MIDDELBURGSCHB COURANT
N* 210.
138- Jaargang
191»
Dinsdag
7 September.
BINNENLAND.
FEUILLETON.
DE WELDOENSTER,
Uit Stad en Prevlncte.
3«« iWMcfcjjut d?ge1gk«. met mitsoaderia? na Zo«« ta IW.dsgtal
Prjjs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als toor alia pla.-naa ia
Nederland franco p. p. f 1.25|
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
lefrsricatlln fe SS mbA per rsgeL. 6g sboann^tst veel lagtit Geb eriO, ictëïj 8
alle andere fanrliebarioliten en Daabbetnigisgea Tan 1=S7 regels f 1.50
alk* regel meer 20 oent. Reclames 40 cent per regel] Groote letters nasr de pJufté
die zg innemea|
55^ Adyerteatiss vóór uur ts bsxorgsa
GEEN OVERHAASTING BEDOELD.
In verschillende bladen word! naar
aanleiding van heigeen in ons blad ge
schreven werd over het door een
Zeeuwsch Vlaming geopperde plan lol
hel vormen van een comité om een adres
"van gehechtheid aan Nederland te doen
teekenen, de opmerking gémpakt dal zulk
een betooging overbodig en in ied-^r geval
voorbarig zou zijn.
We bemerken echter dal bijna al die
bladen daarbij afgaan op een uitknipsel
uit hetgeen wij schreven, waarbij de slot
regels werden weggelaten
En in die weggelaten regels schre
ven we:
Misschien is 't nog niet morgen aan
den dag noodig, dat er een dergelijke
uiting uit Zeeuwsch Vlaanderen go-
wenscht is Misschien en we zul
len het loven! zal het heelemaal
niet noodig zijn.
Maar wie met de voorbereiding
wacht lót liet noodig is. komt te
laatl
Wanneer we daarin niet voldoende
hebben doen uitkomen, dal hel ons
slechts te doen was om dc voorbc-
r e i d i n g, dan willen we dat nog eens
nadrukkelijk zeggen.
Maar men verwondere er zich elders
niet te sterk over dat er in Zeeuwsch
Vlaanderen een zekere ongerustheid is'
ontstaan, en dat men zich daar op dé
noodzakelijkheid van een adres voorbe
reidt
De uitlatingen van mr Troelstra en ür.
W C. A van Vredcnburch, onlangs nog
door dr. Van Nes in ons blad besproken,
maar bovendien verschillende luchthar
tige opmerkingen, ons gemeld uit parti
culiere gesprekken met Nederlan
ders uil andere provincies, maken het
begrijpelijk dal de Zeeuwsch Vlamingen
er toe komen, eens in herinnering te
brengen, dal bij de bespreking van evcn-
tueelen afstand van grond ook nog de
factor meetelt van de gezindheid dor in
woners.
Die herinnering tegenover sommige
landgenoolen was niet onnut.
Mr. HEEMSKERK EN Dr. KUIPER.
Als een zij 't ook niet zoo bedoelde
verwelkoming van dr Kuyper bij zijn
terugkeer uil hel buitenland is gister bij
de drukkerij van de a. r. Rotterdammer
verschenen een brochure van mr Th.
Heemskerk"getiteld „Een woord over dc
genummerde driestarren van dr. Kuy
per". i I
He't eerste deel van déze brochure
is een historische uiteenzetting van de
gebeurtenissen van 1907; de verwerping
van de begrooting-Rappard, en hel daar
uit voortvloeiende optreden van hel mi
nisterie-Heemskerk
Zooals men weel is de hoofdgrief van
•door de schrijfster van
„Elizabeth and hér German Gardten".
—X—
20).
