MIDDELRIRGSGHE COURANT.
Dinsdag
1 Juni.
H* 126.
186" Jaargang
1915
Dcie courant Terachgnt d g e 1 jj k s, met uitzondering run Zon- en Feestdagen.
Prjja per kwartaal, zoowel roor Middelburg als Toor alle plaatsen in
Nederland franco p. p. f 1.25|
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Adrertentoen a 20 cent per regel, Bg abonnement veel lager. Geboorte-, dood» u
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen Tan 1-^7 regels f 1.50
elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent pei regel: Groote lettere naar de plaati
die lp innemnai
Advertenties róór éém te bezorgen!
We vonden gister thuis in onze bus een
uit Middelburg verzonden enveloppe met
een strooibiljet, dragend het opschrift
,,Onze regeering wil Nederland een knie
val laten doen voor den Paus van Rome
Een onderteekening draagt hel niet
Zelfs de naam van den drukker wordt
niet vermeld. Was de schrijver of verzen
der zóó bang voor de ontdekking dat h ij
dit bedrijf op zijn geweten heeft?
We kunnen het begrijpen
Dc persoon, die dit schotschrift schreef
is blijkbaar niet maar zoo een onontwik
kelde Hij weet zelf wel wat hij verzwijgt.
Tn gewone omstandigheden zouden we
zoo'n anoniem stuk naast ons neer legv-
gen. Maar om in de dagen, die wij int
doormaken, te trachten met zulke mid
delen het volk op le hitsen tegen, en wan
trouwen te zaaien jegens de re
geering, is zoo n onwaardig en bovendien
gevaarlijk gedoe, dat we een openlijk
protest daartegen gerechtvaardigd ach
ten.
In dit stuk staat niets meer of minder
dan dal de regeering „van meet af haar
eigenlijke bedoeling verzwegen heeft", nl.
om „een vast gezantschap bij het Vati-
caan binnen le smokkelen". (N. B. terwijl
uitdrukkelijk het tijdelijke en bijzonder;
karakter door de vegeering wordt op den
voorgrond gesteld).
En het stuk roept ten slotte hel volk
van Nederland op duidelijk te zeggen
„dat de vrede eerst wederkeert, als 't olijkl
dat het gevaar van den vernederenden
stap. dien men zich voorneemt, is gewe
ken
Wie „het volk van Nederland" thans
lol zulke dingen ophitst, geeft blijk, niets
te bezitten van de hooge stemming, die
;Mle politieke partijen in ons land er toe
bracht den ouderlingen partijstrijd le sta
ken, ter wille van de eenheid van de na
tie.
Dat er nu geadresseerd wordt; dal ei-
moties worden aangenomen de regeering
verzoekend haar voorstel in te trekken,
we zijn het er niet mee eens, w? meé-
neïi dat die protesteerders spoken zien,
waar er geen zijn, maar dal blijft dan
toch e en eerlijke manier van strijden, die
altijd gevolgd lean worden als men het
niet met een aanhangig voorstel eens is
Maar dit middel dit anoniem opsto
ken van hel volk door valsche insinuaties
jegCns een regeering ,die in de ernstig.';
tijdsgtebeurtenissen boven alles het vol
ledig vertrouwen van het volk behoeft.
dit middel toont duidelijk dat er per
sonen zijn die in een bekrompen verge
ten van het vredesdoel der voorstellers,
niets ontzien om toch maar hun doel te
bereiken; niets, zelfs geen middel dal
ze van revolulionnaire zijde sterk zou
den afkeuren.
