Jaargang.
Maandag
17 November.
Als gast op het feest.
BINNENLAND.
Uit Stad an Provincie.
m<v
Doze courant verackijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland francojpp. iJ2.
Atzenderijjke nummers kosten 5 cent.
Advertentiën bij abonnement op voordeelige voorwaarden.
Prospectussen daarvan zijn aan het bwroau te bekomen.
Advertentiën voor het eerstvolgende nummer moeten des middags veer tien uur
aan het bureau bezorgd zijn.
Advertentibn 2# cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels 1' 1.50; elke regel meer
2t cent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentitfn en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is gerechtigd het Algemeeu Adrertentie-Biirea*
A. DE IjA KAB Az., N.Z. Voorburgwal 266, Amsterdam.
35 féze courant behoort 6en bijvoegsel,
Vandaag is het de groote jubileumsdag
van onze honderdjarige onafhankelijkheid.
Den 17den November 1813 toch deed het
driemanschap in Den Haag den grooten
stap, die nu al zoo vaak besproken is,
dat -we er niet veel over behoeven te
zeggen.
Maar als er vandaag gejubileerd wordt,
kan Walcheren eigenlijk niet meedoen
als jubilaris. Het heeft namelijk zijn hon
derdsten vrijheids ver jaar dag nog niet ge
haald.
Want toen bijna overal elders in Ne
derland groote beroering heerschte, en de
Fransche troepen zich in lal van plaatsen
terug trokken voor de naderende kozak
ken, bleef hel in Walcheren akelig kalm.
Behalve het stoutmoedige optreden van
het Haagsche Driemanschap zijn er in die
dagen heel weinig heldendaden verricht.
Nederland werd vrij omdat het vrijgela
ten werd. Maar rustiger dan ergens an
ders was hel gesteld op Walcheren.
Men had hier nl. liet twijfelachtige
voorrecht van een zeer sterke bezetting
Fransche troepen, van wege het belang
van dit eiland voor de stelling Antwerpen.
Ruim 6000 man in de vestingen, behalve
nog 680 zeelui voor de vier fregatten
en twee brikken die te Vlissingen lagen,
dat was wel een macht in staat om de
bevolking hier kalm te houden.
Het duurde trouwens nog vier dagen
vóór hier het bericht van den afval van
Holland kwam. En toen vaardigde de
prefect te Middelburg een besluit uit
.■waarbij „alle gemeenschap tusschen het
oproerig Holland en het vreedzame de
partement van de Monden van de Schel
de provisioneel verboden werd.
En tevens werd aan de maires en ad
juncten van alle gemeenten gelast in
hun gemeentehuis te vergaderen en daar
te Wijven tot nader order. Alles bleef
hier echter stil, zoodat 1 December ver
lof werd gegeven die zittingen op te
heffen.
Alleen had (hier tc Middelburg een wei
gering der burgerwacht onder kapitein
Sohier Serlé om naar Vlissingen te trek
ken aanleiding gegeven tot ontbinding
dier wacht, en tot het leggen van een
Fransche bezetting in de stad, maar dat
was alles.
Walcheren was weldra geheel van de
buitenwereld afgesloten, en het bleef dat
tot in Mei 1814! Den 27sten No
vember kwam de laatste post uit Hol
land aan. De post op Frankrijk ging
vooreerst nog geregeld over Breskens.
Maar na 3 December was dal ook uit,
.want toen verscheen er een Engelsche
vloot op dé Zeeuwsche kusten en begon
de blokkade.
Evenwel alleen voor Walcheren. Het;
verschijnen dier vloot was ook het feit
dat de Fransche beambten op Schouwen
en Duiveland, Tholen en N. en Z.-Beve-
land hun posten verlieten. Ze voelden er
zich te onveilig. Daar kwam toen Ne
derlands bestuur. Zeeuwsch Vlaanderen
bleef echter nog Fransch.
In een reeks feuilletons in de Middel-
burgschc Couranten van 4—16 Januari
1911 over „Walcheren in 'den Franschen
tijd'' is reeds uitvoerig verteld welke
weinig aangename ervaringen de bewo
ners van Walcheren in dat half jaar van
de blokkade te verduren hebben gehad.
We zullen er nu slechts enkele feiten
uit aanstippen.
Heel Walcheren was een belegerde ves
ting geworden, en ondervond alle ellende j
van die positie.
