MIRBELBI RfiSflK COURANT
r, 270
1S6 Jaargang.
Vrijdag
14 November.
Kameroverzicht.
Ui! Stad en Provincie.
194 .f
Deze courant versthijnt d a g e 1 ij k a, met uitzondering van Zon- en FeeatdageD.
Prijs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland Iranco pp. iJ2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Advertentiün bij abonnement op voordeelige voorwaarden.
Prospectussen daarvan zya aan het bureau te bekomen.
Advertentiën voor het eerstvolgende nummer moeten des middags voer één i
aan bet bureau bezorgd zijn.
Advertentiën '2# cent per regel. Bij abonnement veel lager. Seboorte-, dood- en
allo andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.60; elke regel meer
20 cent. Reclames 40 cent per regel. Rroote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is gereehtigd bet Algemeen Advertentte-Bnrenn
A. DG LA MR Az., JJ.Z. Voorburgwal 266, Amsterdam.
B; deze courant behoort bijvoegsel.
Tweede Kamer.
Zitting van Donderdag.
Drie redevoeringen van drie persoon
lijkheden van beleckenis, de heeren Fock.
.Vliegen en Tvdeman vormden heden hel
menu. En al kon van hen evenmin als
van eenig ander iets nieuws venvacht
worden, toch werden ze met aandacht
en belangstelling gevolgd Aan alle deze
drie sprekers zal de opgetreden vrijzin
nige Minister een goeden steun hebben.
De heer Fock, aanvangende mei het
gevaar der ontluikende Indische bureau
cratie te signaleeren en den Minister
«net aandrang uit te noodigen daaraan zijn
volle aandacht te wijden, deed bij de be
spreking van liet optreden der concentra
tie tijdens de verkiezingen inzake de In
dische vraagstukken zijn gezag van uit
nemend koloniaal specialiteit ten volle
gevoelen Dat iels door de Concentratie
als zoodanig was gezegd of geschreven
wat slechts als vaïsche leuze kan wor
den gekenmerkt, hij ontkende het met
kracht Er was van rechts een kerste-
ningspolitiek merkbaar, die de heer Iden-
burg eerst invoerde nadat de verkiezin
gen van 1909 het Ministerie hadden be
vestigd, die niet vanuit Buitenzorg, maar
vanuit het Plein uilgingen. Er moest le
gen deze kersteningspolitiek gewaar-
waarschuwa en gewaakt, want ze bracht
gevaar niet zich Ze dreigde den school
strijd naar Indië over te plaalsen, uit
't oog te verliezen de zeer bijzondere
voorwaarden waaronder Indië moet wor
den beschouwd.
Ze heeft inderdaad, gelijk deze spreker
nu zijnerzijds goed gedocumenteerd aan
toonde, ertoe geleid, dat de aanbouw
van gouvernementsscholen maar slapjes
werd ter hand genomen, dat zelfs de
gouverneur-generaal op het onvoldoend
aantal 2e klasse-scholen moet wijzen Ze
heeft het onderwijs in Flores aan de orde
der Jezuïeten vrijwel souverein overge
leverd; geleid tot de passar-circiüaire,
die moest worden ingetrokken; geleid tot
de pogingen om de regenten tol het Chris
tendom te bekeeren, die totaal zijn mis
lukt. En nog vraagt men van rechts on-
noozel naar wat die kersteningspolitiek
dan toch inhield; naai- wat de rechter
zijde toch misdeed. Men tracht 't au te
doen voorkomen alsof van links verband
is gebracht tusschen deze kersteningspo
litiek en de Sarekat Islam, wat nimmer is
geschied, slechts is gewezen op hel dub
bel gevaarlijke eener zoodanige politiek
juist op een tijdstip dat teekenen als in
de S I zijn opgesloten, vielen waar te
nemen
En de heeren Van Veen en Bogaardt,
„die dadelijk met inteiTumpeeren klaar
waren, toen de heer Fock niet uit den
tekst eener circulaire, maar uit een. cou
