BiJKGStM mmm
166* jaargang
191ft
Zaterdag
17 Juli.
Uit Stad en Provincie.
~W
r 166
Utsa eouraut wa«uhgnï aagelgke, met uitzoadermg **a Zoa- em Ftwtdagca^.
Prjjs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als tooi alle plaatsen in
Nederland franco p. p. i 1.25>j
Aixonderljjke summers koeten 5 cent.
Adr±rieatlèn il 26 eest per regeu Bg uoonnement veel lager. Geboorte^ «oodg
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen ran It—7 regels f 1.50
slk« regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters near do plaatT
die zp innemeat
55ËÏ Adverteatis» tóójf één nnr to bezorgen!
Bij deze Courant behoort een Bijvoegsel.
NADERE UITBREIDING VAN DEN
LANDSTORM ENZ.
De Commissie van Rapporteurs uit de
Tweede Kanier heeft verslag uitge
bracht.
"Na kennisneming van de Memorie van
antwoord op het Voorloopig Verslag heefl
de commissie het wenschelijk gevonden
op grond van de bepaling van art. 32 van
het Reglement van 'Orde in mondeling
overleg te Lreden met de regeering Dat
overleg, waarvoor de, minister van oor
log zich bereidwillig "beschikbaar stelde,
Jiad plaats op Woensdag 14 Juli. Ten aan
zien van verschillende onderwerpen, in
de gewisselde stukken behandeld, lieeft
de minister inaderc inlichtingen aan de
commissie verstrekt. Voorts heeft Z. Ex.
de bedoeling van het wetsontwerp nog
nader verklaard en toegelicht.
De commissie heeft er bij den minis
ter op aangedrongen in het wetsontwerp,
door wijziging hetzij van de considerans,
hetzij van artikel 1, duidelijk te doen uil-
komen dat het wetsonlwérp een beperkte
strekking heefl, nl. aan de regeering ge
legenheid te geven de onder de wapenen
zijnde landweermannen door jongere
landstormplichtigen te vervangen Ook
lend de eene partij getroffen, aangezien
zij op het oogenblik Antwerpen gesloten
hield voor de Duitschers. Maar wat hier
van zij „versta mij niet verkeerd sprak
hij: „ik bedoel geen verwijt. Indien Ne
derland deze schending van haar onzij-
digneid had toegestaan, zou hel zijn aan
gevallen door de Duitsche legers. Dit zou
een offer zijn geweest, dat niemand hel
recht had van Nederland te vragen of
te verwachten. Niemand heeft hel recht
om Nederland van zijn onzijdigheid een
verwijt te maken. Als onafhankelijke stoat
fcag liet zijn belang daar en het had het
volste recht om in overeenstemming er
mee te handelen. En hebben wij geen
bewijs gegeven, dat wij dat recht meenen
le (.erkennen? Op het krilieksle oogen
blik hebben wij het slipt ontzien. Wij
hebben zelfs niet gewaagd, zelfs niet
gezinspeeld op doortocht. Dat wij in het
vervolg van den oorlog ons tot eenigen
aanslag op Nederland's onzijdigheid zou
den laten verleiden, is onmogelijk, ondenk
baar Wij gaan het beginsel, waaron) wij
strijden, niet zelf vernielen, nadat we
er zoo ontzellend veel voor hebben opge
offerd Gij kunt er volkomen verzekerd
van zijn, dat wij er onder geen omstan
digheden aan zullen denken om op Ne
derland eenigen druk te oefenen, ten ein
de liet zijn onzijdigheid te doen verlaten,
Vervolgens gaf de 'minister als zijn
heefl de commissie als haar meening te I meening te kennen, dat een vrij Neder-
kennen gegeven, dat door wijziging van j Land met een Duitscli Antwerpen 'mbe-
art. 1 de tegenstrijdigheid ware op le slaanbaar is en ten slotte besprak hij ook
tegenstrijdigheid
heffen, die bleef dat artikel ongewij
zigd zou beslaan tusschen dat artikel
en de o vergangsbepaling der Landstorm
wet.
