MIRDELBURGSCHE COURANT.
N\ 308.
136° Jaargang.
1913
,W oensda^r
31 December.
Vredig uiteinde. I';
Kameroverzicht.
ingezonden Hededeelingen.
Dit Stad en Provincie.
Deze courant verschijnt d a g e 1 y k 8, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
?nj& per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland iranc# pp. i
Aizenderlijke nummers kosten 5 cent.
Advertentiën bij abonnement op voordeelige voorwaarden.
Prospectussen daarvan zijn aan het bureau te bekomen.
Advertentiën voor het eerstvolgende nummer moeten des middags vóór één uur
aan het bureau bezorgd zijn.
Advertentiën 4 20 cent per regel. Btj abonnement veel lager. Geboorte-, dood- od
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50 elke regel men
20 cent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing vau advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffend-
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is gerechtigd het Algemeen Advertentle-Borean
A. DE LA HAK Az., N.Z. Voorburgwal 266, Amsterdam.
lfc>h summer bestaat uit twee bladeu.
Wegens Nieuwjaarsdag zal de
Klddclbargsclie Courant Don
derdag niet verschijnen,
De gedachte aan het heftige gedebat-
teer van dezen zomer doet ietwat vreemd
aan in de politieke rust van hel oogen-
blik
Er zijn er geweest rechts en linies
die met felle verontwaardiging hun
tegenstanders niet denvinger aanwezen
als doelbewuste belagers van het alge
meen belang Er waren anderen en
dat waren de meeslen in wie het niet
zóó heftig kookte, maar die toch vol span
ning den strijd volgden en snaren in zich
voelden trillen waarvan zij anders wei
nig bemerkten
En nu is er rust Geen vrede, 'maai- wa
penstilstand De geweren staan aan rotten
maar toch bij de hand; de degen is opge
doken, maar kan ieder oogenblik weer
getrokken worden Bij een tusschentijd-
sclie- verkiezing staan de partijen weer
tegenover elkaar
Maar overigens rust, de rust van af
wachting Met overgroole belangstelling
zien alle partijen gezamenlijk tegemoet
wat 1914 hun zal brengen, door be
middeling van een niet-strijder.
"Wont die rust is n i e l alleen een uiting
van het gewone verschijnsel, dat nil een
verkiezing de gemoederen kalmeereu.
.Wanneer een of meer der strijdende par
tijen van den Juni-oorlog het bewind
hadden aanvaard, zou men eens hebben
gezien hoe heftig de partijstrijd zou zijn
voortgezet.
Men heeft het gezien in dc Tweede Ka
mer hoe daar nog telkens weer de na
werking der Juni-polemicken zich deed
voelen. Maar de oude kracht was er
uit. De leden konden slechts "tegen elkaar
vechten, de regeering bleef er buiten, en
zoo'n strijd zonder vast doel loopt op
kibbelarij uit
Dkt is de groote oorzaak van de hui
dige rust- do verkiezingen wierpen de
coalitie uit het bewind, maar stelden
de tegenpartijen niet in slaat haar plaats
in te nemen. Ze deden het althans niet
En nu heeft een ander de taak op zich
genomen, en die ander biedt zich aan
als verzoener op het belangrijkste punt
van geschil- de schoolstrijd. Oï het luk
ken zal? Niemand die er iets over kan
zeggen. Maar wel stemt het hoopvol dat
ülle partijen zij 't ook één slechts on
der den drang van de toetreding van zijn
bondgenootcn zich bereid verklaarden
aan de verzoeningspogingen mee te hel
pen
Een jaar geleden spraken we over
1912 als van een jaar van voorbereiding,
waar reeds de passaat van 1913 door
streek, die alle windvaantjes in die
richting deed wijzen. Die passaat is
in het afgeloopen jaar aangegroeid tot
den Junistorm, welke een langen staart
van onstuimig weer liad.
Zouden we het zoo ver mis hebben
als we voor 1914 als weer-verwachling
voorspellen goed weer, gestadige maar
matige wind, plaatselijke buien, nu en
dan onweer?
We gelooven dat het over-, overgroote
deel der Nederlanders naar goed weer
verlangt Ze zijn het politieke stormweer
moe, dat ze niet alleen in de verkiezings
dagen hebben meegemaakt, maar ook
daarvóór bij bijna alle belangrijke Kamer
debatten der laatste jaren.
