HIDDELBURGSCHE COURAN
M* 95
138* Jasrws»
1t i
Vrijdag
23 April.
Binnenland.
Uit Stafl en Provincie.
Dtzo courant veriehgnt d a g e 1 5 k a, met uitzondering ran Zon- en Feectdagen.
Prgs per kwartaal, zoowel voor Middelburg ala voor alle plaiteen in
Nederland franco p. p. f 1.25;
Afzonderlijk» nummera kosten 5 cent.
AdvertentdSn I 20 cent per regel. Bp abonnement reel lager. Geboorte-, dood- ea
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regela f 1.50
egel meer 20 cent. Reclamea 40 cent per regel. Groote letters naar de pinos
die zp inuemaai
IW* Advertentier yóór één uur te bezorgen-.
elke
Bq dit nummer behoort een Bijvoegsel.
Nederland en het Vaticaan.
Wanneer een jaar of Lien en langer ge
leden iemand in of builen de Kamer rep
te van bet herstel van liet Nedcrlandsch
gezantschap bij den Paus, kon men er
zeker van zijn dat er dadelijk stemmen
van protest opgingen.
Dit jaar heeft men in ons parlement
kunnen bijwonen dal er, eerst in de,
Tweede Kamer, daarna in de Eerste
uitvoerig over gesproken werd, en zelfs
dat de minister van buitenlandsche za
ken een geenszins afwerende houding aan
nam ten opzichte dier kwestie, zonder
dat in de Kamer iemand van een protest
kikte, en ook zonder dat er daarover m
de pers ernstige protesten opgingen
En toen beweerd werd dal dr. Nolens
naai' Rome is gereisd met een opdracht
van onze regeering, in vcroand staande
met het herstel van liet gezantschap bij
den Paus, toen bleef hel nog stil
Veranderde stemming? of een gevolg
van de omstandigheden waaronder de
kwestie opnieuw ter sprake kwam?
Over 't eerste straks een enkel woord
Over het tweede een herinnering aan wat
dezen winter daarover in ons parlement
is gezegd
In ons vorig nummer hebben we on
der Nagekomen Berichten nog kunnen
melden, dat de reis' van den lieer No-
lens len doel had „om de regeering zoo
mOgfelijk in te lichten nopens de pogingen
welke volgens daar omtrent verspreide
berichten door het Vaticaan in het werk
zijn gesteld tol bevordering te zijner lijd
van het herstel van den vrede"
Dat is ook geheel in overeenstemming
met de aanleiding die de heer Nolens had
om 17 Deo-, bij de bespreking van de
begfooting van buitenlandsche zaken in
de Tweede Kamer, het ontwerp aan te
roeren Het was toen pas bekend gewor
den dat Engeland, 'l welk te voren ook
geen gezant bij het Vaticaan bad, een
gevolmachtigd Minister en buitengewoon
gezanl bij de Heiligen Stoel had be
noemd, klaarblijkelijk met het doel deel
te kunnen nemen aan de diplomatieke
vredesonderhandelingen die naar men zei
door het Vaticaan begonnen waren
De heer Notens: vroeg toen. „of hel
belang van onsi land niet medebrengt op
een voor ruim veertig jaar geleden be
slissing terug te komen", waarmee hij
natuurlijk bedoelde de opheffing van hel
Nederlandsch gezantschap bij hel Vati
caan in 1871.
