MDDELRUIMiSCHE COIJRAIMT
M
183.
138* Jaargang
1913
Vrijdag
6 Augustus.
BINNENLAND.
FEUILLETON.
INNOORDPOOLDÜISTERNÏS
UI! Stafl en Provincie.
eoaxftfct Ywehsoi dsgelpks, met oitzoa-derisg tsm Z»h- Fteetasgtt.'
Prjjs per kwartaal, zoowel voor Middelburg al* tooi aila pioatsso ie
Nederland franco p. p. f 1.25j
Afaonderlpke nummer» kosten -5 cent.
w
AdTa?t**ti8a ii 80 oö&4 per ngsl. Bp aboanemeat Te*) lagcfi Gebcarie», asaa; „a
alle andere fauulbberichten en Dankbetuigingen ran 1-t3? regels f 1.30
elke regel maar 20 cent. Reclames 40 cent per regel. Groofce letters naa d« final»
die zp iauemasj
gST* A.dvertemti«i róór nu te bssorgssj
OXZE NEUTRALITEIT EN FRANKRIJK.
In de Nederlandsche pers, met name in
een correspondentie van 20 Juni 1.1. «'.it
Parijs, voorkomende in het „Algemeen
Handelsblad" van Dinsdag 29 Juni 1915
(Avondblad), wordt de aandacht gevestigd
op uitingen in toongevende en gezagheb
bende organen der Fransche pers, waaruit
een opnieuw oplevend sterk wantrouwen
spreekt tegen de wijze waarop het Neder
landsche volk en in sommige opzichten
ook de Nederlandsche regeering «le aan
onze neutraliteit verbonden plichten zou
den opvatten en nakomen.
Met het oog hierop heeft de heer Van
Hamel a d 5 Juli de volgende vragen
tot aen Minister van Buitcnlandscne Za-
lten gericht.
Acnt ae Minister het met mij ge-
wenscht. dal de Nederlandsche legatie le
Parijs, ingevolge haar roeping in deze
spannende lijden, aan beaoelde stroomin-
gen in de Fransche pers haar aandacht
schenkt en tegen bedoeld wantrouwen als
ongegrond opkomt?
Kan de Minister verzekeren, liefst met
opeave van feiten, dat de Nederlandsche
gezant te Parijs die roeping nauwgezet
nakomt?
In zoover dit onzeker is, of wel de ge
zant in dit opzicht blijkbaar mei waak
zaam mocht zijn, heeft «e Minister dan
wellicht reeds den gezant op zijn roeping
in deze gewezen, of is Z.Exc voornemens
dit alsnog te doen?
De Minister van Buitenlandsche Zaken
heeft daarop dd. 4 Augustus het vol
gende antwoord ingezonden-
De bedoelde uitingen der Fransche*
pers, waaruit wantrouwen spreekt tegen
de wijzen, waarop het Nederlandsche
volk, en iu sommige opzichten ook ae
Nederlandsche regeering, de aan onze
neutraliteit verbonden plichten zouden
opvallen en naleven, waren den Minister
vóórdat de Nederlandsche pers daarop de
aandacht vestigde, volledig bekend uit tele
grafische berichten en schriftelijke mede-
deeiingen van den Nederlandschen gezant
te Parijs.
liet nclioort te allen tijde tot tic laak
der gezanten de regeering in te lichten
nopens de meer belangrijke uitingen van
de pers izï het land hunner vestiging,
welke ae belangen van Nederland ralcen.
In de spannende tijden, die wij beleven,
eischl hetgeen in het buitenland wórdt
geschreven aangaande Nederland zeer bij
zonderlijk de aandacht der diplomatieke
vertegenwoordiging
Indien in de buitenlandsche pers on
waarheden voorkomen, die door liaar
strekking en door het orgaan, waarin zij
verschijnen, naaeeiig kunnen zijn voor de
internationale positie van Nederland of
voor de belangen van Nederlanders, dient
legen de slreklcing van dergelijke uitingen
te worden gereageerd. Ten aanzien van
de wegen die daarvoor te volgen zijn,
worde een onderscheiding gemaakt.
ran Oevre Richter Frich.
it het Noorsch vertaald door M. A Z.