De minister, die overweging van deze
denkbeelden toezegde, heeft sedert ver
klaard, dal hij bij nader inzien daartoe
geen aanleiding heeft kunnen vinden;het
overleg heeft dus, tol leedwezen der com
missie, tot geen stellige uitkomsten ge
leid.
De commissie is van oordeel, dat door
de gewisselde stukken en de vnededee-
ling van het bovenstaande de mondelinge
behandeling van het wetsontwerp vol
doende is voorbereid.
De commissie van Rapporteurs heeft
bij amendement voorgesteld om de consi
derans van het wetsontwerp te lezen als
volgt
„Alzoo wij in overweging genomen heb
ben, dat ten einde de onder de wapenen
staande landweermannen met verlof te
kunnen laten gaan, uitbreiding ran den
landstorm, noodig is en van alle land
stormplichtigen gewapende dienst moet
kunnen worden gevorderd."
Een tweede amendement van de Com
missie van Rapporteurs beoogt om het
feerste lid van Artikel 1 als volg't te lezen
„Met afwijking van het bepaalde in
de overgangsbepaling der Landstormwet,
kan door Ons worden bepaald dat tol den
landstorm behoort ieder, voor zoover
hij niet reeds tol den landstorm behoort
die niet vóór 1916 het 30ste levens
jaar heeft volbracht en enz."
Het eerste lid van art. 1 van het Rc-
geeringsontwerp luidt „Door Ons kan
worden bepaald," enz.
het meer besproken denkbeeld, dat hij
een overwinning der geallieerden Neder
Land een deel van. Zeeland en Zuid-Limf-
burg zou hebben te ruilen tegen Duitsch
gebied
,Wij zijn nog zoo ver van den vrede
af", zei Churchill, „deze zaken zijn nog
nauwelijks, zoo al, besproken. Maar nog-
eens, het zou tegen het diepste wezen
van onze zaak indruischen om een land
als Nederland slecht 1e behandelen of te
dwingen met bedreigingen of met ge
weld, nu of later, èn ónder wat voor
wendsels of omstandigheden ook
UIT DE STAATSCOURANT.
Bij kon. besluit
is L J. G. von Zeppelin Obermüller,
consulgeneraal der Nederlanden le Shang
hai, benoemd tot consul generaal teRio-
de-Janeiro, met den rang van buitenge,-
woon gezant en gevolmachtigd minister;
is, voor het tijdvak van 1 Sepl 1915 tot
en met 31 Aug' 1916 benoemd tol lec
tor in de faculteit der letteren en wijsbe
geerte aan de Rijksuniversiteit te Gro
ningen, tol het geven, van onderwijs in
de Engelsche taal en letterkunde, John
A Falconer;
is benoemd lot huileng. hooglecraar in
de faculteit der wis- en natuurkunde aan
de Rijksuniversiteit te Utrecht, om onder
wijs le geven in de vergelijkende physi-
ologie, dr. H. Jordan, thans assitent voor
de natuurlijke historie aan genoemde uni
versiteit;
is \V Houwing benoemd lot burge
meester der gemeente den Helder.
CHURCHILL OVER DE NEDER-
LANDSCIIE NEUTRALITEIT.
Een maand geleden ongeveer had de
Londensche correspondent van de N. R.
C. een onderhoud met den Engelschen
minister Churchill, den ex-minister van
marine, die bij dc reconstructie van het
kabinet kanselier van het hertogdom Lan
caster werd Hij schreef daarover in een
brief, die 5 Juli gedateerd is, doch 10
dagen werd opgehouden door den cen
sor. Nog vóór dal de brief hier aankwam
is er over gesproken in het Engelsche
parlement en. daar heeft Asquith ver-
verklaard, dal de uitlatingen van Chur
chill, de meening van de regeering weer
gaven, zoodat ze thans van meer dan ge
wone beleekenis mogen geacht worden
De heer Churchill, zoo schrijft de cor
respondent, verheelde mij zijn opvalling
niet, dal, aardrijkskundig en strategisch
beschouwd, de territoriale regeling aan
den Scheldemond hem onnatuurlijk voor
kwam En zij had de zaak der bondge-
nooten zonder twijfel geschaad. Indien
Antwerpen Iran.sporten langs de Schelde
had kunnen toegevoerd krijgen, had het
niet behoeven te vallen: het Belgische
leger zo'nuop de Ncthe-linie hebben kun
nen standhouden in plaats van op de
Yser-linie. Ik zei dat niet iedereen in
Nederland er zoo over dacht en de mi
nister sprak mij niet tegen, toen ik te
verstaan gaf, dal de nadeelen van onze
heerschappij over de Schelde niet uitslui-
NEDERLAND EN DE OORLOG.
