MlftDELBURGSCHE C0URAN1
r 25
158* Jaargang
1915
Zaterdag
30 Januari
Kameroverzicht.
Uit Stad en Provincie.
Deze courant verschijnt dagelijks, met nifczondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in
Nederland franco p. p. f 1.25.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Adverfentiên a 20 cent per regel. Bij abonnement veel lugei. Geboorte-, ikn.ni- mi
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50
elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats
die zij innemea*
Adveftentie9 vóór één nor te bezorgen.g
Bij dit nummer behoort een Bijvoegsel.
De verdediging van Nedsrlandsch-
Indië.
Kiort vóór de oorlog uitbrak was
het eeii publiek geheim dat de vlooL-
plflnnen van den Minister van Marinje
voor de verdediging van Nederlandsch
Indië zoo goed als klaar Jagen. Maar
ingediend zijn ze nog niet. De mobili
satie en onze eigen neutraliteit vor
derden voorloopig alle aandacht en....
alle geldmiddelen. En waar een oorlog
eigenlijk de eenige gelegenheid is om in
de praktijk te zien. wat de verschillende
oorlogstypen waard zijn, was liet ook
voor de hand liggend dat men eerst
eens zag wal deze oorlog zou leeren
Maar al is er niet in officieele stuk
ken. en redevoeringen over "de verdedi
ging van Iudië gesproken, men kan er
zeker van zijn dat er bij de strategische
bespiegelingen die het laatste kalf jaar
Ttageïijks in ieder gezin werden gehouf
den, zeker al een heel bns'ch „boomen"
is opgezet over het geep. er in onze
Oost kan gebeuren en hetgeen er 'door
ons tegen gedaan behoort te worden.
Wie er iets zakelijks over wil weten
hij haalt toch ook als voorbeeld de vers
onderstelling van de lijdelijke bezetling
van een punt in de buitenbezittingen1
aan. om aan te toonen,, dat het denk
beeld om alleen Java te verdedigen, wel
van de baan moest geraken.
De steeds loenemende belangen in
de vroeger weinig gebruikte buitenbe
zittingen, leidden de gedachten in dezelfde
richting, en zoo is vajh zelf het denkbeeld
ontslaan van het vormen van een sterke
marine, in slaat om aan een vijandelijk
eskader met hoop op goed succes het
hoofd te bieden Zooals1 men weet
heeft de commissie voor de Koloniale
Defensie van 1912 dal denkbeeld uiige,-
werkt tol het voorstel van een artillerie^
vloot, d. w. z. een vloot van groote, sneli-
varende panlserschepen (van 21.000 Ion)
met zware bewapening van groote ka
nonnen.
We vermoeden, of liever we hebben
reeds kunnen bemerken, dat de resulta
ten van dezen oorlog reeds bij verschel-
denen de vraag heeft doen rijzen wat
zullen wij nu peperdure reuzcnschepen
bouwen, als een simpele onderzeeër ze
ui een seconde lean vernietigen?
We zullen ook op die kwestie niet
ver in gaan. liet heeft weinig nut daar
over nu in 't wilde te gaan redeneeren,
zonder dal men weet wal onze regeering
zal voorstellen
vindt daartoe gelegenheid in een in tere s(-
sant boekje, dal we dezer dagen onlvmi-J Alleen willen we nog eens herhalen
gen.*) Men^ vindt daarin een uitnemende wat we vroeger reeds opmerkten dal men
beknopte uiteenzetting van de beteekenis
van dat vraagstuk.
Natuurlijk is het grootste deel ervan
gewijd aan het verslag van de Commissie
voor Koloniale Defensie, waarop waar
schijnlijk ook de onbekend gebleven
voorstellen van den Minister berusten.
We zullen daarop nu niet ingaan,
al raden we ieder de lectuur van dit
bevattelijk overzicht dier plannen aan.
Maar bij het lezen van dit boekje
troffen ons eenige dingen, waarop we
hier ook in het kort willen wijzen
Dat is in de eerste plaats de geschie
denis van de verdedigingsplannen voor
Indië, waarmee de schrijver zijn verslag
inleidt.
Lieve liemel, wat een getob is dat ge
weest De heele negentiende eeuw door'
.En do twintigste eeuw heeft er Lot nu
toe ook geen verandering in gebracht
Rapporten en memories bij de vleet,
maar in het laatst der vorige eeuw,
zoo vertelt de schrijver, „verkeerde de
vesting-artillerie in zulk een deplorabe-,
fen toestand wat het geschut betrof,
dat de Nederlandsche artillerie-officier
die pns op de Kon. Mil. Academie le6
m "de artillerie-wetenschap gaf, altijd
met een minachtend glimlachje 'dat heel
oude geschut opsomde. Hel was inder
daad een oud-roestwinkel".
