MIDDGLBURGSCHE COURANT
m
133* Jaargang
1913
•»y
Maandag
30 Augustus.
FEUILLETON.
DE WELDOENSTER,
B1NNENLAN D.
Hf 203.
>qm «onrast lenshynt «3eg0l jjk»», met uitzoaderiag ma Zo*- ftMirftguu
Prfls per kwartaal, zoovel voor Middelburg al* yooï all* plait sen ia
Nederland franco p. p. f 1.25
Afzonderlijke nummers bosten 5 cent.
w
A*r«yt«sUfa 2*J ssat piag«Ü 3g aboane.K-.ai veel lager. Goboarto?, ioedg 4
olie sudor* familieberichten en Dankbetuigingen ran lj=a7 regels f 1.50
alk« regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel] Ghroote letters naar Je plaatf
die zg innom*®$
Alrerteatiss róór ééa aar t* bszorgsnj
Het nieuwe Eedswetje.
Nog in een deel der oplage van ons
vorig nummer hebben we de hoofdpun
ten van hel.nipuwe eedswetje kunnen
meedeelen
De lezer kent de geschiedenis de
i noodzakelijkheid van een nieuwe rege
ling omdat hel door de jongste Deslissin-
gen van den Hoogen Raad in deze mo
gelijk was geworden en ook gebeur
de! - dal getuigen niet gehoord kon
den worden als zij weigerden den eed
•af Ie leggen En als gevolg daarvan een
voorslel dal de gétuigen vrij liet een be
lofte ol een eed af te leggen, maar
met een loetsingsrecht van den rech
ter over hel al of niet oprechte dec
gemoedsbezwaren
Het lol dal aan dit voorstel len deel
-viel is van beruchte bekendheid
Er was een anli-lhese over deze kwes
tie. Maar niel lusschen links en rechts.
Men was het rechts onderling niet eens.
Het regeeringsvoorstel wa-s zelfs oor
spronkelijk afkomstig van het ministerie-
Heemskerk, en we weten nu uit de be
kende ,,Standaard"-campagne, welk een
bron van oneenigheid juist die eedskwes-
lie bij de anti-revolutionaire a geweest
is En de heer de Savornin Lobman heeft
altijd een andere meening over die kwes
tie gehad dan dr. Kuyper.
Het was dan ook veel meer om die
partij-politieke redenen dan om de zake
lijke bezwaren dal er oen oppositie van
rechts ontstond. In de Tweede Kamer is
in Maart door een motie van de partij
leiders van rechts geprobeerd aan het
voorski „hel karakter toe tc kennen
van "en tijdelijke noodregeling", cn zoo
een definitieve beslissing uit te stellen.
De Minister van Justitie heeft toen
verklaard, dal er bij de regeering geen
bezwaar bestond" legen een dergelijke
regeling. Dit was echter slechts een ad
vies, ingegeven door den wensch otn een
verwerping van deze zoo dringend noo-
dige regeling te voorkomen.
De linkerzijde in de Tweede Kamen
heeft dat advies niet opgevolgd, cn dq
motie verworpen Ze meende dat een
uitstel niet gerechtvaardigd was, alleen
omdat men liet in de minderheidsgroep
er over oneens was.
Men zal zich herinneren hoe dr. Kuy
per later in de Eerste Kamer aan deit
Minister bovenal verweel dat hij hel voor
stel van de rechterzijde niel overnam
In ieder geval heeft de rechter meer
derheid der Eerste Kamer toen de vrij
heid gevonden hel heele voors'el te ver
werpen Zakelijk werden daar vooral be
zwaren aangevoerd legen het aan den
rechter toegekende toelsingsrecht. maar
het hoofdmotief lag in de politieke
kwestie.
