HIDÜELBURGSCHE COURANT.
Maandag
17 Mei.
a- ii4.
138' Jaargang
Jï i
De e courant Yercchgot ctageigke, met ntGzoudunag ie.u Zot- -k i^etwldftgei.
Prgö per kwartaal, zoowel voor Middelburg als toot alle plaaUwn in
Nederland franco p. p. f 1.25J
Afzouderlflbe nummers kosten 5 cent.
i.uvü.'lenWèj ft 20 c».jt pet regel, öp aoonne&eftt teel lager. Weboorio coou- o
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 1—7 regels f 1.50
eike regel «eer 20 cent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters naar de pla»**.
die «p innemeaj
Advertentie» róór één «ar te bezorge»;
Naar aanleiding der „lesitania.''
Men heeft het in een vorig nummer
kunnen lezen. Nabij de plek waar de
„Lusitania" getorpedeerd werd, haalde
een paai" dageu later een voorbijgaande
boot nog een aantal lijken op, waaronder
drie van kleine kinderen, van één, drie
en vijf jaar
En in de verslagen in Engelsche bla
den werd o. a. verteld dat op de kade te
Qucenslown naast elkaar twintig doode
kleine kinderen lagen, en kon men het
verhaal lezen van een moeder, die haar
drie kinderen hoven water hield, om te
hooren toen eindelijk een sloep haar
redde, dal de twee oudsten, van zes
drie jaar, reeds dood waren, en om te
ondervinden, dat bij het aan wal stap
pen haar derde, van drie maanden, in
haar armen stierf.
Zie, tegenover zulke bijzonderheden
verschrompeld de kracht van ieder schou
derophalende verontschuldiging 'l Is
jammer, 'l spijt ons voor de slachtoffers,
maar het is nu eenmaal niet anders mo
gelijk mei een duikboot.
Want dan voelt men dadelijk dat het
wèl anders mogelijk zou zijn geweest,
als er maar vooraf gewaarschuwd en tijd
tot redding gelaten was.
En als hel onmogelijk wordt genoemd
voor een duikboot om zoo'n passagiers
schip eerst te waarschuwen omdat dit
wel eens gewapend kon zijn, dan d e u g t
die toepassing' van het middel
niet, dat oorspronkelijk heelemaal niet
bedoeld was als vernietigingsmiddel van
■weerlooze koopvaarders
Het was bestemd voor aanval op
vijandelijke oorlogsschepen. Maar toen
hel voor de bovenwater-schepen van de
eene partij te gevaarlijk bleek op de
kaapvaart uit te gaan, zijn die duikboo-
ten een bruikbaar middel gebleken om
die taak over te nemen
Maar met dit groote onderscheid, dat
een gewoon oorlogschip door zijn wa
penkracht openlijk kan optreden, terwijl
een onderzeeër door zijn geringe ver
dedigingskracht genoodzaakt is zijn aan
val in 't geniep ie doen, vooral sedert,
juist tengevolge van die onverlioèdsche
aanvallen, de koopvaardij-schepen uit
zelfverweer gingen overwegen hoe zij
althans éénige verdedigingskracht zou
den kunnen krijgen, wat we maar al te
begrijpelijk vinden
Als een duikboot een vijandelijk oor
logsschip onverhoeds in den grond boort,
is dat afschuwelijk, als alle oorlogsda
den, maar daar zal toch niemand iets te
gen zeggen Doet zij echter zoo iets te
gen een koopvaavdijboot met weerlooze
mannen, vrouwen en kinderen aan boord,
dan wordt het heel iets anders en dan
herhalen we dat liet middel niet deugt;
niet daarvoor gebruikt mag worden.
