MIDIHILMRGSCHE COIRAIT.
N\ 294.
156' Jaargang.
1913
Vrijdag
12 December,
Kameroverzicht.
BINNENLAND.
Bit de Staatseonrant.
üit Stad en Provincie.
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor allo plaatsen in Nederland franco pp. i 2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Advertentiön bij abonnement op voordeelige voorwaarden.
Prospectussen daarvan zijn aan bet bureau te bekomen.
Advertentiön voor het eerstvolgende nummer moeten des middags vóór één uur
aan bet bureau bezorgd zijn.
Advertentiën 20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50; elke regel meei
20 cent. Beclamas 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiCn en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betrefiéndi
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is gerechtigd het Algemeen Advertentie-Huren®
A. DE IiA DAB Az., N.Z. Voorburgwal 9266, Amsterdam.
DE REDE VAN DEN MINISTER
PRESIDENT.
Dat na de rede van den minister
president de algemeenc beschouwingen
„over de begrooling", zooals dat zeer
oneigenlijk heet, gesloten zouden wor
den, zou een misschien wel gebillijkte,
maar toch dwaze illusie zijn geweest.
De hoop is nu maar dat niet ólle 26 le
den die hot woord voerden, nu weer zul
len antwoorden op hetgeen de 25 ande
ren plus de minister gezegd hebben.
In één opzicht kan echter de repliek
ditmaal wel van bcteekenis zijn, nl voor-
eoover betreft de houding die de ver
schillende partijen zullen aannemen te
genover den verzoenenden geest waarvan
minister Cort van (der Linden [blijk gaf.
Zijn rede, op zich zelf reeds een zeer
kranige en heldere uiteenzetting,' is bo
vendien er een, zooals er in jaren niet
van de ministertafel heeft geklonken,
omdat hier niet sprak de vertegenwoor
diger van een partij of van een combina
tie van partijen, maar een minister, die
zich los voelend van ieder partijverband,
aan alle partijen de krachtige mede
werking vroeg, niet voor een partijpro
gramma, maar voor een werkprogramma,
gebaseerd |op Üe "uitspraak van (de kiezers.
Daardoor deed deze rede zoo huiten-
gemeen friscli aan. Men hoordie er be
schouwingen in, die in ons Parlement
zelden zoo ooit van de ministerstafel zijn
vernomen.
In de laatste jaren is reeds door ve
len gewezen op het'gevaar dat voor de
ontwikkeling van liet parlementaire leven
en van de democratie verbonden is aan
het op de spits drijven van de partij-ver
antwoordelijkheid, omdat men daardoor,
en door de daaraan verbonden partij
discipline, de individueele verantwoorde
lijkheid ondermijnt, van de ministers zoo
wel als van de Kamerleden.
Toen we in September een artikel wijd
den aan de oude Tweede Kamer, heb
ben we ook aog gewezen op de verder
felijke gevolgen van de omstandigheid dat
in de afgeloopen Kamerpcriode bijna al
les met partij-politiek doordrenkt was ge
weest, en hebben we de hoop uitgespro
ken dat het nieuwe ministerie kans zou
zien zakelijker te blijven.
Na de rede van minister Cort van der
Linden is de hoop versterkt.
.Wat nu dit kabinet tracht te doen,
nl. over de partijen heen zich richten
naar de uitspraak der kiezers, zal wel
licht later nog meermalen móeten ge
beuren, omdat de toeneming van het
aantal partijen het steeds moeilijker zal
maken een partij-regecring te vormen,
Dal beteekent niet, dat de strijd voor
partij-beginselen moet plaats maken voor
den strijd over zakelijke kwesties van
't oogenblik. De politieke verkiezingen in
de Vereenigde Staten leeren hoe de ver
vanging van een blijvend beginselprogram
door een telkens vernieuwd verkiezings
program (z.g. platform) leidt tot een
strijd, niet over zaken maar over per
sonen.