Het lijkt er werkelijk op alsof sonr-
migten dier prolesleerders een herhaling
der April-beweging van 1853 beoogen
We hopen van harte dat het niet zal ge
beuren Is dil nu een tijd om in
één volk den haat op te zwepen tus-
schen de godsdienstige groepen' Vv'e
gelooven ook niet dat het zoo ver komt
We kunnen niet aannemen, dat werkelijk
een groot deel van ons volk zoo ver
keerd zou hegrijpen, zoo verkeerd zou
lezen wal er inderdaad wordt voor
gesteld. We zagen tot nu toe slechts
liet drijven van één kleine groep. Geen
volksbeweging. f
We weten echter ook. juist uit die
April-beweging, hoe slerk de uitwerking
van onjuiste leuzen kan zijn als ze op
don godsdiensthaat werken
En daarom willen we nog eens met
nadruk herhalen
dat onze regeering slechts voorstelt
een tijdelijk en bijzonder gezantschap
met een speciaal doel, nl samenwerking
met het Vaticaan om zoo mogelijk het tot
slandlcomcn van den vrede te bevorde
ren;
dat het een ongegronde verdachtma
king is le beweren dat de regeering niet
bepaalt wanneer het gezantschap weer
wordt opgeheven; want als men een
gezantschap instelt voor een speciaal doel,
eindigt 'het van zelf als dat doel bereikt
js, al kan men natuurlijk niet van te vo
ren zeggen, op welk tijdstip dat hef geval
zal zijn,
We willen hier nog' een woord aa toe
laten uitspreken, daar schier alle
bladen ingezonden stukken als op
een wenk van hooger kan'. wei
geren."
Maar ook in een artikel in het jona
ste nummer van het „Vrijzinnig'-gods-
dienstig Maandblad voor Middelburg
wordt als een „merkwaardigheid" inliet
licht gesteld;
„dat bladen van zelfs felle auli
Roomsche gezindheid de zaak Ibans
als onschuldig voorstellen en liefst
met geen tegenspraók worden lastig
gevallen."
Het is werkelijk zoo Het is ook ons
opgevallen dat van de talrijke inge
zonden stukken, die blijkbaar aan alle
bladen in ons land werden toegezonden, de
meesten door de redacties zijn ter zijde
gelegd We hebben het zelf gedaao, en
we bemerkten ook dat ze niet in andere
bladen verschenen.
Maar zouden die argwanende pro
testeerders niet in die plotselinge ee.t
gezindheid een aanwijzing hebben voor
het antwoord op de vraag waaróm die
stukken geweigerd werden
Als liet noodig is willen we hier
wel de oprechte verzekering' geven, dat
we in geen enkel opzicht ook maai
den minsten wfcnk hebben gekregen van
hooger h^uid of van wien ook, En even
min ervan gehoord.
Een afspraak is er ook niet gemaakt
En toch handelen alle bladen eens
gezind, bladen van alle richting, zelfs
van felle anti-Roomsche gezindheid
Nu weten weten we natuurlijk niet,
wal andere bladen daartoe bewoog We
welen wel wat ons eigen motief was, n 1.
voorkomen dat een zaak die wij als
onschuldig', zonder godsdienstig karak
ter. en zelfs als een zaak van menseli-
lievenden en heilzamen aard beschou
wen, wordt opgeblazen tot een
kwestie van godsdiensthaat in een tijd
waarin iedere binnenlandsche strijd ver
derfelijk kan worden voor de eenheid
van ons volk
Uit hetgeen andere bladen in hun
hoofdartikels schreven, maken we op
dat zij door dergelijke motieven werden
werden geleid
We gelooven dal onze pers een goed
werk deed door te beletten dat een nog
altijd zeer kleine groep een agitatie
verwekt, die zoo algemeen door de ver
antwoordelijke redacties verderfelijk
wordt geacht.
Binnenland.
TWEEDE KAMER.
Tijdelijk gezant bij hel
Vaticaan.
De ninrgenbladon bevatten het verslag
van hel afdeelingsonderzoek naar hel'
bovenbedoeld wetsontwerp.
Dorr het late uur waarop wij die mor-
gcnbladen ontvangen, kunnen wij slechts
een beknopt uittreksel daarvan geven.