Dat is natuurlijk een bewering die
nog iedere iractaatssanetie ruist
Toen op de eerste Vredesconferentie
voorgesteld werd om het gebruik van
duikbooten in den oorlog te verbieden,
is dat verworpen En als er ooit nog'
zoo'n voorstel mocht worden gedaan,
zal Duitschland daar zeker niet aan wil
len Fn terecht, want het heeft er be
slist een succes van befangtnee behaald
't Kan ons trouwens voor 't oogenblik
heel weinig' schelen, wat er in een even
tueel tractaat n a den oorlog' bepaald
zal worden.
Nu zitten we midden in de practijk.
En in die praktijd zou pi heel ,veel
bereikt worden als voldaan werd aan
den eïsch dien president Wilson gesteld
zou hebben, n.l. te volgen de nu reeds
bestaande bepaling:
dat ongewapende schepen die non-
combattanten vervoeren, doorzocht zul
len worden en dat passagiers en beman
ning in veiligheid worden gebracht, al
vorens een prijs-verklaard schip vernie
tigd wordt
Hel motief tot afwijking van dien
regel, dat dan de onderzeeër zelf gevaar
zou loopen, Is geen motief
Evenmin als het ter verontschuldiging
van een inbreker wordt aanvaard, wan
neer li(f zegt "s nachts een huis te zijn
binnengekomen, omdat hij overdag ge
zien en dus gepakt kan worden
We zullen echter niet ;\lle schuld op
de eene zijde laden Toen we de vorige
week eenige opmerkingen over het geval
der „Lusitania" maakten hebben we drie
punten voorop gesteld, die we! niet den
Duitschen aanvaller vrijpleitten, maar
Dit artikel bleef wegens plaatsge
brek eenige dagen liggen
toch in zijn voordeel konden aangevoerd
worden, n.l.: Ie dat het een Britsch dus
vijandelijk schip was, (misschien geladen
met oorlogsmateriaal), 2e dal in Febr.
de Duitsche marinestaf dat terrein open
lijk tot oorlogsgebied bad verklaard, 3e.
dat er in Amerika gewaarschuwd is te
gen het varen met die boot.
Er is daarna in Duitsche bladen nog
een ander motief bijgenoemd, n.l.
noodzakelijkheid om zich mei alle kracht
te verweren tegen de uithongeringspo
ging door Engeland tegen Duilschla-id
aangewend
Daardoor worden ook onschuldige!)
vrouwen en kinderen getroffen, zegt
men in Duitschland En dat is ook zoo,
maar staan die twee gevallen gelijk?
Men kent de verdediging die de En
gelsche regeering aanvoert Ze zegt dat
het haar door de Duitsche regeering
onmogelijk is gemaakt, te onderscheiden
tusschen voeding voor hei leger en voe
ding voor de bevolking, omdat de Duit
sche regeering de geheele voedingkwes
tie èn van leger èn van bevolking ju
één hand heeft gesteld.
We betwijfelen sterk of die bewering
het wel zou houden legen de werkelijk
heid van den toestand, waarin wèl fiat
onderscheid zou kunnen worden gemaakt
We vreezen dal dan zeer duidelijk zou
blijken, dat het Engeland wel degelijk om
economische uilputting van Duitschland te
doen is.
Dat is ontegenzeggelijk ook een ver
schrikkelijk oorlogsmiddel Maar laat men
nu niet de voorstelling geven alsof hef
speciaal een verfijnde uitvinding van En
gelsche zijde is in dezen oorlog.
Jeder land heef! ten allen tijde het
uitliongerïngssysteem toegepast tegen ves
tingen En alle landen, Duitschland
o o lc. hebben samen de regels opgesteld
voor het blofckeeren van een kust, wat ab
soluut hetzelfde is en ten doel heeft als
wat Engeland wil en beoogt met zijn
blokkade uit de verte van Duitschland
En dan nog zoo iets mag zeker niel'
op één lijn gesteld worden met het doen
verdrinken van passagiers
Wie een vesting belegert, geeft eersl
de niet-strijders gelegenheid weg te trek
ken En aan de afsnijding van levens
middelen van een land kan ieder oogen
blik een eind gemaakt worden door toe
geven Terwijl het doen zinken van een
passagiersboot Imtel man en muis een daad
'aar nooit meer iets aan verholpen
kan worden.