..ITerr Vicar Klulz", zei de oudere pre
dikant mei een gebaaren de ITerr Vicar
maakte een buiging en terwijl zijn slap
pe hand hartelijk werd gedrukt door
die andere kleine hand en die schuwe
oogen tot die andere vriendelijke oogen
glimlachend opzagen ,werd hij onmiddel
lijk wanhopig verliefd, en dit was heel
natuurlijk, daar hij in een half jaar met
geen enkele vrouw van onder de veertig
jaar gespróken had en zelf twintig jaar
en een dichter was. Hij bracht de rest
van den middag door opgesloten opzijn
slaapkamer, alle voedsel weigerend en
vervaardigde een gedicht, waarin be-
rauschlen Sinn moest rijmen op Englan-
derin, Ier wijl do predikant, bij wien hij
aan huis woonde, dacht, dat hij bezig
was zijn preek voor Goeden Vrijdag Ie
maken
Toen werd de schoolmeester voorge
steld* en daarna kwamen de twee vrou
wen de vrouw van den meester en de
vrouw van den predikant- en toen had
Anna geglimlacht en beleefde, onsa
menhangende toespraakjes had gehou
den, om ieder op zijn beurt te beant
woorden, en op zijn minst twaalf maal
dr. Kuyper dat deze verwerping ge
schiedde zonder overleg met hem vdife*
toen builen de Kamer stond) en heeft
hij beweerd dat die verwerping geJ
schiedde niet omdat mr. Heemskerk zich
interesseerde voor de „ondergeschikte
vraag van militair beleid," maar uit po
litieke berekening
Dal ontleent mr Heemskerk ten stel
ligste
Hij zet uileen dat hij tegenstemde en
bij de a. r Kamerclub op tegenstemmen
aandrong, omdat het stemmen vóór de
begrooling voor hem het a an vaarden van
de mede-vefantwoordelijklieid vóór de
inkrimping van hel leger beteekendc
Met de andere partijen der rechter
zijde had hjj géén overleg gepleegd.
De heer Lobman stemde vóór de be1-
grooling. Verschillende katholieken wa
ren geneigd ook voor te stemmen Eerst
dezen zomer heeft de heer Heemskerk
vernomen, dal er toen ook nog een bij
eenkomst der kath. Kamerclub is ge
weest waar besloten werd legen te
stemmen
De heer Heemskerk zegt dat hij de
verwerping niet verwachtte cn niet ver
wachten kon. Er was in deze zaak geen
politiek moment dat dringen moest tot
overleg met dr Kuyper als extra-parley
mentair leider der partij
Als bewijs dat hij nooit op de constel
latie als die van eind 1907 heeft aange
stuurd, wijst mr. Heemskerk ten eerste
op zijn bedanken voor een zetel in het
kabinet van 1901, en voorts op de po
gingen door hem en anderen gedaan om
dr Kuyper in 1907 den Kamerzetel van
mr. Okma in Sneek te bezorgen Dit mis
lukte door de weigering van dr Kuyper.
Had deze dal aanbod aanvaard dsn zou
hij zelf voor de verantwoordelijkheid
inzake hel blijvend gedeelte hebben ge
slaan.
Dc opzet der driestarren is dus een
verkeerde voorstelling van de feiten
Vervolgens bespreekt de schrijver dc
vraag wal de bedoeling is van die ge
nummerde driestarren? Om lot verzoe
ning en overleg met hem (mr. II.) te
komen? Mr Heemskerk moet daar dui
delijker blijken van zien, want die drie
starren maken de zaak niet beter maar
erger. Men meene niet dat hij verzuimd
heeft dr. Kuyper persoonlijk ook in den
laatslen tijd op zijn dwaling te wijzen.
Maar dr Kuyper heeft blijkens zijn drie
starren zijn woord als niets geacht Ts
dal den weg openen tot overleg? Of is
het afsnyden van overleg?
Wat bejeekenl dat vuren op eigen
mannen9 Beleckent dat het onmogelijk
maken van de medewerking van mr. II
aan de taak der anti rev -partij9 De
^schrijver zegt op '1 oogenblik in 't ge
heel geen politieke plannen te hebben.
Hij staat buiten de politiek en hoopt er
niet in terug te treden, tenzij van
een roeping daartoe zeer duidelijk cn
afdoende mocht blijken.
Als dr Kuyper verzoening en over
leg wenschte, had hij geen driestarren
had geknikt en gebogen voor ieder van
die dames, die maar niet konden ophou
den met buigen en zij de. dames had
voorgesleld aan de sombere gedaante in
don hoek Gedurende deze plechtigheden
bad Letty met groote oogen en open
mond naar de schoolkinderen gestaard,
en 'de schoolkinderen met groote oogen
en open mond naar Letty, en miss Leech
heel slemmig voor zich gekeken; en Su
sie zat met wanhopig opgetrokken wenk
brauwen en Anna vroeg zich af of zij
nu niet gevoegelijk haar reis zou kunnen
voortzetten cn indien dat zoo was of
ïiien verwachtte dat zij het signaal zou
geven
Iedereen glimlachte tegen elkaar om
de pauze aan te vullen gedurende dit
oogenblik van weifeling, behalve Susie,
die met groote waardigheid dc oogen
sloot en huiverde op zulk een in 't oog
loopende manier, dal de predikant zelf
te hulp kwam en den koetsier verzocht
hun le helpen de leap van het rijtui,
weer op te zetten, met de verklaring
aan Anna, terwijl hij dit deed, dat haar
Frau Schwester niet aan liet klimaat ge-
wend was.
