MIDDELRÜRGSCHE COURANT.
268
156e Jaargui.
191
W oensdag
12 November.
Kameroverzicht.
BINNENLAND.
Deze courant vereekijnt ff a g e 1 ij k s, mat uitzondering van Zen- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal, zeowel Teor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp. t '2.
Afzonderlijke nammers kosten 5 cent.
Aivertentiën bij aboniement op voerdeelige voorwaarden.
Prospectussen daarvan zijn aau het bureau te bekomeu.
Advertentiën voor het eerstvolgende nummer moeten des middags véèr dén nor
aan bet bureau bezorgd zijn.
Advertentiën 3 26 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Gebeorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f' 1.50; elke regel meer
2# cent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats, die zij innemen
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is gerechtigd het Algemeea Advertentie-Bare au
A. DE LA IAB Az., N.Z. Voerbargvral 266, Amsterdam.
deze courant behoort een bijvoegsel.
Bjj de gisteren gehouden herstemminj
in Arasterdam drie brachteu, zooals we
reeds per bulletin melden, 12797 van de
16516 kiezers een geldige stem uit.
Hiervan verkreeg de heer Otto (concen-
tratie-candidaat) 6715 en de heer Oude
geest (s. d. a. p.) 6082 stemmen.
Gekozen is de heer O ITO.
Bjj de stemming op 4 November ver
kregen C. J. Kuijper (r. k.) 1946, Otto
3314, Oudegeest 4604 en Wijnkoop (s.
d. p.) 180 stemmen.
Bij de periodieke verkiezing op Dins
dag 17 Juni jl. werd het aftredend lid,
mr. P. J. Troelstra dadelijk gekozen met
7310 stemmen. De heer Asscher (n. 1.),
Reijmer (r. k.) en Wijnkoop kregen resp.
2428, 2781 en 177 9temmen.
Bjj verkiezing op 24 Jnli d. a. v.,
noodig geworden tengevolge van het be
danken van den heer Troelstra, werd de
heer Polak gekozen met 4.831 stemmen.
Toen verkregen de heer Otto 2378, mr.
Reijmer 1828 en de heer Wijnkoop 217
stemmen.
Het was een bulletin waarvan het
lezen gisteravond iederen vrijzinnige met
voldoening deed glimlachen. Zoo'n over
winning was ook door de meest opti-
mistischen niet verwacht.
En toch meenen we dat de beteekenis
der cjjfers van de eerste stemming nog
grooter is dan van die der herstemming.
Nu is de overwinning behaald dank zij
de hulp van tal van audersgezinden, die
#m verschillende redenen veeleer Oude
geest tegenwerkten dan Otto steunden.
Maar bjj die eerste stemming werd in
eenB als een openbaring van opleving der
vrijzinnige kracht, een herstemming at-
gedwongen in het schijnbaar zoo onaan
tastbare roode district.
En die opleving is in hoofdzaak te
danken geweest aau de buitengewoon
krachtige vrijzinnige actie, vooral van de
jongere vrijzinnigen. Voor alle andere
vrijzinnigen 'in den lande is dat voorbeeld
van de jonge mannen en ook vrouwen,
in Amsterdam III een leerzaam voorbeeld
Jnist door het onverwoestbare ver
trouwen waarmee de vrijzinnigen daar
de waarlijk niet geringe taak aandurfden
om te trachten Amsterdam III te her
winnen, hebben ze ook de verlammende
lakschheid overwonnen, die zoo.vaak aan
de vrjjzinuigen de nederlaag bezorgde.
Zoover over het toenemen van de
vrijzinnige stemmen, voor ons het
hoofdpunt in deze verkiezing.
De achteruitgang van het socialistische
stemmen-aantal bij de eerste stemming
hebben we reeds toen geweten aan den
afval der middenstof, die teleurgesteld
was door de weigering der portefeuilles-
Bij de herstemming is een tweede element
sterker op den voorgrond gedrongen, nl. de
persoon van den socialistischen candidaat,
die in 1903 de leiding had bij de spoor
wegstaking. Dat bracht de clericalen tegen
hem in 't geweer. En bovendien heeft
hij als stichter en voorzitter van het
Nederlandsch Vakverbond de vijand
schap op zich geladen van de aanhangers
van het anarchistische Arbeidssecretariaat,
dat in Amsterdam nog steeds groote
macht heeft.
Maar waardoor dan ook, de slag is
geweldig aangekomen. De S. D. A. P.
kon niet gevoeliger zijn getroffen.