Indien het geldt onjuiste voorstellingen
van feiten, dan is ecu tegenspraak door
den diplomatieken vertegenwoordiger ge^
geven op haar plaats. Tegenover mislei
dende redeueeringen en tendentieuze be
schouwingen is evenwel rechtstreeksche
weerlegging van officieeie zijde ontoerei
kend. Doeltreffend te dien aanzien zijn
alleen uiteenzettingen waarbij een juiste
voorstelling van den toestand wordt ge
geven Voor zoodanige artikelen kunnen
an officieeie zijde slechts feitelijke gege
vens worden verstrekt.
In de tweede vraag vindt do Minister
een weikome gelegenheid om de verzeke
ring te geven dat de Nederlandsche ge
zant te Parijs zijn roeping in deze met
oorbeeidigc nauwgezetheid nakomt, in
herinnering moge gebracht worden, de
•eeds op pag. 4 der Mem. van Antw. no
pens de Buitenlandsche Zakenhegrooting
1915 vermeide gevailen, waarin ae aard
van de berichten destijds offictcuse te
genspraak in de organen zelf wettigde en
deze dan ook geschied is Zonder in een
opgave van feiten ie treden kan gezegd
worden, dal ook sedert dien iangs ver
schillende wegen het noodige is en wordt
gedaan om ten aanzien van nel door de
gezaghebbende pers in schier alle landen
van Europa ais correct en ioyaai
erkende standpunt van Nederland in den
oorlog ook in de Fransche pers een meer
zaakkundige opvatting ingang te doen vin
den.
Do derde vraag heeft haar antwoord
gevonden in het bescheid op ae tweede
gegeven.
OOST-INDIË.
Uit de peststreken.
De Malangsche correspondent van de
Soer. Crt. schrijft naar aanleiding van een
bezoek aan de peststreken en bepaaldelijk
aan Palus, Toempang, Toeren cn Tadjiaan
(onder,afdeeling van Gondanglegi) het vol
gende
Te Paleis, waar er zooveien gestorven
zijn aan de pest, heerscht thans, door
woningverbetering en woning-schoonmaak
onder controle een heel andere toestand;
mfen kent Pakis bijna niet meer terug
Maar laat ik eerst vertellen, hoe het
stelsel van woningtoezicht in elkaar zit
Elite dessa is in zes afdeelingen verdeeld
en genummerd met die letters A B. C.
D. E. en F., zooals de borden bij elke
afdeeling aanwijzen. Nu ltrijgt eiken dag
één dier afdeelingen een groote schoon
maak, terwijl de andere onder geregel
de controle blijven De afdeeling ,die
nu juist de beurt had, heb ik maar ter
loops beschouwd, wel begrijpende ,<lat
daar alles wel in orde was; daarom ben
ik eenige woningen binnengegaan, waar
al eenige dagen de groote schoonmaak
was geweest en ik heb verbaasd geslaan
over de groote netheid en zindelijkheid,
ran nu bij vroeger vergeleken.
De effen en netjes geveegde vloeren
gaven blijk van zorg voor het huis; het
keukengerei was netjes gerangschikt in
44).
Antonscn had hen goed ingelicht. Er
pep een slerKc stroom aan den oostkant
van den fjord, die had het vaarwater
vrijgemaakt van ijs. Nu en dan slootte de
boot op kleine ijsschollen, maar anders
was er geen gevaar
Uur na uur verliep, doch Brat! toonde
geen spoor van vermoeidheid. Er viool
wat bloed over zijn handen van de
schramwonde in zijn arm, maar zulke
kleinigncden schenen hem niet te hinde
ren. Tusschcnbeidc lagen ze eens stil, om
iets te eten, maar Bratt nam nooit lang
rust. Laat in den namiddag bereikten
ze Kaap Bohcman De fjord was open;
de Aventbaai was echter nog geblokkeerd.
