MIDDGLRIJRGSCHG COURANT.
Dinsdag
5 Januari
Voor onze eigen
FEUILLETON.
N" 3
'iraxjtraHCi—w—n—r—
138* Jaarqafip
1913
Deze courant verschijnt d a g e i ij k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in
Nederland franco p. p. f 1,25.
Afzonderlijke nummers bosten 5 cent.
r Advertentiën a 20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50
elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel. Groofce letters naar de plaats
die zij innemen.
Advertenties róór één nar te bezorgen.
Toen we onlangs beschreven hoe thans
de verzorging der Belgische vluchtelin
gen, geregeld is, hebben we de opmerking
gemaakt, dat het lijd werd ook eens aan de
verzorging van onze eigen sladhlofters
van den oorlog te denken. Niel, dat die
verzorging achterwege bleef. Integendeel
Er is hard gewerkt. Maar als een verzor
ging van dien omvang goed wil werken
dan dient toch ook bet groote pul-
bliek te welen wal er gebeurt, al was het
alleen maai" om de fondsen te verschaf
fen, noodig om dat werk goed te doen
En het is niet le ontkennen dat de beiV
möeiïngen met de vluchtelingenstroom
de eertijds bij ieder te vinden gedachten
pan onze eigen noodlijdenden bij velen
weggedrongen 9 heeft.
We gebruiken hier met opzet niel het
woord „armen". Want dan denkt men
aan hen die min of meer geregeld atf>
men zorg ontvangen. Over hen zullen we
het niet hebben. Die blijven als vroeger
aan hel armbestuur toegewezen. We zul
len het nu hebben over hen die tengevoh
ge van den oorlog in moeilijkbeden zijn
gekomen; en dan komt men in hoofdzaak
tot twee groote rubrieken de gezinnen
die door de mobilisatie hun kostwinner
missen, en de gezinnen waarvan de
kostwinner werkeloos is geworden door
den porlog
De organisatie van die sleunverlee-
ning is hier geschied door het plaatselijk
steuncomité, dat al bestond vóór dat er
van hel Kon Nationaal Steuncomité spra
ke was. Immers het werd reeds 13
Augustus op een vergadering ten stad1-
huize opgericht, en het Koninklijk cd-
mïté eerst een week later.
En speciaal vermeld moet worden dat
in dit comité reeds dadelijk alle rangen,
standen, godsdienstige richtingen en kort
daarna ook de- vakorganisaties vertegenj*
woordigd waren, zoodat de algemeene
samenwerking waarop vanwege het Ko
ninklijk comité later werd aangedrongen,
reeds hier bestond.
.Als een onderafdeel ing van dit plaatset-
iijk steuncomité werkt dan nog het Vrou1-
wencomité.
Een belangrijke taak vervult voorts 't
werkloozenfonds, dat zijn werkwijze ge
heel ingericht heeft naar de regeling
van minister Treub.
En dan moet ook nog het Rijk genoemd
worden, vanwege de uitkeering aan die
gezinnen waarvan de kostwinner onder
de wapens geroepen is als milicien of als
landweerman Het beste is 't, deze rijks-
uitkeering nu reeds dadelijk te bespre
ken. Er wordt hier op 't stadhuis, na
mens het Rijk, uitkeering gedaan aan de
gezinnen van 100 landweermannen en
van 180 miliciens, tot een totaal bedrag
van ongeveer f 190 daags.
Er heerschen daarover echter zooveel
verkeerde meeningen, dat nog wel eens
mag worden meegedeeld dat die uitkee-
ringen niet gelijk zijn. De wet stelt alleen
een maximum vast van f 1.— voor de
militie en van f 1 50 voor de landweer.
DE ONGEKROONDE KONING
Roman van
PADL OSKAR HSCKER.
naar het Duitsch.
Nadruk verboden.
tr volgens de voorschriften wordl hel
uit le keeren bedrag berekend met in aan
merking neming van ten le de gewone, ver
diensten; ten 2e hetgeen de kostwinner
afstond aan hei gezin; ten 3e wat hij
zelf voor zijn onderhoud noodig had.
Zooals uit dc bovengenoemde cijfers blijkt
is liet gemiddeld uilkeeringsbedrag veel
minder dan hetemaxinutm.
