UIDDELBIIRGSGHE COURANT.
Zaterdag
23 Januari
N° 19
fö8* Jaaraaag.
1913
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in
Nederland franco p. p. f 1.25.
Afzonderlijke nummers kosten 5 ceut.
Advertentiên a 20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten èn Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50
elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats
die zij innemea.
fiap' Advertenties vóór één uur te 1
By dit nummer behoort een Bijvoegsel
Veranderde tijden, veranderd
oorlogsrecht.
Er zijn lijden geweest en ze zijn
rnog niet eens zoo heel lang geleden
waarin een oorlogsschip, dal een
koopvaardijschip buit maakte, zijn buit
wel gelegenheid worden gegeven lol red
ding in de sloepen. Maai' dan zal er ten
eerste veel langer tijd voor moeien wor
den gegeven dan de tien minuien aan
de „Burian" en de andere, schepen los
gestaan. Kan een oorlogschip zooveel
langer wachten? En is dat „redden" in
de sloepen bij hooge zee niet een pasf-
kwil
Hel is niet maat een pure fantasie,
BIHNENIAND.
naar een van zijn havens bracht waar djd we dd onderwerp aanroeren. De
dan een prijsi-rechtbank een beslissing; fejfen zjjn er pje omstandigheden kun-
nara over het al of niet rechtmatige van nmi er ook komen.
de {aanhouding. En hel is ook niet slechts een kwes-
De regel is nog zoo. j tie die de koopvaarders van de oorlog-
Engeland en Frankrijk brengen de f voerenden aangaat,
door hun oorlogsschepen aangehouden. Wanl al is lot nu loe iu dezen QQC_
koopvaarders naar een van hun havens, ,og d(> eigGnlijlce blokkade nergens alge-
waar dan een eind-uitspraak wordt ge- ]colKijg<i behalve misschien bij Tsjin-
dapn. i tau hel kan toch ieder oogenhlik zóó
Maar DuitSChland doel dat niet en kan veranderen dal dit wèl gebeurt. En dan
rlnA,, Wortl rlrt Hill I CaIiP nATV-
het ook niet doen. Want de Duitsche oor
logsschepen, die lier en der op de ocea
nen zwierven zonder „honk", waren in de
onmogelijkheid de door hen aangehoup
den Engelsche of Fransche koopvaar
loopt ieder neutraal Schip dat binnen
het blokkade-gebied komt, gevaar om
niet Slechts aangehouden te worden,
VOLKSWIL NATUURRECHT.
De heer H, A van Dahuin, wiens
weekblad ?,De Volkswil" op last van
den Territorialen Bevelhebber in Zee
land de vorige week is opgeheven, heeft
thans in hetzelfde formaal een nieuw
blad uitgegeven, getiteld „Hel Natuur
recht", dat echter blijkens een mee-
deeling in het eerste nummer zal ein
digen eind Maart a s., zooals ook het
plan was met de uitgave van „Dejplks-
wil". ITet nieuwe blad draagt dan ook
het doorloopende nummer van „De
Volkswil", ui 6e jaargang no 281.
Aan tie meedeeling betreffende hel
verbod van de Volkswil voegt de heer
van Dalsura loe, dat de oorzaak van
dezen maatregel gelegen was in de op
merkingen over de Necierlandsche po
litiek jegens Vlaanderen.
.Echter gold Ier onzer verontschul
diging, schrijft hij, dat de VolksSvil, ge-
meegevoerd, zooals tot nu toe regel was, I bjk andere bladen te Hulst wegens den
- maar om een onderzeeër legen te W j staat van Beleg, zijnde onder censuur,
ders inee te nemen naar een Dtlilsche meJ1; ejl dlQor deze jn den grond tewor-le,ke week Ier censuur was aangeboden
haven, zonder de stellige kans, dat zedcnmei groole waarschijnlijk- alvorens zij werd gedrukt, en op den
door den vijand onderweg zouden worden iic,:d ,1,1 de nos»in<ïen om de onvarenden
1 vijand onderweg zouden worden h(,kl da[ de po„ing£U om de opvarenden inboud geen aanmerking was gemaakt'
aangevallen Zelf, in <le Noordzee wagen gc]egcnheid tot redding lc? geven, niet
ze dat niet te doen, want 111 weeiwuj voldoende kunnen zijn
van alles is Engeland daar de baas I Hoe in Duitschland over dit onder-?
En hijgevolg werd de bemanning van werp gCdacht wordt, blijkt o. a. uit een
STAATSCOMMISSIE ONDERWIJS
VRAAGSTUK.