Binnenland.
IIET EEDSWETJE.
Met een warmte, die ongewoon is in
de Kamerstukken heeft de regeering hét
voorloopig verslag van de Eerste Kamer
over het eedswetje beantwoord
Ze zegt dat de „overtuiging van de
noodzakelijkheid voor onmiddellijke voor
ziening dezer kwestie haar ertoe iieeft
geleid ,,mel meer dan gewonen nadruk
de verdediging van het wetsontwerp te
voeren" Maar dat zou niet noodig zijn
geweest, wanneer het voorloopig verslag
der Eerste Kamer niet de bedreiging
van verwerping had beval
Zooals men weet is in het aanhangige
voorstel als oplossing gekozen voorop
stelling van den eedspliclil, doch met vrij
heid tol het afleggen van een belofte
voor de Doopsgezinden en voor hen,
die, met inachtneming van het toelsings-
recht van den rechter, gemoedsbezwa
ren tegen eedsaflegging blijken le heb
ben
Men weet ook dat de bij de behande
ling gerezen moeilijkheden vooral blij
ken le schuilen in de oneenigheid die
over dit vraagstuk de rechterzijde ver
deelt-
De regèering roert dit politieke punt
niet aan
Ze wijst er echter op flat hetzelfde
stelsel aanvaard werd door de Staats
commissie voor de herziening van het
Wetb. van Slrafvord en ook door mi
nister Regout
Behoeft hel thans nog nader betoog,
zegt zij. hoe verwonderd en teleurge
steld de Begeering was, toen haar bleek
van den zoo hevigentegenstand, die legen
dit wetsontwerp is ontstaan9 Een verzet
echter, dat niet opbouwend is, doch dat
rich zelf schetst in deze bewoordingen
„\v a t echter gedaan moei worden, ach
ten zij een kwestie van latere zorg als
dit ontwerp als geheel onaannemelijk een
maal verworpen zal zijn
„Maar als men een dergelijke noodza
kelijkheid eener regeling erkent en het
voorgedragen stelsel niet wenscht, moet
toch een betere en aannemelijker oplos
sing voor oogen staan
Vrije keuze? Maar het schijnt niet aan
nemelijk, dat hij, die vreest, dat door
hel aanhangige voorstel het godsdienstig
karakter onzer natie op den achtergrond
zal worden geschoven, aan een zuivere
facultatiefslelling de voorkeur zou geven
Onbeperkte eedsdwang? Maar kunnen
zij, die den dwang waarlijk hoog willen
houden, wenschen. dal ongeloovigen Gods
naam zullen moeien aanroepen en
dus tol profanatie worden gedwongen'?
Zullen dan de tegenstanders van dit
ontwerp weder moeten terugkomen tot
hel in de Tweede Kafoer behandelde!
amendement? Voorziening dus alleen voor
hen, die niet tot een kerkgenootschap
behooren Maar dan vergete Jnen niet
dal dit amendement, destijds als dadelijke
oplossing van een noodtoestand verdedig
baar, jnu als argument tot verwerping
juist zou leiden tot een uitstel, dat wel
licht fataal zal blijken te zijn. En dat
juist ter wille van de eerbiediging van
uil godsdienstige overtuiging voortkomen
de gemoedsbezwaren, een dergelijke re
geling in waarde achter staal bij de thans
oorgestelde, schijnt overtuigend aange
toond"
de aard der bevolking geschetst, en le
vens haar stemming.
