi ging- Algemeen kiesrecht. In de Memorie van Toelichting zegt de regeering, dat wel niemand eeix, breled betoog verwacht Ier motiveering van .de noodzakelijkheid Lol wijziging van art. 80 De daarin nu voorgeschreven „ke.ntee- kenen van geschiktheid en maatschappe lijken welstand" vinden geen verdediging meer. Bij het zeer beperkt kiesrecht van voor heen was de fictie, dat de geroepen'en tol oordcelen bevoegd waren, niel al te zeer mei den feitelijken maatschappelij ken ices tand in tegenspraak Naar mate die toestond zich wijzigde, drong heli aangenomen beginsel lol uitbreiding der grenzen. In de Iweede plaats werd echter het beginsel zelf practisch meer en meer prijs gegeven. De individualiteit, der kic- jzers is ondergegaan in de massa. Men) zoekt de waarde van de uitspraak der kiezers in het collectieve oordeel ovfer beginselen vau rechtsvorming, welke, ge toetst aan eigen levenservaring, als liet rechtsgevoel bevredigend- worden aan vaard liet noodwendig gevolg van deze ont wikkelingsgang .is, dat er geen rechts-, grond bestaat om een deel der burgers levende en arbeidende irf dezelfde natio nale en zedelijke gemeenschap als d(q ovevigen, van het bij -uitstek nationaal bedrijf verwijderd te houden Uitsluling van een deel der burgers van bel kiesrecht splitst de natie in twee deelcn, hel eene mede bevelend, hel andere alleen gehoorzamend. Split sing leidt de politieke energie in revo- lutionnaire liaan Deelneming van allen wekt en bevordert de nationale gedach te. Zij kweekt het gevoel van saamhoo1- righeid en. lolsgemcens'chap; zij ace ft den vasten bodem, waarin het zelfbe stuur der natie wortelt. De ontwikkeling der democratie (e midden waarvan wij Aevenvertoont on getwijfeld ernstige gebreken en hel is een open vraag in hoever zij in staat zal zijn die gebreken le overwinnen en zich le handhaven. Die ontwikkeling echter is niet le Stuiten en de eerste voorwaarde om het parlementaire stel sel verder op te houwen, is: dat de vasLe' grondslag gelegd worde, die al leen in hel algemeen kiesrecht te vin den is. Vrouwenkiesrecht. De vraag welke de roeping der vrouw in onze samenleving behoort tol de groolc problemen van onzen tijd, en liet zoude fneenL de regeering, voorbarig zijn le voorspellen in welken zin zij zal worden opgelost. Maar men mag, ook indien men een principieele beslissing als praemaluur af wijdt toch het oog niet •sluiten voor twee feiten die de practif sche slaalkiuide beheerschen. Ten eerste het feit dat in toene mende male de vrouwen zelve begeerig zijn deel le nemen aan het politieke Le ven. Voor hel staatsbestel op zich zelf is de deelneming der vrouw zeker eer voovdeeiig dan nadeelig en haar intuï tief vermogen past ongetwijfeld in een orde van" zaken, welke hoofdzakelijk meer mei inslinclmalig inzicht dan met logische gevolgtrekking rekening houdt. Ten tweede hel feil dal hoe langer hoe meer vrouwen denzelfden maat- schappelijken arbeid verrichten als- man nen waarvan het logisch gevolg schijnt te zijn dal deze gelijkstelling moet leiden tol gelijkstelling van publieke reclilen. Deze beschouwing leidl er log. dal de principieele uitsluiting der vrouw niet ge handhaafd mag worden Het zal veeleer de laak des wetgevers zijn vast te stellen in hoever de maatschappelijke toestanden hel veris enen van kiesrecht wettigen. Het laat zich voorzien, dat de wijziging, die deze toestanden ondergaan, lot geleide lijke uitbreiding van hei kiesrecht zullen nopen De wetgever blijve le dez^n aan zien geheel vrij, Met eene uitzondering. Tiet kiesrecht mag niet worden toegekend of onthouden op grond van verschiL in maatschappelijken welstand Het aan nemen van dergelijke keriteekenen ware een niel gerechtvaardigde terugkefer tol hel len aanzien van hel mannenkiesrècht prijsgegeven standpunt. De wetgever moei zic.i rekenschap geven van den invloed der vrouwenbeweging op het rechtsgevoel der natie en op de maatschappelijke func- lic da or vrouwen uitgeoefend, maar hij wacnlo zich voor een nieuwe splitsing in maatschappelijke klassen, die in onzen lijd geen rechlsgrond heeft, en het ge volei van saamhoorigheid van de verschillende deelon van het volle ten ernstigste zoude schaden. Bij de tegenwoordige