iööe Jaargang
Vrijdag
18 Juni.
Kameroverzicht.
Bhmeniani
Uit Stad en Provincie.
S-ssaa
if 140
*948
3>aie courant vewobflnt dfcgeljjke, met aifczosderbjg Tin Zoa» e& Feaakdagec,
Prijs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle ploatsan in
Nederland franco p. p. f 1.25^
Afzonderlijke nummers koBten 5 cent,
Advertestiëiü SO cent per efieli Bp abo&noment veel iager. Ger>oert«-, dooi*
alie andero familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50
elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent p«r regel. Groote lettere naar de pleat*
die up ïna#ai#Rt
Advertemtiei vóór één rmr te bszorgia
Zij, die zied nu op ons blad
abonoeeren, ontvangen de nog in
deze maand verschijnende none
mers gratis
Be verwerping van het
Eedswetje.
Wat de houding der rechtsche me ;r-
devheid van de 'Eerste Kamer zoo on
sympathiek maakt, is de onoprechtheid
van de uilgesproken motieven voor de
verwerping.
Iedereen wist dat de eedskwestie niet
een kwestie is van anti-these tusschen
links en rechts, maar van rechts onder
ling, en dal dMrom deze kwestie van
de baan moest worden geschoven.
Dat hel nu aanhangige voorstel afkom
stig is van'den katholieken minister Re-
gout, dat het indertijd verdedigd is (lcor
den antï-rev. minister Heemskerk, dat
gla# blijkbaar slechts nieuwe motieven
ter afwijzing vopr dr .Kuyper, die zijn er
gernis over dal z ij n plaats innemend
christelijk kabinet nog' altijd niet kan
verkroppen. De eig'enduukele elementen
in zijn partij die liet wagen andei's over
de zaken te denken als hij, heeft hij,
na hun aftreden als minister, uit de Ka
mer weten te voeren, en hij heeft nu
nog eens aan zijn partij laten voe'en dal
hij het is, die nog altijd decreteert wal
mag en wal niet mag,
Hij is ook nog altijd de baas. L Is he
laas weer eens gebleken
De Eerste Kamer, de „hoogte Ver
gadering", die 'juist boven hel partij
gescharrel heet te slaaiv blijkt een
rechtsche meerderheid tc hebben, die
zich leent voor een jammerlijk partij-
gedoe Want ook de katholieken, die
als zakelijke bezwaren de rechtsonze
kerheid en le groote macht van den
rechter aanvoerden zouden nooit alleen
op grond daarvan zoo eensgezind heb
ben tegengestemd als niet de partij-poli
tieke drang' er achter had gezeten
Van zelf wordt nu hiel bitterheid ge
vraagd of dèl nu een rol is, die de Eer
ste Kamer mag spelen In begin Mei
verwierp ze, louter ter wille van 'l be
lang van één speciale klasse (die der
groot-grondbezitters of eigenlijk der
ibosch- en parkbezitters) een voorstri om
voor de door ieder als hoogst onbillijk
erkende waardebepaling van l onroe
rend goed, een beteren maal staf te krij
gen.
En nu weer verwerpt de meerderheid
een voorstel, omdat in haar eigen ge
lederen oneenigheid daarover heerscht. j
En dat nog wel terwijl de kwestie!
van den eed dringend herziening eischt.
Als er nu reeds verschillende proces
sen geslaakt moeten worden wegens de
onmogelijkheid sommige getuigen le hoo-
ren, dan staan er nog' bedenkelijke din
gen te wachten. Het „Vaderland" spotte
reeds dat als de teerste moordenaar of in
breker, ten gevolge van hel votum van
de Eerste Kamer, door onvoldoende ge-
luigehbewijs vrijkomt, hij den plicht der
dankbaarheid niet zal vei'gteten. Als hij
dan 's avonds in zijn boevenkroeg de
zoo gelukkige gebeurtenis herdenkt, en
de vakgenooten tracteerl, zal hel boor
devolle borrelglas zeker niet naar den
mond gaan zonder eenLeve dr. Kuy
per, daar gaal-ie.
Wij zullen hopen voor het handhar
ven der rechtsorde, dat hel nog lukken
zal een noodregeling te treffen, die èn
de linkermeerderheid in de Tweede, èn
de rechtsche meerderheid in de Eerste
Kamer bevredigt.
Maar ook dan nog' zal het besluit
van gisteren in de herinnering blijven
«Is een nieuwe getuigenis logen een
lichaam dal toch al zoo weinig' op zijl
staat van dienst heeft staan om zijn
nut te bewijzen.