De minister was in zijn antwoord in
zoover terughoudend, dat hij in geen
breede bespreking wilde treden over dit
punt, daar de kwestie niet in het Voor-
loopig Verslag was behandeld
Maar later in de Eerste Kamer zei hij
meer. Er was daar reeds bij het afdee-
lingsonderzoek ook betoogd dat Neder-
land's belang mede brengt in Rome ver
tegenwoordigd te zijn bij de daar waar
schijnlijk te voeren vredesonderhande
lingen
In zijn Memorie van Antwoord zei de
Minister van oordeel te zijn „dat het
brengen van een veranderiug, op dit
oogenblik in de buitenlandsche vertegen
woordiging van Nederland, aanleiding
zon kunnen geven tot gevolgtrekkingen
die niet overeen stemden met de be
doeling der regeering"
Maar loen 10 Febr. bij de openbare
beraadslaging in onzen senaat de lieeren
Reekers, Waterschout van der Gracht en
van den Berg, opnieuw aandrongen, heeft
de Minister een verklaring afgelegd, die
thans zorgvuldige lezing verdient Hij
zei volgens de Handelingen
„Ik wensch op den voorgrond te
stellen, 'dal ik tegenover het denk
beeld van een diplomatieke missie
van Nederland bij het Vaticaan zeer
zeker niet vijandig sta. Ik geloof,
<iat als wij nog in de dagen van 1871
leefden, ik geheel als miJfT loenma-
ligen ambtsvoorganger mij tegen het
amemlement-D umbar zou hebben
verzet, maar zooais ik reeds in mijn
Memorie van Antwoord heb tekeü-
nen gegeven, meen ik dal de om
standigheden er niet naar zijn 0111
op dit oogenblik die Missie te her
stellen
Het voorbeeld, dal door andere
landen is gegeven, slaat bovendien
niet geheel op Nederland, in het
bijzonder niet de speciale missie
welke Engeland heeft noodig gevon-
den thans by het Vaticaan in te
J stejleh.
Ik wil er nog dit aan toevoegen,
dat indien de omstandigheden zoo
mochten worden, dal hel op een ge
geven oogenblik wenschelijk ware,
ten einde onderhandelingen of be
sprekingen van welken aard ook ie
voeren, een gezantschap lijdelijk, of
miSschien zelfs permanent
bij het Vaticaan te vestigen, ik al
thans en i k inerfn in dezp
namens de geheele re.gee
ring tespreken mij uit be
ginsel daartegen zeker niet zóu ver
zetten
Wat nu de heer Nolens' Ln Rome doel
is dus zicli vergewissen van hetgeen
daar gebeurt, opdat onze regeering er
over zal kunnen beslissen een lijdelijk
,,of misschien zelfs een permanent" gezant
schap naar het Vaticaan te zonden.
Hel is een plan van beleckcnis.
Hel opent een vooruitzicht voor een
poging om tot een vrede lc komen waar-
naai' iedereen snakt
Maat" de bovenstaande woorden van
Minister Loudon, en in 'l bijzonder zijn
verzekering namens de geheele re
geering te spreken, wijzen op een groo-
ten omkeer, in de opinie over het vraag
stuk van het at of niet plaatsen van een
NedcrJandschen gezant hij den Paus.
Vroeger heeft Nederland een gezant
bij het Vaticaan gehad, d w z bij den
Jverkelijken Staat E11 loen die Staat in
1870 verdween door het binnentrekken
der Italiaansche troepen in Home is Ne
derland het eerste land geweest dat zijn
gezanl terug trok
Dat kan natuurlijk nooit in ernst ge
beurd zijn, omdat door de opheffing'
van den Kerkelijke» Staal wij geen be
trekkingen meer niet dien staal had
den. want die betrekkingen zullen wel
nooit beslaan hebben Dal gezantschap
was natuurlijk een gezantschap bij het
hoofd der Katholieke Kerk, niet een bij
den wereldlijken souverein van het minia
tuur staatje van Rome en omgeving
Er werd wel, en er wordt nog wel, al.v
argument aangevoerd dat men geen ge
zant kan hebben bij een vorst (lie geen
staal meer heeft, en dus ook niet bij een
Paus zonder wereldlijk gezag En een
feit is hel ook dat het verdwijnen van
dal wereldlijk staatsgezag van den Paus
de aanleiding is geweest t ol het voorstel
om het gezantschap op te heffe» Maar
dal hebben we altijd een drogreden ge
vonden De ware beweegreden wortelde
ergens anders, en is ook in 1871 als hel
hoofdmotief aangevoerd
Hel Was toen niet lang geleden dat het
liberale beginsel van scheiding van staal
en kerk ten opzichten van de Prolestant-
sche Kerken had geleid lot opheffing
der administratie» van eerediensten, en
hel werd door velen als een logische
consequentie beschouwd dal men nu ook
geen hand moest behouden tusschen den
Nederlandschen Slaat en de R Katho
lieke Kerk
En bijgevolg stelde hel Tweede Ka
merlid Dumbar voor 0111 den betrokken
post op de begrooling van buitenland
sche zaken met f 8000 te verminderen
Lang niet alle liberalen waren het
daarmee eens. Ook de minister van bui-'
lenlandschc zaken hrn Gevick van Her-
wijnen uit het derde niinislerie-Thor-
beclce verklaarde er zich legen, min
der 0111 het beginsel, dan wel om de
krenking der katholieke landgenoolen.