rantenknipsel citeerde; die immers de
eenigen zijn, die hier waarheid spreken,
wat kunnen ze tegenover deze feiten an
ders stellen dan groote woorden I
Hoe opgeschroefd de felle toorn-rede
van den heer Van Veen was, toonde met
den heer Fock ook de heer Tvdeman
in staatsrechterlijk opzicht aan Ilad de
Minister den gouverneur-generaal doen
aftreden bijna gelijk met zijn voorganger,
het zou zijn geweest als rekende hij bei
der gezag gelijk cn dat is geheel onjuist
De - heer Idenburg heeft zonder dat
iemand hem daarom „bijdraaien" kan
of mag verwijten, reeds toegegeven toen
de praclijk dit van hem eischle en de
Minister zal ongetwijfeld zijn waarbor
gen hebben om hem op zijn hoogen post
te handhaven, Dat hij de gewisselde tele
grammen niet wenscht over te leggen,
de heer Tijdeman achtte zulks correct
Even incorrect en staatsrechterlijk als
een novum te beschouwen hij 't achtte,
dat op Flores aan de zending een sou-
vercine macht over hel onderwijs is ge
geven, die alleen aan 'l gouvernement
toekomt Men kon er hetzelfde beleven
als in Indo China, waar de Roomsche
sche missionnarissen de Lalijnsche let
ters leerden met gevolg, dat ten slotte
geen hunner de documenten in de oude
karakters kon lezen! En rechts, waar
men o zoo onnoozel doet ten opzichte
van de vroeger gevoerde politiek deed
men links aldus, 't zou spoedig worden
gequalificeero als onchristelijk en broe
derlijk samengaan in den leugen! is
men het ten opzichte van deze punten
nu evenmin als vroeger eens. Men leze er
maar op na wat de heeren Scheurer en
Bogaardt zeiden; erkent de eerste, dat
de zending zich moet richten naar het
gouvernementeel gezag, de laatste wil de
daden van dit gezag voor alle£~Yan de
denkbeelden der zending doortrokken
zien Hij noemt dat geen kersteningspoli
tiek, maar wat is 't dan wel?
Beide linksche sprekers hebben sym
pathiek gepleit voor de elementen, in de
Sarekat Islam opgesloten en in haar een
beweging van beteelcenis erkend, die,
mits goed begrepen, lol zegenrijke ont
wikkeling der inlandschc bevolking kan
leiden. Beiden hebben zich gesteld te
genover de Indische Partij zoolang deze
zich met den persoon van Douwes Dek
kcr wenscht te vereenzelvigen, in hem
haar heer en heil te zien. Beider toon
was zacht en mild; heel wat zachter
dan die van den heer Bogaardt, die er
door den heer Vliegen hardhandig aan
werd herinnerd hoe nabij de Indo's juist
hij moest staan
In de uitvoerige rede van den woord
voerder der S. D. A P den heer Vlie
gen, was deze verdediging der Indische
Partij het voornaamste moment. Ze ving
aan met doorwerkte en ophouwen-
beschouwingen betreffende uit
breiding van het onderwijs, dat nu slechts
een tiende deel der kinderen bereikt;
betreffende het meer brengen van in-
landsch kapitaal in inlandschc onderne
mingen en betreffende uitbreiding der
staatsexploitatie, betreffende een juister
aststelling der politieke rechten, waar
bij hij aantoonde hoe de heer Scheurer
in tegenspraak was met zichzelven toen
hij de rechtsche neigingen eener kerste
ningspolitiek ontkende in alle welke
zaken echt vrijzinnige daden op de mede
werking der 15 socialistische stemmen
kunnen rekenen. De heer Vliegen had er
den heer Scheurer met zijn „vergissing"
over dit Uva» lay i<a
Amsterdam III, aan herinnerd, dat de
anti-revolutionairen maar met even de
helft der vroeger ingenomen zetels wa
ren teruggekeerd. En welke helft, al
dus de toevoeging onder luid gelach.