Een waarschuwing.
De Territoriale Bevelhebber in Zee
land heeft in een rondschrijven aan de
Burgemeesters de volgende waarschuwing
gegeven
„Naai* aanleiding van het ongeluk,
■er komen aan het visschersvaarluig
Breskens No 19 op 16 Juni j.l., achl ik
het gewenscht, dal door UEdelaclitbare
de bevolking Uwer gemeente er op wordt
gewezen, dat de vaart in het niet lol
Nederland belioorend gedeelte der Wie
lingen ernstig gevaar kan opleveren.
Met zekerheid toch kan worden aan
genomen, dat aldaar meerdere mijnvel-
den bestaan, terwijl verdreven mijnen op
hel geheete gebied kunnen worden ver
wacht."
Kon. Nat. Steuncomité.
De 45ste lijst van ingekomen bijdra
gen (van 20 tot en met 26 Juni), ten
bate van hel Koninklijk Nationaal Steun
comité 1914, bedraagt f 3595.77, maken
de met 'het totaal der vorige lijsten ad
f 2,265,761.23 een totaal aan ontvangen
bijdragen en toezeggingen van f2 269.357.
madme E B. D. frs 15; S B. f 1,50; dr,
R. Inkwartieringsgeld f 3.20; wekelijksche
bijdragen, week van 8 Juli, f 159.45.
Voor de 48e uitkeering was noodig
een bedrag van f 395.70.
Door den rijksveldwachter Van
Maagdenburg van Ileinkenszand is een
rijwiel opgespoord, dat op 18 Juui al-
er werd ontvreemd Het rijwiel is
naar hier gebracht en door den eige
naar herkend.
Gisterenavond kwam alhier met
den laalslen trein een landweersoldaat
aan, die per rijwiel de reis naar zijn gar
nizoen wilde voorteelten. Hij nam het rij
wiel aan de hand mede tot builen de
stad, doch voelde zich daar tengevolge
van een „pruimpje tabak" onwel. Hij zette
zich in het gras neder en viel in slaap
Toen hij volgens zijn zeggen een paai* uur
la Ier wakker werd, was hel rijwiel ver
dwenen en moest hij de reis te voel
voortzetten.
Uit Vlissingen.
In de vergadering der vrijz. liberale
kiesvereeniging te Vlissingen heeft
de heer Auer medegedeeld, dat hij zich
in district I als candidaal terugtrekt, zoo
dat daar van vrijzinnigen kant alleen, over
blijven de heeren v. d. Broek en Anker
De vrijzinnig-democratische kiesver
eeniging le Vlissingen heeft Don
derdagavond besloten voor de herstem
ming van den gemeenteraad in district
I te steunen den heer G J. van deD
Broek en een der vrij-liberale candida
tes
In de districten IJ én III zullen de kie
zers worden vrijgelaten
Voor hel geval in het Ie district
niet een der in herstemming komende
vrij-liberale candidalen zich mocht te
rugtrekken, zal aldaar alleen de candi-
datuur—Van den Broek worden gesteund
en in de districten II en III dc sociaal
democratische candidalen. 'VI. Ct.)
Zondagmorgen 8 uur zullen te Vlis
singen van hel station, vanwege de»
Algem Ned. Posldnivenbond, circa 2 A
3 duizend postduiven worden iosgelalen
Uit Walcheren.
De bazar te Dom burg' van hand
werken ten bate van den Z H. Diacones-
senarbeid, die het vorig jaar door den
oorlog niel doorging, zal dit jaar gehou
den worden op 4 en 5 Augustus ten
huize van mevr. de douairière Elout—
Rose.
Uit Zuid-Be ve l'and.