De gegoeden ondervonden het doordal
zij de gelden moesten voorschieten ter
'betaling aan de arbeiders die aan de
vestingwerken te Veere en te Vlissingen
bezig waren.
De ingezetenen der steden, vooral van
Middelburg, ondervonden het door de
gedwongen leveringen van levensmidde
len en andere beuoodigdheden voor het
leger. Immers er werd van buiten niets
meer aangevoerd. Er werd heeh-wal ge-
eischt, en toen het gevorderde niet gauw
genoeg kwam, werden vier voorname per
sonen uit Middelburg (de oud-burgemees
ter J. H. Schorer, diens broer D I. gcho-
rer, N. C. Lambrechtse en J C. de Bruijn)
en later nog twee (de heeren M. E C.
Versluijs en S. Hendrik) tijdelijk als gij
zelaar naar Vlissingen gevoerd.
En de landbewoners hadden niet min
der ervan te lijden. Zelfs leidden die
requisieties lol het boerenoproer van St.
Lam-ens en Brigdamme, een allerzonder
lingste geschiedenis. Een misverstand
over de bons /die voor de requisities wer
den gegeven, was de oorzaak. Maar hel
lueele vérdere verloop van die geschie
denis was ook één groot misverstand.
Toen door den Franschen officier de klok
te St. Lam-ens werd geluid om de ge
meentenaren bijeen te roepen voor leve
ranties, dacnten de boeren dat de Fran
schen hun boel kwamen in brand ste^
ken, zooals in een kennisgeving gedreigd
was voor hen die niet aan de vorderin
gen voldeden Ze liepen te hoop met
vorken en stokken, kwamen in een over
winningsroes toen de Fransche soldaten
naai- Middelburg terug, trokken, achter
volgden hen tot in de stad, maar wer
den daar in een oogwenk op de vlucht
gejaagd, met verlies van een doode en
eenige gewonden. Negentien werden er
opgesloten in Vlissingen.
In Maart werden dertig der rijkste inge
zetenen van Middelburg nog eens ader ge
laten door gedwongen aanvulling van een
tekort in de kas van den oppermachti-
gen bevelhebber. 'Een bedrag van 106.443
franc werd door hen gestort.
Curieus is het in „Het weekblad voor
Middelburg", zooals de Middelburgsche
Crl. toen heette, nog altijd overwinnings-
berichten van de Fransche legers te le
zen, en zelfs werden er Te Deum's inde
kerk gevierd. Maai- niemand geloofde
daar meer aan. Er werd nog altijd ver
binding onderhouden met Gent, en al
werden alle couranten geweerd, de en
kele reizigers die van daar over kwamen
hadden nieuwtjes in hun hoofd, die heel
gauw uitlekten, en dan hier de rondte
deden
Eindelijk, 6 April zag men te Veere
aan de overzijde op den dijk te Kamper
land een groot linnen scherm, waarop
met een kijker te lezen was. Les Alliés
sont A Paris. Les Anglais sont k Bor
deaux.
De bondgenooten zijn in Parijs De
Engelschen, die van uit Spanje opruk
ten, zijn te Bordeaux).
Twee dagen later zag men te Vlissin
gen dat de Engelsche blokkadeschepen
de wille vlag aan den grooten mast had- j
den gelieschen, met de Bonaparte-vlag
onder. En 11 April kreeg men te
Veere weer van den overkant op een zeil
de boodschap: Buonaparte n'existe plus.
(Bonaparte bestaat niet meer.)
Eu 18 April gaf de gouverneur-gene
raal Gilly in een proclamatie kennis
van de afschaffing van het keizerlijk
bestuur in Frankrijk, van het optreden
van Lodewijk XVIII en van den wapen
stilstand.
Toen zag men hier ook overal Oranje
dragen en Nederlandsclie vlaggen uit
steken, behalve in Vlissingen, waar men
vreesde voor botsingen met de soldaten.
Maai- nog veertien dagen zou het du
ren vóór de Franschen hier weg waren.
Den lslen Mei begonnen zij hun uit
tocht uit Vlissingen. Den 4dcn Mei kwam
de commissaris-generaal van den souve-
reinen vorst, W. F. van der Burcht van
Lichtenberg te Veere aan, vergezeld door
generaal Sweerts de Landas en zijn staf
en een bataljon jagers. Den 5den Mei
deden zij hun intocht in het versierde
Middelburg, den 7den Mei in 't niet min
der versierde Vlissingen.