Maar met dat al bleef een nieuwe
regeling broodnoodig En de regeering
heeft nu een nieuwe poging daartoe ge
daan. I,
Ze spreekt in haar Memorie van Top
lichting niel van de politieke redenen
door de schrijfster van
„Elizabeth and her German Garden".
x
15)
Zoodoende maakte zij hel goed .voor
hel ontelbaar aantal malen, dat zij uit
hotels was vertrokken, wanneer Susie
ontsnapt was zonder iefs te geven En
had zij niet aan Susie permissie gevraagd
en met alle gemak verkregen om aan het
station te Berlijn kaartjes te nemen voor
het hcele gezelschap? Was het niet een
heerlijk, verwarmend gevoel geweest, die
kaartjes voor anderen te betalen, in plaats
dal anderen voor haar een kaartje betaal
den? Te Pasewalk, een klein plaatsje
halverwege lusschen Berlijn en Straalsond
waar de trein tien minuten stopte, wilde
zij-met alle geweld uilslappen cn sneeuw*
jacht en plassen trolseerende, ging zij
naar de restauratie, kocht eieren, brood
jes en gebak -j- alles wat haar lekker
toescheen Zij kocht oolc een gids voor
Straalsond, ofschoon zij geen plan had
zich daar op te houden; en ook pront-
briefkaarten, ofschoon zij nooit prent
briefkaarten gebruikte, zoo kwam zij te
rug, beladen met pakjes; haar wangen
gloeiden van kinderlijk genoegen geld
uil te geven.
„Mijn lieve Anna", zei Susie; maar
tot vei'werplng van haar eerste voorstel.
Maar ze heeft in zoover een definitie
ve beslissing in deze dagen vermedétf
dooi aan haai- voorstel een tijdelijk ka
rakter te geven Haar voorstel geldt
slechts tol 1 Jan. 1919. Men heeft Jus
de zekerheid dat binnen drie jaar de
kwestie 'opnieuw door den wetgever zal
moeten worden beslist
We vermoeden, dat de tegemoetkoming
door de rcgceripg aan de wenschen van
rechts de aaiinemiug van dit voorslel ver
zekerd heeft in de Eerste Kamer
De linkerzijde in de Tweede Kamer,
die door verwerping van de motie van
rechts in Maart toonde geen noodregeling
te wenschen, staal nu voor de keuze of
zij thans al of niet het in een voorstel
veranderd advies dar regeering zal vol
gen om er een noodregeling van te
maken
Hel is haai' niet gemakkelijk gemaakt
daarin toe te stemmen, na de zooveel!
ergernis verwekkende rede van di\ Kuy
per in de Eerste Ivamer, vol drogredenen
•r de noodzakelijkheid om tijdens den-
Godsvrede geen beslissing te nemen
We hopen echter toch, dat zij liet doen
zal, en dr Küyper zijn op zoo onsympa
thieke wijze behaalden triumf in eigen
kring zal gunnen
Aan de regeering is geen verwijl te
richtenZij heeft reeds bij de behandeling
der motie in 'f licht gesteld, dat zij een
andere laak heeft dan de Kamer, daar zij
den plicht heeft om le zorgeii dal een
ongeregelde, toestand, die onhoudbaar is,
zoo spoedig mogelijk wordt geregeld Zij
heeft slechts een klein deel van haar
ontwerp opgeofferd „ter bereiking van
hel doel dat noodzakelijk moet worden
bereikt en in den korist mogelijken tijd
Voorgesteld wordt thans dal (behalve
ten aanzien van hen, wier godsdien
stige gezindheid de eedsaflegging ver
biedt) de volgende regeling zal gelden:
een ieder moet den eed afleggen,
doch op verklaring dal tegen het afr
en van eeden gewichtige gemoeds
bezwaren bij hem beslaan, zal voor den
te beëedigen persoon in plaats1 van den
eed, de belofte komen. De rechter zal
in geenerlei onderzoek in verband met
deze verklaring mogen treden
„Niel alleen zal, zoo zegt de Memorie
van Toelichting hierdoor de le be
ëedigen persoon gevrijwaard zijn legen
ieder „inquisitoriaal" onderzoek, maar
bovendien zal de rechter zelf hiertj
door ontslagen worden van een plicht,
die zij het ook naar de meening der
regeering ten onrechte door menigt-
een te zwaar voor hem werd geacht."