We hebben dat voorop gezet omdat
het noodig is tot goed begrip van dc wijze
waarop hel Steuncomité te werk gaat
Dit comité houdt iederen Dinsdag te
11 uur een zitting, waarin men zich om
sle.un kan aanmelden, en dan is de eer
ste vraag of die kostwinner van hel gezin
militieplichtige of landweerman is
Is dat het geval den komen de aanvra
gers op een afzonderlijk register, en
ieder geval wordt onderzocht, om le be-
pdlen of en tol welke mate steun zal
worden verleend
Het steuncomité gaal niet zoozeer af
op 't geen vroeger verdiend is, maar wel
op 't geen noodig is naar de behoefte en
liet vult de Rijksbijdrage aan tot f 6
als het alleen een vrouw of moeder geldt
er een kind, of zijn er twee kleine
kinderen dan tol f 7.—, voor drie en vier
kinderen lot f 8 -, en voor nog grootere
gezinnen naai* omstandigheden Daarbij
wordt echter bovendien rekening gehou
den met dc toelagen die eenige groote
werkgevers bier geven aan de gezinnen
van de militie- of landweerplielitigen on
der hun personeel.
Moeilijker is de regeling voor de ande
re noodlijdenden, o. a. omdat het vaak
zoo lastig is de waarheid vast te stellen
Wanneer iemand zich heeft aangegeven,
worden zijn omstandigheden onderzocht,
en in een nog dezelfde week gehouden
zitting wordt liet bedrag der uitkeering
vastgesteld.
Behoort de aanvrager thuis bij de ge
wone armenzorg, dan wordt hij naar het
armbestuur of de diaconiën verwezen.
Natuurlijk is de grens niet altijd zuiver te
trekken. Er zijn gevallen, die veel aan
gewone armenzorg doen denken en
waarin toch ook do mogelijkheid van
oorlogsinvloed beslaat bijv bij leurders
e.d., aan wie dan een kleine toelage
wordt gegeven.
Maar voor de groote massa heeft men
te dioen met werkeloozen.
Nu worden op die twee wijzen door de
moeilijke lijden heen geholpen, nl
le. voor de georganiseerden door het
werkeloozenfonds
2e. voor de ongeorganiseerden door
hel steuncomité.
Wc zuilen hier nu even de besprekin
gen van het werk van het Steuncomité
afbreken, om een enkel woord te zeggen
lover het werkeloozenfonds, dat een ge
heel zelfstandig financieel-behcer heeft.
Zooals men weet werkt dat slechts voor
de georganiseerde arbeiders, en die vindt
men hier ter stede alleen onder de schil
dersgezellen, timmerlieden, typografen,
metaalbewerkers, metselaars, en steen
houwers. Onder die vakken heerschte
in het laatste half jaar de werkeloosheid
voornamelijk bij de schilders, de met
selaars en de timmerlieden In de an
dere vakken komt zij sporadisch of in
t geheel niel voor
De regeling door minister Treub ont
worpen bracht twee belangrijke verande
ringen in den gewonen toestand. Ten eer
ste werd de uitkeering die als regel (ver
schillend voor de diverse vakken) slechts
voor een maximum aantal dagen werd
toegezegd, thans onbeperkt verleend, en
ten tweede werden de uitgekeerde be
dragen geregeld
Ieder aangesloten werkelooze arbei
der ontvangt thans gehuwd of kost
winner f 6—, ongehuwd f 5.en be
neden 18 jaar f 2 50. Maar wanneer die
arbejders een deel van den tijd arbeid
verrichten, wordt het daardoor verkre
gen© naar een vasten regel aangevuld,
maar zoo dat het geheeie wckelijksch
inkomen nooit meer kan zijn dan f 9
f 7.50 en S 3 75.
Gelet op de geregeld terugkecrcndc
seizoen-werkeloosheid werd ons er op
gewezen dat de toestand hier ter slede
niet zoo erg is als in sommige grootere
plaatsen wat de georganiseerde vakken
betreft. De schilders hebben het 't ergst
te kwaad. Voor een deei der timmerlie
den heeft o.a het bouwen der barakken
tc Vlissingen een builenksansje opgele
verd. Maar de werkeloosheid is er toch,
en de regeling voldoet goed. Aanzienlijk is
in de genoemde vakken het aantal onge
organiseerden niet
En nu weer terug naai* hel Steun
comité en zijn regeling van onder
steuning der tot werkeloosheid geraakte
vakJarheiders, die niet georganiseerd
zijn, voor een klein deel omdat zij zich
niet aansloten, voor een groot deel oiiv-
dal er geen organisatie in hun vak be
staat. We noemen opperlieden, schoen
makers, kleermakers, pettenmakers,
smidsknechts, tuinmansknechts.