Zoo was in 't kort het verloop van
zaken hier op Walcheren, in die maan
den, waarin elders de gebeurtenissen
plaats hadden welke nu in Nederland
herdacht hebben. Er zijn nog enkele
andere plaatsen, die in gelijke positie
verkeerden als Walcheren Ook eerst in
begin Mei werden Bergen op Zoom, Den
Helder, Coevorden en Naar den ontruimd,
en Delfzijl was heksluiter op 23 Mei.
Maar is er voor Walcheren niet toch
veel reden om ook dankbaar het begin
van die vrijwording te herdenken op
17 November?
Natuurlijk wel. Want dat was voor
heel Nederland de aanvang van het einde.
En we zijn toch behalve Walchenaars
ook Nederlanders. We feesten dus mee.
Mits we er maar bij zeggen, dat wij
zelf niet tot de jubilarissen van het feest
van heden behooren We zijn er belang
stellende gast O vei- een half jaar komen
wij aan de beurt. „Uil hel Volk, voor
het Volk" heeft niet ten onrechte haar
feestplan tot dan verschoven
En er is nog iets dal we toch niet mo
gen vex-geten bij alle verheerlijking van
die herkrijging onzer onafhankelijkheid
Dat is hel feit dat die Fransche tijd,
hoe drukkend ook voor de Nederlanders
van voor honderd jaar, een zegen is
geweest voor het latere Nederland Als
die drie jaar van inlijving bij Frankrijk
er niet waren geweest, zou er nooit
zoo'n grondige opruiming zijn gebeurd
van veel dat versloft, versleurd was in
den regentenjtijd, om nu maai- niets te
zeggen van de in ieder geschiedboekje
vermelde opheffing van den noodlottigen
naijver der verschillende provincies.
Het beheer der gemeenten was tevo
ren droef, en de ingrijpende hervorming
door het Fransch beheer was even heil
zaam als de reorganisatie van het bestuur
der Godshuizen, en de verbetering in de
allesbehalve spaarzame en vaak onver
standige liefdadigheid.
Een speciaal decreet herstelde weer
de van ouds bestaande maar verwaar
loosde wetten betreffende hel beheer en
de bescherming van schorren en polders
in Zeeland en Z.-Holland. De beplanting
der duinen met helm werd onder Napo
leon voor het eerst streng doorgevoerd.
En als we nu juist dezer dagen liier in
in Zeeland overal zoo groote bedrijvig
heid zien door den bietenoogst, dan mag
wel in herinnering worden gebracht, dat
hel Napoleon was, die de ontwikkeling
der beelwortclsuikerfabricatie doorzette.
Maarer stond heel veel ellende
tegenover, we werden getjTanniseerd,
we waren onze onafhankelijkheid kwijt,
en men moet de ontboezemingen uit die
dagen lezen om te weten hoe diep ver
nederend dat werkte.
We zien den Franschen tijd niet zoo
egaal zwart als onze voorvaders, die er
alleen de moreelc en financieele misère
van ondervonden, en het goede niet kón
den zien. Maar ook voor ons blijft die
herkrijging van onze onafhankelijkheid
toch het doorbreken van de zon na een
lange periode van sombere, bedekte lucht
En daarom willen we nu mede doen aan
het dankbaar herinneren van den dag
toen het eerst die dikke -wolkenhemel
brak, en er weer een zonnestraal door
drong op ons land.
Echter heel bescheiden. Van eenige
herdenking door vlaggen of wat ook be
merkten we in onze stad heden niets,
zelfs niet van de officicele gebouwen
DE IIEEK ROODHUIZEN.
Nadat het bijvoegsel reeds ter perse
was, vernamen we dat er een w ij z i -
ging in de plannen is gekomen wat de
data van liet optreden van den heer
Roodliuijzen betreft.
In plaats van Donderdag zal de heer
A. Roodhuyzen, lid der Tweede Kamer,
Woensdagavond te Goes optreden voor
den vrijzinnigen Bond. als spreker met
het onderwerp „de strijd die achter ons
ligt en de regeering, die er uit voort
kwam" en Donderdagavond te W isseni-
kerke met heizelfde onderwerp voor
de afdeeling aldaar van den Vrijz, Bond.
DE VRIJZINNIG DEMOCRATISCHE
BOND.