- „y.y öv.««v,..v v.v,14 De Vaderlander meldt, dal zoowel de
die schepen afgehaald, en werden de artïkel van dr. Hans Wehberg een be,-! Staatscommissie voor het onderwijsvraag-
vaartuigen zeil door een kanonskogel ^<etld schrijver over internationaal recht,1 stuk in haar geheel ais de verschillende
of torpedo tot zinken gebracht
Vernieling dus van particulier eigen
dom, in veel grooter mate dan vroeger,
zooals ook in den landoorlog zooveel
meer particulier eigendom aan de oor-
logshoodzaalc ten offer werd gebracht.
Het verdrag voor Zeeoorlogrecht
de Londensche Declaratie van 1909 -
geeft machtiging tot vernietiging van het
buitgemaakte scliip als de veiligheid van
het oorlogschip of het succes van zijn
oogenblikkelijke operaties in het ge
drang zou komen door de navolging van
het voorschrift dat de buit naar een
eigen haven moet worden gebracht.
't Is waar dat die vernietiging wordt
toegestaan „bij uitzondering". Maar dat
is een mooie term, die even goed had
kunnen worden weggelaten.
Maar nu dreigt er een verandering te
komen, die ook door de Londensche De
claratie niet is voorzien.
Wat men ook van het ellendige van
dat verniel-sleisel moge denken, en van
de mogelijkheid van onrechtmatige be
slissingen, wanneer een zee-officier zoo
in enkele minuien een uitspraak moet
doen, die eigenlijk behoort te geschie
den door een prijzen-hof, met hoor en
wederhoor der belanghebbenden') - aan
de Duitsche marine moet alle eer er'-i
voor worden gegeven dat ze met groote
ridderlijkheid de bemanning der buitge
maakte schepen heeft hehandeld, en
steeds er voor gezorgd heeft dat die
zich tijdig kon redden.
Het nieuwe in den toestand is echter
het optreden van de onderzeeërs' Hel is
al eens gebeurd in het Kanaal, dat een
Fransch schip, meenen we, door een
Duitsche onderzeeër in den grond werd
geboord, en men heeft gisteren kunnen
lezen hoe buiten den Rolterdamschen Wa
terweg het Engelsche sto'omscliip „Bu(-
rian" door een Duitsche onderzeeër
werd aangehouden en tot zinken ge^f
bracht. Eu ook hier werd eerst aan de
bemanning gelegenheid gegeven zich in
Sloepen te redden, die door de onder
zeeër naar het lichtschip ,De Maas"
werden gesleept.
Dat is alles „correct", zoover in een
oorlog iels correct lean zijn Maar het
was alleen mogelijk doordal men hier te
doen had, mei een niet -sterk bemande
vrachtboot, dicht bij de kust en bij een
vuurschip.
Maar wat zal er gebeuren als een on
derzeeër midden in zee, een groote pas)
sagiersboot aanhoudt, met een paar dui
zend personen aan bemanning en passar
giers aan boord Dan zal er zeker ook
Toevallig brengt een telegram ,uit
Cairo onder Laatste Berichten in dit
nummer het bewijs, dal een Prijzenhof
anders oordeelt dan de marine Vijf op
de Duitschers buitgemaakte schepen
♦och werden niet verbeurd verklaard,
maar zulleu vastgehouden worden en na
den oorlog aan de eigenaars worden te
ruggegeven. B.ij het onmiddellijk very
nieligen, zooals de Duitsche marine met
de buitgemaakte schepen doel, is zoo'n
beslissing, berustend op overweging van
«die omstandigheden, natuurlijk oiir
in hel tijdschrift „Neu Deutschland".subcommissies ijverig .aan het werk zijn
Deze komt lol de conclusie dat bij een en dal het al heel erg zou moeten tegen'-
blokkade van een kusL een blokkeerende loopen, als ze «in dit jaar niet met hare
duikboot, die niet in staat is de man- 'aa'c gereed kwamen.
schappen te redden, toch wegens „de
noodzakelijkheid van den oorlog" het
recht heeft neutrale schepen, waarvan
men bewezen heeft dat zij de blokkade
wilden bi'eken, met de bemanning
in den grond te schieten.
Hel is goed dat we kimnen voob-
zien wat mogelijk is.