Het is dus hoogst gewenscht, dat de
partijen blijven, omdat de partij-beginse
len vastheid geven aan de beoordeeliug
van de zaken die aan de orde komen
Maar Ier verwezenlijking van de wen-
schen die zich uit die beginselen ont
wikkelen, is een kabinet noodig, dat ze
tracht te combineeren.
Het is nu reeds in deze algemeenc be
schouwingen opmerkelijk welk een rust-
wekkend karakter de kabinelsredc van
dezen builen de partijen staanden minis
ter had, temidden van de nog met ver-
kiezings-gedachlen beladen redevoeringen
der partij-leiders, en hoe veel krachtiger
de regeering staat, nu zij den heelen
partij-strijd langs zich heen laat gaan
Maar ook hoe veel beter zoo'n rede,
gericht op het zakelijke werk der Kamer
in deze algemeene beschouwingen past,
dan de redevoeringen over den partij
strijd, die zich toch feitelijk buiten de
Kamer afspeelt. We herhalen wat we
reeds vroeger schreven, waarom die tot
andere partijen gerichte redevoeringen
niet buiten de Kamer gehouden?
We zullen nu moeten afwachten of de
door dit kabinet uilgestoken hand ivprdt
aanvaard, en .of de partijen links en
rechts de medewerking zullen geven, die
van hen gevraagd wordt. De lieer Cort
van der Linden heeft het gemakkelijk ge
maakt, een eerlijke proef daarmee te
kerzijdc als irreligieus te beschouwen
En ten opzichte van de rechterzijde
kwam de Minister vooral tot een nadere
uiteenzetting van de onderwijsvraag en
wees met nadruk aif elk compromis van
kiesrechtvorming en wijziging van artikel
192 der Grondwet Niet. omdat de regee
ring legen die wijziging bezwaar heeft,
maar omdat de regeering die wijziging
thans niet aan de orde kan en wil stel
len. Zij meent dat het onderzoek langs
commissiorialen weg de eenige wijze is
om het onderwijsvraagstuk tot een goede
cn bezadigde oplossing te brengen
Voorstellen van welke zijde oolc die hier
rauwelijks in het debat zouden worden
geworpen, zouden meer schade dan goed
aanrichten De Minister heeft het be
treurd, dat in de reclilsche pers reeds
een non-possumus is uitgesproken en
met nadruk lieeft de Minister gezegd dal
natuurlijk de rechterzijde met hei uitsteken
van haar hand de hand der regeering kan
drukken, maar dan tegelijkertijd de hand
wel kan teruglrokken Is hel haar ech
ter werkelijk te doen om verzoening dan
kan zij die hand aanvaarden'
Het slot van de ministerieele rede was
eenvoudig en zonder ophef. Is de laak
aldus vroeg de Minister zich zelf af,
die wij ons gesteld hebben niet te zwaar
te achten? Er zijn, binnenlandschemoei
lijkheden, er zijn buitenlandsche moei
lijkheden en wij allen zijn menschen met
beperkte vermogens, maar juist omdat
dit ministerie hier niet staat om cenigc
partij te dienen, mag dat alles geen re
den zijn om de groole verplichtingen niet
onder het oog te zien. Elk Minister is
in de politieke arena een sterfelijk man
en als liij zijn Ave Cesar niet achterwege
houdt, dan richt hij dit niet lot één man
tot één partij, maar dan richt hij hel tol j
het hecle land.
