Maandag
20 September.
N* 221
1913
Sta* souxut T**i«]qj*4 d g a 1 g k net litsoadering tu Zn* m V**iMag«]
Prgs per kwartaal, soowel voor Middelburg al* tooi alb plaatan ia
Nederland franco p. p. f 1.25J
Aiionderlpke nummer* bo*ien 5 capt.
▲drntoatiSa u SO wat p«x ragtla Bg aboanemut Teel lager. GcbotrU^ dcodjj
alk aader* ftunilieberiohtea en Dankbetmgiigea re* lS(7 regel* t 1.50
elke regel meer 20 eent. Reclame* 40 cent per regel; Groot* letter* naar 4e plaat
die zg innenea
SGT' Airerteatiti róór ééa «ar t* b*iorg»iJ
BINNENLAND.
Dr. KUÏPER WEER AAN 'I WOORD.
Met een hoofdartikel, en vijl kolom
driestarren geeft dr. Knypcr in de „Stan
daardweer blijk van zijn terugkeer. Hel
is bijna le veel in eens
Het hoofdartikel is tot de regecrinj,
gericht en loopt over het eedswelje. liet
wordt onvoorwaardelijk veroordeeld Er
kend wordt dat het een karakter van
noodwet heeft door de bepaling dal het
1 Januari 1819 in het niet verzinkt. Maar
over de bepalingen van de wet zelf wordt
gezegd dal „het al of niet afleggen van
den eed zoo zeer algeheellijk aan iederte
persoonlijke willekeur wordt overceta
len. dat de loslating van den eed in. de
realiteit hier zelfs nog eer verder gaat
dan in liet eerste ontwerp
Voorts wordt bepleit dat dit ontwerp
tot het karakter van noodwet herleid,
moet worden, waarvoor eerste conditie is
dat artikel 3 eeniglijk en uitslui
tend zal gelden voor wie builen elk
kerkelijk verband staat.
Voor de Doopsgezinden hindert dit
niat.
Deze toch kennen zeiven geen
kerkelijk verband. Ze noemen zich
zelf een geestelijke Sociëteit.
(Vermelding verdient dat de heer
Wijnbergen in de Maasbode tot precies
dezelfde conclusie komt, nl. beperking
der noodregeling lot de 'kleine groep
van hen die niet tol een kerkgenoot
schap behooren.)
gemeen overleg in de partij moet gere
geld worden
Acht men dat de leider, die thans
de eer geniet aan het hoofd der
partij tc staan daarvoor vroeger wel
iets goeds verrichtte, maai' thans er
de man niet meer voor is, zoo ligt 't
in den aard der zaak en zal 't eisch
van den toestand blijken, dat dr.
Kiiyper de teugels glippen Iaat.
Men behoeft hem daarom niet af
le zeilen. Gelijk reeds zoo duidelijk
mogelijk werd uitgesproken, zal hij
dan zelf ontslag nemen.
Doch dit zij dan ook ernstig be
doeld
Er moei dan niet geantwoord wor
den Nu. ja, de deputalonvergadering
kiest hem toch weer in.
Dit zou een vertooning zijn, die tot
niets leidde.
Bedoeld is 't dan ook heel anders,
en wel zoo, dat dr. K. er voor goed
den hamer bij neerlegt, indien de
a f w ij k e n d c broederen wei
geren tot beter accoord te
koran n.
We hebben deze laatste woorden ge
spatieerd. Ze zijn van beteekenis
En lm slotte wordt in een driestar over
de Revisie-commissie, nog er op aange
drongen dat bij de herziening van de
statuien der antê-rev partij -„dient zor-
jedragen dal het contact tusschen het
Centraal Comité en d'e partij veelvuldiger
en aJzijdiger worde dan tot dusver."
Dc meeste der driestarren zijn bestemd
voor de partij-, en ten deele voor de eo-
alitie-gcnooten
Onder het opschrift „Van vee te geen
zweem", wordt betoogd dat niemand er
aan denkt de verklaringen van den heer
Heemskerk over zijn motieven in Dec.
1907 in twijfel te trekken
Over de vraag of hij daarbij kame
raadschappelijk tegenover den leider le
werk is gegaan behoeft g on woord
meer gespild te worden.
Hol raat \or ons uitsluitend
oni de vraag, waaraan de taljle
nederlaag van 1313 is le ijlen, en
ei? wat ons te doen staat om in
1917 zóó georganiseerd, en zóo
aangespannen te staan, dat we '.net
volle kracht onzerzijds aanval on
verdediging ondernemen kunnen.