Eeu lichte bries rimpelde hel water.
Bralt besloot onder deze gunstige om
standigheden koers le zetten naar Green
Harbour. Hij heescli hel zeiltje en het
vaartuigje danste als 'l ware over den
breeden fjord.
„Daarginds liggen Spitsbergen's groote
kolengebieden", zei Bratt. „Er wordt
steenkool gevonden in alle vormen en
kwaliteiten Groote aderen dringen diep
n de rotswanden. Als Europa's kolen-
mijnen uitgeput zijn, heeft Spitsbergen
nog genoeg voor lange tijdenHet is
niet zoo heel veel jaren geleden, dat de
gedachte, hier een kolenmijn le willen
aanleggen, een wild fantastische droom
Scheen te zijn. Maar die droom is wer
kelijkheid geworden. Verscheiden hon
derden arbeiders wonen nu hier zomer
ten winter Daar in dien nauwen fjord
liggen twee plaatsjes Advenl-citv en
Longyear-city."
„Stadjes"? vroeg Frida.
„Ja, veel bijzonders is het natuurlijk
niet, zoon plaatsje. Ze bestaan uit eeni
ge houten huizen voor de mijnwerkers
Maar de bewoners maken het zich ge
zellig en ze hakken ieder jaar ongeveer
10,000 ton steenkool uit de rotsen. Ze
hebben het werkelijk niet kwaad. Ze ver
dienen flink geld, hebben eigen winkels,
waar ze iets extra's kunnen kóppen, de
een of jandere eenvoudige weelde voor
huiselijk [gebruik en een] eigen bakkerij
Men hoort zelden van sterfgevallen en
nooit van scorbut of van verkoudheids-
zieklen..Merkwaardigerwijze slaat deze
samenleving niet onder de bescherming
der vrat."
„Iloe dat?" vroeg Frida verbaasd.
ztei Bratt, „het is immers op
Spitsbergen, dat die stadjes liggen, Spits
bergen. dat groote luchtmuseum van de
poolstreken, liet laud dat geen gebieder
heeft. Hier kunnen toeristen de laatste
rendieren vermoorden en onder de eider-
vogels huishouden. Geen wet ter bc-
kastjes met pooten van een halven me
ter hoogte vroeger zag men die din
gen in een hoek wanordelijk door elkaar
liggen, gedeeltelijk gevuld met de rest
van liet overgebleven maal, een stilzwij
gende invitatie tot ontbijten aan de rat
ten natuurlijk. De haard, vroeger oen paar
opgestapelde bak- of kalisteeuen, is thans
netjes gemetseld en met een cemenllaag
overdekt.
.Over den bouw der huizen heb ik al
geschreven, en die er meer van wil we
len, kan zich wenden tot het bureau der
pestbestrijding te Malang ,waar men be
reidwillig alle inlichtingen geeft. De pest
bestrijding heeft het noodig geacht, om
voor elk onderdistrict een manlri-politic
aan te stellen, aangezien vele inlanders,
jaloersch geworden op het nette huis van
hun buurlui, zelf beginnen met de wonin
gen te verbeteren Zij moeten dat ech
ter doen volgens de voorschriften der
woningverbe(ereng en tasten wel eens
mis. daarom is de ma&tri-politic daar, om
hen tijdig hij den aanbouw te waarschu
wen, om liet op de voorgeschreven wijze
te doen en niet de leans te loopen, dat
.men de pas gebouwde huizen weer zou
moeten afbreken.