Sedert half October heeft het comité
ook voor hen een tarief vastgesteld, en
wei per week: voor man en vrouw
zonder kinderen f 4; en dan 50 cent
voor ieder kind met een maximum van
f 6. En voor een ongehuwde f 3
Daarna werd ook voor de z g losse ar
beiders, die dus geen speciaal vak ken
nen, een tarief vastgesteld mei basiseïjfer
van f 3 voor man en wouw, met 50
cent voor ieder kiud, tot een maximum
van f 5. Een rijksdaalder werd vastgeu
steld voor de ongehuwden.
En eindelijk werd nog besloten om
boven deze toelagen, tegemoet te komen
in de kosten van de huishuur en wel tot
twee derde van het bedrag daarvan. Dat
geldt ook voor de georganiseerden onder
de werkeloozen. aan wie de uitkeering
geschiedt door bemiddeling der vakor-
57).
De eerste dagen moest Beate te bed
blijven. Gwendoline was onvermoeid in
het verwisselen der compressen. Ook
haar vader en Haimsheinz werd die
taak opgedragen. Geen enkele maatregel
zon de eerste dagen genomen worden.
Beate vond het beter te wachten tot
de verpleger terug was.
„Maar in dien tusschentijd kan er
moord en doodslag plaats hebben daar
ginds!" riep de baron. Steeds weder
geraakte hij in hevige opgewondenheid
en schudde de vuisten in machteloo-
ae woede.
„Och neen", zei Beate mat, ,hij slaapt
nu zeker alsof hij dood is; dat ge
beurt altijd na zulke aanvallen. En als
hij wakker wordt, is bij zwak en hul
peloos, apathisch en wolgzaamDat duurt
dagen lang. In dien tijd herinnert hij
zich niets van hetgeen is voorgevallen.
Langzamerhand begint het geheugen
weer te komen -en dan wordt hij
gefolterd door berouw, door wanhoop.
Zoo zal het nu ook wel gaan. Hij
schreit als een kind. En' als men
zich dan heeft laten mee sleepen door
medelijden, is hij dankbaar en belooft
onder heilige eeden Maar ik laat mij
niet meer bepraten Ik ban dat tooneel
niet meer uit mijn herinnering wis
se hen. O, het is te ontzettend, te ont
zettend
Zij trachtten haar met vereende po
gingen steeds weer gerust te stellen.
Op den avond van den eersten dag
vroeg Beate om een handspiegel. Zij
schrikte van haar uiterlijk. „Er zal een
afschuwelijk litteeken van over blijven
jammerde zij. „Ik ben voor mijn heele
leven mi svormd
In dat opzicht kon Gwendoline haar
geruststellen. Over een week, zei ze,
zou de dikte verdwenen zijn. Het oog
zelf was gelukkig niet gekwetst. „Maar
misschien is het in ieder geval raad
zaam een oogdokter te laten komen.
Naast de villa van professor Siedtner
woont professor Gutmann, een speci
alist. Wil ik hem laten halen?"
Neen, dat wou Beate volstrekt niet.
„Door je man mishandeld dat is zoo
I proleratiërachtig
Zoo is de grondslag der regeling.
Maar nu de toepassing.
Het is een regeling voor werkeloozen.
en zoodra zoo ieanand werk heeft gevon
den, verandert dus het geval van aan
zien, al is het ook maar werk voor
eenige dagen. Het Steuncomité heeft als
beginsel aangenomen, dat de helft van
hetgeen met werk verdiend is, wordt afr
gelrokken van de ondersteuning, tenzij
die overgeschoten helft plus het ver-<
diende meer bedraagt dan f 7.50 Dan
wordt de toeslag nog zooveel vermeer,L
derd tot men weer op dat cijfer als
geheel inkomen komt, -- behalve de te
gemoetkoming in de huishuur.
Hel vordert echter heel wat ervaring
om vast le stellen, hoe de positie van de
ondersteunden in werkelijkheid is.
Wanneer Maandags op hel stadhuis de
uilbetalingen plaats hebben en voor de
commissie moet worden meegedeeld, wat
er aan extra-werk verdiend is, dan kan
menigeen de verleiding niet weerstaan
om le smokkelen met de opgave daarvan.
Gelukkig ontbreekt het t comité niet
aan middelen lot controle- De vak-ver-
eenigingen hebben daartoe hun medewer!-
king toegezegd, maar bovendien verschaf
fen de weekstaten van het werk voor de
gasfabriek, voor de gemeente, voor de
Werkverschaffing e. d., aan het comité
gegevens, waarmee men de meeste on
juiste opgaven kan verbeteren Krijgt men
bewijs van een poging tot knoeien, dan
wordt het geheeie bedrag van het zelf
verdiende afgetrokken van de ondersleuf-
ning, een straf die, met de wetenschap
dat er gecontroleerd wordt, een gunstigeu
invloed heeft op de juistheid der op»J
gaven
Het is hier de plaats om ook melding
tc maken van de eveneens in de eerste
delgen van Augustus opgerichte arbeids
beurs Men zal zich herinneren dat toen
o.a. een der oogmerken was voldoende
arbeidskrachten aan den landbouw le ver
schaffen en voorts vraag en aanbod ook
voor andere vakkeu in één hand te bren
gen
Alle stemivragende werkeloozen moe
ten zich ook daai* laten inschrijven.