Willen de Christelijk-Hislorischen
of de Roomschen daarbij niet lan
ger van onze coalitie-hulp gediend
zijr dat sta aan Qien zeiven ter
beslissing.
Voor ons is uiteraard hoofdzaak-
dat we de breuke op eigen terrein
volledig herstellen, en opnieuw mei.
ongebroken, zoo mogelijk met ver
jongde en vernieuwde krachten, den
strijd voor onze beginselen aan
binden.
Denke men er vooral aan, dat
de sclioolquaeslie haar voorloopige
oplossing le gemoet gaat, en dal,
helaas, maar al te velen zich nog
nimmer beslist rekenschap gaven
van wat de Anti-revolutionnaiic par
tij zal hebben na te jagen, als een
maal de sclioolquaeslie ten einde
loopt
Jn een andere driestar „Kink in den
kabel" wordl uiteengezet dat het noodig
was mei het oog op de verkieziug van
1917, reeds nu het lancet in de wonde
van de partij-geschillen le steken, daar
dit tot een vrij langdurig genej-
ziugs-proces moet leiden. En dit zou
fataal gewerkt hebben als er pas in
1917 mee begonnen was.
Voorts krijgt de a. r. „Rotterdammer"
naar aanleiding van 'V verwijt van des
potisch de vrije uiting van gedachte
te na te komen, le hooren, rial de ne-
doeling van 'den „Standaard"-sehrijvier
hierop neerkomt
le volle onbeperkte vrijheid *van
schrijven in elk blad dal enkel jour-
nalislisch van aard is, 2e. gebondenheid
voor wie als journalist bekende betrek
kingen bekleedt, aan den plicht dien
zulk" een betrekking hem oplegt ,'dit
doelt natuurlijk op de Vrije universiteit
Red. M. C.) en 3o., behoort men tot de
zelfde partij dan saam steedsde »e-
ginselen voorop te stellen, en ons be
ginsel laten doorwerken in wal men
schrijft.
Het verwijt van „despotisch" heeft dr.
Kuyper in 't minst niet gedeerd. „Eer
scheen het ons zacht gekozen".
Verder een driestar over 't geen met
HEFFING IN EENS.
in druk is verschenen het ontwerp
van wet tot beffing eener buitengewone
belasting lot dekking van oorlogstiitgaven
samengesteld door een commissie be
noemd door bet hoofdbestuur van den
,Vrijzinnjg-Deinocralischen Bond
Uitvoerig worden daarin de verschil
lende geopperde bezwaren bestreden,
en wordl bepleit dat men zich niet tot
de vermogens moet beperken maar dat
ook van de bedrijfsinkomsten een bij
drage zou moeten worden gevoiderd
Wc- zullen nog wel gelegenheid heb
ben óp deze kwestie terug te komen.
komende schepen moeten nu grooten1-
H-deels dienst doen voor de bietenvaart.
UIT DE STAATSCOURANT.
Bij kon. besluit
is aan C. Coulon, wed. M. Asard, licht,-
wachler hij de verlichting op de Wes"
ter-Schelde een pensioen verleend van
f 310:
benoemd lot substituut-griffier bij dc
aiT.-rechtbank te Arnhem, mr A Crom-
melin, thans griffier bij het kanton
gerecht le Vianen; en bij de arrondissev-
menls-rcchtbank le Amsterdam, mr. W.
H. Drucker thans adjunct-commies bij
het departement van justitie te 'sGraj-
venhage.
NEDERLAND EN DE OORLOG.
De vaart der „Zeeland" ge-
schor S't.
Men schrijft ons uit V 1 i s s i n g e n
Nadat Zaterdagavond als gewoonlijk
de passagiers, 112 in getal, op de mail
boot „Mecklenburg" waren ingescheept
met het doel Zondagmorgen vroeg te
vertrekken, kwam in den loop van dep
nacht order om niet le vertrekken,
daar de Engelsche admiraliteit de vaart
op dc Theems voor een óf meer dagen
had slop gezel. De passagiers heb
ben dus Zondag de boot weder verla
ten Tol vier unr was het niet zeker
of 'de „Oranje NasSau" i van Engeland
zou komen toen kwam er echter be
richt dal de boot te Tilbury Docks bleef
De haven van Rotterdam.