In een bijeenkomst van de besturen
der drie reclilsche kiesvereenigingen le
Goes hebben de besprekingen tot het
resultaat geleid dat de heer IC. Brants
zich bereid verklaarde zich terug le trek
ken, zoodat er nu voor de drie zetels
drie candidalen van rechts overblijven
J Donner, J Plazïer en J. W. Vienings.
Een onzer correspondenten schrijft
ons:
Aan de grens beleeft men tegenwoor
dig rare dingen. Wie bijv. gaat van Hei-
cant, een plaatsje bij St. Jansteen,
naar de Belgische grens', ontmoet al
spoedig' rechts' van den weg een grens
paal Een 500 M. verder, daar, waar de
grens den weg rechthoekig sgijdt, staat
eveneens zoo'n paal De grens loopt
dus schuin over den weg Wie dus rechts
van den weg loopt bevindt zich in België
links is men in Holland Op dezen weg
komen verschillende boerderijtjes uit,
waarvan hel grootste gedeelte van den te
bewerken grond in Holland ligt. 's Maan
dagmiddags kunnen de bewoners dgzer
hofsteedjes een pas krijgen, natuurlijk
tegen betaling, om in Holland te gaan
werken. Vrijdagmiddags moeten ze weer
terugkeeren. In dien tusschentijd die
nen ze in Holland le verblijven. Ze
mogen echter niet door hun hek het erf
verlaten. Dit is door een draadversper,
ring met hoogstroom stevig dichtge
maakt. Langs een omweg, vaak onge
baande wegen, dienen ze het dorp
hereiken Daarna worden ze langs den
straatweg door het hek, aangebracht ip
de grensversperring rechthoekig op den
wegkant er ingelaten.
Uit Scliouwen-Duiveland-
Bij de gister te BruiniSse gehou
den herstemming voor twee leden van
de gemeenteraad werden gekozen de hee
ren Wemmers ar met 213 en van Meurs
lib met 208 stemmen.
Flohil a r verkreeg er 187, Iirepel
lib. 171.
o
Uit T hol en.
In de gister middag te Stavenis-
se gehouden gemeenteraadszitting werd
de borgstelling van den nieuw benoem
den gemeenteontvanger goedgekeurd,
waarna deze, de heer A J. Verslraate,
als zoodanig' werd beëedigd. Rechtswege
houdt hij nu op lid van den gemeente
raad le zijn, zoodat er binnenkort in die
vacature moet worden voorzien.
Te Oud V o s s e m e e r Iel .ge n de
visschers, die hun bedrijf in waterlei
dingen en la-eken uitoefenen steen e i
been, dat er geen paling is te vangen iu
dit seizoen, gelukkiger zijn eenige .ar
beiders geweest, die buiten de sluiswerk-
zaam waren en in de gelegenheid kwa
men in eens een paar honderd pond
zeer mooie paling te bemachtigen, welke
voor ruim geld grage afnemers vonden
Uit Middelburg
Bij het Steuncomité te Middelburg
(penningmeester Herm Boasson) zijn in
gekomen sedert de vorige -opgave van:
u w e c h-V laanderen OD
ingang van 1 September a. s
Zv
- Met
is door den Commissaris der Koningin
benoemd lot bezoldigd veldwachter in
in de gemeente St Jan steen F A
Loolens, thans maréchaussée te Clinge. e
HET HUIS A 81 (DE WEERD).
Korte St. Pieterstraat, bij de GÏHtpoort.
In een vorig nr. onzer courant ver
meldden wij den aankoop door de heeren
jkr. de Stuers en Frederiks van bovenge
noemd perceel. Van bevoegde hand ont
vingen wij de volgende bijzonderheden om
trent zijn geschiedeais.
Het huis A 81, korte St. Pieterstraat, vroe
ger bewoond door deD heer M. A. De Weerd,
naast bot zuidelijk Blauwhuis, komt voor
in het oudste wijkregister van 1596 der
Kamer van Registratuur, (waarin bij over
gang de nieuwe eigenaar vaD een perceel
werd ingeschreven), 7de wijk, fol. 240 r°:
1. Thuys genaemt het Anckerken aen-
commende Joos Bleu mortier, nu aencom-
mende de wede. van Jaques Delberghe.