In de eerste plaats over den aandrang
der regeering tot builengewom spoedige
behandeling Dat had by vele leden be
vreemding gewekt. Zij vroegen alsnog een
uileenze'ling van de gronden tot dien
aandrang.
Vele leden waren van oordcel, dat de
Memorie van Toelichting geen voldoend
licht geef', omtrent dc redenen welke de
Regeering bij dc behandeling dezer aan
gelegenheid hebben geleid.
Men zou gaarne den inhoud kennen'
van de aan den lieer Nolens verslrekle
opdracht en van het schrijven van den
kard i n aai-staatssecre tari s
In het bijzonder miste men in de Me
morie vm Toelichting de noodige in
lichtingen omtrent de redenen, welke de
Regeering hebben bewogen dc aanstelling
van een lijdelijlcen gezant bij den Pauselij
ke r. Stoel in 's lands belang te achten
Ten opzichte van den inhoud van het
voorstel bleek, dat de gevoelens der le
den zeer uiteenliepen Nevens scherpen
tegenstand bij enkelen vond het bij an
doren instemming.
Tusschen deze uitersten vertoonden
zich de meeningen van velen die in meer
dere of mindere mate bedenkingen tegen
het ontwerp hadden en die hun stem
over het wetsontwerp van nadere in
lichtingen van de regeering afhankelijk
voegen overde houding der pers in '1 stelden
algemeen, en dat niet alleen naar aan- Het scherpst stonden tegenover hetrê-
leiding van dit strooibiljet. géeringsvoorstel leden, die dit, afgeschei-
Er wordt in .dit laatste gezegd, dat de den van andere bezwaren, uit principieel
regeering het vast gezantschap wil bin- oogpunt onaannemelijk achtten
nensmökkelen iVborB waren er leden, die de indie-
zonder zelfs het volk zich le ning van het wetsontwerp betreurden,
omdat zij vreesden, dat het bij een deel
des volks gevoeligheden zou opwekken,
ook aTfrachtte me r aan het voorstel elke
principieele be teekenis te ontzeggen.
Verscheidene leden meenden, dat in
dc beslaande omstandigheden de quaes-
ties van buitenlandsch beleid aan de re
geering zooveel mogelijk de vrije hand
moest worden gelaten Waar het niet
ten permanente, maar een tijdelijke mis
sie geldt, meenden zij de verantwoorde
lijkheid voor den voorgestelden maatre
gel voor rekening der regeering te moe
ten laten en hadden zij tegen aanneming
van het wetsontwerp geen bezwaar
Vele andere leden stelden zich op het
standpunt, dat het bordeel over het voor
stel der regeering behoort af te hangen
van de beantwoording der vraag, of er
voldoende reden is om aan te nemen,
dal met de aanneming 's lands belang ge
diend kan zijn
Gevraagd werd voorts of er eenige kans
is, dat het herstel van den vrede kan
worden bevorderd door de hooge sa
menwerking tusschen de Nederlandsche
Regeering en den Pauselijken Stoel
In de tweede plaats, in hoeverre de
aanneming van het wetsontwerp een
praejudice zou vormen ten aanzien van
de verdere regeling der diplomatieke be
trekkingen met het Vaticaan
In verband met de vroegere verklarin
gen van den Minister van. Buitenlandsche
Zaken in de Eerste Kamer, vroeg men
of de regeering bereid is te verklaren
lo. dat z ij tol instelling van een per
manent gezantschap bij den Paus in geen
geval haar medewerking zal verleenen
2o dat zij aan de tijdelijke zending
een einde zal maken, zoodra de vrede
geteekend is of reeds vóór dien tijd,
als mocht blijken, dat samenwerking met
'den Pauselijken Stoel niet aan pogingen
tol herstel van den vrede bevorderlijk
kan zijn;
3o. 'dat zij, indien men zich later ter
bestendiging van het gezantschap zou be
roepen op het antecedent der tijdelijke
missie, dat beroep ongegrond zou ach
ten
Verscheidene leden verklaarden hun
slem niet aan het ontwerp te kunnen ge-
«en indien de regeering deze tragen niet
onomwonden in bevestigenden zin be
antwoordde.