„Afgezien, zegt de schrijver o. a. van
de nog rasechte Belgen, een kleincf
minderheid omtrent wier gezindheid je
gens Nederland als zij er een gezind
heid op na houden niets bekend Is,
mogen wij op grond van al onze in
lichtingen vast stellen ,dat de katholie
ken van het 4de district in het tminst
niet naar eenige politieke aanvoeging
bij België zouden verlangen
Wat aangaat de "Nederlandsche kern
der bevolking van Zeeuwsch Vlaan
deren, met wien gij ook spreekt, er is
niemand die zijn kleinachting voor den
Belg verheelt. Zij trekken daarin {natuur
lijk een veel le eenzijdige en daardoor
onbillijke conclusie, maar het is hun
niet geheel te misduiden als zij van oor
deel zijn dat de Belgische zeden en ge
dragingen beneden him eigen peil val
len".
En al heeft de schrijver ook beoosten
den Braakman een en ander gezien en
gehoord dat hem kwalijk Nederlandsch
van uiterlijk en zin toescheen, hij is
tocli over de Schelde teruggekeerd in
het besef dat men zich daarginds zijn
Nederlanderschap niet wil laten bene
men.
TWEEDE KAMER.
Vervoer in visscliers-
vaartuigen.
Bij de Tweede Kamer is een wetsvoor
stel ingediend, houdend verbod in tijd
an oorlog of oorlogsgevaar in visschers-
aar tuigen goederen, waarvan de uitvoer
erboden is, in te laden of le vervoeren
■oor zooverre die goederen niet noodig
zijn voor uitsluitend gebruik aan boord
De mogelijkheid is opengesteld ont
heffing van dit verbod te verkrijgen voor
schepen die bijv. niet buitengaats gaan
ol' een beperkten voorraad brengen naar
and e re vi sscher sv aart urnen
UIT DE STAATSCOURANT
Bij kon besluit:
is met 12 Mei de directeur van bel
postkantoor te Gulpen, J J Darcis, uit 's
rijks dienst ontslagen
zijn, met 16 dezer, benoemd lol comm.
P en T le kl. A A N Pasché en T
Beek. beiden thans adsp.-commies.
NEDERLAND ES DE OORLOG
De oudste 1 a n d w e e r li c h t i n g.
Hel personeel van de landweerlichting
1907, dat Zaterdag" met tijdelijk verlof
is vertrokken, mag zicli, naar de Avondp
meldt, niel naar het buitenland begeven
en ook geen verbintenis sluiten voor hui-
lonlandsche zeevaart of builenkmdsehe
zeevisscherij
A m e r i lc a a n s c h e steenkool
Naar de N. R C. verneemt, heeft do
stoomvaart-maatschappij Nederland 25.000
ton Amerikaansche steenkolen gekocht,
welke zij mei hare eigen schepen naar
Nederland zou hebben te vervoeren.
Wol opgeëischl.
De Regeering heeft, naar het „Hand."
meldt, op alle dezen zomer beschik-*
baar komende wol in de provincie Noord-
Holland beslag gelegd. Naar men aan hel
blad meedeeli, is dit met andere provin
cies niet het geval.
Den wolhandelaren in Noord-IIolland
is kennis gegeven, dat zij zorg te dragen
hebben voor het geschoren-ziju van hun
schapen voor 15 Juni.
Uit Stad en Provincie.
UIT DE PERS.
Z. Vlaanderen en Nederland
Onder dezen filet verscheen in het jong
ste nummer van de (oude: \mslerdam-
mer een eerste artikel van dr Chr. E
Haje.
Uit een inleidend woord blijkt dat de
redactie van genoemd blad den schrijver
heeft uitgenoodigd zijn bevindingen van
die streek weer te geven ten einde daar
voor de belangstelling te verleveudigen
„De beleekenis van Staats Vlaanderen
in de internationale staatkunde heeft
rich in dezen tijd weer ten duidelijkste
doen verslaanHet is goed dat Nederland
dit oude stuk „Overwal" één met ziel)
weet, en dat de oude samenhang stevig
wordt gevoeld".