Maar behalve dat in den landbouw de
behoefte weldra gering bleek, vooral toen
de oogst binnen was, was ook in andere
vakken de vraag naar arbeidskrachten
zoo klein dat de Arbeidsbeurs slechts
in een betrekkelijk gering aantal gevallen
kon helpen
De belangrijkste plaatsing door haar
bemiddeling was die in Augustus betref
fende een rijkswerk te Breskens, waar
een 40 man geplaatst konden worden
voor graafwerk. Eind November zijn daar
van een 20-tal terug gekomen.
Vraagt men nu naai* de uitgebreidheid
der werkeloosheid onder deze rubrieken
dan is 't moeilijk met cijfers daarvan een
beeld te geven omdat het aantal nog al
aan wisseling onderhevig is, en men trou
wens daarnaast een beeld zou moeten heb
ben van den toestand in andere winters
Maar dit kan wel gezegd Worden dat de
werkeloosheid onder de ongeorganiseer
den en de losse werklieden veel grooter
is dan onder de georganiseerden.
Deze week was echter een verbetering
len goede merkbaar. Eenige ondersteun
den hebben bun kaart ingeleverd met de
mee deeling dat ze vast werk gevonden,
hebben.
Toch bedroeg deze week de totale uit
keering door het comité nog f 632 Maar
dit brengt ons bij de financiën waarover
we in een volgend artikel meer hopen
te melden.
Binaenlaul
Haunsheinz had 's morgens de motor
boot naar het jacht teruggebracht. De
machinist, zoo zei de kok, had me
vrouw Teerbrügge gisterenavond met
de motorboot aan land zien gaan; zij
was haar familie zeker gaan opzoeken
Teerbrügge sliep Met geen syllabe
maakte iemand van de bemanning een
toespeling op hetgeen er was voorge
vallen. Ze schenen goed gedresseerd
te zijn. De kok bracht den jongenheer
toen weer aan land terug; hij moest
toch inkoopen gaan doen. Heel on
schuldig vroeg hij of hij om één uur
met de lunch op mevrouw moest re
kenen. Haimsheinz had de boodschap
meegekregen dat zijn zuster ziek was
en dat er voorloopig van terugkeeren
aan boord geen sprake was.
Den tweeden dag kwam Evelyni
Zonder eenig geleide.
Zij was huiten zichzelf van veront
waardiging dat Beate van boord gegaan
was. Er was een hevige scène tus-
I schen de beide schoonzusters.
„Jij hebt er veel meer schuld aan
dan hij. Ja zeker, jij, Ati. Hij wasther-
steld, het was zeker dat hij niel weer
1 zou instorten zoolang ik bij hem was.
Maar jij bent te zwak, te buigzaam.
Je imponeert hem niet. Daarom krijgt
hij moed zich te verzetten. Ik heb
NEDERLAND EN DE OORLOG
Hulp fljan kleine nering
doenden.
Dc. minister van oorlog lieeft aan com(-
pagnies-, eskadrons- en batterij-comman
danten de volgende circulaire gericht
Ter voorziening in de noodige middelen
voor levensonderhoud kan, gelijk u bek
kend is, aan de gezinnen van miliciens en
landweermannen vergoeding worden toe
gekend
Ter voorkoming van belangrijke oeco-
nomische nadeelen wordt in eien aantal
gevallen verlof verleend aan bij de mobi
lisatie in werlcelijken dienst gekomen be
drijfsleiders, wier aanwezigheid in hun
bedrijf noniisbaar is. in de eerste plaats
om werkloosheid van hel ondergeschikt
personeel te voorkomen.
Velen kunnen echter noch aan de eene,
noch aan de andere tegemoetkoming
voordeelen ontleenen. In het bijzonder
verkeerenin dit geval vele kleine nering
doenden, die door de mobilisatie zwaar
worden getroffen, daar zij1 het verloopen
van hun zaken moeten aanzien, vaak met
de zekerheid, dat zij in ernstige financi-
eele moeilijkheden geraken
Voor een mij wenschelijk voorkomende
tegemoetkoming aan de door hen onder
vonden moeilijkheden heb ik mij gewend
Lot het Kon Nationaal Steuncomité 1914,
dat zich bereid verklaard heeft hun zoo
mogelijk de noodige hulp te verleenen.