De verdediging van de Indische Partij
van de zijde van den heer Vliegen was
zwak, verloor allen ondergrond na de
houding van den heer Van Kol. -Nu heette
het, dat de heer Van Kol het oneens was
in de beoordeeling der I. P., maar met
de fractie meeging in de conclusies; het
dient afgewacht in hoeverre die „con
clusies" dan gaan. De heer Douwes Dek
ker werd verdedigd op grond van on
vermogen bijna, hij was een knap jour
nalist, maai" alles wat hij schreef moest
men niet a la leltre nemen; hij was
een man, oie voelde voor recht en in
Zuid-Afrika medevocht, maar politiek on
ervaren en als literator onrijp in veel
wat hij schreef. En van zulk een man
keurt men 't af, dat de gouverneur-
generaal vreezende zijn invloed op de
niet tot oordeelen opgevoede inlandsche
bevolking, hem interneerde! En, niet min
der zonderling, aan hel slot pleitte de
heer Vliegen wel clementie voor de beide
inlandsche medebannelingen, maar niet
voor Douwes Dekker zelf. Het antwoord
van den Minister op die vraag zal hem
doen beslissen over het al dan niet in
dienen eener motie naar aanleiding van
de verbanning, die hij zonder nader mo
tief, een groote politieke fout noemde.
Want de Indische Partij is voor hem
en de zijnen geen revolutionaire partij.
Maai- legt de heer Vliegen met dit eigen
oordeel wel den juistcn maatstaf voor
hel gezag aan I
Er worden morgen nog meerdere rede
voeringen verwacht; loopen die dan niet
af, dan komt de Kamer ook Maandag, op
den dag der Nederlandsche onafhanke
lijkheid, bijeen
V. d. M.
naar met liet bekende onderwerp „1813"
op-
De zangvereeniging „Hallelujah" van
Oostkapelle' directeur den heer
Schout van Serooskerlce, zong ter afwis
seling eenige vaderlandsclie liederen
Hel ongunstige weer in aanmerking
genomen, was de opkomst zeer goed
Dit Zuid-Beveland.
Bij de Rente-cohimissie zijn uit de
gemeente Goes tot heden 187 aanvragen
ingediend om toestemming eene rente
als bedoeld bij art, 369 en 370 der Inva
liditeitswet
De leeraren met 25 leerlingen der"
Middelbare Technische School te Utrecht
brachten gisteren een bezoek aan de
werken van den sluisbouw Ie Hans-
weert
Uit Ttholen.
Te O ud-Vossemeer is in de eerste
vergadering van dit seizoen van de Ver-
eeniging „Eendracht besloten een nieuw
tooneel taan te schaffen, reeds eenige
jaren hebben de werkende leden ge
mopperd tegen de primitieve samen
stelling van het oude, zoodat nu èn
voor die leden èn voor de geregelde
bezoekers der uitvoering in het vervolg
de wijze van uitvoering door een beter
decoratief zal kunnen veraangenaamd
worden
In de Donderdag le Staven iisse
gehouden gemeenteraadszitting werd met
6 tegen 1 stem besloten Ier uitvoering
van de pensioen- en de weduwenwetten
voor gemeente-ambtenaren 1913, de in
koopssommen niet le verhalen op de
ambtenaren (uitgezonderd den gemeente-
1-'j> -■»— r-""""-"
en voor weduwenpensioen beide 2 °/o
door de tegenwoordige ambtenaren zal
zal moeten betaald worden, maar door
de opvolgende ambtenaren alles Deze
regeling is overeenkomstig de circulaire,
in deze zaak door de Ged Staten uitge
vaardigd.
Uit Zeeuwsch Vlaanderen O. D.