Laat ik hier nu dadelijk bijvoegen, wel
ken invloed de woningverbetering op de
bevolking heeft gehad De vrouwen en
meisjes zijn zindelijk gekleed; de schoon
heidszin is blijkbaar ontwaakt, want hier
en daar zag ik op de voorerven parkjes
aangelegd, waar bloemen gekweekt wor
den, en de rangschikking der verschil
lende soorten gaf blijk van goeden smaak
Nu nog een en ander over Tadjinan,
waar ik langen tijd vertoefd heb Daar
waren nog de meeste huizen met atap
bedekt; de woningverbetering lieefl daar
al veel gedaan, mi>ar moet zich, wegens
het gebrek aan par r.en, hoofdzakelijk be
perken "Tot wonmg-schoomnaak en toe
zicht daarop. Vele huizen aldaar waren
ontdaan van de atapbedekking, het broei
nest der ratten, en de bedekking was
vervangen door kadjang of afgekeurde,
zeilen, vroeger bij 'de uilzwaveling ge
bruikt.
De uitzwaveling heeft heelemaal afge
daan, evenals de evacuatie. Het laatste
had ook altijd 'groote bezwaren, daar
voor een paar gevallen een halve «lessa
afgezondera werd gedurende een maand.
Thans worden alleen de pestlijders met
hun familie van vijf tot tien dagen geïso
leerd Den dag na mijn bezoek aan
de peststreken heb ik mij gewend tol
hel bureau der pestbestrijding alhier om
eenige gegevens omlrenl hel resultaat van
woningbetering en schoonmaak Ik no
teer uit de verschillende stalen de vol
gende cijfers, welke een verrassenden
kijk geven op het resultaat der thans ge
volgde werkwijze
De laatste weken van 1915 (Ioopende
tot 1 Junk geven het volgende aantal
pestgevallen 13—14—5— 23—20—21—33 -
25. Hetzelfde tijdperk in 11911 gaf de
volgende cijfers- 237—239—192 180—
165— 180— 199— 215 pestgevallen
De cijfers spreken, en ik deel nog me-
scherming van die dieren is hier van
kracht Hier heeft ieder lcolengebied zijn
eigen rechtspraak. Het is Klondyke, eer
de wet daar kwam, het groote vrijge-
bied voor avonturiers en speculanten
„Maar wien moet Spitsbergen dan toe-
behooren?" vroeg Frida schertsend „Ita
lië nam Tripolis, waarom neemt Noorwe
gen dan Spitsbergen niét?'
Bratt lachte
„Er zijn zooveel landen, die een soort
recht hebben opSpitsbergen Holland
heeft het land ontdekt en hier walvisch-
vaugst gedreven in grootschen omvang
Engeland eveneens, en Engelsch-Noob-
sche firma's waren de eerste, die hun ko
len-arbeiders daar lieten overwinteren
Rusland heeft getracht het land te lco-
lonisceren cn zijn pelsjagers en vangers
hebben er verscheiden jaren doorge
bracht. Zweden heeft de eer van het
wetenschappelijk onderzoek van Ameri
ka heeft in iedere boscht van den IJs-
fjord zijn merken gezet voor hel opspo
ren van ertsen.
En wat Noorwegen betreft, in den kaat
sten tijd zijn wij bijna de eenigen ge
weest, die iels gedaan hebben tot uitbrei
ding van de middelen van bestaan Wij
hebben in Green Harbour een station
,Voor draadlooze telegraphie opgericht cn
ieder jaar zonden we groote wafvisch
vaarders-vlolen hierheen Zoo is Spitsber
gen?, positfe op den hnidigen dag, allen
hebben aandeel in hel eiland, maar eige
naar is niemand Het is het sprookjes-
de, dat per maand zes tot zeven duizend
huizen verbeterd worden cn dat het to
taal van het aantal te verbeteren huizen
in Januari 1915 volgens den staat
nog 140,000 bedroeg, zoodat gemakke
lijk is na te gaan, wanneer men gereed
kan zijn.
Men lveeft hoop, dat de laaie der pest
bestrijding binnen twee jaar afgeloopen
zal zijn.
NEDERLAND EN DE OORLOG.