UIT DE STAATSCOURANT
Bij kon. besluit
is mr, G Nauta, hoogleer aai' aan de
Nederl. Handels-Hoogeschool te Rot
terdam benoemd tot lid der commissie tot
regeling van de voorziening ïn nood
zakelijke levensbehoeften in Belgische
grensgemeenten en aangewezen tot re-
Dezer dagen haalde de „Köln. Ztgj gieeringscommissaris hij de Amerikaan-
nog de woorden van een Engelsohen ad- sclie Commission for Relief in Belgium
miraal, lord John Fisher aan
,Hel wezen der oorlogvoering is ge
weid; gematigdheid in de oorlogvoering is
domheid. Sla toe, sla hard, en sla waar
ge kunt
Die admiraal besefte de werkelijk
heid van den .oorlog, beter dan wij, oiy.
noozoie vredelievende burgers, die nog
maai' altijd weer ons verbazen over den
gruwel van het oorlogsgeweld
Of hel dan geen dwaasheid is telkens
weer met de regels van oorlogsrecht
aan te komen?
Neen, dat gelooven we niet. Naast al
de voorbeelden van schending van be
palingen van oorlogsrecht, kunnen zen
kor evenveel voorbeelden aangehaald
worden van bepalingen, waaraan wel de
gelijk de hand wordt gehouden, en die
voor alle oorlogvoerenden een richt/*
shoer zijn. Men hoort daar over echter
uit den aard der zaak minder.
De bepalingen betreffende krijgsgtf
vangenen, gewonden en zieken; de re
gels over parlementairen, over de in oor
logschepen veranderde handelsvaartui
gen, (over het Roode Kruisen dan bovenh
al de verplichtingen der (oorlogvoerenden
tegenover de neutralen dat alles is
vervat in verdragen ieder met reeksen
artikels, die (rouw worden nageleefd
En als er eens een mocht worden ge
schonden, dan beteeken t dat nog niet dat
die anderen ook niets waard zijn.
"We gaan zelfs verder, en beweren dat
als er bepalingen zijn, die in de oorlogsl-
praktijk geschonden worden of niet kun
nen worden toegepast, die bepalingen
zelf niet dengen. Dat is vooral duidelijk
bij hel voorbeeld van de duikboolen.
Toen de Declaratie van Londen werd
gemaakt, heeft men niet gedacht aan
de mogelijkheid dat duikboolen zoo zelf
standig zouden optreden als nu het ge
val is. De artikels passen niet op do
veranderde toestanden De practische
bruikbaarheid van een artikel van oor
logsrecht kan natuurlijk alleen blijken
in de praktijk van den oorlog. En als
het dan niet deugt, dan leidt dat tot harf
de, zelfs wreede onbillijkheden.
Maar dat is nog geen reden om
niet zoodra mogelijk te trachten die
bepalingen te verbeteren, en ze zoo te
maken, dat ze ook aan de nieuwe toef-
standen aansluiten, en toch hel liöofdi-
doel bereiken, n.l. de nielfslrijders en
neutralen te ontzien waar het kan.
is benoemd tot directeur post- en tel -
kant. Hoorn D. J. H. van Tussenbroek,
id, te Beverwijk;
zijn in afwijking van de bestaande
organisaties bevorderd:
a. bij het wapen der infanterie, tot
kapitein, de eerste-luitenants
W. J Briel. H. de Jongh, F. A. van
Seters, J. W' Egberts, H. C. van der
Lely, H. A. Fischer," J. D. C. Berkhout,
J. A van Helden Tucker, G. A. de Vos,
W. J. Harms, L. J Baerends, N. A
Bouwman, directeur van de Koninkl.
Militaire Kapel van het regiment gre
nadiers; J. J G. baron van Voorst tot
Voorst, J F van der Vijver, A. P.
Seyffardt en L. H C. Caderius van
Veen;
bij het wapen der artillerie:
tot kapitein-magazijnmeester de eerste
luitenant-magazijnmeester R. J B. Ber-
gamin;
bij de bereden-artillerie, tot kapitein,
de eerste luitenants-
J. van Andel, jhr. K. F. Quarles van
Ufford, J. A. ten Klooster, J. E. Haits-
ma Muiier en C: C. Pels Rijcken;
bij de vesting-artillerie, tot kapitein,
eerste luitenants:
W. A. M. van Nieuwstadt, A. Jansen,
en J. L van Riemsdijk.
OOSTVINDIÊ.
De Pest op lava.
Bij het Departement van Koloniën is
ontvangen het volgende telegram van
den gouverneur-generaal van. Ned.-Indië,
d.d 21 dezer, betreffende pestgevailen
op Java gedurende het 14-daagsche tijd
vak van 30 December jl. tot en met 12
dezer
Afdeeling Malang 390 nieuwe gevallen,
344 dooden
Kediri 36 nieuwe gevallen, 32 doo
den.
Paree en Bangil elk 27 nieuwe ge
vallen en 24 dooden.