samenstelling on zer maatschappij schijnt er geen gegronde reden te zijn om de vrouwen niet lot het passieve kiesrecht toe te laten. Evenredige vertegen 'w o o r digi n g, Bij geen van onze staatkundige partijen wordt weersproken dat de invoering hier aan een eisch des tijds is. De partij-vor ming is belangrijk gewijzigd on de par tijen zijn veel meer dan voorheen' gewor den nationale partijen De invoering der evenredige vertogen, woordiging is onafhankelijk van: de invoe ring van het algemeen kiesrecht een' eisch des tijds geworden Maar deze invoering Vonder evenredige vertegenwoordiging ware in hocio mate bedenkelijk, daar be langrijke uitbreiding van hel kiezerscorps de gebreken van het districtenstelsel zou verscherpen De Minister heeft de voorstellen van do Staatscommissie in het aangeboden wets ontwerp belichaamd De wijze van invoering. Het algemeen manneslemrechl, een maal in de Grondwet opgenomen, be hoeft niet op nadere uitwerking van den gewonen wetgever te wachten. Integen deel een groot aantal, min of meer inge wikkelde bepalingen der geldende kies wet kan geschrapt of vereenvoudigd wor den, terwijl anderzijds de noodige voor schriften tol invoering van evenredige vertegenwoordiging geheel gereed liggen. Niets belet derhalve aanstonds bij de Additionele Artikelen de wel in over eenstemming mei de Grondwet te bren gen Dit is zelfs noodzakelijk uit een oogpunt van rechtszekerheid. Daarentegen moet de verwezenlijking van hel actieve vrouwenkiesrecht aan eene nadere wet. worden voorbehouden. De gevoelens omtrent de toekenning van dit kiesrecht zijn le zeer verdeeld dan dal het geraden zou zijn deze netelige quseslie ter gelegenheid van een Grond wetsherziening aail de orde le stellen. Om dezelfde reden moeien de voor stellen lol dadelijke 'uivoering van de evenredige vertegenwoordiging zich be palen tol de verkiezingen voor de ver tegenwoordigende lichamen, die uit rccblslreeksche keuze worden samen gesteld. Verkiezing van de leden der Eersle Kamer langs den weg der even redige vertegenwoordiging roepl le veel twistpunten op De voorstellen houden tdaarom slechts in eene wijziging van art. 82, - welke zoowel het meerder heids- als hel evenredigheidsslelsel moge lijk maakt niet bestendiging voorloopig onder de Addilionneele Artikelen van hel beslaande stelsel: mede bevaten zij de nlgemeene wensclielijk geachte op heffing van de beperkte verkiesbaarheid voor de Eersle Kamer Inglediend is een wetsontwerp tot in overweging nemen van een voorstel van verandering in de Additioneele Artike len der Grondwet, aan welk ontwerp o. a, zijn toegevoegd labellen bedoeld in artikel 51 der Kieswet; aangevende het gebied, waarover de kieskring zich uit strekt en de gemeente waar hel hoofd- stemburcau is gevestigd IIET ORANJEBOEK. Zooals in de laatste jaren gebruikelijk is, verscheen ook nu bij den aanvaug der parlementaire werkzaamheden een z.g. Oianjeboek, d. i. een door docun meuten toegelicht verslag van heigeen ons Ministerie van Builenlandsche zaken heeft verricht. Van de zeer vele zaken die dit jaar in dat Oranjeboek behandeld wor den hebben de meeste natuurlijk be-l trekking op den oorlogstoestand. Een uilvoerig relaas is' gewijd aan de bewering van oversein-ij ding van de Nedorlandsche grens bij Vaals door DuiUsche troepen. Uit de meedeelingen blijkt dat de opperbevel^ hebber van Land- en Zeemacht een rap port heeft doen opmaken (door de kapte tein van den gen staf, F. J. Quanjer en gedateerd 13 Jan. '15) ten einde het volkomen ongegronde van de oedoelde bewering onomstoolelijk vast te stellen Dit rapport dat door talrijke getuigen verklaringen (o. a. van vijf Belgen; is toegelicht, komt tot de slots'om dat bewering volkomen in strijd met de waarheid is. De in een dagboekje van een in Fraur- schc krijgsgevangenschap geraaide DuiU- schen cavalerie-officier. waarin op 4 Aug. "14 ^taat: Alten, Vaals (8 u. v m.) Raren, Terstraeten (België), geeft den rapporV teur aanleiding tol het betoog dat die officier, terwijl hij in den morgen van 1 Augustus 1914 met zijn divisie of re gif- ment van Vaelscrqunrlier over Beek en Gemmenich marcheerde, ten onrechte wellichl ten gevolge van het op on juiste wijze raadplegen der