Het heeft weerzin gewekt over vraag
stukken van enorm zakelijk gewicht te
zien beslissen op grond van pverwegingen
tan politiek belang En daaraan ook
Schrijven we het toe dat er weinig pf
geen stemmen van verzet opgaan tegen
het partij-loozc dezer régeering, die met
nuchtere zakelijkheid zich over de par
tijen heen richtte naar de wenschen der
kiezers
Een volk geeft bij een verkiezing
meestal duidelijker te kennen wat het
niet wil, dan wat het wel wil, is in de Ka
mer terecht opgemerkt Het is nu aan
hel ministerie-Gort van der Linden dat
positieve op te lialen uil de warreling
van lijnen in het verkiezingsresultaat
Reeds heefL het de lijnen aangedikt van
algemeen kiesrecht, opening der moge
lijkheid voor vrouwenkiesrecht, handha
ving maar verbetering van het Staatspen
sioen, en verbetering oolc van de andere
verzekeringswetten
De verzoeningspogingen op onderwijs
gebied zijn geen direct resultaat van de
verkiezingen. Dat is een plan van de re
geering zelf Misschien het verste van
strekking, van nawerking in de toekomst.
Wat hét negatieve resultaat van de
groote verkiezingscampagne betreft, dat
is zeer duidelijk geweest het volk
wilde geen overwicht der kerkelijke par
tijen, zooals dat in de laatste jaren merk
baar was.
Als het jaar 1913 ons tot dankbaar
heid stemt, dan is het vooral door de tast- f
bare bewijzen van het herleven der vrij
zinnige gedachte
De vorming en hel voortduren der con
centratie, was niet alleen een kwestie
van taktiek. Die taktiek was zelfs niet mo
gelijk geweest wanneer niet de herle
ving alom van de energie van al wat vrij
zinnig is, vanzelf den wensch tot samen
werking had ..doen ontslaan
We liebhen hier in Zeeland die vrijzin
nige opleving zeer duidelijk kunnen waar
nemen. Wie had ooit durven voorspellen
dat de Provinciale Staten öm zouden
gaan1' De grootste optimist had dat niet
niet verwacht We gelooven niet dat hier
zoo sterk als in andere streken de kwes
tie van de Tariefwet heeft meegewerkt
Ook dc kiesrechtkwestie, hoezeer op
iedere vergadering ter sprake gekomen,
was niet een van de hoofdpunten van
tegenstelling rechts en links, om de een
voudige reden dat rechts de meesten in
hun wenschen niet minder ver gingen, al
gaven ze het een (anderen inaaïn. En even
min de tegenzin in de wetten van Tal-
ma. Al die factoren waren er wel, en
werkten ook wel mee, maai* de groote
stuwkracht waren ze, meenen wij, hier
niet.
Minder dan een politieke strijd om
wetten was hier merkbaar het krachtige
verlangen van velen om een einde te
maken aan den druk dien men steeds
sterker voelde van de overheerscliendc
anti-revolutionairen en hun bondgenoo
tcn dc,katholieken. Men voelde dit hier
dubbel sterk in eigen omgeving, in
den dagclijkschen gang van de publieke
zaken en zelfs soms in persoonlijke aan
gelegenheden, omdat rechts hier zoolang
oppermachtig was. Wie ervaren heeft hoe
juist in liet dagelijlcsch leven, vooral
in de kleine gemeenten die strijd zich
toespitst, ?n bovendien weet, met welk
een laatduukeudc zelfverheffing van
rechts de „mannen van de kroeg en de
sociëteit" worden besproken en behan
deld, die zal het ook begrijpen, dat velen,
die jarenlang hadden berust, al waren ze
er niet van zoo'n overwicht van een ker
kelijke groep gediend, dat velen van hen
zich nu verzetten
Misschien, zouden ze het nog niet ge
daan hebben, als niet de buitengewoon
ijverige propaganda van links hen uit die
berusting had opgewekt
We herdenken nu met dankbaarheid
den omkeer dien het jaar gebracht heeft.