Bovendien bracht ieder rapport weer
een ander stelsel,
Nu moet men daar ook al weer niet
te hard over vallen. Want heel lang
igfold algemeen de leuze dat de sleutels
van Indië lagen achter de Hollandsche
(Waterlinieen dat de onderlinge,
naijver tusschen de mogendheden een
'geweldadige ontfutseling van onze kof-
toniën onmogelijk maakte.
In aie meening had men toen waar
schijnlijk gelijlc.
Manr de plotselinge oprijzing van Ja
pan, de verschijning der Vereenigd^
Staten in de Philippijnen en eigenlijk de
heele geschiedenis van hel optreden der
mogendheden in Oost Azië, dat alles ver
anderde zoo radicaal de positie van
Onze Oost dat er wel een verandering
móest komen.
Ze kwamen daarom echter nog niet.
Nog altij"d gelden voor de verdediging
van Indië de beginselen neergelegd in
het rapport der commissie van 1892, en
die hierop neerkomen: Java wordt ali-
leen bepaald verdedigd door het leger,
waarbij de vloot behulpzaam is tot het
verijdelen van pogingen tot landingen,
terwijl de builen bezittingen Ier verdedi
ging aan de marine worden overgelaten.
En die marine was en is voor die dub
bele taak niel berekend.
Nu weet iedereen tegenwoordig maar
«J te goed, dat het niet alleen aan komt
op verdediging maar ook op de mogelijk
heid iedere schending der neutraliteit
af te weren. De schrijver spreekt wol'
niet van de neutraliteitskweslie, maar
niet te haastig uit de successen van eu»-
kele onderzeeër-aanvallen moet conclu-
deeren tol de al'geheelc onbruikbaarheid
van de groote schepen Engeland heeft
hel aan zijn overmacht van groote sche
pen te danken, dat het op zee de baas is
gebleven, en dat het in zijn handel en
industrie weinig of niel is geschaad,
in enorme tegenstelling met Duitsch!-
land.
En. ook in Indië, met zijn dacenlangei-
reizen-vorderende afstanden tusschen de
verschillende eilanden, zal die heer
schappij over de zee moeilijk kunnen
worden verkregen louter door torpedo-
vaartuigen, die niet hun kleinen kolen-
voorraad slechts een beperkte werkings
sfeer hebben, of door onderzeeërs, die
daar afstanden zouden moeten afleggen
waarbij die van Helgoland naar het En;-
gelsch Kanaal in 't niet zinken.
Maar het is ons nn minder te doen
om een bespreking van de vereisenten
voor een oplossing der kwestie, dan om
er op te wijzen, dat de kwestie nu al
zoo lang onopgelost is gebleven, Het
is heel verklaarbaar dat de indiening
der plannen geschorst is, maar het is
toch goed er aan te blijven herinneren,
dat dit uitstel geen afstel mag zijn;
dat er definitieve voorstellen moeten
Komen, die onvermijdelijk, wat voor vorm
ze ook zullen hebben, duur züllen
z ij n omdat er nu eigenlijk niets is.
De militaire positie van Nederlandsch
Indië, door E A. A. v Heekeren, oudr
kap. N. I. leger hoofdredacteur van
„De Ind Gids" In de serie „Onze Ko
loniën" van de Hollandia-Drukkerij,
Baarn.
En nu nog een enkel woord over een
kwestie, die uit pure gissingen bestaat,
maar daarom toch allesbehalve zonder
beteekenis, n.l. de heel leere vraag1, van
welken kant wij in Indië het meest ge
vaar te duchten hebben.
Omdat onder de Nederlanders vrij
wel algemeeji de opinie heerscht, dat
het meeste gevaar zou dreigen van de
zijde van Japan, willen we toch ook
hier kort weergeven wat de schrijver
van het vermelde boefje aanwijst als
voor ons gunstige omstandigheden in dat
opzicht
Vroeger was Engeland steeds demo)-'
gendheid aan welke men den stillen
wensch toedacht bij gelegenheid ons In
dië op te slokken. Sedert Japan zich
zijn plaats onder de groote mogendhe
den veroverde en een verdrag met En
geland sloot, is de achterdocht jegens
Engeland in zoover gewijzigd, dat soml
mïgen het vermoeden kregen van een
afspraak tusschen die twee, waarbij En
geland aan zijn bondgenoot de vrije hand
zou laten als deze Ned. Indië zon willen
overmeesteren ,Hoe men zoo'n ge-<
heime afspraak te weten komt is ons al
tijd een raadsel, Maar vooral in Duitsche
bladen is dat in de laatste maanden her
haaldelijk beweerd.