kaart heeft gemeend over Vaals en Raren naar Terslraelen le trekken. Ofschoon door geene vreemde regeet- ring ooit blijk was gegeven dat bij haar ecmg geloof aan eene schending van Nederlandsch grondgebied had bestaan is aan de Belgische Brilsche en Framj sche regeeringen rapport en verklarin gen niel de vertaling, aangeboden. Zeer uitvoerig behandelt hel Oranje- boek venolgöns de houding van de oor logvoerende zeemogendheden ten opzich te van dc ne ui rale h.an.de 1 en! scheepvaart Daartoe bespreekt de Minister de dooi de verschillende oorlogvoerende zeemo gendheden uitgevaardigde contra-bande bepalingen land voor land. De inecsle der hierbij behandelde af kondigingen en beslissingen zijn reeds door mecledeelhigen in de pers bekend. Plaatsgebrek belet ons er uitvoerig mel ding van le maken. Om échter een denkbeeld Ie gfeven 'van netgeen door onzen Minister van Ruiten- landsche Zaken werd behandeld laten we hier een opsomming volgen van, dc be spreken zaken, behalve dan de hierboverj bedoelde algemeene regels: schadevergoeding voor onrechtmatig aangehouden schepen; Puitscli mijnenveld bij Doggersbank; torpedeering der Katwijk; doen zinken van het s.s. Alcor, door Rusland; vernietiging van de Maria en de Medea; luchtaanvallen op Nedcrlandsche sche pen. En voorts worden nog, buiten de za ken van neutrale scheepvaart, besproken Nederlandsche goederen in buitge maakte of opgesloten schepen van oor logvoerenden aanhouding in Engeland van bemannin gen van Nederlandsche schepen; bemoeilijking der Nederlandsche vis- scherij door Duitschlaud; gevangenneming van onderdanen van oorlogvoerenden aan boord van Neder landsche schepen, Vliegtuigen en luchtschepen boven Nederland requisites door dc Duilsclie overheid in België van plan Nederlanders toebcK hoorende goederen schade door Nederlanders geleden in verband mei den oorlogstoestand; een lange reeks interneermgskwesr ties; doorvoer van Belgic naar Duitschland over Nederland (militaire voorraad oor logsbuit en gerequireerde goederen uit-., gezonderd) Belgische en Fransche .spoorwegwat gens Nederland aanwerving van Nederlandsche arbei ders voor oorlogvoerende landen; regeeringscoinmis'saris in België belangen van Nederlanders in België. En nog eenigc kweslies van minder belang. Van enkele biex-boven nog niel ver melde zaken zij nog iets meer aange haald. Tenaanzien van de overbreng _ing van berichten nopens van uit Nederlandsch gebied waargenomen bewegingen van oorlogvoerende strijd krachten w-o. ook belmoren oor1- logss'c hepen, luchtschepen en 1 i eg Lui ge li, wordt gezegd, dal de handhaving der onzijdigheid aan de re geering den plicht oplegt om daar-: tegen, zooveel mogelijk le waken. Daar om wordt zooveel mogelijk gezorgd, dat de berichten dc nieuwsagenten niel dan met 6 uur vertraging bereiken Het spreekt van zelf, dat zoodra schending van. Nederlandsch rechtsgebied plaats lieefL bekendmaking langs telegrafih sclieii weg volkomen vrij is. Ook wordl meer uitvoerig mededecr ling gedaan over het bekende stand punt onzer regeering inzalce doorlating over de Wester Schelde van te Antwerpen aangehouden Duitsche en Ooslein-ijksche schepen. Naar aanleiding van hel op 7 Aug. II in.de Wielingen op een mijn loopen van het s.s. „Tvsla". heeft onze regeering, daar dit schip een Neder landsch en loods aan boord had zich bereid verklaard tot vei-goeding van directe en indirecte schade. Voor de waarde van hel schip vroeg dc reederij f 978.872.16; de taxatie door Nederland- schc deskundigen stolde de waarde oo f 5 40,000. De regeering bood laatst genoemd bedrag aan, waarmede de reé- derij ten slotte accoord ging. Voorts' werd vergoed de directe schade we-* gens hel niét*-,ontvangen van de vracht- penningen Omtrent het bedrag der voor iiidi.