Door beslissingen als die van 6 Mei
en van gister bewijst hel zijn gevaar
lijkheid.
Politieke gtevolgen voor de regeering
zal het besluit niet hebben, zoo wordt
verzekerd, 't Is te hopen!
Maar politieke gevolgen voor de Eer
ste Kamer zelf zijn allesbehalve buiten-
gjesloten. -*
Eerste Kamer.
Zitting van Donderdag.
De rechtsche Jnteerderhcid heeft dus bij
het eedswetje opnieuw den roet dwars
gezel voor de regeering. Op een andere
plaats maken we eenige algemeen c op
merkingen over dal feit. En *nu we
ons hier er toe zetten een overzicht le
geven van het debat van gister, nu voe
len we het als iets overbodigs nu nog
een samenvatting te geven van wat de
Minister van justitie ter verde
diging van het ontwerp aanvoerde
Immers hel was duidelijk dal de zaak
reeds Ie voren zoo bedisseld was. En
wellicht heeft dat ook invloed gehad op
de rede van den Minister/ Zij was zak
lijk en gaf slechts een matten weerklank
van den warmen aandrang der Memorie
van Antwoord om dit ontwerp niet lc
laten vallen. De Minister voelde blijk
baar het nullelooze daarvan Hij be
paalde zich Lol de vraag' of deze hooge
vergadering, die zoo vaak het algemeen
belang bleek le stellen boven particu
liere belangen, het belang der reclil-
zoekenden in zoo bedenkelijke male
mocht schaden door verwerping van dit
wetsontwerp liet „volle vertrouwen'
waarmee hij zei hun belang in handen
van deze vergadering le stellen, zal
wel niet zoo heel vol geweest zijn
Voor de rest heeft hij nog eens her
haald wat in de Tweede Kamer ook
reeds iTilvoerig is gezegd over de be-
leekenis en den aard van dal voorstel,
Hij betoog'de nog eens dat de toe
stand dringend voorziening eischic, dal
de regeering wenschle rekening le hou
den met de gemoedsbezwaren, dat er
gteen rechtsonzekerheid is le vreezei',
van hel aan den rechter gegeven loot-
singsrechl, dal dit in Noorwegen reeds
sedert 1893 zeer bevredigend werkt; dat
het onjuist is dat dit systeem neerkomt
op het facultatief stellen van eed en
belofte, enz
Maar och, wat deed dil er alles nog
toe De zaak was toch beslist.
Evenmin was van invloed zijn overi
gens tegenover de geopperde bezwa
ren zoo juiste opmerking dal de gc-
boorteacte van deze regeling is verle
den door de 'meest hoogstaande mannen
van de r e e h t e r z ij d e Het auteurs
recht daarvan komt toe aan hel vorig
kabinet en de leider daarvan de heer
Heemskerk, heeft dit stelsel bijna in de
zelfde bewoordingen in deze Kamer ver
dedigd als de Minister hel thans heeft
gedaan T)e Minister las dit deel van
diens rede bij gelegenheid van de be
handeling der Staatsbegrooting voor
1911 uitgesproken - voor Het verwijl
van geloofsbeleediging, waarvan de Mi
nister Se gegrondheid meL alle kracht,
die in hem is ontkende, zou dan ook
terugstuiten op de rechterzijde
Over den omvang' der gevaren die uil
de verwerping voortvloeien zou de Minis
ter niet spreken. Ze zouden er slechts
door kunnen vergirooten
Het maalde een hoogst antipallneken
indruk dat de heer Kuyper bij zijn re
pliek heel braaf beweerde niet op de
door den Minister gedane aanhalingen uit
„Ons Program" te mogen ingaan omdat de
godsvrede een principieel debat verbood
Wat deed hel er toe, of de heer
D r u c k e r nog eens in 't licht stelde
dal de rechterzijde in gebreke is ge-i
hieven aan le toonen dat dil ontwerp in
strijd is met de christelijke beginselen?
Én of de minister bij zijn dupliek nog
eens zei, dat hij, bij verwerping, als Mi
nister van Justitie zou slaan legenover
een anarchistischen toestand0
Rechts legen links werd het eedS-
'elje verworpen Van de vier clir his-
torischen was er slechts één aanwezig,
de heer Vos van Steenwijk.
Vermelding verdient dal twee anti-rei-
volulionairen, de heeren Bavinck en
en Franssen vóór de stemming de zaal
verlieten.
En lot veler verbazing stemde ook de
heer Rego.ut legen liet voorstel door zijn
eigen broer en mede-minister ontworpen
De rest van de zitting werd ingeno
men door eenige vragen van den heer
Van N i e 1' o p over den term „over
hel laatst verloopen kalenderjaar heeft
opgeleverd" in art. 13 der Inkomsten
belasting.