In zake de samenwerking met aydere
partijen was voor de tc Haarlem gehou
den algemeene vergadering van genoem
den Bond door hel Hoofdbestuur het
volgende voorstel ingediend
De algemeene vergadering van den
V. D. Bond.
overwegende dat hel noodzakelijk is
met het oog op het verwezenlijken van
het concentratieprogram, waarop de drie
vrijzinnige partijen gezamenlijk denjong-
sten verkiezingsstrijd hebben gestreden
met name van de punten handelende
over algemeen kiesrecht, vrouwenkies
recht, ouderdomsverzorging en onderwijs
het onderling overleg tusschen die
partijen in liet algemeen en de samenwer
king bij evenlueele verkiezingen voorde
Tweede Kamer en de Provinciale Stalen
in het bijzonder, in dc naaste toekomst
bij liet voortduren van de bestaande po
litieke constellatie te bestendigen,
met dien verstande dat daarbij elk dei-
partijen haar eigen zelfstandigheid, ook
wat organisatie en propaganda betreft,
volkomen behoudt,
machtigt het hoofdbestuur lot instand
houding van het cenlraal-comilé der vrij
zinnigen mede te werken
daarin een delegatie tc benoemen,
en aldus met inachtneming van zijn
verantwoordelijkheid en verplichtingen
tégenover dc partij, met vertegenwoor
digers der andere vrijzinnige partijen ge
regeld overleg te plegen en zoodanige
maatregelen te nemen als geraden en
noodig zullen blijken
Deze motie werd, na eerst behandeld
te zijn in een huishoudelijke ochtendzit
ting, in de openbare middagzitting na
eenige discussie waarbij alleen de heer
van Genderen (Amsterdam) zich tegen de
concentratie verklaarde met op één
na algemeene stemmen aangenomen
Naar aanleiding van een voorstel van
Amsterdam evrklaarde de voorzitter be
reid te zijn de vraag in overweging te
nemen betreffende de benoeming eener
commissie, die de verschillende stelsels
van evenredige vertegenwoordiging in stu
die zal nemen.
Tot leden van hel hoofdbestuur wer
den gekozen mevr. N. Mansfeldt, dr. D.
Bos, prof. dr. Ph. Kohnstamm en R. de
Boer, in plaats van mevr W. van Ilallie
en de heeren De Greeff, Tasman en KI.
de Vries, die niet herkiesbaar waren
Een motie van Haarlem betreffende de
verhouding van Kamerfractie en hoofdbe
stuur werd na toelichting door dr. Bos
en den voorzitter ingetrokken
men in den laalsten tijd heeft kunnen
zien in de etalage-kamers in de Span
jaardstraat vestibule, slaapkamer, ont
vang- en „Show"-kamer.
Voorts vindt men er een reeks afbeel
dingen van meubels van allerlei slag,
aardewerk van „De Distel", Japansclie en
Indische artikelen, karpetten, rieten
meubelen. Hel is een boekje dal men
met belangstelling door ziet
Uit Vlissingen.
Vrijdagavond 11. waren twee contro
leurs van de Kon Mij. De Schelde te
te Vlissingen op surveillance in de
nabijheid van de fabrieksterreinen in de
omgeving san 1 vroegere Laantje. Op
een gegev/en «ogenblik zagen zij een voort-
werp, dal over de schutting gegooid werd
in '1 gras liggen Bij nader onderzoek
bleek dat een stuk koper te zijn.
Vermoedende dal dil na fabriekstijd
weggehaald zou worden, bleven zij in de
nabijheid verscholen Werkelijk verscheen
omstreeks 7 uur een persoon, die echter
't stuk koper voorbijliep, doch een eind
verder een voorwerp opraapte en dal
onder zijn kleeren verborg. Hij werd
aangehouden en in de wacht gefouilleerd
waarbij op hem bevonden werd een ijzeren
beugel voor 't visschen van mossels, ten
eigen bate op de fabriek gemaakt
't Bleek le zijn P. de S., die op staan-
den voet door de directie werd ontslagen
terwijl de politie van 'k-geval proces-ver-
baal opmaakte
Toen de controleurs teruggingen om
den afhaler van 't stuk koper le snap
pen, bleek deze in dien tusschenlijd zijn
slag reeds te hebben geslagen, althans
't stuk was verdwenen
Tengevolge stormweer van het N. \Y
is Zaterdagnacht gedurende eenigen tijd
de loodsdienst moeten worden gestaakt,
doch er jviel niets bijzonders voor
Een groot aantal stoomschepen lagen
aldaar op den reede geankerd om beter
weer af te wachten.
Zondagmiddag waren er veel menscheu
op de boulevard om te genieten van liet
mooie schouwspel dat de zee bij den
hoogen vloed opleverde.