De diepe ontroering, die de gebeurte
nissen te Romealom hadden verwekt,
maakte toen de kwestie van de wereld
lijke souvercinileit lot een brandende
vraag van den dag, en het had ontegen
zeggelijk den schijn dal men door de
intrekking van hel gezantschap - zooais
we reeds zeiden hel eerste van alle lan
den een oordeel wilde uitspre
ken over de wereldlijke souvereinitoit van
den Paus
Slechts met een kleine meerderheid,
39 tegen. 33 stemmen werd het amende
ment- aangenomen
Van dien tijd af heeft Nederland geen
officieel vertegenwoordiger bij den Paus
Dal onze regeering geen directe be
trekking met liet Vaticaan onderhoud!
kan men echter niet zeggen, want dit
heeft wel een vertegenwoordiger bij ons
nl den apostolischen nuntius.
Wal is dal anders dan een gezanl, al
moge hij formeel in een ietwat andere
verhouding tot onze regeering slaan dan
een eclile gezanl?
E11 zou het niet rationeel zijn dal wij
dan omgekeerd ook een gezant hadden
bij den H. Stoel?
We kunnen niet veel voelen voor de
principe-kwestie dat het beginsel van
scheiding van kerk en slaat zou dwingen
tol het afbreken van iedere relatie met
liet Vaticaan Dc werkelijkheid toont dat
er nog altijd relaties bestaan, die dan be
ter langs den rechten weg worden behan
deld, dan langs een omweg.
Trouwens is d&l de beteekenis van
dit beginsel? Is die niet veeleer dal de
staat geen medezeggenschap eischt in
kerkelijke zaken? En dat is toch heel iels
anders dan hel vergemakkelijken der be
trekkingen door een gezant.
Er zijn een paar millioen Katholieken
onder de Nederlanders En er bestaan
werkelijk wel diplomatieke posteu voor
belangen waarbij een heel wat geringer
aantal Nederlanders betrokken zijn
Maar die nog niet aan de orde zijnde
kwestie van een blijvend gezanlscliap daar
gelalen, mag er toch zeker wel verwacht
worden dal, mochten er in Rome vre
desonderhandelingen in wording zijn, het
zenden van een tijdelijk gezantschap niet
zal worden belemmerd door overwegin
gen van die principe-kwestie
Als er werkelijk vooruitzicht op beslaat
dal door bemiddeling van hel Vaticaan
de strijdende partijen tot elkaar gebracht
en vredesonderhandelingen aangeknoopt
worden, dan is liet zeker van groot be
lang dat ook Nederland op de hoogte is
van wat daar pan gaat Daarvoor zitten we
hier te dicht in liet gedrang.