Er waren hartelijke bravo'stoen de Mi-
nisier zijn rede, sober en toch breed van
opzet, eindigde. Anders, geheel anders j
dan bij zijn ambtgenoot van Koloniën,
die spreekt met meer tintelende lust tot j
debat, heeft ook de premier den grond
slag van dit Kabinet, die er een is van
verzoening en van bevrediging, laten ge-1
voelen. Is hij er in geslaagd den weg aan
te toonen, langs welken dit ministerie
bij voorkeur wil voortgaan, ter bevorde-
ring van de belangen des lands Er is
iets tragisch in dat ook voor het oog
tragisch zou zijn, indien het feitelijk niet
zoo humoristisch was, dat een Minister
nogeens uitdrukkelijk moet verklaren dal
liij hier slaat voor liet belang van geheel
het land, gelijk de Grondwet het hem
toch voorschrijft De feiten, genomen ech
ter zooals zij zijn, mag men van dezen
Minister verwachten dat hij zijn woord
zal nakomen en dat hij de zware taak,
niet dan na rijp beraad ;op zich genomen,
zal ten einde brengen naar zijn geweten,
Tweede Kamer
Zitting van Donderdag.
Minister Cort van der Linden
heeft heden onder stijgende belangstel
ling en onder onafgebroken aandacht zijn
rede, niet ter verdediging van dit Kabi
net, dat niet was aangevallen, maar ter
uiteenzetting van de positie die het zal
innemen, vervolgd cn beëindigd Hij heeft
daarbij in het hijzonder het punt behan
deld van de verhouding waarin dit Ka
binet zal staan lot de verschillende par
tijen; tegenover de sociaal-democratie er
kent het een gelijkheid van doel in en
kele punten, welke hel aan deze partij
mogelijk zal malcen het Kabinet te steu
nen, welke aan deze partij politiek voor
deel belooft van zoodanigen steun. De
Minister is daarbij zeer streng geweest
in zijn beoordeelen van het sociaal-demo
cratisch standpunt, heeft niet nagelaten
aan te vallen de immer gehoorde bewe
ring der sociaal-democraten als zouden
zij de stuwkracht geveu die noodig was
roor de sociale hervormingen der laatste
jaren; de Minister erkende volkomen,
dat er stuwkracht in dc sociaal-democra
tische partij heeft gezeten en zit; dat
liaar invloed meermalen gunstig heeft
gewerkt, maar hij stelde tegelijkertijd
vast dat de regeerdhde klasse leiding
heeft te geven hij dc hervormingen; wie
daarin te kort schiet is de beste propa
gandist van het socialisme, wie zijn plicht
doet, neemt aan 't socialisme den wind
uit de zeilen In het bijzonder over Üc
benoembaarheid van sociaaldemocraten
tot openbare ambten lieeft de Minister
zich uitgelaten en na de stellingname he
den in dit vraagstuk recht tegenover den
lieer Loeff, mag men hel wel bijna voor
verzekerd houden dat in Zaandam een
sociaal-democraat burgemeester zal wor
den. De Minister vond dat de staatsrech
terlijke leer van den heer Loeff, als zou
den de sociaal-democraten die het gezag
niet eerbiedigen niet kunnen worden ge
roepen |om gezag 1e doen (eerbiedigen niet
opging; wilde men den invloed der soci
aal-democraten op liet gezag wegnemen,
waarom liet men hen dan wel toe in
wetgevende colleges? Bovendien de heer i naar zijn eer en naar zijn plicht Dit is
Loeff maakte hun benoembaarheid afhan- geen liberaal kabinet, geen concentralie-
kelijk van de vraag of ze meerderheid kabinet, dit is geen parlijkabinet in ceni-
dan wel minderheid zou zijn; scha-'ge beteekenis, maar het is een kabinet
lcelde geheel een categorie als zoodanig j van rechtvaardigheid Men vraagt steeds
van benoembaarheid uit en dat achtte de naar de uitspraak der kiezers van Juni,
Minister tegen dc Grondwet naar welke dit kabinet zicli zou hebben
Tol dc vrijzinnigen staat dit Kabinet te richten Is er in de uitspraak niet
veel nader Het verwonderde den Minis- iets te vinden dat getuigt lioe meer dan
ter niet dal men gezegd had, dat het beu 'dat men liet is liet kleinzielig poli-1
vreemd mocht heeten dat er wel een tiek geharrewar dal de rechterzijde in
gemeenschap is en dat men tocli de Kamer en over liet land bracht en dat
niets met hen heeft te maken Doch elke zakelijke bespreking zelfs van liét
de draagkracht van dit Ministerie zit in meest zakelijk onderwerp uitsloot?