Blijkbaar was het oogenblik van ver
trekken aangebroken cn de huigingen.
Waarmee zij pas waren opgehouden, be
gonnen van voren af aan Anna wilde
gaarne op het laatst iets vriendelijks zeg
gen. daarom vroeg zij aan de vrouw van
den predikant, toen zij haar goeden dag
zei, of zij en haar man liist hadden den
volgenden dag op Kleinwalde" te komen
noodig Hij had slechts loyaal mr. H
tegemoet le treden
Ten slotte zegt mr. Heemskerk geen
wrok le koesteren, cn lot vergeving be
reid te zijn. Volhardt dr Kuyper in zijn
om-echt, dan hoopt hij hem geen biltere
woorden toe te voegen
NEDERLAND EN DE OORLOG.
Een s p i onnage-z a a k.
De Pr N. en 's Hert. Crl. meldt
Te Woudrichem is een vreemdeling,
vermoedelijk een Duitscher gearresteerd,
die sedert eenige dagen met een bootje
op de rivier de Merwede rondzwalkte
Een paar kistjes, waarin zich om. tee-
keningen bevonden, zijn door de politie
in beslag genomen De justitie uit Den
Bosch begaf zich Donderdag naar Wou
drichem, om ©en onderzoek in de zaak
in te s tellen
Nader vernemen wij, dat de schuit
een zeer oud vaartuig, naar hier is ge
sleept en op de werf gelrokken
Op de schuit is ©en huisje getimmerd,
zonder lichtopeningen, zoodal de perso
nen, "die daarin gewerkt hebben, bij
kunstlicht moesten arbeiden Men vond
dan ook een zestal kannen petroleum op
de boot Verder werden er gevonden
een leekentafel, die nog de sporen van
leekenen draagt, Duitsehe couranten en
geschriften, verrekijkers, een prachtig fo
tografietoestel, allerhande kleeding voor
'crmommiug, zoowel verschillende par
ren heerenschoenen als klompen, een
oude fiels, een brandkastje, veel onder
goed, gepakt in Duitsehe doozen enz
Men heeft er een heelen wagen vol
mee geladen. Op alles is door de justi
tie beslag gelegd Zelfs heeft men Zater
dagmorgen den bodem van de schuil
opgebroken, om le onderzoeken of cr
nog iets verborgen was, doch hierbij
heeft men niets ontdekt
De justitie heeft van een en ander
fotografische opnamen doen maken en
alles vervolgens verzegeld.
Hel vermoeden bestaat, dat meerde
ren in deze jsjjionnage-zaalc betrokken
zijn
Draadlooze telegrafie
Het komt, naar de Haagsche Gt. ver
neemt, herhaaldelijk voor, dal de Haag
sche politie installaties voor draadlooze
telegrafie signaleert, die aan de wonin
gen, op daken of bij vensterkozijnen
verdekt zijn opgesteld Het houden van
een dergelijk toestel zonder verkregen
toestemming der autoriteiten is, gelijk
een installatie, verborgen, aan hun wo-
de particulieren, die in dezee tijd zulk
een installatie, verbogen, aan hun wo
ning hebben, "thans, in verband met den
internationalen toestand, des te scherper
in het oog.
Overigens acht men liet te bevoegder
plaatse, niet onmogelijk, dat, ook ua de
veelvuldige signaleering dezer toestellen
door de politic, er nog hier en daar
dineeren
Deze uilnoodiging had een zeer die
pe buiging tengevolge en een blos van
dankbaarheid, maar zij, die haar ontvan
gen had, wendde zich lot haar heer
cn meester, voordat zij de uitnoodiging
aannam, om zijn wensch le vernemen
„Ik vrees, dat het morgen niet moge-
ijk is, genadige Freule", zei de predi
kant, „want hel is morgen Goede Vrij
dag."