De regeering heeft reeds in de Mer
moric van Antwoord op hel Voorloopig
Verslag der Eerste Kamer verklaard,
dat zij overtuigd is, dat de godsdien
stige ernst van de groole meerderheid
onzer bevolking deze ervan zal weer
houden gemoedsbezwaren legen eedsaf
legging voor te' wenden In deze opp
valting zegt zij versterkt te zijn dooi
de omstandigheid, dat, voor zoover de
zij had honger en at met veel genot
een broodjeook Lelty gaf zij permissie
hetzelfde te doen, ofschoon het pas twee
dagen geleden was, dat zij zoo krae'.tig
was opgekomen tegen hel onfatsoenlijke
van eten in den trein.
Susie was in een buitengewoon be
minnelijke stemming en niettegenstaande
hel slechte weer stelde zij er zich veel
van voor de plaats te zien, die oom
Joachim als een geschikte woonp .mts
voor zijn nichtje had beschouwd. Zij
en Anna zaten aan het eene eind van den
wagen en Letly en miss Leech aan hel
andere er was iniemand anders in de
'cojupé zij ergerde zich uiet aan '1
nabije van haar dochter of aan lunchen
de medereizigers MissLeecli, haar plich
ten altijd gedachtig, maakte zich ds
vijf uur reizen zooveel mogelijk ten
nutte door te trachten met fluisterende
slem den nevel weg le vagen, die over
den oeest van haar leerling hing rond
om de studie van het Duit-sch vau ver
leden winter. .„Herinner jc je nog iets
van de lezingen van professor Smith,
Letty?" vroeg zij. „Zij hadden juist oo-
trekking op dit gedeelte van Dutlsch-
Iand en hel is zoo veel interessanter
als men weel wal er op de verschillende
plaatsen gebeurd is. Slraalsond, weet je
wel, waar wij zoo aanstons zullen aan
komen, heeft een zeer woelig en belang
wekkend verleden gehad."
„Is 't waar?". zBi Letly. „Nu, dat lean
ik niet helpen Leechy."
tol nu toe verkregen gegevens strekken
in Engeland, waar een dergelijke rege
ling geldt als bij dit ontwerp wordt
voorgesteld, het opwerpen van aan gods(-
dienstig geloof ontleende gemoedsber
zwaren een grooLe zeldzaamheid is
Op grond van die overtuiging ineenL
de regeering derhalve zouder groot be
zwaar voor de rechtsorde bij deze tij
delijke regeling welke metterdaad een
belangrijk verschil' met hel stelsel van
vrije keuze oplevert afsland te kunnen
doen van hel rechterlijk loetsingsrecht
Bij de nieuwe regeling, die uiterlijk
in liel jaar 1918 zal moeten lol stand
komen, zal de ervaring hebben kunnen
loeren, of inderdaad het loetsingrecht
is kunnen gemist worden, dan wel het
gemis daarvan door den rechter als
ernstig is gevoeld
NEDERLAND EN DE OORLOG.