Te Hulst zal eene conservenfabriek
worden opgericht Aan den weg naar
Clinge is daarvoor reeds een terrein
aangekocht
De heer Mechelynck, lid der Belgische
Khmer, heeft de volgende vraag tot den
betrokken minister gericht
Weet de heer minister dat het verslij-
ken van den Braakman snel toöJ
neemt. Reeds staat er meer dan 70 cen
timeters water boven den drempel der
Isabellensluis. Deze toestand kan, wan
neer het een regenachtig seizoen is, grooP
te rampen tot gevolg hebben.
Ligt het niet in de bedoeling van
den heer minister spoedig maatregelen
te nemen, ten einde den afloop van hel
water der Isabellensluis te verzekeren
en de belangen der visschers van Bou-
chaute te vrijwaren?
Het antwoord luidde De vraag van het
achtbaar lid wordt door mijn bestuur
ijverig onderzocht en ik hoop haar eene
oplossing te kunnen geven, waarbij al de
betrokken belangen voldoening zullen be-
komen
den 3e, Quisl—Geluk den 4e eu de firma
Pot verkreeg een eervolle vermelding met
een Napoleon-motief Ook andere étalages
waren kwistig met guirlandes en lam
pions gedecorateerd en een ervan maak
te een buitengewoon effect met in den
brand le vliegen, waaraan spoedig een
eind kwam door het blusschingswerk
van een rappen buurman Dc schade aan
uitgestalde boekwerken is intusschen be
langrijk, doch verzekerd
De optocht van de schoolkinderen had
ouder vrij gunstig klimaat plaats, terwijl
de feestrede van den voorzitter, den heer
W. Moelker, in den drooge werd uit
gesproken
De voetbalwedstrijd viel geheel in '1
water, terwijl de roeiwedstrijd met on
gunstige weergesteldheid had te kampen
Ook de lichtstoet van gister avond
had van den vallenden regen te lijden,
zoodal per slot alleen de optocht dei-
kinderen van de openbare school en de
kinderspelen tol hun recht kwamen.
Tijdens die spelen was de jeugd van de
school met den Bijbel in die school
verzameld en verheugden de kleinen zich
daar in de hen uitgereikte tractatie ge
lijk die der o. 1 school in de prijzen dei-
tombola zonder nieten.
Tot het hart sprak het woord van den
voorzitter van het feestcomité, die het
feest opende, na een dankbetuiging aan
allen, die hel welslagen ervan hadden
bevorderd, met den wensch, dal geen
enkele wanklank zou worden gehoord,
opdat allen, die zich tegenstanders had
den getoond zouden kunnen verklaren,
dat het feest in de goede stemming werd
gevierd Jammer dat hel weer die feest
stemming niet wil vevhoogen
Het is reeds laat. De nieuwe feestdag
zet in met een regen, die met stroomen
feestelijkheden van lieden,
de landing van Z H Willem Frederik van
Oranje Nassau enz. enz., met zijn gevolg,
meldt men ons nog hel volgende
De prins werd ontvangen op het stad
huis, waar de eerewijn werd aangeboden.
Achtereenvolgens voerde 't woord de
voorzitter van het comité, de prins, de
eere-voorzitler en de burgemeester, waar
na den verschillenden personen dank1
werd gebracht voor de moeite, die ze
zich hadden getroost voor 't welslagen
van 't feest De prins verleende daarna
een korte audiëntie, waarbij hij het da
meszangkoor ontving.
Wegens het erbarmelijke weer meende
de prins, dal hij wel verkouden zou wor
den Dus benoemde hij den daarbij aanwe
zigen arts tot zijn lijfarts!
De allegorische optocht werd niet be
gunstigd door fraai weder. Toch was
er nog wei het een en ander te bewon
deren Z. o. de mooie costumes en de
fraaie praalwagen met 12 meisjes, voor
stellende de 12 provinciën, waarvan een
Zuidevzeeprov'mcic
Uit Middelburg.
Onder de advertenties vindt men den
uitslag der verloting gehouden op den
bazaar ten bate der Ver. „Tot het be
zoeken der Armen".
Uit Walcheren.