Nu makep de omstandigheden het erg
raadzaam om goed le letten op de maar
al te duidelijke bedoeling van die Duit
sche bewering, n.l. om in. Nederland
argwaan op te wekken jegens Engeland.
Maar bovendien voert de heer Van
Heekeren een zakelijk argument aan voor
zijn geloof dat Engeland dat wel niet zal
hebben gedaan.
Hij zoekt dat motief in de noodzaken
lijkhcid van Engeland om het aan ons
Indië grenzend Australië niet van zich
te vervreemden
Hel is over bekend, dal hel Austral
lis'ch gemeen tebesl buitengewoon strenge
maatregelen heeft beraamd om de rasl-
senkwesties, die in Amerika en Z.-Afrika
zooveel moeilijkheden scheppen, verre
te houden, door van Australië een blank
land te maken Het doel dat door den
intocht van Azihtische rassen speciaal
van Chincezen en Japanners, in Austrql-
lië onmogelijk te maken. Maar het neemt
in dal opzicht ook voorzorgsmaatregelen
door liet scheppen van een eigen zee
macht, waarvan de grondslagen reeds
zijn gelegd en die zich 'snel belooft
te ontwikkelen.
In dat opzicht verdient het nu de
aandacht dal, toen rpze plannen voor de
verdediging van Indic bekend werden, ze
dadelijk in Australië zijn begroet als
een gebeurtenis vaifc gunstige beteekenis
voor de Australisch! politiek De heer
Van Heekeren gelooft dan ook dal voor
de toekomst wij inïhet Australisch
meentebesl een botfögenool mogen zien
tegen het gele gevaar.
Nu weten we wetólat dit alles ver
onderstellingen zïjii.é'*t:
Maar hel is toch ook goed dozen fac
tor in hel oog Lè houden, wanneer
men gaat denken o4er de ifiogelijkheden
die de toekomst voir Nederlandsch In-
dié kan brengen f
Eerste Kamer.
Zitling van Vrijdag 29—1.
Gronnwellelijke bezwaren zijn rna'ar al
te vaalt geweldige dooddoeners.
Het tamelijk onschuldig wetje om te
voorkomen dal de abnormale toestand
personen zou ontkiezeren, van wie de
kieswet nooil bedoeld heeft dat ze om
zulke redenen geheel buiten hun schuld
On (kiezer d zouden worden, en welk wetje
dan ook in de Tweede Kamer door nie
mand werd afgekeurd, dat voorstel
werd in den senaat in eens gebombardeerd
met zware grondwettelijke granaten
Het was een heele batterij die van uit
de reehlsche stellingen het vuur opende
De heer- 't Hooft, van 't anti-rev.
wapen, de heer Haffmans van hel ka
tholieke- en ile hoeren De Gijselaar
en De Vos van Steenwijk van het
chri historische, ze waren het allen er
over eens dat de grondwet dit welje ver
bood Immers die grondwet wil de zelf
standigheid van den kiezer, blijkend uit
het nieL bedeeld zijn en het betaald heb
ben van zijn belasting En dat wetje gaat
daar recht tegen in.
Zooals gewoonlijk bij bezwaren van
dezen aard. betoogden andere leden pre
cies het tegenovergestelde.
De heer van der Feltz vond het
volkomen grondwettig om hen kiezer
te laten die het volgens de grondwet
zijn. De grondwet bepaalt niets over den
duur van 'de kiezerslijsten.
En ook de heer Drucker, erkennen
de dat het geval niet door de grondwet
is vioorzien, kon niet aannemen, dat de
geest van de grondwet een beletsel zou
opleveren voor maatregelen noodig ge
worden door de huidige toestanden.
De heer Polak wees er op dat nie
mand lean zeggen of het dit jaar bij de
raadsverkiezingen zal blijven. Er kan in
dc nog komende maanden van alles ge
beuren.
Een opmerkelijk motief voor het wetje
werdnOgaangevoerd door minister Cor t
van der Linden.
Wie, zoo vroeg hij, is oorzaiak dat het
kie recht van velen verloren gaat? De
Slaat en niemand anders Ten gevolge
van hot mobilisatie-bevel hebben de
landweermannen hun gewone inkomsten
moeion derven en er zijn er die onder
steuning hebben moeten vragen. De Staat
heeft hen onllciezerd en dat is in lijn
rechten strijd met de grondwet
Bovendien zag de minister geen bepa
ling in de grondwet die verbiedt dat een
kiezerslijst twee jaren geldig kan zijn.