In dit eerste artikel wordt speciaal
Uit Middelburg
Zooals wij reeds meldden zat hij
gunstig weder liet Middelburgsch muziek
corps Vrijdag a s. de eerste zomeravond-
uitvoering op het Molenwater geven
Daar er tegenwoordig voortdurend een
nationale vlag op den Abdijtoren is ge
plaatst zal een mogelijke aflasting van
deze concerten voorloopig worden ken
baar gemaakt door -1 oranje vlaggetjes
Q
Uit Vlissingen
Men schrijft ons uit Vlissingen
Sinds de algemeene Belgische vlucht
liggen alhier vele visschersvaarluigen uit
Heijsl en Ostende. sommige dezer varen I
zoo nu en dan uit ter vischvaiigst en de
Heysterbom H. 54 is Woensdag daarvoor'
van hier verIrokken en is vermoedelijk
Vrijdag tusschen 12 en 1 op zee in een
bui geraakt, tengevolge waarvan de boot
is omgeslagen. Althans Zondag is de boot
te Vlissingen binnengebracht Zij lag op
zij en was geheel met water gevald en
totaal verlaten, men vermoedt dat de be
manning is omgekomen Op last der po
litie wordt hel schip leeggepompt om
te zien of er ook lijken in aanwezig
zijn.
De bemanning bestond uit vijf koppen
Nader meldt men ons
Hel onderzoek heeft aangetoond, dat
in de II 54 geen lijken der opvarenden
aanwezig waren.
- Naar aan verschillende bladen ge
meld werd had de mailboot Mecklenburg,
die Zaterdagmiddag van Tilbury Docks
le Vlissingen binnen kwam, o.a. aan
boord een 30tal Duitsclie vrouwen, die
reeds jaren in Engeland woonden, maai-
wegens de thans heorschende onlusten
bet geraden hadden geacht 'de wijk le
nomen
Uil Walcheren.
In de Vrijdag gehouden raadsver
gadering van O en W Souburg was
een schrijven ingekomen van Ged Staten
ovc-v een gedeelte van den weg van Sou
burg naar Rillhem, dat bij eerstgenoemde
gemeente in onderhoud blijkt te zijn en
laraan noodigc herstellingen moeten ge
schieden
Volgens den ligger op de wegen en
voetpaden is dat wegsgedeeltc bij Put
tin m in onderhoud
Besloten werd de herstellingen uit te
voeren en tie ligger le wijzigen
Verder werd behandeld een adres van
tie vereeniging van Kermisvaltgenoolen
om de kei-mis dit jaar te doen doorf
gaan In een vorige vergadering werd be
sloten dit jaar geen kermis te houden
1 Na langdurige discussie besloot men
mei legen 5 stemmen op het adres af
wijzend le beschikken en het eens geno
men besluit te handhaven.
Als leden der scliattingscommissio voor
de inkomslenheiasting werden benoemd
de liceren Buteiix, Arendse, Pielerse en
Cijsouw.
Bi| de rondvraag wijst de heer Wisse
ling, als voorzitter van de afdeeling Sou
burg van Volksonderwijs, op enkele te
hoogc aanslagen belreifendc het school
geld op de openbare school
De voorzitter geeft den heer Wissiling
in overweging belangstellenden te rade»
te reclanieeren indien hel schoolgeld te
hoog wordt gevonden
Uit Zul d^B e re t and.