Tegenover deze beschouwingen -werd
door anderen, onder wie er waren, die
tegen blijvend herstel van de diplomatie
ke betrekkingen met het Vatikaan over
wegend bezwaar hadden, opgemerkt, dat
bij de gemaakte bedenkingen aan het
voorstel der regeering een veei grootere
beteekenis is gegeven, dan daaraan blij
kens het wetsontwerp en de Memorie
van Toelichting is te hechten Het oppe
ren van principieele bezwaren, ont
leend aan de scheiding van Kerk en
Staat, werd misplaatst geacht, waar het
voorstel der regeering geenszins beoogt
de aanstelling van een permanent ge
zantschap bij den Pauselijken Stoel, maar
enkel een tijdelijke en bijzondere mis
sie, welke uitsluitend bevordering van het
herstel van den vréde ten doel heeft Van
krenking van het karakter van Nederland
als Protestautsche natie lean daarom even»
(ruin sprake zijn
Onjuist achtte lnen het verder te zeg
gen, dat de aanneming van het wetsont
werp met zich zou brengen de erkente
nis, dat de Paus als souverein zou zijn te
beschouwen.
Opgemerkt werd voorts o.a. nog, dat
er wegens de talrijkheid der oorlogvoe
rende partijen niet licht oen meer ge
schikte bemiddelaar zou zijn ce vinden
voor hel herstel van den vrede dan de
Paus, voorts o a dal de Paus geen grond
gebied bezit on geen wereldlijke belangen
heefl te behartigen en dat hij in alle
landen relaties heeft, welke hem grooten
invloed verschaffen en in staat stellen
meer te doen dan door aanvoering van.
bepaalde feilen is te bewijzen. Het sa
mengaan met den Paus kan, naar men
meende, onze positie als kleine onzij
dige, maar op internationaal gebted op
den voorgrond tredende natie, schragen
en bevestigen.
Van de zijde der leden die gestemd wa
ren voor een permanent gezantschap bij
den Pnuselyken Stoel werd opgemerkt,
dat van hen kan gezegd worden, dat zij
door het uitbrengen van hun stem voor
dit ontwerp een offer brachten. Het voor
stel der Regeering brengt immers geen
blijvend herstel van de diplomatieke be
trekkingen met het Vaticaan en is h
zelfs niet al; een eerste slap in die rich
ting tc beschouwen Zij zagen in dat voor
stel enkel een maatregel van tijdelijken
aard, die door de Regeering uitsluitend
in het belang van het land wordt voorge
steld.
DE NEDERLANDSCHE BANK.
Hel is een interessant verslag dal gis
ter in de jaarvergadering van de Neder-
landsche Bank werd uitgebracht door
den president mr G. Vissering'. Hel
daarin behandelde boekjaar, eindigend
31 Maar, werd grootendeels belieerscht
door den oorlogstoestand, en terecht
wordt door den president opgemerkt, dat
de Bank in dien tijd veel meer dan vroe
ger liet financieel middelpunt in ons
land is geweest.
Het is ons onmogelijk bij onze plaats
ruimte een overzicht te geven van dil
uitvoerige stuk, dal een economisch stu
die-werk is geworden. Maar we willen er
enkele feiten uit aanstippen.
Zooals men weet is de oorspronkelijk
op 40 pet. voorgeschreven minimum-dik -
king in metaal der bankbiljetten kort
na het uitbreken der crisis bij de wet
verlaagd tol 20 pet Een verlaging is ook
werkelijk noodig' gebleken, zij 't ook
niet lot 20 pet Het laagste percentage
was 32.59 pet op 16 October Maar daar
na is de me taal voorraad bijna doorloo
pend toegenomen Spoedig was niet
slechts de 40 pet. bereikt, maar ging
het bedrag' der metaaldekking nog daar
boven /om op 31 Maart tot ruim 52
pet. op te Ioopen.