De nederlaag schijnt bovendien niet
Terwacht te zijn. In «het Volk" van
gisteravond werd nog geschreven »dat
wij met vrij groote gerustheid kunnen
afwachten wat het resultaat van het
rerkiezingswerk der laatste week ons zal
brengen", en dat de goede stemming,
het élan, noodig voor een overwinning,
aanwezig waren.
In een verslag in het //Hand." lezen
we dat op de socialistische bijeenkomst
in Handwerkers Vriendenkring" bij het
bekend worden van den uitslag vele
vrouwen haar tranen den vrijen loop
lieten, en ook den meesten mannen was
aan te zien hoeveel hartzeer hun deze
We kunnen het begrijpen, want er is
aau die zijde enorm gewerkt. En men
moet dit zeker toegeven dat de 8. D.
A. P.-ers met hart en ziel zich aan hun
zaak wijden.
De verkiezing van den heer Otto brengt
nu het aantal Unie-liberalen op 22, en
dat der concentratie op 39. Het aantal
socialistische Kamerleden daalt op 15.
Ze hebben naar de na verkiezingen drie
zetels verloren.
Het nieuwe lid is 41 jaar oud, en was
onderwijzer te Amsterdam waar hij sedert
1899 hoofd van een openbare school voor
meer uitgebreid lager onderwijs is. Als
voorzitter van het hoofdbestuur der Ver-
eeuiging van Hoofden van Scholen in
Nederland, secretaris van de vrijzinnige
kiesvereeniging Vooruitgang (sedert 1904),
president van de Vereeniging voor Vacan-
tiekolonies Voor Jong Nederland en lid
van het hoofdbestuur van de Tucht-Unie,
heeft hij zich zijn belangstelling voor de
publieke zaak daadwerkelijk getoond.
Dat hij gisteravond geestdriftig gehul
digd werd, sprak van zelf. De vrijzinnigen
waren bijeengekomen in den wintertuin
van //Kras". Gesproken werd daar o. a. door
mr. Smeenge, prof. Kohustam, prof. G.
A. van Hamel, J. Rienstra, Ketelaar, De
Jong, Groenewout, Manassen, Van Hall,
Stikkers en natuurlijk ook door den heer
Otto zelf.
Aan mevr. Stikkers en aan den keer
F. A. Landsman, die beiden zeer krachtig
hebben meegewerkt, de laatstgenoemde
als leider der jong-vryzinnigen, werd een
krans aangeboden.
De stemming in de reeds genoemde
socialistische bijeenkomst was natuurlijk
bitter. We zullen het maar op rekeniüg
vau die op zich zelf begrijpelijke stem
ming schrijven, dat op de vraag van
Duys waaruit het //stelletje van 6100
stemmen" van den heer Otto bestond, uit
het publiek geschreeuwd werd zwijnen,
bedriegers, zwarten, anarchisten.
"In het waa Duys zeker te doen om
de gemoederen weer wat op te monteren
toen hij onder luid applaus zei»De
liberale en clericale koppen zullen we
tegen elkaar slaan en dan in een hoek
trappen."
De avond is rustig verloopen. Aan de
opwekking der socialistische leiders om
kalm naar huis te gaan werd algemeen
voldaan.
Als curiosum ten slotte nog deze
raeedeeling, dat er door de concentratie
den heelen dag gewerkt werd met 50
anto's en 200 kiezersjagers.
Tweede Kamer.
Zitting van Dinsdag.