Naar de N. R. Crt. meldt, duurt de
bijzondere slapie in de Ttotterdamsche
haven onafgebroken voort. Tot Zater
dagmorgen waren de afgeloopen week
binnengekomen 67 schepen, tegen ver
leden week 70. Hiervan waren 33 Ne-
derlandsche, 19 Engelsche9 Noorschc
en G Zweedsche; 15 dezer schepen wa
ren met steenkolen geladen
Ook met hel werk blijft het in de ha1
ven zeer stil; slechts de groole kolenL
aanvoer gaf deze week nog eenige
drukle. De pakhuizen zijn overvol, doch
gewacht moei worden, tot de grenzen
weder open zulle». gaan
Het aantal binnenschepen in de Waal
haven is thans verminderd tot 700
Den laatsten lijd is heel wat graan
naar het binnenland verzonden. De vrij1
Geilen, en ge itenvleesch.
Bij kon. besluit van 15 Sept. is de uit
voer van levende geilen en gciteiy
vleesch verboden van den dag der af
kondiging af.
Uit JtaS en Pro?iBGie,
Uit Middelburg
Hoi Middeibnrgseb Muziekkorps zal
Vrijdag 21 Sept. des avonds len 8 uur
op hol Molenwater alhier een muziek
uitvoering geven,
UitViisaingen.
Daar gisteren de mailboot niet le
Viissingen is aangekomen,'is de mail-
Ircin van 6 10 ook niet vertrokken
Uit Walcheren.
Zaterdagmiddag heefl de raad van
O en W. Sou b u r g een vergadering ge
houden speciaal' belegd ter behandeling
der voorwaarden, waarop aan de N. V.
Waterleiding Viissingen concessie zal
worden verleend tot hét leggen van bui
zen en het leveben van water in de ge
meente.
Tol ecu overeenkomst is men echter
nog niet kunnen komen. De monde
linge toezegging door den directeur der
waterleiding om in de voornaamste stra
ten van Souburg de hoofdhuizen Io leg
gen, was meerderen leden niet voldoen
de. Thans wordt de beslissing van de di
rectie der waterleiding afgewacht, of deze
de door den raad opgegeven straten
de hoofdleiding wil leggen.
Uit Zuid-Beveland.
Dé heer A. Besse, thans tijdelijk
te Schorc is bij resolutie van den
minister van koloniën ter beschikking
gesteld van den gouverneur-generaal, om
(laar le lande te worden geplaatst als
buitengewoon bouwkundig opzichter.
De vorige week is voor het eerst re-
gceringsviseh aan inwoners van K r u i-
n g e n verstrekt.
Onder begunstiging van een schoo
ner. avond gaf het militaire muziekcorps
een concert op de markt te Kruinin-
g e li. afgewisseld met zang van mevr. van
den Bosch. Een en ander wekte veel
belangstelling.
Uit Noord-Be veland
Zaterdagmorgen werden met een
wagen van den landbouwer G. J. v. d. L'.
te C o I ij n s p I a a t aardappelen vervoerd
naar de haven. Door te dicht bij den
slootkant te rijden, kwamen dc paarden
en de wagen in de sloot terecht, terwijl
de aardappelen rondom verspreid lagen.
Spoedig toegeschoten hulp w"st de paar
den weldra uit de sloot fc helpen, die
er zonder noemenswaard letsel afkwa
men. Toen de wagen evenwel op den
kant was gebracht, bleek die geheel on
bruikbaar le zijn.
Hel door de diaconie der Ned. Ilerv.
gemeente van Colijnsplaat aange
kochte bouwterrein tot het stichten van
een diaconiehuis, zal vooreerst rondom
beplant worden met 'hoog en opgaand
houtgewas, waarvan de levering is op
gedragen aan dc firma D J. van der Have
le Kapelle.
Men schrijft ons uit Sas van
Gent
Zaterdagavond kregen een 60-tal werk
lieden aan de suikerfabriek van den heer
Mnlolaux gedaan. Men zegt dat dit in ver
band staat met den toegestanen uitvoer
van beetwortelen naar België, waardoor
deze fabriek veel minder beetwortelen
zal verwerken dan wanneer de uitvoer
was verboden gebleven
it Zeeuwsch-Vlaanderen WD.
Zondag gaf de militaire kapel een
concert op de Markt te O o s t b u r g en
bet Ooslburgsche muziekkorps een op
dc kiosk aan het postkantoor. Er hecrsch-
-'cel beweging in de gemeente.
Een knecht A. van den landbouwer
J. M in den Mosterdpolder (Oostburg)
kreeg een slag van een paard, waardoor
hem een paar ribben braken cn hij in
wendige kneuzingen bekwam Zwaar ge-
vond werd hij naar het St. Antonius-
gesticht vervoerd.