het groole liberale beginsel van eerbied
voor de mensclielijke persoonlijkheid en Aan hel antwoord van den Minister
haar drang naar ontwikkeling en recht, was voorafgegaan de behandeling van het
voor vrije vereenigingen en organisaties noodwetje betreffende het M U. L. O
in dc maatschappij en historisch gewor- en het U. L. O., dat eenvoudig diende
den gemeenschapvormen Zulks ook wat om. den termijn van 1 Januari 1914 be-
belreft liet bijzonder onderwijs, beaam- stemd voor het eindigen, der subsidies
de de Minister na eene interruptie van aan de bijzondere scholen op dit punt
den heer De Savornin Lobman. Maar te eerst te doen eindigen op 1 Januari 1915.
dien opzichte zoover te gaan als de Feitelijk had met den aanvang van liet
heer Aalberse wiens betoog de Minister nieuwe jaar de definitieve regeling ge-
met sympathie had aangehoord, dal was reed moeten zijn, maar door de omstan
te veel gevergd; de theorie kan organi- digliedcn der laatste maanden is dit niet
saties steunen, maar niet scheppen Dc liet geval geweest. Vandaar dus dit nood-
Minister kon verklaren dat tegenover de wetje Eenigszins heftig trokken de hce-
algemeene beginselen slaan dc pro- ren Van der Molen en Van Wijn-
gramma's van bepaalde partijen en van bergen, altijd in elkanders gezelschap
die programma's staat het kabinet volko- tc vinden wanneer dc antithese op welk
men los. Anderzijds, zoo voegde hij er glim- gebied ook moet worden vooruitgcscho-
lacliend aan toe, wordt hel kabinet niet ven, tegen dit ontwerpje te velde; zij
door hen gecompromittecrdl wilden natuurlijk liever dat na 1 Januari
En wat tenslotte de rechterzijde aan- de bijzondere scholen zouden worden
gaat, de Minister lieeft een ernstig maar vrijgelaten en dan bij de defenitieve re-
daarom niet scherp woord gesproken gcling rechten zouden kunnen doen gel
met betrekking tot de godsdienstleuze den, welke zij nu niet bezitten. Daar-
die zij als een monopolie in liaar schild tegenover stonden de lieeren Ter Laan,
voert. De Minister heeft er den nadruk Ketelaar en Tydeman, die het ont-
op gelegd dat ook aan den liberalen kant werpje nu niet fraai vonden, ïnaar liet als
mannen van godsdienstigen handel en noodzakelijk accepteerden. Scherp was
wandel zitten en dat men van rechts daarbij vooral de heer Ketelaar die den
beter deed dit eerlijk te erkennen dan heeren Van der Molen en Van Wijnber-
onet een breed gebaar de gelicele lin- gen verweet dat zij nu hadden wat door
eigen schuld verkregen moest worden
slechte wetgeving als door hen bevor
derd, kweekt andere slechte wetgeving
De Minister gaf een bezadigde toelichting
van het ontwerpje, deed geen enkele
belofte, maar hield zich aan wat hij had
geschreven Toen werd het ontwerp zon
der stemming aangenomen
De replieken die heden de rede van
den Minister volgden, waren niet van
veel beteekenis De heer Roodhuy-
zen trok te velde tegen de verdachtma
king van den heer Troelstra, als zou het
de concentratie nooit ernst zijn geweest
met een aanvaarden van de regeering
De lieer Troelstra richtte zijn pijlen
legen den heer Bos en greep opnieuw
het ondemocratisch karakter van den
vrijzinnig-dcmocralisclicn Bond aan en
achtte dit bewezen door de nederlagen
die de vrijzinnig-democraten vooral leden
in die districten waarin zij tegenover
de sociaal-democraten stonden.