De vereenigiug Z u i d-B eveland
„Hel Groene Knus houdt Woensdag 26
Mei a s. 's middags om half vijf le Goes
een buitengewone algemeene vergade
ring, waarin besloten zal worden tot ont
binding der vereenigiug en tot overdracht
van schulden en bezittingen aan de op
7 April jl alhier opgerichte provinciale
vereeniging
Tevens wordt daar een plan besproken
tol samenwerking van de Groene Kruïs-
cfdeelingen op Zuid-Beveland voor Ron
de Kruiswerk
Het hoofdbestuur der vereeniging heeft
de mededeeling ontvangen dat het zeer
gewenscht is dat op Zuid-Beveland een
organisatie aanwezig is, welke zich be
last mei de vrijwillige huljjverlcening aan
zieke en gewonde militairen Deze hulp
zou moeten bestaan in hel oprichten en
in werking stellen van een „verzamel
plaats voor zieleen en gewonden achter
de voorbereide stellingen op Oost- en
West Zuid-Beveland, overeenkomstig punt
227 van Oorlogsvoorschrifl Geneeskundi
gen Dienst Landmacht dl I, en in hef
vervoer van gewonden van de hoofd ver-
bandplaatsen naar bedoelde verzamel
plaatsen; een en ander uitsluitend in het
geval dal Zuid-Beveland in vijandelijkhe
den betrokken wordt
Waar volgens punt 189 van genoemd
voorschrift een h oofd verbandplaats gele
gen moet zijn op een punt dal buiten
den eigelijken gevechtssfeer zich bevindt,
dus buiten bet bereik van het vijandelijk
vuur, is a fortiori de daarachter gelegen
„verzamelplaats als veilig te beschouwen
„verzamelplaats" zal behooren te
bestaan uit
een noodziekeninrichling voor on
vervoerbaren
2c een wachlverblijf, tevens verver-
ehingsloknal waar de tot verder vervoer
bestemden kunnen wachten en uitrusten,
lafenis en zoouoodig voedsel ontvangen
De noodziekeninrichling zal. waneer
Zeeland in vijandelijkheden betrokken is,
opgerichl behooren te worden in een als
dan aan te wijzen gebouw (school, kerk
enz en met minstens 20 bedden met
toebehooren. en verplegingsmiddelen uit
gerust dienen le worden
Hel lichaam, het comité of hel bestuur,
dal voo'- geheel Zuid-Beveland de vrijwil
lige hulpverleening op zich neemt zou
verder hebben te zorgen voor het tran
sport der gewonden van de hoofdver-
bandplaatsen naar de verzamelplaatsen
Daartoe dient een Iransportcolonne opge
richt te worden, bestaande uit sec
ties van 7 man, welke zich verbinden,
ingeval zulks verlangd wordt de toegezeg
de hulp le verieenen 2 seclies zullen
eventueel werkzaam moeten zijn op Oost-
Zuid-Beveland en 2 secties op West-Z -
Beveland
De a s. ontbinding der vereeniging be
let dat zij voor het 'beoogde doel zal
oplreden
Komt het den afdeelingen evenals liet
hoofdbestuur gewenscht voor, dat de
Groene Ivruis-organisatie op Zuid-Beve-
larid zich voor het geval vijandelijkheden
in onze omgeving zich voordoen, bereid
verklaart en voorbereid voor de vrijwilli-
hulpverleening aan gewonde militai
ren, dan zou deze ook van de afdeelingen
zelve kunnen uitgaan die zich voor die
hulpverleening gezamenlijk verbinden
Voor het gezamenlijk optreden der af
deelingen zal hel wenschelijk zijn een be
sturend college aan te wijzen Het hoofd
bestuur der vereeniging Zuid-Beveland
Het Groene Kruis stelt zich gaarne als
zoodanig beschikbaar Aan dit college zou
kunnen worden opgedragen liet aanstel
len van geneeskundig en verpleegkundig
personeel Jn de noodziekeninrichtingen,
doch ook het aanwerven der leden van
de 'te vormen transportcolonne zoodat
deze aangelegenheid den afdeelingen
geen bezwaar behoeft te bezorgen Deze
zorgen alleen voor het materieel, dat zij
bereid zijn op de eerste aanvrage beschik
baar te stellen
Om aan de vrijwillige hulpverleening
te kunnen deelnemen dient een vereeni
ging. welke hulpbetoon aan zieken en
gewonden ten doel heeft het bestuit te
nemen, aan H Exc. de Ministers van Oor
log en van Marine te vragen als zoodanig
te worden erkend en te worden toegela
ten tot de vrjjwillige hulpverleening aan
zieke en gewonde personen, behoorende