,Ach ja riep de domineesvrouw uit,
evenzeer beschaamd
„Zaterdag dan misschien", stelde Anna
voor
De predikant mompelde iets van stille
uren lol voorbereiding van den Sabbath!,
maar zijn vrouw, die Anna trof door haar
buitengewone gezelheid, brandde van
verlangen, de dames op haar gemak te
leeren kennen en vooral om te zien welk
soort van wezen er uit die opeenstape
ling van bont en voeren in den hoek
l© voorschijn zou komen; zij ried hem
daarom in een vluchtig fluisterend ge
sprekje aan, het voor één maal zonder
stille voorbereidende uren te doen Toen
gaf hij haar een tikje op de wang, lach
te toegefelijk en zeide dat hij een uit
zondering zou maken; hij zou de eer
hebben Ie komen
Toeu dit was afgesproken, zei Anna
Gehensic iets tot haar koetsier, die we
der een bewijs gaf van zijn vlug begrip,
want hij begreep haar; en in een wolk
van glimlachjes en buigingen reden zij
weg. de schoolmeisjes maakten een
verdekt zijn aangebracht
Echter is men er vrijwel van over
tuigd, dal deze toestellen niet zoozeer
dienen voor de overbrenging van mili
taire en politieke mededeelingen, ons
eigen land betreffende en door spionna-
ge verkregen, aan één der oorlogvoe
rende partijen, als wel, dal hel voor
naamste doel, hetwelk de houders er
van op het oog hebben, is, de berichten,
door draadlooze lelegrafie-slalions in
een ander bepaald; land uitgezonden, zoo
spoedig mogelijk op te vangen en door
le seinen naar de Regeeriug van het
land, dat met hel eerste in oorlog is.
Werkloosheid in de bouw
bedrijven,
lil verband met den groolen omvang
der werkloosheid in de bouwvakken pu
bliceerde hol Centraal Bureau voor de
Statistiek ill af! 8 van zijn Maandschrift
o m dc volgende indexcijfers welke dc
verhouding aangegeven tuss'chen het wer
kelijk aantal dagen werkloosheid en het
totaal dagen gedurende welke alle per
sonen van wie de werkloosheid nage
gaan is, ten hoogste werkloos hadden
kunnen zijn
Indexcijfer der werkloosheid
Maand 1911 1912 1913 1914 1915
Jan 13.4 12— 8 8 16.4 24-
Febr S9 10.5 6J7 6.8 22 2
Maart 3.4 3.3 2.3 3 2 18 6
April 2- 1.1 11, 2.4 13 2
Mei 1.5 0 8 1.4 1.9 9.7
Juni 1.7 0.9 1 8 2,7 9 7
Juli 2 2 1 3 2 4 2 3 10 2
Aug 2 4 1 2 2.7 11.
Sept 2.8 1.5 3.3 14.7
Oct 3 5 1 7 3.1 17.5
Nov 6 3 4.1 5,1 20 2
Dec 8 7 6 3 8 7 23
Vervoer van inlandschc rogge
In verband met de regeling betreffen
de de distributie van den nieuwen rog-
ge,-oogsl, heeft de minister van land
bouw, nijverheid en handel bepaald, dat
inlandsctie rogge op geen andere wijze
uit een gemeente zai mogen worden ver
voerd dan met bestemming naar een der
'ijks-rogge-ontvangkanloren of met speci
ale opdracht van de in de betreffende
provincies aanwezige rogge-commissies
naar gemeenten, waar zulk een kantoor
niet is gevestigd, welke opdracht kan blij
ken uil den vrachtbrief of uit een door
de betreffende rogge-commissie afgege
ven verklaring, dal dit vervoer met haar
medeweten piaats heeft
Uit Walcheren.
Hedenmorgen bezocht do dislricts-
veearts de gemeente K o-n d e k e rke, om
een onderzoek in te stellen naar een
vermoedelijk geval van mond- en klauw
zeer wat gelukkig gebleken is, niet het
geval te rfjn
luiicks, de jongens namen hun pet af
en dc predikanl stond met den hoed in
de hand en jden arm om het middel van
zijn vrouw, zoo kalm alsof het een zomer-
sclie dag was geweest en niemand naar
hen keek
Anna werd later gewend aan die ver-
looningen van huwelijkstrouw in het pu
bliek, maar nu keerde zij zich met een
lachje lot Susie toen de leap hen ver
borgen hield voor het groepje, dat zij
achter zich hadden gelaten en vroeg haar
or zij het gezien had Maar Susie had
niets gezien, want haar oogen waren ge
sloten, en zij weigerde eenig ander ant
woord te geven dan even met het hoofd
te schudden
Aan het andere eind van het dorp
eindigde de cbaussée en twee diepe
zandwegen kwamen er voor in de plaats
Aan het kruispunt stond een handwijzer,
op den eenen arm, rechts, de weg die
vlak langs de zee liep, stond de naam
Kleinwalde gekrabbeld, en naast dezen
handwijzer stond een man le paard liet
rijtuig op te wachten
..Lieve hemelt Nog meer geklets?",
riep Susie uit toen het rijtuig weer stil
stond ze werd wakker geschud uit de
waardigheid van haar kwade luim door
deze herliaalde s chokken
jj.Oberinspector Dellwig", zei de man
zich zelf voorstellend, terwijl hij met een
zwaai zijn' hoed afnam en een dieper, on
derdaniger buiging maakte dan een der
vorigen.