Een waardeering van
Nederland
Het jongste iiommcr van de weke-
lijksche uitgave van de Times History
of the War, bespreekt den steun aan Bel
gië Het laatste gedeelte bevat mede-
deelingen en illustraties betreffende de
hulp, door Nederland verleend aan de
vluchtelingen en besluit met het por
tret van Koningin Wilhelmina en portret
ten van minister Gort van der Linden
en den lieer Stuart, Zeer waardecrcnde
woorden worden gewijd aim de hulp door
Nederland verleend. Na aanhaling van de
woorden door Hare Majesteit in de
Troonrede verleden jaar gesproken
„Diep begaan met het iol vau alle vol-e
ken, Rie in den krijg: zijn inedegesleept',
draagt Nederland de buitengewone lasten
die hel worden opgelegd gewillig, en
ontvangt met open armen alle ongeluk-
kigjen, ft ie binnen zijn grenzen een loc-
vlucht zoeken', wordt verklaard- „Deze
woorden van Koningin Wilhelmina geven
den sleutel lot de houding van Neder
land, jegens zijn ongelukkige Belgische
naburen. Het is onmogelijk te veel te
zeggen van Nederlands pogingen Lot ver
lichting van het lot van de daklooze
en van hun familie beroofde Belgische
vluchtelingen Zij kwamen in uiterst el-
lendigen toestand Alles moest hun wor
den verstrekt, voedsel, verblijf, bedden,
kleeding van alle soorten, zoowel als
tallooze artikelen, welke onmisbaar zijn
voor het leven eener beschaafde bevol
king. Dit alles werd aangeboden met een
hartelijkheid en spontaniteit, die het best
getuigen van de gevoelens van de Neder
landers tegenover België. Nederland vol
deed aan de eischen, die hel werden ge
steld, door de liefdadigheid en de
menschlijklieid, welke zijn hooge repu
tatie als een Christelijke en beschaafde
natie waardig warenen de rol welke
het speelde in deze groole crisis, zal het
blijvend tot eer strekken
Dan worfll uiteengezet welke maatre
„Neen lieve, je moet je best doen je
ten minste iets te herinneren, van wat
je op de lezing gehoord hebt. Ben je
het opstel vergeten dat je over Wallen-
slein hebt gemaakt?"
,Ik weet wel, dal ik een opstel ge
maakt heb Hel was beestachtig moeilijk."
.O Letly, je mag niel zeggen, beest
achtig dat Is werkelijk geen woord
voor een jonge dame
„Och kom' en mama zegt het altijd"
„Nu goed. Weet je niet meer wat Walf
lensliein zei toen hij Straalsond verdei-
le en dit zulk een moeilijke taaie
vond?"
„Ik denk dat hij ook zei, dat het beest
achtig moeilijk was
„O Letty het was iels over ketenen
Herinner je je niet meer?"
„Ketenen?" herhaalde Letty met een
gezicht of ze het vervelend vond „Weet
u het Leechy?"
„Ja, i k herinner mij dal nog, ofschoon
ik moet bekennen, daL ik het grootste
gedeelte van 't geen ik gehoord heb,
vergelen ben
„Waarom vraagt u liet mij dan, als u
weel, dal ik liet niet weel9 Wat zei hij
over ketenen?"
„Hij zei, dat hij de stad zou innemen
al ware zij aan den hemel vastgeklonken
met ijzeren ketenen", zei miss Leecli
op dramalischen toon.
„Wat een patseri"
„O stil toch zeg niet zulke vreeselijf-
ke woorden Waar leer je die toch? Niet
gelen (die Regeering nam en nog eens
erop gewezen, hoe de vluchtelingen in
derdaad overal „met open armen wer
den ontvangen
In gevaar brengen van de neu
traliteit
De heer W N J van D correspondent
van een Engelsch dagblad la Rotterdam,
is sedert Dinsdag, op last van de justitie,
in hel huis van bewaring opgesloten.
Naar dc N R. C verneemt, wordt hij
verdacht zich le hebben schuldig ge
maakt aan handelingen, waardoor de
neutraliteit van ons land in gevaar zou
gebracht kunnen worden
Een Engelsch vertegenwoordiger van
„The Daily Mail", tijdelijk te Rotterdam
vertoevende, zou er ook in betrokken zijn.
Bekendmaking aan gezagvoer
ders van v i s s c h e r s v a a r I u i g e n.