Er heerscht in de Kamer (een geest van
rust en van bevrediging die wij er in
d(e laatste jaren niet gekend hebben
Als het Ministerie er in slaagt om dezen
geest te doen voortleven nog langen tijd
dan zal het inderdaad zijn opgetreden
ten bate van de belangen van geheel liet
land, afgezien van elke partij
V. d M.
PENSIONNEERING GEMEENTE
AMBTENAREN.
Bij algemeenen maatregel van bestuur
bedoeld in de Pensioenwet van de ge
meente-ambtenaren 1913 is o.a. het vol
gende bepaald-
De gemeente betrekkingen, waaraan
uitzicht op pensioen op 55-jaWgen leef
tijd is verbonden zijn de volgendeagent
van politie, veldwaclildr, nachtwaker,
commandant van en brandmeester, brand
wacht of kraandraaier bij eene beroeps
brandweer, havenloods, wegwerker,
straatmaker, machinist cn stoker bij eeni-
gen lak van dienst, ontsmetter en helper
bij een ontsmettingsdienst, scheikundige
bacterioloog, vroedvrouw, verpleger in
ziekenhuis of in een krankzinnigenge
sticht, ambtenaar voor den dienst van
kantoren en lijnen van een gemeentelij
ken lelephoondiensl.
ZIEKTEWET.
Op een, lot hem gericht a,dres, heeft,
naai" de N R C meldt, de ministeii
van landbouw, nijverheid en handel ge
antwoord, dat hij, bij de opneming van de
verplichte geneeskundige behandeling in
de Ziektewet, met de bestaande zieken
fondsen rekening zal houden
Bij Kon besluit
is benoemd lot raadsheer in den
Hoogen Raad jhr ïnr R. Feilh, raads
heer in het liof tc 's Gravenhage
is de heer E. Ivröger benoemd tot
vice-consul der Nederlanden te Fray-
Benlos (Uruguay), buiten bezwaar van
's lands schatkist
Aan den lieer Kroger kan in de Ne-
derlandsclie taal geschreven worden
Hel ressort van het vice-consulaat om-
omvat de departementen Arligas, Salto,
Paysandu, Rio Negro cn Soriano;
is met 16 dezer kap t z E Coenen
eervol ontheven van het bevel over Hr
Ms pantserscliip „Kortenaer" en het be
vel opgedragen aan kap.-luit. t. z. L P
"W van der "Wal;
is aan den ritmeester J J Neunian
van liet 3e reg. huzaren, op verzoek
eervol ontslag verleend;
is benoemd lol griffier hij den raad
van beroep (ongevallenverzekering) te
Utrecht, inr. J. H. A Dubois, thans plv
griffier;
is met 6 Jan benoemd tot directeur
van hel tel-kant. te Nieuwediep, P
Raadsveld, hoofd-comm d tel.;
is met I April aan J F. Kramer, op
verzoek, eervol ontslag verteend als
leeraar aan de R. II. B. S te Gouda
Uit Middelburg.
"Wat moesten onze voorouders veel
missen!
Denkt slechts aan dat eene, gecom
pliceerde, vrucht van onze modernste
techniek, dat de vreugde van ons leven
immers onze emoties verdubbeld,
neen vertien-, verhonderdvoudigd heeft
De bioscoop!
Al dadelijk hij 't eerste nummer, dc palhé-
courant, kikker je op huppel je in een
ommezientje van het Prado naar Unter
den Linden en over den boulevard des.
Italiens naar Regentstreet.
En terwijl je nog op adem tracht te
komen, verhaas je je over 't geld, dat er
niet de filmakcrij verdient moet worden,
om voor één zoon rolletje van 'n hon
derd meier zooveel aardewerk kapot te
kunnen laten gooien.