UIT DE STAATSCOURANT
Bij Kon. besluit,-
is benoemd lol luit kol prov adj
in Ulreohl de majoor M Q Buijs Ballot
van hol 3e reg. veld-art.;
zijn bevorderd tot majoor de kapiteins
dar artillerie II C. C Ilackstroli. W II
Doorman V. A .1. Bloom en P. Verzijl.
NEDERLAND EN DE OORLOG
Postverkeer Holllan d—
Engeland.
De directeur-generaal der posterijen en
telegraphie maakt thans, in de Sl. Cl. van
heden bekend, dat het postverkeer met
"Engeland tot nadere mededeeling is ge
staakt.
De N. R. G. verneemt, dal van heden af
de post weder met de Harwifch-booit
wordt verzonden. Hedennacht heeft de
vrachtboot Brussels de post meegenomen.
De Amerikaansche post, die ongéëxpe-
dieerd te Vlissingen is blijven liggen,
wordt vandaai- teruggehaald en gaat nu
Zaterdag met het stoomschip Potsdam
van hier naar Amerika
Nader vernemen wij uit Vlissingen
Hedenmorgen arriveerde alhier circa
half acht de „Kopenhagen" van de Har-
wichlijn, die de post nieebraeht en tege
lijkertijd de post, die aan boord van een
der booten van de S. M. Zeeland was,
meenam naar Engeland.
De boot verlrolc te half twee heden
middag.
De O land a.
Kapitein Piscaer van de „Olanda", die
gisteren te Rotterdam is aangekomen,
deed aan de N. R. C het volgende ver
haal omtrent het einde van zijn schip,
dat, naar men zich zal herinneren, door
liet slooten op een mijn is vergaan.
Zondagmorgen om half negen zat ik in
de kajuit te ontbijten, toen ik eensklaps
een hevigien slag hoorde, waarvan hel
lioele schip dreunde Ik vloog naar hel
brugdek en zag, dat aile luikefci van ruim
2 waren afgeslagen en de kolen uit dat
ruim over hel schip verspreid lagen Hel
zeewater liep het ruim binnen. Onmiddel
lijk ging de geheele hemanniug in de red
dingsboot, waarmede wij van boord af
stieten Toen ik zag, dat het schip drij
vende bleef, ging ik weer naar boord te
rug Ruim 1 bleek toen geheel vrij van
water; in de machinekamer lekte een
der schotten erg. Ik trad in overleg met
een van de machinisten om ons te over
tuigen of wij met pompen liet schip drij
vende zouden kunnen houden, waarop,
indien er hulp in de nabijheid geweest
was, misschien wel kans zou zijn geweest.
Een schip, dat op ongeveer 5 mijl pas
seerde, nam geen notitie van ons, hoe
wel wij vuurpijlen oplieten. Inmiddels
steeg hel water in hel schip voortdurend
en terwijl de bemanning in hun boot ii
ide nabijheid bleef, verliet ik eerst te
I
half 4 in de namiddag met den tweeden
stuurman de Olanda, mijn instrumenten
en scheepspapieren medenemende. Offi
cieren en bemanning konden slechts hun
kleedingstukken, die zij aan hadden, me-
denemen om overlading van de boot 'te
voorkomen Om vier uur zonk het schip
over bakboordzijde, nadat de machineka
mer was volgeloopen Nadat het stoom
schip was gezonken, zetten wij in onze
booten zeil op en ongeveer 58 mijlen
van de Humber werden wij opgepikt
door den treiler Onward gemerkt Grims
by 8 Deze treiler was bezig met visschen
en haalde onmiddellijk de nellen op
Maandagmorgen om 7 uur kwamen wij
in Grimsby. Toen de Olanda op de mijn
liep, bevonden wij ons op 53 graden,
52 min. N B. en één graad -10 min O.L.
Kaasprij zen.
De minister van landbouw, nijverheid
en handel heeft, met ingang van 1 Mei,
ingetrokken zijne beschikking van 22 Ja
nuari en nieuwe bepalingen vastgesteld
DE VLUCHTELINGEN.