Namens den minister van landbouw,
nijverheid en handel, heen de hoofdin
spectie der visscherijen aan gezagvoer
ders van visschersvaartuigen de volgende
aanschrijving gericht
le Indien commandanten van oor
logsschepen der oorlogvoerende mogend
heden Nedcrlandsche visschers iu open
zee aanhouden en hun inlichtingen vra
gen of orders geven, moet dat onmiddel
lijk na binnenkomst in een Nedcrlandsche
haven worden gerapporteerd aan den
militairen commandant aldaar, of. indien
aldaar geen commandant aanwezig is,
aan den waterschout, en moeten nauw
keurig worden vermeld: het tijdstip waar
op en de plaats waar do aanhouding is
geschied, de naam van het betrokken'
oorlogsschip en zoo nauwkeurig mogelijk
de woordelijke inhoud der gevraagde in
lichtingen of der ontvangen orders Met
het oog hierop wordt aanbevolen, dade
lijk na het gesprek hel gesprokene zoo
uitvoerig mogelijk op le schrijven
Hierbij wordt herinnerd aan de laatste
lijk in een circulaire gegeven waarschu
wing, dal geen inlichtingen mogen wor
den verstrekt omtrent bewegingen der
tegenpartijen, ook niet op order
2e. Uit een mededeeling van de Duil-
sche regeering is gebleken, dat de neu-
tralileitsmerken op de zijkanten van de
schepen geschilderd (als de kleuren der
Nederlandsche vlag, de naam van het
schip of van hel land van herkomst) vaak
le klein zijn, om op eenigen afstand le
worden herkend, zoodat dringend gera
den wordt, die grooler te doen schil
deren
3e. Uit een mededeeling van de Duit-
sche regeering is gebleken, dat de aan
wezigheid van duiven aan boord der sche
pen. deze ten hoogste verdacht maakt,
zoodal strenge maatregelen legen zulke
schepen zullen worden genomen en deze
onvermijdelijk zullen worden opgebracht
Nogmaals wordt daarom herinnerd aan
de laatstelijk in een circulaire gegeven
waarscnuwing, geen duiven aan boord
méde te nemen of aan boord le hebben
Meikvoorziening
De minister van landbouw, nijverheid
en handel heeft een bijeenkomst gehou
den met vertegenwoordigers van de voor
naamste fabrieken van gecondenseerde
melk en ecnige andere personen uit het
zuivelbedrijf, teneinde een bespreking te
houden en zoo mogelijk maatregelen le
treffen, die kunnen leiden ter voorlco,-
ming van hoogere melkprijzen
Op voorstel van den minister hebben
do -aanwezigen een commissie benoemd,
die zoo spoedig mogelijk omtrent dit ou-
derwerp een rapport zal uitbrengen
Ma i s.
De minister van landbouw, nijverheid
en handel maakt, ingevolge zijn circulaire
van 9 dezer, bekend dat van heden af
lol I September de prijs van gezond
Amerikaansche mixed maïs, uitsluitend
bestemd om aan de gemeentebesturen
le worden verstrekt voor ruiling tegen
rogge, bedraagt f 215 per 2000 kilogram
of f 7,52i/3 per 70 kilogram le Rotterdam
le ontvangen Tevens wordt bekend ge
maakt, dat over ongeveer drie weken
La Plata-maïs beschikbaar zal zijn voor
bovengenoemd doel legen den prijs viln
f 185 per 2000 K G of f 6,171/2 per 70
kilogram te Rotterdam te ontvangen
(St CL;
C i c h O re i
Naar de N. R. C. verneemt is bij de
zer dagen gehouden besprekingen tus-
schen de directie van den landbouw en
verbouwers, drogers en fabrikanten van
cichorei gebleken, dat het grootste ge
deelte van den oogst van cichoreiwor
telen noodig zal zijn, teneinde in de be-
hoeRen van hel binnenland te kunnen
voorzienin verband met den in dit
jaar belangrijken uitzaai en de gunstige
verwachting van den oogst zal vermoe
delijk 30 pet. van den oogst kunnen
worden uitgevoerd.
Bij een maximum prijs van 1 cl. voor
peekoffie en 3»/s van cichorei per pakje
van 0 1 K G. zouden de niaximumpi'ijzen
voor den groothandel komen op F 31 en
f 26 per 100 IC G. De fabrikanten zul
len dan niel meer dan f 17 per 100 K G.
gedroogde wortelen kunnen betalen, wat
neerkomt op f 28 a f 32 per 1000 K G
vcrsche wortelen
Een commissie uit de belanghebbenden
werd benoemd, waarmee nog nader over
leg zal worden gepleegd
Aardappelen.