Dc uitvoer van steenkool
in Engeland
Iet laatste besluit in zake den uitvoer
van steenkool in Engeland luidt, gelijk
wij hel in de „Times vinden aldus
„Het departement van handel geeft
renins, dat "Dij koninklijk besluit de uit-
oer van steenkool en cokes, le beginnen
mol den 13cn Augustus, niet meer vrije
lijk naar verbonden landen mag geschie
den en verboden is naar elke bestemming
buitenslands, behalve Britsche bezittingen
en protectoraten. Aanvragen van verloj
r den uitvoer van die waren naar
verboden bestemmingen moet gelijk tot
nog toe op een bijzonder formulier ge
richt worden aan liet departement van
oorlogshandcl, 4 Central-buildings, West-
minster, London S.W
De „Times" teekent hierbij aan, dal de-
verdere beperking van oen uitvoer I
blijkbaar een gevolg is van de wet, die
don prijs van steenkolen aan een maxi
mum bindt. Men zou natuurlijk trachten
nu meer kolen uit te voeren naar landen,
waar men meer betaalt. Minister Runci-
man heeft reeds den 19en Juli in het La
gerhuis maatregelen aangekondigd om
voldoende kolen in Engeland le houden
Er is geen plan op, zegt het blad verder,
dc behoeften van de bondgenoolen te
beknibbelen, maar om bovenvermelde re
den zal voortaan de kolenuilvocr-com-
missie, die tot nog toe toezicht heeft ge
houden op den uitvoer naar onzijdige
landen, dat ook op den uitvqer naar ver
bonden landen doen.
Tol zoover de „Times".
Wij lezen in het koninklijk besluit dus?
geen volstrekt verbod van uitvoer van
steenkolen, anders dan naar de Engelsclie
koloniën, maar alleen de uitbreiding van
de beperking van uitvoer, die reeds voor
onzijdige landen gold, tot de met Enge
land verbonden landen N.R.C.
Naai- wij vernemen is namens de En
gelsclie regeering bezwaar gemaakt te
gen de wijze waarop het kolenburcau is
samengesteld Om eventueel in verderen
uitvoer te bewilligen wordt verlangd,
dat ook de vrije importeurs, dat zijn
dus degenen die thans buiten het bu
reau slaan, daarin zeggenschap zullen
hebben
Inulss'chen is, naar men weet, de uit.
voer in Engeland verboden Zijn wij
echter wel ingelicht, dan geldt dit den
uitvoer tegen de vroeger gecontracteer
de prijzen Wanneer aan de voorwaarde
betreffende de samenstelling van ons
kolenbureau is voldaan, dan zou de
mogelijkheid bestaan dat, legen prijzen
welke in overeenstemming1 zijn met de
huidige bedrijfskosten, de uitvoer weder
zal worden toegestaan.
Hand.
In de Rolzaal van -de Grafelijke zalen
in Den Ilaag heeft gisteren de Nijver-
heidscommissic met de vertegenwoordi
gers der gemeentebesturen van Amster
dam, Den Haag en Rotterdam cn van
de Kamers van koophandel le Amster
dam en Rotterdam vergaderd, ter be
spreking van liet kolenvraagsluk.
De burgemeester van Rotterdam en 'le
lieer Plate, voorzitter van de Kamer
van Koophandel aldaar hebben daar de
bezwaren te^n hel biu-eau, die zicli
vooral te Rotterdam doen gevoelen, uil-
eengezel.
Conclusies werden er niet genomen
Minister Poslhuma woonde de verga
dering gedeeltelijk bij.
Goederenverkeer
B e 1 g N e d e r i a n a.
Hel Duitsche gezantschap in den Haag
deelt mede
Onlangs hebben de bladen een mede-
deeling publiek gemaakt, aangaande het
Nederlandsch-Belgische goederenverkeer.
Daarvan was de strekking, dat uitvoer van
goederen uit het door de Duitsche troe
pen bezette deel van België naar Neder
land in het algemeen slechts was toege
laten, indien vast stond dat de betrokken
artikelen voor gebruik in Nederland be
stemd waren. Belanghebbenden konden
zich ter verkrijging van toestemming tot
uitvoer van België tol de Nederlandsche
Overzee Trustmaaischappij te 's-Graven-
hage wenden, die in staat was de gevor
derde waarborgen te verstrekken.