Maar laten we dan ook een deel van die
dankbaarheid wijden aan de personen die
Walcheren omwerkten voor de Kamer en
voor de Staten, die in het Kamerdistrict
Goes den vrijzinnigen candidaat tot een
verrassend hoog stemmencijfer brachten;
die in Oostburg en Zierikzee den zetel
voor de vrijzinnigen behielden, hoewel
in eerstgenoemd district de rechterzijde
zich reeds spitste op een verovering
een steeds dieper doordringen van liet
besef, dat liet niet een waandenkbeeld
is om niet- steeds aangroeiend succes liet
gevaar van den oorlogsgruwel af te lei
den langs 'de banen van scheidsrechtclijke
uitspraak
Die vrijzinnige propaganda houdt aan
Gelukkig! want liet Slalcudislrict Middel
burg heeft droevig geloond, hoe spoedig
de energie der lauwen verslapt
Wanneer -wij nu terugkijken naar de
verkiezingen, dan ziet de uilslag er an
ders uit dan terstond na de herslemming
Toen scheen die zoo erg rood' Hel leek
wel of dat de overheerschende beleeke-
nis ervan was
Dat zal men nu niet meer zeggen na
alles wal gebeurde voor en na de wei
gering der portefeuilles door dc S D
A P ITeel duidelijk is gebleken dat de
roodc vloed een breed stuk uiterwaar
den overstroomde, om een beeld Le ge
bruiken uit Troelslra's Kerstrede. Toen
die roode partij teleur stelde, liepen de
uiterwaarden wper droog, getuige voor
al de bittere ervaring van Amsterdam III
Maar hel was niet alleen de gewijzigde
stemming in hel land die hel rood van
den verkiezingsuitslag deed verbleken
Nog altijd zitten er vijftien socialis
tische leden in de Tweede Kamer, en
hun macht zou groot zijn geweest als zij,
door het optreden van een concenlralie-
kabinel, de doorslaggevende partij zou
den zijn geworden, die van de tegenstel-
stelling lusschen rechts en links gebruik
kon maken om te dwingen of le doen
vallen
En dat gebeurt nu n i e l, omdat het
ministcrie-Cort van der Linden niet als
partij-strijder tegenover rechts staat; zijn
lot hangt niet louter af van den goeden
wil der socialisten: hel behoed niel den da| speciaal Hoekscha belangen cc,lig
ontzien zullen vinden De heer De \os
E e rs l e'K a m e r.
Zitting van Dinsdag.
Er behoorde moed toe om over het
ontwerp der wel, die den Iiock van Hol
land met Rotterdam lot één gemeente
zal maken, aan le vallen. Niet alleen, om
dat tevoren kon worden aangenomen, dal
verzet toch niet zou balen, zulks komt
meer voor, maar omdat dan de minister
van Binnenlandsche Zaken de zwaar ge
troffen minister Gort van der Linden
geheel den last van zijn ambtsplicht zou
gevoelen en zou moeien antwoorden Dc
belangen van liet land mogen geen reke
ning houden met particuliere aangelegen
heden ze beletten den heer De Vos
van Steen wijk niel in een uitvoerige
rede zijn bezwaren tegen dit ontwerp,
alle in de Tweede Kamer reeds gehoord,
te uilen; bezwaren, die minder gelden
dit ontwerp speciaal dan 't inderdaad be
denkelijk precedent, dal daardoor wordt
geschapen Vandaag Rotterdam en Dc
Hoek; waarom niet morgen IJmuidcn en
Amsterdam? Er liggen even veel of wei
nig plaatsen tusschcn heide, er kunnen
even groote belangen bij 'zijn betrokken
De Hoek zal in den Rotlerdamschen
Raad worden vertegenwoordigd, maar wat
beteekent <Lt; welken waarborg biedt dit.
socialistischen steun af te koopen door
concessies; het doet wat het zelf wil,
en het weet dat de S. D. A. P het zal
moeten ontzien, wil deze geen gevaar
doen ontstaan voor het vervallen van
zijn egien wenschen
Ook die positie-verandering heeft rust
gebracht We wachten op het resultaat
met goed vertrouwen
We hebben ons er niet toe kunnen
brengen ditmaal bij den jaarovergang in
een overzicht nog weer eens de voor
naamste gebeurtenissen van 1913 aan te
stippen De groote gebeurtenis van het
jaar, de omkeer door de verkiezingen,
heeft zoo'n indruk gemaakt, dat een her
innering aan de feiten slechts een opsom
ming zou zijn van wat ieder weet.
En hetzelfde geldt van het karakter
van 1913 als jubileums jaar Zouden we
moeten herhalen wat telkens en telkens
uit den treure is gezegd bij de tallooze
herdenkingen onzer honderdjarige onaf
hankelijkheid?