Minister Treub erkende dal liet ar
tikel niet duidelijk is, zei reeds her
ziening te overwegen. In de toekomst zal
dit terecht komen.
En eindelijk werd zonder eenig debf.1
van beteekenis alleen de heer L a a n
maakte eenige opmerkingen - het wets
voorstel Ier bestrijding van oneerlijke
medediging ran den heer Aalber.sc z. h. s
aangenomen
DE KANSEN DER LANDSTORMWET
De (*)schrijver in „Het Volk" (volgens
een publiek geheim mr. Troelstra; heeft
in een hoofdartikel hel standpunt der
S D A P verdedigd, dal de regeei'ing
niet het landstormvoorslel niet in haar
eigen geest handelt maar in dien van
de on der teekenaars van „heL vodje pa
pier met den weidsclieu naam van adres
der 22"
Van feitelijke beleekenis in dil ar
tikel, dal geschreven werd „op den
dag waarop hel ontwerp in de afdeelin-
gen der Tweede Kamer werd behan
deld", is de meedeeling dal het daar niet
is ingehaald met „een lach en zoete
woordjes", en dal de kansen van hel ont
werp nihil zijn.
EEN EIGENAARDIGE KRITIEK.
De „Standaard" geeft sedert eenigen
lijd in driestar-vorm ceu politieke ge-
schiedenis van de laatste veertig jaar,
iederen dag een brokje beschouwing
een periode, interessant om den
zeer persoonlijken kijk op de dingen
Maar juist daarom vaak allesbehalve on-
parlijdig.
Vooral hel ministerie-Heemskerk moest
het daarin ontgelden als in onvoorzichtig1-
beid geboren.
Maar wal die driestar-schrijver inliet
nummer van Dinsdag schreef over hel
„jolige karakter van dal ministerie was
zoo kras dal we ons bij 'l lezen dadelijk
afvroegen of dat niet lot een weerwoord
u leiden,
De strekking van dal sluw-insinueercnd
geschreven stukje was, tjfh de meeste
slaallieden van Links steeds waren opge
doken uit den normalen societeitskring. Dit
was nu van Rechts niet alzoo geweest
Dr. Kuyper was een half jaar lid van de
Wille voor de Leeszaal, maar voelde er
zich niet thuis en bedankte, Yand'aa#
ook dal m de Tweede en Eerste Kamer
ze mannen van oudsher deftiger po
sitie innam".
Dan zegt L blad niet dal Heemskerk
wel lid van de „Witte"' was Och neen,
zoo lieftallig is hel wel dal liet dal niet
ronduit zegt Maar wel wordt beweerd,
dat ook het Kabinet-Heemskerk even eni-
slig zou gestemd zijn als hel Kabinel-Kuy-
per „indien het pas in 1909 en wel als" re
sultaat van een stembusoverwinning, wa
re opgetreden Dan zou hel hebben ge
had „een "houding van degen ernst, aan
het jolige, dal elders thuis noort, strak
gespeend."
Ilel stukje heeft „De Nederlander',
hel blad van den Lobman geërgerd Het
herinnert aan de manier waarop indertijd
Staalman de heer van Kol in 't ooi je
nam. oipdal hij met vier kapitalisten (niet
ïo hij in een commissie had gezeten) ge
dineerd had le Scheveilingen.
Onder collega's zóó le handelen
•ichecn, zoo zegt de Ned verder, den
(oenmatigen Kamerleden wel wat
min; maar geestig en bij de liand was
helGluiperig was hel niet.
Doch dat nu de redacteur van
De Slandaard zóó'n voorbeeld zou
volgen om politieke mannen, nog wel
oud-volgelingen in de oogen der
.kleine linden" ar le breken,had
den wij niel verwacht, allerminst na
de aanvallen vroeger op hel particu
liere leven van dr Kuyper gedaan
Wij slaan er verstomd van
l Hand vindt dal de Ned aan den heer
Staalman onrecht doel „De heer Staal
man deed slechts een minder fraaien en
kleinziteligen aanval op een steeds fel
bestreden politïeken tegenstander De ha
telijkheden op de partijgenooten van dr
Kuyper, de heeren Talma, Heemskerk en
anderen, zijn minder als een aanval be
doeld, dan als een olieachtige poging tot
zelfverheffing en phariseesoh£ zelfvergo
ding."
TEGEN HET VLIEGENGEVAAR.