Ter aanvulling dezer medeöeeting kan
er thans nog op gewezen worden, dal het
toeslaan van uitvoerpermissie van goe
deren uit België naar Nederland behoort
lol de bevoegdheid van ae Politische af
deeling bij den generaal-gouverneur in
België. Deze autoriteit beslist in eik bij
zonder geval of de aanwezigheid van het
artikel. Voor uitvoer Waarvan dd
stemming verzocht wordt, in Nederland
wenschelijk lijkt en op wcike wijze de
noodzakelijk geachte waarborgen dienen
le worden gesteld, waaronder bijv. ook
consigneering aan de Nederiandsehe
Overzee Trustmaatschappij valt.
Uit Middelburg.
Gisterenmiddag brak van een met
kolen geladen wagen in het gedeelte van
de Kortedelfl, tusschen Reigerstraat en
St Pielerstraat, het achterstel, waardoor
het verkeer ter plaatse eenigen tijd ge
stremd was.
In de Heerenstraat alhier is een
onbeheerd rijwiel, merk White Geater,
dat nog vrij nieuw is, ontvreemd. Van de-
eiland en zeir een sprookje Europa's
groote plein, waar geen politie toezicht
houdt of beschermt
„Maar Duitschland?" vroeg Frida
„Heeft Duitschland geen enkele verdien
ste wat Spitsbergen betreft'"
„O zeker", zei Bratt glimlachend „Een
van Duitschland's doch teren was de eer
ste vrouw, die aan den Slorfjord over
winterde en dwars hel eiland overstak
van Oost naar West."
Hij bras plotseling het gesprek af.
De wind was wal toegenomen en het
zeiltje stond ais een ballon zoo strait
Zware wolken verborgen nu en dan de
zon en een koude loodgrijze mist kwam
achter hen op.
„Wal is er?" vroeg Frida.
„We krijgen sneeuw", zei hij
„Is dat gevaarlijk?"
Hij haalde zijn schouders op.
..Och, we hebben ons al door zooveel
heengeslagen, hier zullen we ook wef
doorheen komen." zei hij. „Wordt het
heel erg, dan moeten we hier of daar
landen en in onze slaapzakken kruipen.'
Achter hen werd de loodgrijze wolk
grooter. Er daalde daarmee een som
bere uaargeestigheid over het land, en
een paar uur later vielen de eerste zwa
re natie sneeuwvlokken op hel zwakke
scheepje
Jörgen Bratt nam het zeil in en greep
weer naar de riemen
„Ongeluksvogel' mompelde hij Daar
op roeïede hij in de richting ran den
wind, terwijl om hem heen de sneeuw
een witte heksendans uitvoerde
XXIV
Het station voor draadlooze
telegrafie
De afdeelingschef op het station van
de draadlooze telegrafie te Green Har
bour zat op zfjn kantoor en wachtte op
verbinding met liet station op Ingö
De sneeuwstorm had nu twee dagen
geduurd, en in dien tijd was hel niet
ogelijk geweest de draadlooze golven op
te vangen Nu was het weer helder weer,
maar het was niet gelukt de gewichtige
mededeeling over te seinen, dat de Bell-
sond en de IJsfjord bevaarbaar waren.
In Hammerfest lag een heele flotille op
dat telegram te wachten, o. a. een Duit
sche torpodobootjager, die op hoog he
vel van den keizer zelf daarheen gezon
den was, om na de eerste de beste tijding
uit Spitsbergen, naar dat eiland le gaan.
Er was daar aan boord een heele red-
dings-expedilie, "die dc kusten moest onL
derzoeken, om zoo mogglijk overlevenden
van de verdwenen toeristboot Victoria te
ontzetten.
De afdeelingschef bewoog zenuwachtig
zijn vingers lo ver de Marconi-toestellen
en sloeg een onderzoekenden blik naar
de hooge mast, die daarboven op het
schiereiland bij kaap Staraschtchin stond,
als een trouwe voorpost voor de groote,
verre, drukke wereld
(W.ordt vervolgd).