Maandag 17 dezer bezoekt de Com
missaris der Koningin de (gemeente K o ui-
de kerke
Donderdag herdacht de afdeeling Se-
rooskerke van „Patrimonium' in de
Geref kerk in eene openbare samenl-
komst Neêerlands 100-jarige onafhanke-
hankelijkheid De heer ds. J B Netelen
bos van Middelburg trad als feestrede
ONAFHANKELIJKHEIDSFEEST TE
THOLEN.
Men schrijft ons uit Tliolen
De R K. kerk was dc eenige, waarin
een plechtige dienst werd gehouden in
verband met onze onafhankelijkheid On
der hel boeiend gehoor van den pastoor,
den heer Van Roon, hadden zich, behalve
de parochianen, de leden van het feest
comité en eenige belangstellenden ge-
Schaard.
De Fransclie vlag op den toren hield
het niel. Aan flarden werd ze binnen ge
haald en als tolk van trouw, vroomheid
en moed werd de Nederlandsche drie
kleur uitgestoken De feestpoort aan de
Oudelandsclie barrière was tot een ge
raamte weggeslonken, alleen de kannon
nen en de lcanteelen hingen, toen de
stoet van schoolkinderen er zwenkte,
dreigend naar omlaag Ook de Vosse-
meersche poort stond wankel en de Wa
terpoort was een schaduw van het im-
poncerend concept
De étalages bleer uiteraard het meest
gespaard en drie Bergen op Zoomsche
juryleden kweten zich, ondanks den re
gen, van hun taak. De heer H J van
der Hel behaalde een eersten prijs, C.
W Coomans den 2e, J C Gelderblom
Najaarszitting der Provinciale
Staten van Zeeland.
(Vervolg van het Bijvoegsel).
Subsidie leergangen schil
derspatroons.
Voor het voorstel cn afdeelingsverslag
zie men het Bijvoegsel
De heer de Veer merkt op dat het
eenig argument van G. S. n 1 het bestaan
van ambachtsschool enz niet juist is,
omdat zoowel de aard van het onderwijs
als wel van de leerlingen anders is In
de afdeelingen is nog als argument aan
gevoerd, dat dc cursus geen overleg had
gepleegd incl de te Middelburg geves
tigde instellingen Spr. meent, dat dc af
wijzende houding van G. S. voortvloeit
uit onbekendheid met deze instelling.
Spr verduidelijkt daarom nader, wat deze
patroonsleergangen beoogen en wat zij
beteckenen.
De leergangen zijn niel uitsluitend be
stemd voor patroons, doch zij heeteu pa
troonsleergangen omdat er geleerd wordt
alles wat patroons nooaig hebben
Spr. stelt bij amendement voor een
subsidie te verleenen van 12Vb <Vo der
kosten tot ten hoogste f 100
De heer Dekker sluit zich bij
den lieer de Veer aan en zal voor het
amendement stemmen
De heer van der Vliet vraagt of
dit subsidie voor een keer zal zijn.
Dat is werkelijk de bedoeling van het
amendement
De heer Blum (lid van G. Smeent,
dat de provincie steeds getoond heeft
een open oog (en een open beurs) te
hebben voor het ambachtsonderwijs Het
is dan ook de plicht der provincie het
onderwijs voor hel opkomend geslacht te
steunen. Anders staat het met onderwijs
van lien, die in hun jeugd de thans be
staande en gesubsi dieerde vakscholen
moesten missen De staten betreden hier
met het geven van subsidie een nieuw
terrein, waarop G. S. hen niet mogen
leiden Men begeeft zich hier nl. op so
ciaal gebied
Tegen het laatste komt dc heer de
Veer op, zijn opvatting van G S. is, dat
zij juist de prov. Staten op nieuwe we
gen moeien voorgaan en leiden. Spr. ver
dedigt nogmaals uitvoerig het verleenen
van subsidie
Dc heer Blum repliceert, waarojp de
heer de Veer nog voor de derde
maal het woord voert
Het voorstel-de Veer in stemming ge
bracht wordt verworpen met 21 tegen 19
stemmen Voor stemden de heeren Hol-
lestelle. Dekker Struve, Vogelaar, Du-
moleijn, Elenbaas do Bruijnc, van Oe-
veren. Mulder, van der Vliet, van Zuijen,
van Teijlingen, van Dam, Paap, Vermaas,
Tichelman, de Veer, Ivakebeeke en van
der Weide
Het voorstel van Ged Staten wordt
daarop z li s aangenomen
J aar wedde Griffier
G. S. stellen \oor de jaarwedde van
den tegenwoordigen griffier der Staten
met ingang van 1 Jan 1914 vast te stel
len op f 5000.