2. Thuys naest het voorgaende aencom
mende dheer Tresorier mr. Jacob Valcke,
nu Christiaen Thibault, nu Vincent Seghero,
nu Frorchois van der Beeke.
Hierbij de kantteekening
Dit huys is by Vincent Segers geappro-
prieert ende verdeelt tot twee huysen.
3. Thuys naest het,voorgaende, nencom-
mende de gemeane saecke.
Daarmee wordt bedoeld het zuidelijk
Blauwhuis aan de Blauwpoort, bij de ver
deeling der geestelijke goederen, door Prins
Maurits, toegewezen aan de Provincie. No. 2
is dus 't bewuste perceel no. 81.
Op een later ingevoegd blad komen zij
als volgt voor
1. Tbuys genaemt het Anckerfcen,
nu gont. het Bordeaux Brandewijn-
s u c, aencommende de wede. van Jaques
Delberghe, nu Jan van Essen (enz.).
'2. Thuys gent. de Griffioen naest
het voorgaende, aencommende Vincent Se
gers, nu Franchois van der Beeke, nu Ni-
colaes Lesentre, (enz.)
Hierbij de kantteekening
Dit buys is verdeelt in twee wooninghen,
daer van d'eene gebruyet wert totte Wjs-
selbanck, ends dandei bewoont bij Abraham
Segers. N.B. Dit en volgende buys syn
nu weder tot een huy9 gemaeckt.
Thuys gent. Aken nevens het voor
gaende daer die Wisselbank plach gehouden
te worden aencommende Francois van der
Beecke, nu Nikolaas Lesentre (enz.)
Thuys naest het voorgaende aencom
mende de gemeene saecke.
Den 9den April 1616 was door Wet en
Raad besloteD, ter uitvoering von het 12
Maart genomen besluit tot oprichting
een stadswisselbank, te huren het huis Aken
vun Vincent Segers, bewoond door Geerart
Schorer.
't Huis Aken, (blijkbaar door den bewo
ner G. Schorer zoo genoemd naar de plaats
van herkomst zijner familie), was 't kleinste
gedeelte, thans het eigendom vod d n heer
Mantz, A 82, die de vriendelijkheid had de
oude nog altijd bewaard gebleven (wat niet
altijd voorkomt) schepenacton te laten zien,
waarin het huis wordt omschreven als
»Aken, oudtijds de Wisselbank hebbende
ter regterzyde een buys gent. do Griffioen
ten name van Nicdaas de Pió en ter lin-
kerzyde het Bordeaux Brandewynstuk ten
name van (enz.)
De oude Griffioen was dus in de 17de
eouw een aanzienlijke huiziDge bestaande
nit de beide tegenwoordige perceelen no. 81
Blijkens de merkwaardige kruisgewelven
op de eerste verdieping, beneden zijn zij
uitgebroken, moet 't huiB minstens dag-
teekenen uit het begin der 16de eeuw.
Wat blijkt nu nog uit 't stedelijk archief
omtrent zijn oudere geschiedenis, voor zoover
deze zich uit enkele gegevens laat gissen
Bij den intocht van Karei V op Maandag
14 Mei 1515 ging de stoet van de Noord
dampoort door de Giststraat voorbij den
Anker door de LaDgedelft. (Kesteloo,
Stadsrek. III, bl. 141).
Uit den volgenden post in de Stadsreke
ningen (1 Mei 1517—30 April 1518, tol. 44)
blijkt ten eerste dat de Blau poort (de
tegenwoordige Gistpoort), toen den naam
droeg van AnkorpoortBetaelt den prelaet
van Middelbard) over 24 Roeden scrilledeck
ligghende op een buys staende by de
Anckerpoorte, ende was te vooren gedeckt
met teghelen, tot 4 sc. gr. de Roe facit 4
16 sc. gr.noch over 46 Roeden ligghende
op tzelve huys twelck Jan van Valckendale
als quartiermr. ghesien heeft ende Jacob
van Diest ghemeten tot 8 9c. gr, de Roe
facit tsamen 14 4 6C. gr.