Te IJ z e n d ij k e is Zaterdag een
inwoner dier gemeente van liet front le
eggekomen Ilij maakte oen jaar de ope
raties mee, doch wist nu le desevleecen
en over Engeland naar huis te komen
Terwijl Zondagnamiddag de land
bouwer P. te Sluis aan het gaaischieten
was, werd de verzorging der dieren aan
den veertien jarigen jongen V opgedragen.
Of het onvoorzichtigheid, of ongewoonte
was, is niet bekend, doch een paard
teefl een been van V. stukgeslagen Per
brancard werd hij naar het gasthuis ver
voerd. Den 13 dezer heeft een broeder
van den getroffene zijn dijbeen gebroken
Uit Zeeuwsch-Vlaanderen O. D.
De electrische draadversperring
eischle Zondagmorgen weer een slacht
offer, een vluchteling uit Belgisch
Cl in ge. Toen een man van omstreeks
50 jaar oud een zakje meel er over
wilde gooien naar zijne twee dochters
die aan de Belgische zijde stonden,
bleef bet op den draad hangen
Toen hij reikte om het verder Le stoo-
ten, r aaide hij den draad aan en werd op
slat.' gedood
Dc meisjes waren, als razend van droef
heid en de Duitsche schildwachten had1
den dc grootste moeite om te beletten,
dat ook zij den draad aanraakten. De
ongelukkige laat een weduwe met 7 kin
dei cn na
- Tc S t o p p e 1 d ij k is in de Zater
dagmiddag gehouden raadsvergadering tot
gemeente-secretaris' en -ontvanger be
noemd de heer B. v. Son, ambtenaar ier
secretarie te Eindhoven
KERKNIEUWS.
Zondagnamiddag herdacht de heer
A. F. Chr. Pont, predikant in de Herv.
gemeente le Niss e zijn vijf en twintig
jarige dienstvervulling naar aanleiding
van Galaten 1 vers 11. Het ruime kerk
gebouw was overvol Opgemerkt wer
den eenige collega's, de burgemeester,
vele familieleden een oude vriend, thans
predikant le Arasterdam en een talrijke
schare belangstellenden van buiten de ge
meente.
Na een ei-nstig en aangrijpend wooxd.
over zijne ambtsbediening in die kwai l-
eeuw sprak hij achtereenvolgens den
burgemeester, den kerkeraad, het col
lege van kerkvoogden en nolabelen, den
kerkdijken ontvanger, tevens hoofd der
openbare school, verschillende andere
kerkelijke beambten, zijn familieleden
en vrienden, de diacones, zijn collega's
en zijn medeleden van het classicaal be
stuur zeer hartelijk toe, en dankte iien
allen, maar vooral zijn gemeente voor
dc lallooze blijken van liefde en ach
ting dezer dagen ondervondeu.
De heer D. Bins, predikant le Elle-
woulsdijk, sprak hierna een welmeenend
woord lol den jubilax-is en verzocht
de gemeente hem toe te zingen Gezang
224 vers 1, waarna de heele gemeente
opstond cn ondex- begeleiding van Lel
mooie orgel aan dien wensch gehoor
gaf.
Voor den lieer Pont zal ook deze
dag een onvergetelijke blijven Mocht
deze geachte prediker hel nog belo
ven dal een zijner vurigste hartewen-
schen in vervulling ging en een des
kundige restauratie van hel kerkgebouw
tot stand kwam, en Nislse hierdoor
een der schoonste kerken van Zeeland
rijk werd.
Zondag herdacht ds. L. C. Ternes
den predikant bij'de Ned Herv. gemeen
te te Oost en Wes t Souburg zijne
35-jarige evengeliebediening. In den
morgendienst hield hij eene gedachte
nisrede naai' aanleiding van Hand 26
22 (eerste gedeelte) .Hulp van
God verkregen hebbende, sla ik op der
zen dag". De gemeenle zong hem loe
Psalm 134 3. Hiervoor dankte liij en er
werd nog gezongen Psalm 72 vers 11
Eenige prcdikanlen uit de omgeving
gaven door hun aanwezigheid blijk van
belangstelling. Uil de gemeente zelf ont
ving de jubilaris ook veel blijven van
waardeering
Heden Maandag) kwamen de leerlin
gen dei school voor Chr. Volksonder
wijs, waarvan ds Terneden voorzitter
is, hem hun gelukwenschen aanbieden
door het zingen van een toepasselijk
lied.