Als we er nu achteraf iets over wil
len opmerken, dan moet het dit zijn dat
een jubileum niet hetzelfde bleek te zijn
als een jubcling
Als er gejubeld is, dan was het meer
om het feest dan om het feit dal her
dacht werd. Wij althans hebben niet den
indruk gekregen, dat ons volk over het
algemeen werkelijk warm werd bij de ge
dachte aan die historische gebeurtenis
van 1813. Misschien zijn de Nederlanders
daar te nuchter voor
Evenmin gelooven we dat het ten-
toonstellingsplan 1913 werkelijk gebracht
heeft, wat men er van verwachtte, al
hebben ook enkele tentoonstellingen, zoo
als die te Middelburg niet over den
uitslag te klagen.
Maar één ding is er uit dit jaar aan te
van Steenwijk achtte het zelfs tegen do
Gemeentewet, geheel dit wetsontwerp
Ook de lieer Van den Berg had be
zwaren, gedeeltelijk juridische, gedeelte
lijk practische. Lijnrecht stond hij inlns-
schen hierhij tegenover den heer Lobman
in de Tweede Kamer en veel was er in
zijn rede, dal den Minister bij de verde
diging lol steun kon strekken
Minister Cort van der Linden
liet in niets na zijn ambtstaak te vervul
len Terwijl toch zijn gedachten moeten
zijn vervuld met geheel andere gedach
ten; terwijl toch de handdrukken, van
medegevoelen getuigend, hein zoo juist
gegeven, hem heel andere beelden voor
den geest moesten roepen
liet zelfs niet na er aan te herinneren,
dat de Minister van thans, advocaat vroe
ger te Semarang, er veel met opiumza
ken in aanraking kwam'
Ten slotte kwam do heer Van Kot
aan het woord, zijn maidenspeech als
senator. Jaren is 't geleden, dal des
lieeren van Ivol's vol en breed geluid zich
in dc Tweede Kamer deed liooren om
er te bulderen legen het onrecht, dat
den inlander wordt gedaan Sedert is hij
uil de actieve politiek verdwenen; is
jaren achtereen in vele vreemde
landen en in het bijzonder in Indiê ge
weest. Dc heer Van Kol was nog grooten-
decls dezelfde; zijn rode was breed van
opzet en rijk aan details Geen onderdeel
van de Indische begrooting was niet daar
in aanwezig; geen onrecht werd over
geslagen Maar de Indische Partij werd
even danig afgewasschon als in 't bekend
interview, dat den heer van Ivol tegen
over zijn partijgenooten plaatste; er werd
gesproken van exces d'humeur van deze
partij iu de Tweede Kamer, er werd
zelfs clementie gevraagd voor de drie
verdoolden Er werd ook Ier eere van
hel jaar 1913, clementie gevraagd voor
andere veroordeelden. bannelingen, mis
schien reeds vergeten Geheel de toon
van deze rede was sympathiek gelijk de
spreker sympathiek was tegenover mi
nister en landvoogd, beider samenwerking
prijzend, torenhoog hen met zich mede
nemend boven het kleinzielig rechtsch
part ijge vil.
Morgen zet „de hoer van Kol zijne rede
voert Maar met 'Loog op den Oudejaars
dag vergadert de Kamer slechts tot twaalf
uur, zeer dc vraag dus of de senator van
Kol voldoenden tijd heeft'
V d. M
Emser Pastilles
Maatukontrolle.
Tegen hoes» en verkoudheid
30 cent per kokertje.
Uit Middelburg.
Heden herdacht een der letterzetters
der firma D. G Ivröber Jr., L. J. Sclie-
heeft hij pers, den dag waarop hij 25 jaar gele-
hel ontwerp verdedigd als noodzakelijk den bij genoemde firma in dienst trad
voor de praktijk en toelaatbaar volgens de De vergrooting der Middelburgsche Cou-
getdende wetgeving Geen detail werd rant was indertijd de aanleiding dat hij
verzuimd; ook het verwijt van den heer I hier werkzaam werd gesteld En al is hii
van. den Berg als zou de Kamer gesteld j in de laatste jaren minder trouw aan
zijn voor een fait accompli als meer- de courant werkzaam geweest, we had-
imalen geschiedt, had hij er fijntjes aan den toch ook als redactie herhaaldelij'-
tocgevoegd werd afdoende ontzenuwd j gelegenheid met hem in aanraking té
Dc heer de Vos van Steenwijk. komen en hem te waardeeren. Door de\
die hel debat aanbond, vroeg niet eens: firma, door zijn medezetters en door de N
stemming, hij wist de zaak tevoren verlo-1 courant werd hem een stoffelijk aanden-
ren en wilde slechts zelf worden geacht ken aan dezen dag geschonken
tegen te hebben gestemd Waarvan na
tuurlijk acte
Tal van kleine wetsontwerpen werden
vervolgens mei een enkelen liamertik
afgedaan; daavondev dc eerste twee
hoofdstukken der begrooting en het
hoofdstuk der nationale schuld, daar
onder ook verschillende verhoogingen van.