Het slot was, dat 16 leden van rechts
tegen slemden, maar dat de stemmen van
25 andere leden het wetje er door hiel
pen.
.AI de andere wetsontwerpen gingen er
zonder bespreking door, o. a. die voor
het langer in dienst houden der landweer
en militie
Dinsdag kiomt dc Kamer weer bijeen
DE OUDSTE LANDWEEKLICIITING.
Mcl het oog op het groote belang
van de onmiddellijk betrokkenen, willen
we hier woordelijk uit de „Handelin
gen aanhalen, wat de Minister van Oor
log Dinsdag in de Tweede Kamer gezegd
heeft over de mogelijkheid dat de oud
ste landweerlichting eerlang misschien
nog met verlof naar huis kan gaan.
Tegenover de Kamerleden, die op
een andere organisatie aandrongen
waardoor die lichting naai- huis kon
worden gezonden, wees de Minister er
op dal hel thans wel het allerslechtst
gekozen oogenblik is om de organisalie
tc veranderen
,Elkc compagnie, elk onderdeel vormt
een organisch verband, is als 't ware
een gezin
Elke verschuiving, elke verplaatsing
die ik aanbreng, voert daar- nieuwe ele
menten in, cn is oorzaak, dat de hech
te band, die tusschen het samenstel
lend personeel, soldaten, kader en offi
cieren beslaat, losser wordt".
En aaarna zei hij verder-
„Er heeft bij het plaats nemen van
de lichting 1914 in de bataljons reeds
een opschuiving plaals gehad. De lich
ting van de militie wier overgang naai
de landweer is uitgesteld is inderdaad
voor een groot deel naar de landweer
overgegaan om daarmede de landweer
bataljons op sterkte te houden.
Op haar beurt zijn die landweerman
nen bij de legerbataljons vervangen
door de jonge miliciens van de lich
ting 1914. Wanneer nu een volgende
ploeg jonge manschappen afgericht is,
cn deze talrijk genoeg is om de plaatsen,
die door verder verloop open komen,
aan le vullen, en dus de opschuiving
van onderen af kan worden doorgezet,
e ik wellicht hel oogenblik ko
men, dat de oudste landweerlichting
'uit de bataljons kan Ireden en in de
depots kan overgaan Dit is idan wat de
heeren een reserve-organisatie noem
den.
Als wij zoover zijn, kan worden over-
wogen of, in verband met de omstan
digheden zooals die zich dan aftee-
kenen, de landweerlichting geheel of
gedeeltelijk met verlof naar huis kan
worden gestuurd. Dan blijft die lichting
ter beschikking als landweer. Of de
daartoe behoorende mannen nu land
weer- of landstormmaimcn lieeten, blijft
hl het wezen van de zaak hetzelfde
Ik wil hen als landweermannen hou
den, omdat de overgang van landweer
naar landstorm een zeer aanzienlijke
administratieve werlczaamheid vereischt,
die onder de bestaande omstandighe
den beter achterwege wordt gelaten.
Vandaar dat er absoluut geen be
zwaar voor de leden van de Kamer
behoeft te bestaan, om mij te vergun
nen deZen toestand lot 31 Juli te be
stendigen. Ik heb op 23 December de
belofte afgelegd, dat deze mannen geen
dag langer onder de wapenen zouden
worden gehouden dan noodzakelijk is
Ik ben gewoon de Kamer zou mij
niel met recht van het tegendeel kun
nen beschuldigen een toezegging die
jk heb gedaan, na te komen, en ik ben
niet van' plan dit thans niet te doen.
De beoordeeling of het kan moet de
Kamer aan de Regeering overlaten, in
dit opzicht moet zij vertrouwen heb
ben in de Regeering."
slaak! was, is, naar het N v. d. D. ver
neemt. in zijn vollen gang hervat
DE VLUCHTELINGEN.
Heden werden 1120 boïis voor warm
elen afgegeven
Vluchtelingenkamp te Ede.
Het vluchtelingenkamp te Eede, dat
dezer dagen geopend is, is bestemd voor
de beste elementen onder de vluchtelin
gen, die voor plaatsing in een kamp in
aanmerking komen
In verband daarmede is. naar de N.
R C meldt, de inrichting van dat kamp
met dat doel in overeenstemtping ge
bracht
Uit Middelburg.