Stad Soerabaja 14 nieuwe gevallen,
13 dooden. Overig gedeelte van de af-
deeling van dien naam 1 doodelijk geval.
Berbek 6 nieuwe gevallen, 5 dooden.
Toeloengagoen 4, Madioen 6 en I.a-
mingan 5 doodclijke gevallen
NEDERLAND EN DE OORLOC.
De oorlogsleening.
Naar de N R C. verneemt, zal de
5 pets. Nederlandsche Staatsleening 1914
in de volgende coupures worden uitgege
ven: 200,000 f 1000 f 200.000 000;
IOC it f 500 f 50,000,000, t 50,000
a f 200 f 10,000.000, en 150,000
h 100 f 15,000,000.
Met hel verlangen van inschrijvers, om
bepaalde coupures te ontvangen zal zoo
veel mogelijk rekening worden gehouden,
mils de wensch daartoe zoo spoedig
mogelijk aan den agent van het mini sief*
rie van financiën worde kenbaar ge
maakt
M ij Be n.
De bij Kimswerd (Fr.) aangedreven
mijn is gisternamïddag door marineper
soneel lot ontploffing gebracht. Vier hui
zen, aan den zeedijk staande, werden
ernstig beschadigd, en in den zeedijk
is een groot gat geslagen
De Harwich boot
Naar het Hand verneemt is de gis
teren uit Engeland te Hoek van Hol
land binnengekomen Harwichboot door
Britsche torpedohooien begeleid.
DE VLUCHTELINGEN.
Heden zijn 1151 bons voor warm eten
uitgegeven
De volgende week zullen de laatste
behoeftige vluchtelingen uit Oost burg
naar Nunspeet vertrekken; liet zijn er
ongeveer 250.
UIT DE PERS.
1870 en 1915.
In het Januari-nummer van het Tijd
schrift van de Maatschappij van Nijver
heid komt onder bovenstaand opschrift
een artikel voor, waaraan we de, volgende
vergelijkingen ontleenen
Al wat Nederland gedurende 50 ja
ren heeft uitgegeven aan zijn spoorweg
nel bedraagt ongeveer 320 miilioen Met
de leening van 275 miilioen hadden
wij dus bijna al onze spoorwegen kun
nen betalen
Om te doen begrijpen wal de geld
sommen beleekenen, die de oorlog
voerende rijken zelf hebben op te bren
gen, wijzen wij er op dat minister
Treub onlangs bij zijn verdediging van
hel Ieeningontwerp in herinnering
bracht, dat de oorlog van 70 aan
Duitschland ongeveer 2 milliard mark
kostte en aan Frankrijk 6 5 7 milli
ard francs, plus de oorlogsschatting van
5 milliard francs. Alles bijeengenomen
werd er voor omstreeks 8 milliard
mark kapitaal vernietigd, oorlogsschat
ting hier niet medegerekond, daar deze
slechts kapitaalverplaatsing was.
En thans kost de oorlog aan de oor
logvoerende landen van Europa, naar
betrouwbare schatting 1 reeds per
kwartaal 13i/2 milliard mark aan kapi
taal-vernietiging en bijna even zooveel
aan minderen kapitaal-dienst. Per kwar
taal dus ongeveer 26>/a milliard, wat
tegen Februari 1915 dus lot ongeveer
53 milliard mark zal zijn geslegen.
Nu vergelijke men de cijfers:
8 milliard Mark het geheel verlies
van den oorlog van weleer.
53 milliard Mark het geschatte ver
lies van dezen oorlog oorlog tot 1 Fe
bruari a.s.
Toen slechts twee landen in den
strijd betrokken, thans meer dan de
helft der geheele wereld en drie kwart
van Europa.
Toen een strijd op een zeer beperkt
gebied, zonder noemenswaardige belem
mering van den handel der ©nzijdigen;
thans oorlog in verschillende deelen van
de aarde, gepaard gaand giet omvang
rijke verwoesting van gebouwen en
kunstwerken en een belemmering van
den ruilhandel van alle neutralen, zon
der voorbeeld in de wereldgeschiede
nis.
Terecht is dan ook gezegd, dat de
oorlog van toen vergeleken bij dezen
kinderspel was.
Toch heeft dat „kinderspel" toen
groote gevolgen gehad.
Niet alleen door de herleving na
den oorlogsdruk, maar voornamelijk
door een aantal op de welvaart gunstig
werkende factoren- het ontstaan van
den Duitschen Statenbond (het Duit
sche Keizerrijk), de opkomst van het
bankwezen en van de groote werktui
gelijke industrie in Duitschland, de in
voering van den gouden standaard, de
herleving van Frankrijk na het ver
dwijnen van het steeds met oorlog drei
gende keizerrijk, eindelijk de fabelach
tige ontwikkeling van de Vereenigde
Staten.