De Bank zou dus, als de nood aan
den man kwam, in staat zijn tot een
enorme vermeerdering van 't bedrag der
door haar uitgegeven bankbiljetten
Toch heeft de uitgifte van bankbil
jetten maxima berikt welke in de
geschiedenis der "Bank nog ongekend
waren. Op 25 Juli '14 stond een bedrag
van f 310 millioen aan bankbiljetten uit
Op 31 Juli was dat gCstegen tot 369
millioen, op 7 Augustus tot 461 millioen
Dal die plotselinge snelle toename reus
achtige eischen gesteld heeft aan den
aanmaak van nieuwe biljetten sprekt
van zelf.
De gunstige stand van den metaal-
voorraad van October is vooral te dan
ken aan den grooten toevloed van me
taal uit het buitenland, ter betaling' van
uit Nederland betrokken leveranties De
voorraad was op 1 April '14, dus bij
het begin van het boekjaar 169 millioen.
en was op 16 October gedaald lot 15S
millioen.- maar daarna steeg1 ze gelei
delijk ,en was 30 Maart gekomen lot 296
millioen, het hoogst bekende cijfer dat
ooit voorkwam.
Met voldoening' wordt er op gewezen
dat dank zij het gezamenlijk oplreden
van de groote bankiers en de Nederland
sche Bank het succes bereikt is, dat in
Nederland geen moratorium behoefde
te worden afgekondigd; en wanneer men
in de maanden, volgende na afkondiging
van de moratoria in het buitenland, lie -ft
kunnen lezen in tal van buitenlandsche
tijdschriften hoe in verschillende Lin
den om ons heen in bittere uitingen
is gfeklaagd over de slechte werking
van moratoria en oyer het feit, dat dn
regeeringen tot afkondiging daarvan wa
ren overgegaan. dan mag Nederland
zich gelukkig prijzen aan den drang
van zekere groepen tot instelling van
een moratorium geen gehoor te hebben
gegeven
Uitvoerig verdedigt mr. Vissering de
door de Bank gevolgde politiek ten op
zichte van den Irentovoet. Dat men in ho-
gin Augustus aan de Rank een verwijt
over de hooge prolongatie-rente maak
te, was niet alleen onbillijk (daa- het
hooge cijfer een gevolg was van het feit
dat de prolongatie-rente in deze abnor
male omstandigheden plotseling door hef
bestuur van den Ned. Effectenhandel was
vastgekoppeld aan de Bank rented maar
de Nederlandsche Bank mocht op nrin-
dan zou zij in groote maté
hebben blool gestaan aan pogingen om
posten uit het buitenland naar hier over
te brengen; reeds thans had men biina
dagelijks hiertegen te strijden
UIT DE STAATSCOURANT.
Bij Kon. besluit;
is aan den vioe-admiraal G. F. Tqde-
man, directeur en commandant der ma
rine te Amsterdam, op verz wegens
langd dienst e o en pensioen verleend
onder dankbetuiging voor de vele goede
en gewichtige diensten Moor hem aan
den lande bewezen
zijn bevorderd tot schout-bij-nacht de
kap t zee \V. C .1. Smit en F. Bauduin,
tot kap t. zee de kapl. luit t. z. L. II. G.
Krol en L P W. van der Wal tot kap
luit. t z de luit. t. z. le kl. M, Wijk en
C J J de Neve; tot luit t z, le kl, de
id 2e kl. A. C. van der Dussen en W. .1,
Smit en i s aan den kap t. z. E. E Dulle-
mond, comm v. h. Kon Inst. voor de ma
rine te Willemsoord de titulaire rang
verleend van schout-bij-nacht,
is den off. mach le kl. .1. Zwart op
verz. wegens langd dienst e. o en pen
sioen verleend en is bev. tot off mach.
le kl.,de id 2e kl J W. M, Reuken;
'i ter zake van lichaamsgebreken e o
en pens verleend aan den res. luit. kol.