-, recte schade le geven vergoeding wor den nog onderhandelingen gevoerd DE VERKEN'.NEVGSGEVECHTEX. Wanneer op één dag zoo n overstek- pende massa stukken bij de Tineede Kar mer wordl ingediend (grondwetsherzie ning. oranjeboek, alg. beschouwingen slaalsbegrooling Memorie van Antwoord Ind. begrooting) dan worden de groote couranten bijna onleesbaar en dan wordl 'l voor kleinere couranten wanhopige vraag hoe zij dien stapel kunnen verwerken naar hun formaat. Een zeel' met heel kleine gaatjes is 't eenigc. We kunnen slechts enkele der hoofd punten aanstippen uit de atgemcene be schouwingen van het afdeelingsondeiv zoek. Uitvoerig is er ges'prolcen over dc vraag der wcnschclijkheid en mogej- lijkheic! van gedeeltelijke demobilisatie, waarbij van weerskanten de kwestie werd bezien of hel uitvoerbaar is, zoo dat de troepen, tijdig weer kunnen worden opgeroepen. Ten aanzien van de economische po? liliek der regeering waren „sommige" leden van oordeel dal de regeering niet ver genoeg ging, en halfslachtig zwak was. Maar daartegenover meenden „vele andere" leden dat er veeleer re den is op matiging aan te dringen, üe klacht over onvasllicid der leiding werd echter door velen onderschreven. Op dezelfde manier was er over en weer meeningsverschil over het liandr haven van hel politiek bestand. Er waren er die grondwetsherziening en belasting hervorming daar niet mee in strijd von den Echter wel de aangekondigde her ziening der verzekeringswetten, die een der hoofdpunten zijn van den verkie- zingstrijd van 1913 Andere leden meenden dat het be stand geenszins meebrengt dat de regee ring van de uilvoering van haar prof* gramma zou moeten afzien, maar aW leen dal zij have politieke tegenstanders1 niet prikkelt of ontstemt en zich onIF houdt van voorstellen, welke den strijd der partijen rakèn, tenzij het aan de orde stellen daarvan door hare begin selen wordl gevorderd. De geheel onbevredigende regeling betreffende de uitkeering van rente aan ouden van dagen, die z.g. in loondienst zijn geweest, mag niel langer besten digd worden en de verzekeringswellen vau den minister Talma ,behoorcn naar de ineen ing van de meerderheid der Kal mer niel le worden ingevoerd. Op spoö,- dige beantwoording van het ter zake uilq gebrachte Voorloopig Verslag werd clan ged rongen. Inlichtingen werden gevraagd om trent dc volgorde der behandeling van grondweisvoorslellen, soc. verzekeringen en belastingen OUDERDOMSRENTE. Hel Volk wijst er op, dat in de LoeJ lichting iel zijn financieelc beginselenwet minister Treub bij de raming van hel be drag, waarmee vermoedelijk in de naaste toekomst de Rijksuitgaven zullen stijgen, den pos! voor de ouderdomsrenten lieefL opgemaakt m de veronderstelling, dat de. Bedeelden van hel staatspensioen nilet zullen werden uitgesloten Het blad meent gerechtigd te zijn, hier uit op te maken, dat de minister of zelf die uitsluiting uit zijn wetsontwerp zat schrappen, of zich nederleggen hij een besluit vau le Tweede ICanier pm dat te doen. NEDERLAND EN DE OORLOG. Boter. De minister van L N. en II. heeft bepaald, dat de bewijzen van toelating tot uitvoer van boter, afgegeven door de Rijkscommissie van Toezicht op de Botervereeniging, voorloopig zullen gel den tot 16 November, 's middags 12 uur. en dal de maximum prijs voor bo ter. verkocht aan verbruikers, geduren de de maand November f 1 65 per K G zal zijn. M a i s. De minister van L N en II. maakt bekend, dal van heden af tot 6 Novem ber de prijs van mais, uitsluitend be stemd om aan de gemeentebesturen te worden verstrekt voor ruiling tegen rog ge, bedraagt voor Amerikaansche mixed mais f 220 per last van 2000 Kilogram of f 7 70 per 70 Kilogram, te Rotterdam te ontvangen; La Plata maïs f 190 per last van 2000 Kilogram of f 6.65 per 70 Kilogram, le Amsterdam en Rotterdam te ontvan gen. (St.cl.) Eieren. De minister van L N. en II. heeft bepaald lo. dal voor iedere hoeveelheid van 100 versche eieren, waarvoor consent tol uitvoer wordt gegeven voor dc da gen 31 October tot en met 6 Novem ber, een hoeveelheid van 20 eieren be schikbaar moet worden gestold; 2o dal voor iedere hoeveelheid van 100 geconserveerde eieren, waarvoor consent lol uitvoer wordt afgegeven voor de dagen 31 October tot en met 6 No vember, een hoeveelheid van 100 ge conserveerde eieren beschikbaar moei worden gesteld. (St-ctO Uitvoer van bloemko ol De minister van L N. en II. heeft bepaald, dal uitvoer van ingemaakte bloemkool kan plaats hebben op ver- loon van consenten, afgegeven door de rijkscommissie van toezicht op de Ver- eeniging Groenten Centrale. (St. et.)

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1915 | | pagina 1