We hebben in het begin dezer
maand toen we het een en ander meei-
deelden over hetgeen hier Ier stede
voor onze eigen armen wordt gedaan,
ook kunnen wijzen op het nuttige werk
door de lcleedingcommissie gedaan Maar
we moesten er bij voegen dal die comt-
missie uit gebrek aan geld veel moest naj-
laten, dat toch eigenlijk noodzakelijk
was En dat i s te meer te betreuren oinL
dat er zoo veel goeds zat in den vorm
van de bemoeiingen dier commissie -
het laten maken en herstellen van dc
benoodigde kleeren door hen die tenge
volge van den oorlogstoestand zelf on
dersteuning noodig hebben
We vernamen nu dat de financiëele
toesland der kleeding-commissie van dien
aard is geworden dat ze het oogenblik
ziet naderen waarop ze haar ten halve
volbrachte taaie zou moeten neerleggen
Ze wil nog een poging doen om geldev-
lijke bijdragen te krijgen door het laten
circuleeren van een lijst.
We bevelen die lijst in aller aandacht
aan Dat de vluchtelingen goed en warm
gekleed worden zal niemand hen misguu-
Maar dat de naasL die vluchtelingen
wonende eigen armen kou lijden door
gebrek aan goéde kleeren, is een toestand
die niet deugt, en die ieder kan helpen
verbeteren door op de lijst le teekenen.
Door het Plaatselijk Steuncomité
te Middelburg is ontvangen sedert
de vorige opgave van:
Personeel N.-V. „De Automaat" f 1 .50
Mej. v. d. B. le Oostkapelle f 25.
Mevrouw B V te Purmerend f 2.50.
Middelburgsche Medici f 50.
De 24ste uitbetaling aan de familièn
van militairen en van werkeloozen ten
gevolge van den oorlog bedroeg deze
week f 569 24
Zooals blijkt uit een in dit num
mer voorkomende advertentie zullen de
besturen der V. D. Kiesver. en der Vrijz
Propaganda Ver. op Woensdag 3 en 10
Februari in de socieleit St. Joris zit
ting houden voor het geven van alle
gewenschle inlichtingen in verband met
het plaatsen op de Kiezerslijst.
Al kan tot nu toe de winter 1914—
1915 beslist tot de uitersl zachte, al is
het dan ook tevens bijzonder vochtige,
winters worden gerekend, en is er van ijs
of sneeuwvermaak in ons land nog geen
sprake geweest, toch heeft de jeugd zich
gisterenavond eindelijk eens kunnen amu;-
seeren met ,,baantjeglijden". De sneeuw
en hagelbuitjes, die gisteren op den kod
den grond vielen, hadden inzonderheid de
Markt gemaakt tot een voor dit vermaak
NEDERLAND EN DE OORLOG.
Kon. Nat. Steuncomité 1914.
Het hoofdcomité van de Nationale £chikl ,eg™' Het was er ,™>k
Tenloonstellinji van kunstvoorwerpen ten ',eveu van belang, vvant niet alleen de
bate van het Koninklijk Nationaal Steun-1 ma3f. ™k f? ionS?
comité 1914 heeft als eerste opbrengst i kinderschoenen reeds
van den verkoop van loten der aan de 1 0°'tv?ss™ nam<"" d"f aan dePret
tentoonstelling verbonden lolerij f20 000 Ook hedenmorgen was de schooljeugd
aan laatstgenoemd comité ter hand ge-1 we®r dru* sl'eren.
stej(j Op verschillende plaatsen in de stad
Zooals is overeengekomen, zat een ze-' hel ™aar e™"»»!»
ker percentage dezer gelden uitsluitend en °.ok door Particulieren gezorgd
dienen ter verschaffing van hulp aan voor slroo,en
noodlijdende kunstenaars en kunstnijve-
ren, die thans door de huidige omstan
digheden zwaar in hun inkomsten ge
troffen zijn
Verreweg het grootste deel van de
opbrengst der tentoonstelling blijft ech
ter ter onbeperkte beschikking van het
Kon. Nat. Steuncomité 1914.
Uit Vlfssingen.
Door de besturen der Ned. Chr.
Goh Onth. Ver. Kweekei. Geh. Onth.
Bond en de Ned. Ver tot Afsch. van
Alc. Dranken, afdeelingen V1 i s s s i n-
gen is in de gisteravond gehouden ver-
j gadcring besloten een adres aan den ge-
meenteraad aldaar le riehten, om H. M.
de Koningin te verzoeken om het ma-
die ximum der vergunningen voor die ge-
wegens het mijnengevaar gedeeltelijk ge- meente te verlagen.
Dienst hersteld.
De dienst Enkhuizen—Stavoren,