(Wordt vervolgd
Uit Noor d-B e v e 1 a n d
De grintwegen, waardoor Wissen-
kerke eenerzijds met de Geersdijlcsche
anderzijds met de Camporlondsche kaai
verbonden was, moeten door mac-adam-
wegen vervangen worden Dit werk is
thans voor een aanzienlijk deel gereed,
ill van de dorpskom lol de eerste kaai
Nu volgt dat van do CampeiTandsche,
kaai naar de kom Men had gehoopt, dat
alles op 15 Sept a s zou afgcloopen zijn
doch tegenspoed hij de afzending der
materialen, gevolg der buitengewone om
standigheden, heeft den voortgang van 't
werk gestremd
Wie echter een nieuwen hoed heeft,
moet, als liij dien sparen wil, niet zonder
parapluie in den regen loopen. En als
er prijs op gesteld wordt den nieuwen
weg hing goed le houden, dan dient ieder
belanghebbende daartoe "t zijne bij te
dragen, oolc b v door trouwe opvolging
van dc verordening op het reinigen dor
wagens, zoodat iedere voerman, liij zij
knecht of baas, met beslijkte wielen van
den weg blijft, ook al is er toevallig geen
politic in de buurt En als dan binnen cenj
paar jaar alle vrachtwagens van breede
vellingen voorzien worden, zullen de uit
gaven daarvoor dubbel en dwars worden
opgewogen door de besparing aan onder
houd En de gemeente zal een weg hou
den, waarop ieder gebruiker terecht
trol sch zal zijn.
Uit Zeeuwsch-Vlaanderen O D.
In den toestand van den caféhouder
A B le P li i p p i n e op de wijk Bou-
chautsche Haven, die onlangs in con
tact kwam met de eleclrische grensver-
sperring, is slechts weinig vooruitgang
De geneesheer van Bouchaiile. die nog
steeds verlof krijgt van de Duilschers om
in Nederland le pracliseeren. heeft be
volen, dat de lijder naar eon geslicht
zal Vervoerd worden
Uit Zeeuwsch-Vlaanderen WD.
Bij den brand der vorige week in
de gemeente II o o f d pi a a t bleken bij
het afroepen der namen niet minder
dan een twintigtal spuitgasten absent
te zijn Ze liadden niets van het alarm
gehoord Waarschijnlijk zullen allen een
proces-verbaal opgeloopen hebben On
der de afwezigen waren er, die vlak
onder de alarmklok wonen, maai* voort-
dommelden in zoete rust, om eerst den
volgenden ••morgen te vernemen, dal er
brand was geweest.
Leve de Iloofdplaatsche brandweer I
KERKNIEUWS.
D s A. S Talma
Naar de Tel. verneemt, is de 'oesland
n den oud-minister, ds A. S. Talma
vooruitgaande
Het geneeskundig advies luidt nog al
tijd absolute rust, daaraan wordt goed
de hand gehouden met het gevolg dat
waarschijnlijk na vrij korten tijd de heer
Talma weer de oude, krachtige werker
zal zijn
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen le Geertruidenberg S. Bart-
stra, De Rijp
Bedankt voor Nieuwenlioorn J Af.
Doorenbos, Wormer
Herst Evang. Luth Kerk.
Bedankt voor Ilarlingen P Neideck,
Enkhuizen
KUNST EN WETENSCHAPPEN,
Malle gevallen, door Hans Mar
tin 2e druk Uitg. W L. en J
Brusse Rotterdam
Het is begrijpelijk dat van deze mal-
Lolerij een tweede druk noodig was.
Want hel is een vermakelijk boek
„Wat zich als vermakelijk aankomt
melde, vermaakt ons slechts zelden,"
zegt '1 rijmpje Maar dit „kluchtig ver
haal' is werkelijk kluchtig Wie bij
het lezen van die reis met hel jacht, of
van d< rolschaatsengeschiedenis niet in
een smakelijken lach schiet, ja, vpor
zoo iemand is dit boek niet geschreven.
Maar er zijn gelukkig nog genoeg ande
ren D. w 7. andere menschen Andere
boeken van dit soort niet Tenminste
in ons land niet.
De teekening van Piel van den llem
op den omslag is geheel in den stijl van
dit boek
ONDERWIJS.
- Daar de verbouwing aan de open
bare school te Sch o r e niet hard op
schiet en cr daardoor reeds een week'