Naar hel Ned Landbouw-weekblad
verneemt, hebben de speculatieve aar-
dappelmeelfabrikanlen den minister van
landbouw, nijverheid en handel medege
deeld, dat 7(ii z'ch bereid verklaren voor
de in de a s. campagne door hen benoo-
digde fabrieksaardappelen, aan de land
bouwers een minimum-prijs te betalen
van f 1 80 per H.L. van 61 K G en. op
een zetmeelbasis van 400 gr onder wa
ter gewogen als gewoon
H o 11 a n d s c h e vluchtelingen
I11 het vluchtoord te Uden verblijven
.ook ongeveer honderd Nederleanders,
die bij hel uitbreken van den oorlog in
van mij, zeker niet van mij' zei miss
Leech droevig Zij liad een diepen afkeer
van platte taal en was verbijsterd hoe
dit onkruid der rhetorica telkens le voort-
schijn kwam lusschen Letty's woorden
„Nu en gebeurde dat?"
„Wal lieve?"
„Werd ze vastgeketend aan den her
mei?"
„De slad? Hoe kan een stad nu wor
den vastgeketend aan den hemel?"
„Waarom zei hij het dan?"
„Hij gebruikte een inetaphoor
„O!" zei Lelty, die niet wist wat een
melaphoor was, maar dacht dal hoi iets
moest wezen dat frijj belegeringen gebruikt
werd en wilde er liever niet ,al lenauwr
keurig naar informeeren
..Hij was genoodzaakt zich terug le
trekken," zei miss Leech, „en een groot
aantal gesneuvelden op hel slagveld ach
ter ie laten."
„Arme drommels Zeg Leechy," fluis
terde zij „laten wij ons nu niet het
hoofdbreken met geschiedenis Ga voort
met mijnheer Jessup. u was gebleven bij
dan eersten keer, dal hij u Amy noemde
Mijnheer Jessup was de persoon, die
reeds even genoemd is op deze bladzijden
als de eenige man, dien miss Leech ooit
had liefgehad cn zijn geschiedenis nam
do belangstelling van Letly geheel in
beslag, het verveelde haar nooit ie luis
teren naar de beschrijving hoe hij voor
'l eerst aan miss Leech's horizon versche
nen was, en langzamerhand toenadering
had gezocht voor dal het tijdperk aanbrak
openlijke hofmakerij, dan hel hof-
maken zelf en het droevig einde; want
mijnheer Jessup, predikant bij de En-
gelsche kerk, met een pastorie geheel
gereed om zijn vrouw le ontvangen, was
plotseling een prooi geworden van een
nieuwe overtuiging en was overgegaan lot
dc kerk van Rome Daarop had de vader
van miss Leech, die ook predikant was
van de Engelsclie kerk, veel gesproken
over de Scharlaken Vrouw van Babylon
en de deur gesloten voor den neus van
den heer Jessup, toen hij een bezoek
kwam brengen om verklaring te geveu.
Dit was gebeurd toen miss Leech twintig
jaar was Nu zij dertig was en geen
ouders meer liad en berusten moest in
no beproevingen der wereld, vond zij!
r een zachte troost in dc geschiedenis
te herhalen van haar noodlottig engage
ment aau haar zeer belangstellende vrien
din en leerling; en hoe meer zij het her
haalde hoe minder verdriet deed het haar
totdat zij ten slotte genoot van de her
innering, daar het haar een zekere satis
factie gaf dc voornaamste rol gespeeld te
hebben in een drama dat was uitgefloten
en verdwenen van het tooneel. Zij was
verheugd een belangstellende toehooisster
le hebben; daardoor bleef zij gaarne lang
stilstaan bij iedere gebeurtenis van die
korte periode van roem en glorie.
(Wiordt vervolgd).