Naast gezonde energie, brak daar
door echler een w^lde speculatie los
en het gevolg was in 1873 een krach
Deze oulsiond niet in de oorlogvoeren
de landen, maar in Oostenrijk en zij
verspreidde zich weldra over geheel
Europa en zelfs over Amerika In hel
najaar van 1873 steeg hel bankdiscon-
lo ie Londen tot 12°/o Deze crisis duur
de di-ie jaren. Eerst daarna had de
menschheid zich aangepast aan de nieu
we omstandigheden en kon de ontwik
keling haren normalen loop nemen Maar
ten koste van welk leed en welke ver
liezen
Indien gelijke oorzaken gelijke ge
volgen hebben, is het dus te verwach
ten, dal de beroeringen, die de oorlog
van '70 bracht op veel groolere schaal
zich na den huidigen oorlog zullen open
baren.
Wees Minister Treub er ook niet op
hoezeer sedert den oorlog in negen bij
de crisis betrokken landen in Europa
de ongedekte circulatie van allerlei cre-
dielpapier, bankbiljetten en van reke
ning-courant saldo reeds was gestegen
met 170"/o tegen slechts een stijging
van 10 0/0 van den goudvoorraad cn hoe
dus het groote zakenleven weldra op
onrustbarende wijze op „papier" zal
zijn gebouwd
Het stormsignaal zal dan ook nu reeds
moeten worden uitgehangen en wee
den scheepjes, die zwak uitgerust zich
door den aanvankelijk gunsligen wind-
ialen verleiden het ruime sop te kiezen.
Bedachtzame, conservatieve bedrijfslei
ding zal in de naaste toekomst meer
dan ooit geboden zijn
Uit Stad en Provincie.
i) Cijfers, medegedeeld door minister
Treub.
Iets later ook nog de goud-productie
in Zuid-Afrika
Uit Middelburg.
- De raad onzer gemeente is legen
Woensdag a.s n.m. 2 uur bijeengeroe
pen. Behalve de ontslagaanvrage van
jhr. van den Brandeler als ambtenaar van
den burgerlijken stand en als voorzitter
en lid van verschillende commissiën en
*an den heer J. W Schuurman als
ambtenaar Burg. stand staan op de
agenda „Toetreding van tie gemeente lot
ten Nederlandschen Bond voor Werk
verschaffing"; een wijziging van de be
grooting en reclames.
(Reeds in een deel onzer vorige oplage
vermeld)
B. en W stellen voor niel toe te
treden lals lid tot den Ned Bond voor
Werkverschaffing. Zij achten de belangen,
die voor de gemeente aan het lid
maatschap verbonden zijn niet groot
genoeg om eene jaarlijksche contributie
van f 20 te wettigen.
- Bij het plaatselijk Steuncomité te
Middelburg zijn sedert de vorige week
ingekomen de volgende giften enz per
soneel N. V. De Automaat f 9; pers.
post en lelegr Middeib en omstr. f 50;
Middelb medici f 50; afd. Middeib. Bond
van Nederl. onderw. f 23.25; halve op<-
brengst concert mejuffrouw Steensma
f 32.025; aan wekelijksclie bijdragen
f 247.15. Terwijl voor 23e uilkeering aan
de familiën en werkeloozen ten gevolge
van den oorlog werd uitbetaald f 621 99.
Waar, zooals uit deze opgave opnieuw
blijkt, de uitgaven de inkomsten steeds
blijven overtreffen vestigen wij nog eens
de aandacht er op, dat penningmeester
van het comité is de heer Herin Boasson,
Markt.
- Door de politie alhier is dezer
dagen in verband met de destijds door
ons vermelde aanschrijving om vrouwen
van verdachte zeden naar hel kamp te
Nunspeet over le brengen, een gehuwde
Vrouw, vluchtelinge, aangehouden, het»
den is zij naar Nunspeet overgebracht
Behalve een sloomcaroussel, beig
netkraam en luchtscliommel welke vasle
plaatsen bezitten is alsnog voor de jaar
markt 1915 alhier voor groote inrich
tingen ingeschreven door: de Smet voor
een rodelbaan genaamd Klein Zwitser
land en een danszaal, e n door Huijgens
voor een zwcefcaroussel.
Uit Vlisslngen.
De territoriale bevelhebber in Zee
land heeft bepaald dat de viering van
het carnavalsfeest in Vlissingen verbot
den is.
Ook in sociëteiten mag dit feest niet
gevierd worden
(DE E® gs. f m. ct