Wij hebben indertijd 'de circulaire ver
meld van den centralen gezondheidsraad,
waarin uitvoerig wordt uiteengezet welk
gevaar de vliegen opleveren, hoe men
hun broedplaatsen kan vernietigen en on
schadelijk maken en wat men doen moet
om ze uit zijn huis te weren. Deze cir
culaire wordt thans door de militaire
gezondheidscommissie op Zuid-Beveland
en Walcheren in ruime mate ander de
burgerij en in de militaire kantonnemen-
ten verspreid Het slotwoord van deze
circulaire, die wij om de uitgebreidheid
niet nogmaals kunnen opnemen, zij hier
nog eens herhaald: „Vergeet vooral de
zindelijkheid niet :,,Waar geen vuil is,
zijn geen vliegen
UIT DE STAATSCOURANT
Bij Kon. besluit,
is aan den off, mach. le kl. B. Verheij
wegens lichaamsgebreken e o. en pens
verleend ing. 1 Juli a.s.;
zijn bevorderd tol hoofdcomm d. tel.
de commiezen le kl. J. P. Lambert, J.
J schoon en M. T. van Leer.
.-•sÊDEKLANü* EN DE 4JOBLO**
Steenkolen
l it Heerlen schrijft men aan hel Va
derland
Zooals eenigen tijd geleden uil hel
verslag van het-Kolenbureau bleek, had
de Maatschappij tol Exploitatie van Lim-
burgsche Steenkolenmijnen alhier (Oran
je-Kassa u Mijnen) zich op hel laatste
oog'enblik bij de oprichting van hel bu
reau teruggetrokken zonder opgave van
redenen, na eerst aan de inleidende
besprekingen le hebben deelgenomen en
zich in beginsel tot deelneming le heb
ben bereid verklaard
De regeering schijnt thans geantwoord
te hebben op deze handelwijze, door de
zer dagen, krachtens de Leyensmiiki
lenwet, door den burgemeester beslag
le doen leggen op den geheeien voor
raad kolen en op de nog le delven li
veelheden, zoodal de Oranje-Nassaur
Mijnen thans geheel onder toezicht slaan
en geen enkele verkoopshandeling nicer
kunnen verrichten zonder goedkeuring
van de regeering.
Uitvoer van paarden
Naar men verneemt wordt door dm
Minister van Landbouw. Nijverheid en
Handel overwogen le bevorderen, dat op
een nader te bepalen datum de uitvoer
weder zal worden toegestaan van veulens
en anderhalfjarige paarden, met uitzon-
ring van die van het vrouwelijk geslacht.
Kon Nat Steuncomité.
Blijkens de 42ste lijst is van 30 Mei
lol en met 5 Juni voor liet Kon Nat
Steuncomité 1914 aan bijdragen ingeko
men een bedrag van f 13.280 10, maken
de met de cijfers van vorige Lijsten een
totaal bedrag' aan ontvangen bijdragen
en toezeggingen van f 2 256.620 84
De Engelsche censor.
Wij hebben, schrijft h|et Hand reeds
meer meegedeeld, dat brieven uit Amte-
rika, die over Engeland waren gegaan,
door den Engelschen censor waren ge
opend Thans deelt een onzer lezers ons
mede, dat niet alleen brieven met de
laatste Amerikaansche post aangehouden
waren geopend door den Engelschen cen
sor. maar dat er zelfs brieven zijn aan
gehouden dat bleek uit copicën, die hij
meL een Hollandsche boot kreeg Er wa
ren brieven bij met chèqutes erin.
Het is zeker zeer gewenscliL dal on
ze regeering tegen dit optreden van de
Engelsche ernstig protesteert Maar Iaat
het geval anderhn tot een waarschuwing
strekken om, als hel eenigszins kan, Van
de Nederlandsche mail gebruik te ma
ken
gen werd f 1647,87ty2, waaronder het ba
tig slot van 1913 ad f 134204i/2 Het
batig slot over 1914 bedraagt f 1605 72i/2-
De heeren mr G J. Sprenger, jhr. mr
E. A O de Casembroot en dr. K Heeriii-
werden als bestuursleden herkozen
en gekozen in de plaats van jhr van den
Brandcler de heer dr H Japikse.
In een op de algemeene vergadering
volgende bestuursvergadering werd de
heer Japikse tol voorzitter gekozen, wel
ke benoeming hij zich liet welgevallen
Naar wij vernemen was liet op 15
Juni jl 10 jaren geleden dal de direc
teur van Middelburgsch Muziekkorps de
heer Jan Morks, als 9-jarige knaap bij het
Muziekkorps van de voormalige schut
terij le Dordrecht zijn muzikale loopbaan
aanving De jubilaris had den wensch
te kennen gegeven dat met hel oog op de
tijdsomstandigheden deze dag onopge
merkt zou voorbijgaan
UitVIissingen.