H J. Knibbeler, comm. v. h. 37e batal-
jon-landweer-infanterie
is bevorderd tot dir off. v. gez. 2e
kl bij de landmacht de id 3e klasse K.
E. Ziegeler en tot dir off. 3e kl de off.
gez 1 kl. M. van der Weerd.
NEDERLAND EN DE OOILOCI
Crisis-documenten
In de door de Kon Bibliotheek uitge
geven verzameling Documenten van de
economische crisis van Nederland in
oorlogsgevaar verscheen in serie 2 de
aflevering' 5, handelend over oorlogs-
contrabande ter zee
Dekking van buitengewone u i t-
ga ve n
Het bestuur van de Vereeniging van
Nederlandsche Gemeenten heeft een com
missie tv an advies benoemd inzake de
vraag, op welloe wijze bij voorkeur de
dekking zal moeten geschieden van dc
door de gemeenten tengevolge der cri
sis gedane buitengewone uitgaven
Uitvoer van var ken s vlee s ch.
De Minister van Landbouw enz. brengt
ter aigemeene kennis, dat het Kon be
sluit van 18 Februari, houdende verbod
van uitvoer van alle varkensvleesch, met
arkensvleesch" bedoelt alle deelcn va»
varkens, met uitzondering van borstels
en van geheel van spieren ontdane, voor
technische doeleinden bestemde, been
deren
M ais.
De afwijkende kwaliteiten mais, die
gisteren te Rotterdam namens de regee
ring verkocht werden brachten van f 166
tot f 2 04 per last op
Een nuttige commissie.
Onder leiding van den generaal-majoor
commandant in de Stelling van Amster
dam heeft zich aldaar een commissie ge
vormd, die zich belast met het geven
van geldelijke ondersteuning aan die ge
zinnen van militairen, welke in de ver
wachting verkeeren fe worden vermeer
derd en wellce die ondersteuning
noodzakelijk behoeven De uitkeering ge
schiedt op verzoek der commissie door
bemiddeling van de burgemeesters der
gemeenten, waar bedoelde gezinnen
woonachtig zijn
Tegen spionnage
Het stations- en trampersoneel der H.
IJ S M. heeft, zoo meldt de Nieuwe
Cl,, instructies ontvangen, om te letten
op personen op de stations of in de trei-
cipieele gronden niet toelaten, dat groc- j non, die zich schuldig zouden maken aan
pen personen, welke belang hadden bij spionnage ten in voorkomende gevallen
eene lagere prolongatierente .zich zour alle medewerking te verleenen voor aan-
den gaan mengen in de Bankpoliliek houding
ten aanzien der discontorente.
Op 29 Juli was de renle door de Bank De „Gerardina."
over de geheele lijn met 1 pet. ver-1 De „Gerardina", het Scheveningsche
hoogd. op 1 Augustus met nog fa pet Tuvisschersvaartuig, waartegen door'de be
de tweede helft van Augustus werd lietmanning van de „Lilian Drost" een klacht
rentetarief jgn 't geheel met 2 pet ver-was ingediend, wegens het niet verleenen
laagd. en verder is hel tot nu toe on ge- van hulp bij de schipbreuk van dat schip,
wij7ig'd gehouden, en daarmee is de Ban1: is gisteren te Scheveningen binnengeko-
gebleven gelijk aan en teil deele onder men, waar het onderzoek voor de politie
de laagste rente welke door de buiten- heeft plaats gehad
landsche erediet-banken in deze oorlogs-Daaromtrent wordt vernomen, dat do
maanden is berekend Was zij nog lager schipper verklaard heeft, dal hij destijds