Bij liet afdeelingsonderzoek verklaarde
een lid, dat hij liever gezien had ieen per
soonlijke toelage tot hetzelfde bedrag,
in plaats van eene hoogere jaarwedde
Overigens konden alle leden zich met
het voorstel van Ged Staten vereenigen.
Z. h. s. aangenomen
Hierop wordt een half uur gepauzeerd
Om 1 uur wordt de vergadering voort
gezet.
Aan de orde is nu het voorstel vaa
Ged Staten betreffende de
Jaarwedden personeel stoom
bootdiensten.
Ged. Staten bieden een regeling aan
der bezoldiging van het personeel, ver
bonden aan de door de provincie ge-
exploiteerde stoorabootdiensten
Daarin wordt een verhooging voorge
steld van het maximum der jaarwedde
van den directeur, den hoofd-machinist
en de klerken ten kantore van den direc
teur En ook een kleine verhooging van
de maxima voor de bemanning der sche
pen varende in den dienst Vlissmgeu—
Breskens—Neuzen, en voor de kolenwer-
kers aan die lijn.
Voor hel personeel, varend in de
diensten Walzoorden—Hanswcert en op
de Oosterschelde komt aan Ged. Staten
een verhooging niet noodig voor, daar
de dienst niet zwaar is.
In de regeling zijn niet opgenomen de
agenten van den dienst op de Ooster
schelde, daar hun betrekking tot den
dienst kan beschouwd worden als een
bijbaantje. E.n ook niet de agent te Hoe-
dekenskerke, daar diens jaarwedde gere
geld kan worden bij het in exploitatie
komen der lijn Neuzen—Hoedekensker-
ke—Hansweert
In alle afdeelingen gaf het voorstel
van Ged Staten aanleiding tot breed
voerige discussion
In alle afdeelingen waren er leden, die
betreurden, dat in het voorstel van Ged.
Stalen tot verhooging van salaris niel
zijn begrepen liet personeel bij den dienst
op de Oosler-Schclde en dal bij den
dienst van de lijn Walzoorden—Hans-
weert
Eveneens werd in alle afdeelingen de
voorgestelde salarisregeling van den di
recteur bij den dienst op de Wester-
Sclielde uitvoerig besproken Waar in een
afdeeling werd gewezen op he* groote
verschil in salarisverhooging tusschen di
recteur, kapiteins en minder personeel,
werd in een andere afdeeling het oog
gevestigd op het verschil van salaris van
den directeur bij den dienst op de Wes-
tet-Scheldc en van dien bij den dienst
op de Ooster-Scheldc. Nog werd in een
afdeeling door een lid de opmerking ge
maakt, dat een aanvangssalaris van f 1800
te gering is, hij stelde voor dit op
f 2100 te bepalen, welk voorstel, instem
ming gebracht zijnde, werd verworpen
met 10 stemmen en een stem voorbehou
den. Terwijl in een der afdeelingen een
lid vraagt, waarom den directeur te Vlis
singen het oppertoezicht over den dienst
op de Oosler-Schelde is toevertrouwd,
meende een lid in een andere afdeeling,
dat Ged Staten toch geen voldoend mo
tief hebben om dat salaris te verhoogen.
Leden van Ged. Staten wijzen er op-