De heer W L Winkelman te VI is-
singen. die zich aanvankelijk herkies
baar heelt gesteld voor lid van den ge
meenteraad, is op dat besluit om ge
zondheidsredenen en wegens hoogen leef
tijd teruggekomen.
Met hel oog op het spiomiengevaar
zijn door do directie der sloomvaarlmij
Zeeland uitgebreide maatregelen getrof
fen Aan de opvarenden der schepen is
i verboden met de passagiers over
den oorlog te praten Zij moeten de ge
sprokken tot hel noodzakelijkste bepa
len Deze order hangt voor 'de passa
giers te lezen
Blijkens t jaarverslag bedroeg het
gemiddelde aantal ambachtslieden der
werkplaats Vlissingen der S S. 73 Ge
middeld waren per dag 12 locomotie
ven in dienst In 1914 werden 1526 rijtui
gen hersteld tegenover '2037 in 1913.
Aan locomotieven en rijtuigen werd voor
een bedrag van 'f 106.6 1 8.225 verwerkt
Van het station aldaar vertrokken
164482 reizigers. Er kwamen er 123267
aan.
Uit Middelburg.
In het g|ebouw van het Vreemdelin
genverkeer alhier had gisteren een al-1
gemeene vergadering plaats van de Ver-
eeniging tot instandhouding van "Oude
Gebouwen
Daar door het vertrek van den heer
jhr M. van den Brandeler ecu vacature
als voorzitter was ontstaan werd het pre
sidium waargenomen door den heer II.
van Gelderen
Door den secretaris, den heer W O.
Swaving, werd het jaarverslag uitge
bracht, waaruit blijkt, dat in 1914 aan
het bestuur ter oore kwam dat te Veere
een geveltje tegenover het stadhuis zou
worden bedorven Met een subsidie van
f 30 van de. ver een i ging werd dit voor
komen.
In het verslag wordt met leedwezen
het vertrek van den heer van den Bran
deler gememoreerd
Door "den penningmeester, den heer
A. W. Berdenis van Berlekom, werd de
rektening over 1914 uitgebracht Ontvan
Uit Walcheren.
Bij B. en W te Souburg is thans
ingekomen een aanvraag lol het bouwen
85 arbeiderswoningen aan het Wissel
te West-Souburg Naar wij vernemen zal
weldra met dc aanbesteding begonnen
orden
Te Souburg zijn thans 558 brood
kaarten uitgereikt, rechlgevende tol hel
belrekkën van goedkoop brood door 2369
personen.
o
t it Zul d-"B e v e I a o <i
Te H e i n k e n s z a n d' zijn tot he
den 214 broodkaarten uitgegeven. Giste
ren is men begonnen het brood te ver
hoopten
Donderdagavond hield liet vluchte
lingencomité te "5chore haar elndvter-
gadering. Uit het verslag van den seer -
penningmeester, den heer W Sterk, stip
pen we het volgende aan de ontvang
sten bedroegen f 20285,14. de uilgaven
f 20253.82
Het grootste aantal vluchtelingen te
gelijk in de gemeente geherbergd be
droeg i 3000, terwijl het totaal aantal
vluchtelingen in October 1914 in de ge
meente binnengekomen en aldaar ver
bleven of doorgereisd, ongeveer 90.000
bedroeg Verstrekt werden o a 30660 K.G
brood, 300 K G spek, 2350 K G. mar-
jarinc. 911 KG. reuzel, 1207 H.L. steen-
tooi, 4660 L petroleum, "900 K.G. zout,
1026 paar klompen, 3250 K.G. rijst. 1600
K.G. koffie, 1075 K.G suiker, 562 HL,
aardappelen
Eén kind werd geboren, terwijl geen
sterfgeval heeft plaats gehad
In de Belgische naaischool werden door
50 vrouwen en meisjes met '4 trap- en
7 handmaehines 1011 kleedingstukkon ge
naaid, terwijl 60 breisters 70 K.G sajet
verwerkt hebben
- Heden werd op de werf Zeeland
te Hans weert met gunstig gevolg te
water gelalen een voor rekening van de
Rheinschiffahirts Gesellschaft „Rhcnania"
te Homberg—Rotterdam in aanbouw zijnd
rijnschip ter grootte van 1540 ton.
Onmiddellijk daarna is de kiel gelegd
voor een dito schip voor dezelfde fir-
Uit Schouwe n-D u i v e 1 a n d.
In de vergadering der anti-revoluti-