Hel vertrek der v I u c h l e 1 i li g e 11
Morgen vertreklcen van hier een 100
tal vluchtelingen uit het gebouw in de
Lange Delft en uit de Bogaardzaal naar
hel kamp te Uden De volgende week
waarschijnlijk zal een tweede en derde
groep vertrekken naar 'de kampen te
Nun speet en Ede
Voor de „pauvres honteuxdie in Mid
delburg zeer talrijk zijn, heeft een ver
tegenwoordiger der regeering door per-
soontijk bezoek, den stand van zaken op
genomen
Het plaatselijk comité wacht nu op de
beslissing der regeering ten opzichte der
verplaatsing dezer vluchtelingen
Over het algemeen zij aan de enkele
ondersteunde vluchtelingen, die nog geen
antwoord inzonden op de door het plaat
selijk steuncomité verstuurde circulaires,
aangeraden, dat spoedig te doen, daar
1 Mei de rijks-ondersleuning 'eindigt voor
lien die hier blijven
Een aantal vluchtelingen heeft in ant
woord op die aanvrage le kennen gege
ven, op eigen kosten hier te willen blij
ven
De gezinnen, waarvan een lid wegens
ziekte blijkens dokters-attest niet kan
reizen, beboeren voorloopig niet weg
Hedenmiddag vernamen wij nog. dat
hel plaatselijk comité alhier naar aan-
leiding van zijn telegram, vragend de
vluchtelingen hier te laten, het volgend
antwoord ontving namens den minister
'an bïnnenlandsche zaken
„De maatregel, dat alle van Rijkswege
ondersteunde vluchtelingen, waaronder
ook de „pauvres honteuxzijn begrepen,
■óór den le uwer kennis gebrachten da
tum de provincie Zeeland zullen moe
ten verlaten, wordt geboden door
hel militaire belang en door het militair
;ezag verlangd Uil dien hoofde kan daarin
geen verandering gebracht worden."
Door de Bakkerspatroonsvereeniging,
alhier is aan den Minister van Binnen-
landsche zaken het volgende telegram
verzonden
Exellentie! De bakkerspatroonsvereeni
ging le Middelburg verzoekt de alhier
gehuisveste Belgen niet te doen overbren
gen naar elders De vereeniging zal U
zeer dankbaar zijn, omdat hel verblijf
der Belgen ©eniger mate don druk dei-
tijden verlicht.
lieden werden 697 bons voor warm
eten afgegeven
Te Vlissingen zijn thans alle lood
sen ontruimd, alleen de loods nabij het
station blijft nog steeds in gereedheid en
herbergt nog voortdurend zgn passanten,
'die men in een havenstad als Vlissingen
wel steeds zal blijven houden.
Te Vlissingen deed zich hetzelfde ver
schijnsel voor als hier ter stede, dat voor
lol ontruiming van de loodsen werd over
gegaan verschillende personen en gezin
nen deze verlaten hebben om voor eigen
rekening op kamertjes te gaan wonen
Omtrent het vertrek van de „pauvres
honteux" is nog geen beslissing genomen,
evenmin aangaande het vertrek van hen
die op de schepen en booten zijn ge
huisvest, cn Mie nu het eerst voor ver-
vertrek in aanmerking komen.