begrootingen van vroeger jaren Waar-
Uit Vlissingen.
Dc lieer W. C. Visser werkmeester bij
de Staatsspoor te Vlissingen wordt
met ingang van 1 Februari 1914 overge
plaatst naar Zwolle, Centrale Werkplaats.
De nachtboot „Oranje Nassau" bracht
hedenmorgen te Vlissingen eene
mede niet gezegd is, dat de algemeeno I Amerikaansche post aan groot 950 zak
politieke beschouwingen, bij Hoofdstuk ken Hiervoor liepen vijf poslrijluigen
I gebruikelijk, niet zullen worden gehou
den, wel verre vandaar, daarvoor toch
zoowaar is dr Kuyper niet aan deze zijde
van het Binnenhof
in den Noord-Duitschen mailtrein.
Uit Walcheren.
Voor congierge van hét nieuwe ver-
verzorgd betoog in geleerde cn door
werkten trant, waarin de saamhoorig-
heid der groepen van dc Indische bevol-
„„.„I kmg in verband met hetgeen Turkije
stippen, dal misschien later aan 1913 [jians tc zien geeft, werd beschouwd
Dc Indische begrooting heeft de ton- eenigingslokaal te Serooskerke had
gen los gemaakt Dc heer Van den: den zich 6 sollicitanten aangemeld. Uit
Berg hield een breed, als immer wel- de twee laagste inschrijvers J Houler-
man en L Joosse werd de eerst genoem
de bij loting benoemd
een blijvende plaats in de geschiedenis
geeft; dc opening van het Vredespaleis.
O, 't is gemakkelijk er over te spot
ten, vooral nu men dit jaar oorlogen
heeft gekend zoo gruwelijk en bloedig
als men in jaren niet gezien had Maar
er is een kiem gelegd die kón groeien,
die misschien eenmaal mogelijk maakt
Dinsdag vergaderde in het vereeni-
gingslokaa! te Serooskerke de ver
en voorts op voortdurende unificatie van eeniging tegen brandschade voor Wal-
het Indisch recht werd aangedrongen,
waarin ook nog meerdere detail-onder
werpen werden aangevoerd.
De heer II o v y sprak over de Sarekat
Islam en bestreed de bewering als zou
de kcrstenings-politiek der Christelijke re
geering daartoe aanleiding hebben ge
geven, als zou niet veel meer een jaren-
wat nu nog onmogelijk is, die wellicht lange toestand van klachten daartoe heb-
eenmaal voor goed doet verdwijnen wat^cn 8e'e'd En de heer Van der Bie-
nu op zijn best beperkt kan wdeil to w^dde zijn bijzondere aandacht
T aan de opium-quaeslie; vond, dat de
zijn noodlottige gevolgen. Laten we ho- regcering daartegen krachtig moest op
pen dat de stichting van het tastbaartreden, niet moest toelaten, dat in de bestuurslid de heer H. Beelaerts van
symbool daar in den Ilaag van de Vre- opiumkit de divan staat om den lijder te i Emmichoven, die aanwezig, zijne benoe-
desbeweging het beginpunt wordt van vergunnen daar -zijn roes uit te slapenming aannam en herkozen werd als
cheren „Helpt Elkander"
De heer P. Melis werd als voorzitter
herbenoemd Een ll-lal nieuwe leden
die zich hadden aangemeld, werden aan
genomen. De jaarpremie over 1913 van
elke f 1000 werd bepaald op f 1. De
volgende vergadering zal in Maart te
Middelburg gehoudpn worden.
Uit Schouwen -Duiveland.
Nadat in de vergadering van Dinsdag
der Verecniging „Algemeen© Ontwikke
ling' te Zierikzee gekozen was als