'L Gerinkel van 't aardewerk, door den
handigen pianist elk bio-pianist is
een virtuoos allcrbedriegelijksl nage
bootst tinkelt je nog in de ooren als je
plotseling tot over diezelfde organen, dat
je adem pr van stokt, in een lillend brok
leven zit, waar je. vol als je bent van
geëmoveerdheid of had je een hcele
jaargang Nick Carters ijl eens veror
berd. ternauwernood door heen kunt hij-
teil. Zeker begaf het je, als niet tusschen
elk der drie acten de lichtjes op flikker
den cn 'I liefelijk snoetje van je linker-
buurdame je vertelde dat 't al niets is
dan schijn en zij alleen de heerlijke
werkelijkheid
We hebben in dit eerbaar blad wel
eens getoornd tegen prikkelrollen en als
"t pas geeft zullen wij 't weer doen, maar
de erkenning moet ons toch van 't hart
dat zoo'n rauw moolje werkelijkheid,
smakelijk gestyleerd, een heerlijke ver
kwikking kan zijn na den hcelcnweck-
sclien sleur van winkel of kantoor.
De Tweclingszusters is zoo'n ding van
fel-gebeuren, zonder dat de realiteit ooit
tot smakeloosheid wordt - al dreigt er
heel even, in 't laatste bedrijf
Gisterenavond echter, en zoo zal het
heden zijn, was het groote drama naar
het tweede plan geschoven. Eischic rars.
Humphrey aller aandacht in de eerste
plaats.
Je begint met je af te vragen of 't mo
gelijk is, dat zoo'n klein vrouwtje zoo
slaplustig zijn kan en heel even denk je.
als op een kermis bij den neus genomen
te worden Maar dan komt de film, zie je
het dappere stapsterlje Rusland doorkrui
sen.
Al reëeler wordt voor ons inrs Hum
phrey's film, naar mate zij, Duilschlaud
door, de landgrens nader! Düsseldorf,
Valer Rhein en dan Holland, d'aloude
bisschopsstad, 't Leidsclieplein, Schiller
en de Westertoren.
Knap, breekt de film af, licht op, en in
levenden lijve voor ons het gezelschap,
waarmee 't doek ons vertrouwd maakte
Mevr Humphrey houd! een allerliefst
Engelsch speech je, dat bijna niemand
erstaat en waarnaar toch allen luisteren
omdat ze een sprekende mimiek lieeft
haar Amerikaansche vlag en mei souve
nirs beslagen stok laat zien. De impressa-
rio vertaalt liet in een komisch Duitsch—
Hollandsch
Een leerzame natuur-historischc film,
de trilrog in leven en welzijn, een brui
film en snakkend naar frissche lucht sta
je op straat
Uit Vlissingen
In de memorie van antwoord op de
begrooling van marine leest men o a
het volgende
De voorgenomen vervanging van de
roei- en zeilsloepen van afhaaldiensl ter
reede Vlissingen door motorvaartui
gen zal ontslag van roeiers ten gevolge
hebben
Terwij! voor den afhaaldiensl met roei
en zeilsloepen thans aanwezig zijn 17
roeiers, zullen voor de motorvaartuigen
vermoedelijk slechts 9 matrozen noodig
zijn Van de 17 zullen derhalve waar
schijnlijk 8 roeiers moeien worden ont
slagen Aangezien personeel van het
loodswezen, dat ten gevolge van een
maatregel van het bestuur uit den dienst
wordt ontslagen, recht op pensioen ver
krijgt hij het hereiken van den leeftijd
van 55 jaren, is het aangewezen, dat
van de in dienst zijnde roeiers het eerst
voor ontslag in aanmerking komen zij,
die den 55-jarigen leeftijd hebben be
reikt Immers zullen deze personen na
het ontslag onmiddelijk pensioen genie
ten, terwijl de overigen zonder eenige
inkomsten zouden zijn tot den datum,
waarop zij genoemden leeftijd bereiken
Het ligl in de bedoeling hij de in-
dienslstelling van de 2de motorboot 2
roeiers te ontstaan, bij de indienststel-
ling van de 3de motorboot 3 roeiers,
en bij gereedheid van de reserve-motor
boot nog 3 roeiers.