Uit Middelburg.
Naai- aanleiding van de in September
in het garnizoen alhier voorgekomen
gevallen van buikloop welke werden toe
geschreven aan hel gebruik van Argen
tijns ch. vleesch, wordt door de direc
tie van de Mij. van Verduurzaamde le
vensmiddelen „Viande" le Iloek van Hol
land, in „De Huidenveiling" van 13 de
zer het volgende schrijven gepubliceerd
door haar ontvangen van generaal-ma-
joor J. F. de Meester, hoofdintendant;
„Ten vervolge op inijn schrijven van
19 dezer no. 2297 heb ik de eer u mee
te deelen dat volgens verkregen inlichtin
gen het onderzoek te Middelburg geen
bepaalde oorzaak heeft doen kunnen vin
den voor de ziekteverschijnselen bij het
garnizoen aldaar op 13 en 14 Sept. jl
Vermits aan de garnizoenen te Breda
Bergen op Zoom, Vlissingen, Tilburg en
Geertruiden oerg bevroren Argentijnsch
vleesch en vet is verstrekt van dezelfde
partij, waarvan het vleesch en vet ten
behoeve van Biet garnizoen afkomstig was,
en in geen der eerstgenoemde plaatsen
nadeelige gevolgen van het gebruik van
het giebruik van het vleesch en vet zijn
ondervonden, ligt het voor de hand dat
de vorenbedoelde ziekteverschijnselen aan
andere oorzaken moeien worden toege
schreven."
In den nacht van Zaterdag op Zondag
zijn op de hofstede van d, P. aan den Na-
dors tweg alhier 21 kippen doodgebe
ten door een vreemden hond. De kippen la
gen over het erf en langs den weg ver
spreid.
Een zeer smaakvol reclame-boekje
wordt door de firma Belderok Van
Roo alhier verspreid. In keurig afge
drukte foto's wordt een kijkje gegeven
in Ide meubelmakerswerkplaats, en in
verschillende kamerinrichlingen zooals
Uit Zuid-Beveland.
Heden avond wordt le Goes in de
Ned. Hcrv. kerk een godsdienstoefening
gehouden, afgewisseld door zang en or
gelspel ter herdenking van de landiug
den Prins van Oranje te Scheve-
ningen op 17 Nov. 1813
Enkelen hebben de vlag met den
Oranjewimpel uitgestoken.
Aan het station le Goes is de nieuwe
wachtkamer le en 2e klasse, speciaal
bestemd voor ,.niet rooken" thans voor
het publiek opengesteld.
Het is een klem vertrekje, spaarzaam
met daglicht toebedeeld, er is slechts
één raam aan dc zijde naar het perron
aangebracht.
Waar de nieubeleering en stoffeering
vermoedelijk nog niet voltooid zijn, mu
ren en plafond nog op beschildering
wachten een drietal gewone reclame-
biljetten pogen de egale grauw-witte
kleur der wanden te breken en de
vloer jiog geen tapijt heeft, kan deze
wachtkamer van liet slation vooralsnog
moeilijk aanspraak maken op een firlh
class inrichting Intusschen zullen de
reizigers in de andere, oude wachlka-
Ie en He klasse nu geen gevaar
meer loopen verbaliseerd te worden
wegens rooken" aldaar.
Hel station te Goes was het eénigc
in ons geheele land waar het niet ver
oorloofd was te rooken in de genoemde
wachtkamer voor gemengd gebruik.
In de Zaterdag gehouden raadsverga
dering van Baarland waren alle leden
tegenwoordig De voorzitter deelt mee
dat de opbrengst der verkochte oude
straatkeien f 142 60 bedraagt. De bei-
slaande salarissen der gemeenteambte
naren worden zonder verandering aan
genomen als pensioengrondslagen. In het
regiement van het Burg. Arab wordt
aan art 27 een lid toegevoegd, hetgeen
inhoudt, kas en boeken van den secre
taris-ontvanger eenmaal per jaar, op een
niet vooraf bepaalden tijd, door of van
wege B en W. zal worden opgenomen
en nagezien De overschreden pos
ten van uitgaaf der begroeting 1913,
worden uit andere aangevuld. De lieer
v. Wingen vraagt oi hel onderhouden
van de rioleering aan den Achterweg
voor rekening der gemeente is, of aan
de betrokken burgers komt De voorzit
ter zegt dat dil door de gemeente zal