Tot vermindering van brandgevaar ver
goedde de stad nl. de onkosten van een hard
dak, 8 seh. voor een nieuw schaliedak,
4 seh. voor een nieuw tegeldak en 4 scbell.
voor de verwisseling van tegeldak in
schaliedak.
Ed ten tweede blijkt dat het huis bij de
Gistpoort aan den Abt hoorde. Dit kan
alleen de latere G iffioen geweest zijn, want
de beide Blauwhuizen rechts en links van
de poort zijn blijkens de constructie tegelijk
met de poort gebouwd en maakten deel uit
van de Abdijgebouwen blijkens de aange
haalde verdeeiing, terwijl geen huis aan den
kant van de St. Pieterstrant in de termen valt.
Het wordt ook bevestigd door een stuk
,n 2 Aug. 1512 (Inv. de Stoppelaar
no. 1003) betreffende een kwestie van beta
ling van belasting door zekeren Jucop Bettenz,
en waarin diens huis als volgt wordt aan
geduid
>een woenhuys staende in Sinte Pieters-
straetegenaemt den grootenAncker,
twelck mijn heerre de prolaet
otlanx8 doen maecken heeft (enz.)"
De oudore naam van de Griffioen was dus
't Groot Anker, waardoor nu ook de naam
van 't kleinere er naast, 't reeds bekende
Anckerken duidelijk wordt.
Dit „Anckerken", later geheeten 't Bor
deaux Brandewijnstuck is 't naast aanliggend
gedeelte van het met de Wilde Zee veree-
nigde huis van den heer Cohen, zooals ook
blijkt uit de transportacten, welke hij zoo
welwillend was ter inzage te geven.
De Griffioen of 'c Groot Anker zal dus
minstens dagteokenen van vóór 1512.
Nu vermeldt J. Ehrlich in zijn Bijdrage
tot de kennis der Geschiedenis van het ont
staan en den verderen aanwas der stad Mid
delburg enz. Midd. 1848, dat de onderwijzer
W. Auer, eigenaar van A 82, Aken, zijn
huis had gemoderniseerd en een steen met
'fc jaartal 1483 uit het torentje, achter zijn
huis, had overgeplaatst in den achtergevel
zijner woning. Dit torentje staat tusschen
Aken en de Griffioen, behoort bij het eerste
huis en bevat de trap tot de bovenverdie-
)ing daarvan, hoewel men het om zijn onde
jewaard gebleven structuur liever zou willen
zien behooren tot den antieken Griffioen.
Toch heeft de moderniseering van Aken niet
alle herinneringen van zijn eerbiedwaardigen
ouderdom vernietigdgebleven is de eigen
aardige oude steenen vloer van den zolder,
gelijk aan dien op den zolder van de Grif
fioen. Het steentje met 1483 zit nog altijd,
naar de heer Mantz vertelde, in den muur
van bet torentje, n'en déplaise a Ehrlioh.
Hierop afgaande zou dus 't Greot Anker
van dat jaar dagteekenen't is echter ook
mogelijk dat 't steentje, van een ouderhuis
als voorganger afkomstig, in den nieuwen
bouw werd overgebracht, wat meer ge
beurde. Twee bezwaren doen zich nl. tegen
dat jaartal voor: lo 't woordje «onlaDXS»
't, document van 1512, en 2o de brand
22 Oct. 1492, waarbij, naar Reigers
bergen verhaalt" d'meesteudeel van der
Abdien atbrande, met die aider schoonste
Bibliotheecken en de oudste Boecken van
heel Zaeland, 't welcke se9r te beklaghen
was, ende 't CloBter van den Bogaerden
dat nift lange ghetimmert en hadde gheweest
(nog daarvan over de kapel, tegenwoor
dig de Fransche kerk) ende noch wel twee
hondert huysen."
Het is aannemelijk, dat ook die hoek zal
geleden hebben en dat 't huis zal zijn ge
bouwd na den brand bij den algemeenen
opbouw, waarbij dan ook denkelijk de
Blauwpoort met de beide Blauwhuizen,
't Noordelijk en Zuidelijk, zal zijn verrezen:
»Maer die Abdie is weder veel schooner
opgbetitiameit nu ter tydt als men welsien
ende jdencken mach, daDse te vooren oyt
was, want noch daghelyckx alle dingen