Het Belgisch Athenaeum te Vlissin
gen zal "Maandag geopend w'orden Het
wordt gehouden 111 de lokalen der Bur
geravondschool
Men schrijft ons uit Wemeldingc:
Gedurende een drietal a vonden werd
hier door eenige vluchtelingen een wél-
geslaagde uitvoering gegeven
De eerste avond was bestemd voor
de kinderen der vluchtelingen; de twee
de voor de ouderen en de derde, uit
dankbaarheid voor de gastvrijheid der
burgers, voor de Wemeldingers
De nummers van het zeer afwisselend
programma werden met de meeste aan
dacht gevolgden uil het applaus, dat elk
nummer ten deel viel, bleek de waar-
deering van het publiek Het slotnummer,
een tableau vivanl „De Vrede", maakte
een schitterend effect
Na afloop hield de heer Plateau (een
Belg) een boeiende improvisatie, waar
in hij nogmaals hun lijdensgeschiedenis
schetste, die zooveel indruk maakte, dat
aan veler oog een traan ontglipte Hij
drukte ook namens zijn landgenooten zijn
groote dankbaarheid uit aan H M. de
Koningin en liet hier bestaande steunco
mité voor de gastvrijheid en steun in zoo
ruime mate ondervonden
F e n oordeel van min P o u 11 e t.
Bij hel bezoek van min Poullet aan
Z Vlaanderen W. D vroeg een corres
pondent van „de Tijdden minister over
zijn bevinding in Holland
,Over de vluchtelingen-verzorging
in Holland ben ik hoogst tevreden en
dankbaar", aldus liet do minister zich
uit. „Alles wat gedaan kon worden, is
overvloedig gedaan en 't is interessant om
te hooren, hoe de vluchtelingen dit een-
stem mm ig toegeven en dankbaar erken
nen Ook in de vluchtelingenkampen als
Nunspeet en elders, zijn de vluchtelingen
zeer tevreden en vol lof."
Vindt uwe Excellentie dus ook in
de kampen den toestand goed?"
„Maar excellent zelfs, excellent'."
„En hoe denkt Uwe Excellentie over
den terugkeer der vluchtelingen9"
„Ja, daarover spreek ik juist nooit,
om de menschen daarin geheel vrij en naar
eigen goeddunken :t.c laten handelen
„En zij die openbare functies be-
kleeden?"
„Die moeten terug. On dei-wijzers
b v., burgemeesters en rechters, die be-
hooren zoo spoedig mogelijk terug te
keeren.
Uit alles bleek, dat de Belgische regee
ring Holland onnoemelijk dankbaar is
roor de verzorging der vluchtelingen
Uit Middelburg.
De totaal-opbrengst van den verkoop
der Emma-hloempjes alhier bedraagt
f 365 60.
Voorts kregen we nog belicht dat de
opbrengst was; te Westkapelle f 20. te
"s Heer Arendskorke f 36
Dinsdagavond 11. hield de schoen-
makerspatroonsvereeniging „Crispijn" in
een der zalen Van St Joris haar 2de jaar
vergadering
De voorzitter do heer J K C Mantz
zei in zijn inleidend woord gelukkig we
derom vooruitgang van de vereeniging te
kunnen melden, docli niet le mogen ver
zwijgen, dal de onderlinge verhoudiug
tot elkaar nog niet steeds zoo is als 't
wezen moet, al is er gelukkig ook op dit
punt vooruitgang
Uit hel jaarverslag van den secretaris
den heer C. M. de Rijke, bleek dat het le
dental van 20 tot 33 was gestegen 16
nieuwe collega's waren toegetreden doch
3 hadden tusschentijds bedankt
In liet afgeloopen jaar 'is de zoo lang
gewenschte coöperatieve inkoopvereeni-
ging tot stand gèkomen waarover men
zeer tevreden mag zijn. Tevens is er oen
schuldinvorderingskas in werking waar
van op 't oogenblik gelukkig nog geen
druk gebruik gemaakt is
De heer A Buijs, penningmeester,
deelde mede dat de ontvangsten bedroe
gen f 38 565 en de uitgaven f 31.33
Na nog enkele besprekingen werd be
sloten deel te nemen aan een cursus
voor ontwerpen van patronen volgens
hoekstelsel welke door den voorzitter zou
gegeven worden
- Heden, naai' kenners zeggen bij
zonder vroeg, z,ijn de eerste nieuwe aar
dappelen uit Walcheren op de veiling
van de veilingsvereeniging Walcheren al
hier aangevoerd.