Ds. Terneden stond van 1880 lot 1885
te Brakel, van 1885 tot 1897 tc Maas
dam, van 1897 lot 1899 le Hoek en van
af 5 Februari 1899 te Oost- en West
Souburg.
Ned Herv. Kerk.
Beroepen te Hoorn J van Dorp, le
Veendam te Oldebroek G. H Beeken-
kaxtq te Delft.
Aargenomen naar Huissen bij Arnhem,
A J Splinter le De Krim O naar .An
ion (D.) W A Noest te Hoofdplaat; naar
Midsland, F J. Los, Sybekarspcl
Bedankt voor Roosendaal F. J Los,
Sj bekarspel
Gerei Kerken.
Bedankt voor Oldeboorn H Haspers,
t" Nieuw-Weerdinge; voor Emmer-Com-
pascuum B van HaJsema tc Haastrecht,-
voor Assen R E. >v. Arkel le Soest.
KUNST EN WETENSCHAPPEN-
- Tegen bet eind van dit jaar zal
mevr Christine Poolman hel Nedcr-
landsch Tooneel verlaten om rust te ne
men Ze is thans 65 jaar oud en is
i jaar actrice geweest
In aansluiting met bet bericht in
ons blad van 17 dezer .betreffende
den kunstschilder Hart Nibbrig, kun
nen wij nog mededeelen, dal volgens
hel Hbl" Nibbrig -wel een ernstig©
kuur zal moeten volgen, doch de docto
ren alle hoop hebben dat daarmede de
kwaal zal kunnen worden bedwongen.
ONDERWIJS.
- Zaterdag vergaderden in de Prins
van Oranje te Goes de leden der afd.
Goes van het N. O. G., onder voorzitter
schap van «ken. heer L van Bruggen.
Twee nieuwe leden waren lot de afd.
toegetreden
De heer Topma bracht verslag uit van
de algemeene vergadering, begin Augus
tus te Zwolle gehouden
Besloten werd, den heer W. .1. Giei.
gep kolonel der inf. in Ned Indië te
verzoeken een vijftal voordrachten over
Indië (e houden
Mej P. C. van Wessem, onderwij>-
zeres in de nuttige handwerken aan
de o 1school en de herhalingsschiool
te A v e 1 heeft a(ls zoodanig eervol ontslag
aangevraagd met ingang van 1 Januari
1916.
LANDBOUW.
Wegens hel reeds in een deel van
ons vorig nummer vermeld uitbreken
van hel mond- en klauwzeer bij den
landbouwer A. Laurier le Souburg,
zijn Zaterdagmiddag zijne 6 koeien en
4 varkens afgemaakt
De afdeding Westlaud van de Hoil.
Maatschappij van Landbouw heefL in een
le 's-Gravenhage gehouden ledenverga
ring met algemeene stemmen besloten,
aan de Regeering verlof te vragen voor
hel dooden of verjagen van musschen,
teneinde de buitengewoon groote ine
krimping van den korenbouw in het
Weslland tegen le gaan, waarvan de uit
oefening door de musschenplaag meer
en meer onmogelijk zou worden.
Militaire verloven in
oorlogstijd.
Nu de oogst van. aardappelen in vol
len gang is, en die van suikerbieten voor
do deur staal, is hel van zeer groot be
lang het volgende onder de aandacht der
militairen (bedrijfsleiders en daarmede
gelijkgeslelden) te brengen.
Herhaaldelijk is gebleken, dat de mili
taire commandanten de opvatting huldig
den, dal zij, ingevolge de ministerieele
beschikking van 13 Juli 1915, Bureel:
Verloven aan dienstplichtigen no 112,
regelende de „Landbouwrerloven ia den
oogsttijd' slechts bevoegd waren om aan
bedrijfsleiders verlof le verleenen lot een
maximum van drie weken voor den ge
beden oogst van tarwe, rogge, aardappe
len en suikerbieten.
Uil een hierover met deu Min. van
oorlog gevoerde correspondentie is even
wel gebleken, dat deze opvatting onjuist
is. Bij schrij'ven van den Minister dd. 15
September ,jl. Bureel. Vei'loven aan
dienstplichtigen no 476 werd bericht,
„dat bij groote gemengde bedrijven voor
elk soort oogst een maximuxn vei'lof van
drie weken kan worden verleend". De
Minister bedoelt hiermede, dat bedrijf»-