In verband daarmede noodig ik u uit,
om diegenen uwer onderhebbenden, die
geacht kunnen worden te behooren lot
de kleine neringdoenden, aan te zeggen,
dat, indien zij zich in de boven aange
geven omstandigheden mochten bevinden
of geraken, een verzoek om hulp gericht
kan worden tot het comité tot steun ter
plaats, waar hun zaken worden gedreven
of rechtstreeks tot het Kon Nationaal
Steuncomité 1914.
Het gebeurde te Zeist.
In antwoord op de vragen van den
heer Troelstra verklaart de minister van
óorlog, dat hij zich wenscht te onthou
den van beschouwingen ovei* de niet aan
de oppervlakte liggende oorzaken, welke
kunnen hebben geleid tot de ongeregeld
heden, die een krachtdadig optreden on
vermijdelijk maakten. Die oorzaken zijn
(Rm psychiologischen aard en liggen bui
ten hel invloedsbereik der Regeer ing en
der met de zorg en de bewaking dei-
geïnterneerden belaste personen.
Aangaande de geuite grieven Wórdt
o. a opgemerkt, dat de bewegings
vrijheid beperkt moet blijven, daar
met nauwgezetheid tegen ontvluchting
moet worden gewaakt en pogingen daar
toe bij herhaling worden gedaan.
Het niet beschikken over een
cantine was een gevolg van hel eerst
In gereedheid brengen van logiesbarakken
met het oog op het koude jaargetijde.
De prijzen mogen niet te hoog worden
geacht.
Inderdaad werd door het ontbre
ken van tochtportalen bij sterken
wind uit sommige richtingen het verblijf
in de barakken onaangenaam Thans
wordl hierin voorzien,
hem steeds met één enkelen blik in
toom gehouden."
Beate wentelde al die beschuldigin
gen met de grootste heftigheid van zich
af Zij was misleid, bedrogen. Evelyne
had haar altijd de volle waarheid, om
trent haar broeder verzwegen omdat
zij wist dat zij anders nooit tot leen
huwelijk had kunnen, besluiten.
„Vijf maal heb ik zulk een afschu
welijk tooneel doorgemaakt. Het werd
steeds erger. Een zesde maal zou ik
niet overleven.
„Dat hangt van je zelf af, Ati Je
moet beter oppassen, dat is het eenige.
En heeft hij je werkelijk weten te
misleiden, dan moet je flink tegen
hem optreden en hem door je wil
dwingen. Met sentimenteele redeneerin
gen bereik je niets."
„Je begrijpt mij niet, Evelyne Ik
wil de vergeefsche poging invloed op Klaus
uit te oefenen, niet meer beproeven.
Ik ga van hem scheiden."
„Beate
„Ja. Het is mijn onherroepelijk be
sluit Ik laat mij van hem scheiden."
De baron kwam binnen om zijn doch
ter bij te staan. Hij bleef beleefd en
correct, .ofschoon Evelyne alle zelfbe-
heersching verloor en hem ten slotte
in te toenemende opgewondenheid her
innerde op hóe edelmoedige wijze zij
en liaai- broeder hem uit zijn behoef
tige omstandigheden hadden gered en
tot welstand gebracht.
Beate schaamde zich voor deze wei
nig nobele woorden Gwendoline, die
juist van haar spreekuur thuiskwam,
had ze ook nog gehoord. Zij zag d,e
uitwerking op het gezicht van haar
2uster. Beate was bleek, alleen de fij
ne streep liep nog over haar voor
hoofd en kaakbeen en leek Gwendo
line nu npg scherper rood,
Evelyne weigerde dadelijk met de
jongere zuster van Beate over de zaak
te spreken. Met een twist tusschen
man en vrouw moesten anderen zich
niet bemoeien De verzoening werd
daardoor des te moeielijker.
„Van een verzoening kan volstrekt
geen sprake zijn", zei Beate „ik beö
mijn leven njet meer zeker bij hem
„Er zijn plichten Ati, waar men,
zich niet aan kan onttrekken", ant
woordde Evelyne, nu weer volkomen
rustig en kalm geworden.
„Jouw plicht zou het geweest zijn
bij hem te blijven, Evelyne. Maar je
hebt ons bij elkaar gebracht op aller
lei slimme manieren, omdat je afgelost
wou worden, omdat je vrij zou wezen."
(Wordt vervolgd).