De behandeling der Indische Begroo
ting is heden in allen ernst en met de
noodige plechtigheid begonnen Aanvan
kelijk echter zonder dat blijkbaar vol
doende belangstelling bestond, aangezien
de voorzitter op het oorspronkelijk op
roepingsuur appèl nominaal moest hou
den om te conslaleeren, dal dc zitting
nog eenigcn lijd zou dienen uitgesteld te
worden, alvorens het vcrcischtc aantal le
den aanwezig was. En toen de werkelijke
discussie beginnen kon, achtte de voor
zitter hel niet van belang ontbloot om
zijn reeds bij de intrede gegeven wen
ken voor de bekorting der discussies nog
eens te herhalen en aan te dikken, spe
ciaal met liet oog op de punten, die thans
aan dc orde zijn. Zoo heeft hij met zicht
bare instemming der Kamer de aangele
genheid van het slagschip, dal bij afzon
derlijk ontwerp zal worden behandeld,
terzijde geschoven, en eveneens 'de opi
ummotie van den heer Bogaardt en zijn
vrienden, Deze laatste wilde daarin wel
toestemmen, mits hij toezegging kreeg,
dat de zaak in Februari aau de orde
zou komen, maar de voorzitter glimlachte
eens fijntjes en herinnerde er aan dat
slechts de Kamer zelf van haar agenda
meester is'
Na dit hors doevre, bewijzend, dal
de voorzitter althans de noodige leiding
weel te geven, wat niet altijd bij presi
denten het geval was, ving de heer Bo
gaardt zijn eigenlijke beschouwing aan
in een breed opgezette, gedocumenteerde
en in vele opzichten belangwekkende re
devoering Nadat hij incidenteel te velde
was getrokken tegen de vrijwel slelsel-
looze manier van verhoogen van salaris
sen van ambtenaren, waarvan hij ook bij
deze begrooling de kenteekenen aantrof,
trad hij in een uitvoerige beschouwing
omtrent het wezen en het streven der
Indische partij, welke hij vrijwel vereen
zelvigde met den persoon van Douwes
Dekker. Bijna heftig viel hij dezen, die
zelf met eenige parlijgenooten op de ge
reserveerde tribune aanwezig was, aan,
allereerst aantoonend, dat van een z g
„verdrukking" der Indo's geen sprake kon
zijn; dat nu nog de klachten over ach
teruitzetting in ambten en bedieningen,
veeleer door de katholieken in Neder
land konden geuit worden dan door de
Indo's in de Koloniën' Elke poging om
te geraken lot de geestelijke en zede
lijke opheffing van den Indo kon op de
sympathie van dezen spreker rekenen,
maar men moest dan bedenken, dat on
der de Indo'* evenals onder alle cate
gorie» van menschen, geschikte en on
geschikte elementen zijn en men mocht
niet zonder meer hel voorbijgaan van
den Indo aannemen als zijnde geschied
om zijn afkomst en nimmer om zijn per
soon. En een grief maakte de heer Bo
gaardt er den leider der Indische partij
van dat deze het rassenverschil eer heeft
verscherpt dan verzacht, wat voor hem
een bewijs te meer was van het anti
nationale, anli-Nederlandsche karakter,
dat deze verkeerde leider aan geheel zijn
partij gaat geven. Ook werd de persoon
van den heer Douwes Dekker, die zich
zelf de reincarnalie van Mahomed schijnt
te gevoelen onder handen genomen en
niet onduidelijk door den heer Bogaardt
er op gezinspeeld, dat de inlanders die
met hem naai' Nederland zijn gekomen
daar misschien voldoende wijsheid willen
opdoen om zijn persoonlijkheid te loe
ren „begrijpen".
Na de Indische partij, de Sarekat Is
lam. Dat was volgens deze spreker ge
heel iets anders en de z g. Indische be
doeling die op haar drukt, is slechts in
tegenstelling met Europeesch. Dc heer
Bogaardt voerde een warm pleidooi voor
den aard dezer vereeniging, die aanvan
kelijk slechts de zedelijke en economi
sche opheffing van den inlander wilde,
doch die een zeker religieus karakter,
dat op dit oogenblik aan haar streven
niet is le ontkennen, heeft gekregen on
der den invloed van de nederlagen der
Turksche wapenengeenszins in elk ge
val, gelijk men hel van links wil doen
voorkomen, ais gevolg van 1de kerslenings-
politiek van het vroegere kabinet. Als
er excessen bij deze partij zijn voorge
komen, dan waren zij gericht legen de
Chineezen, niet tegen hel gezag der ko
lonie In den brecde betoogde de spre
ker nogmaals, dat de verklaringen van de
S. I allen twijfel dienaangaande wegge
nomen hebben, en debat is niet mogelijk
wanneer men dergelijke verklaringen in
twijfel gaat trekken!
De verdediging van hel beleid der vo
rige regeering, die in dit deel van des
heeren Bogaardt rede opgesloten lag,
werd aangevuld door een beloog over
wat in de schoolkwestie door het voor
gaande gouvernement was gedaan Dat
in dit opzicht een kersteningspolitiek zou
zijn gevoerd ontkende de spreker al
even stellig als hij meende te mogen
aannemen dat zulke politiek invloed had
gehad op het streven der I S Hij
met' cijfers aan waarom een dergelijk
brengen van de school in den strijd om
het geloof geen sprake mocht helen En
toen kwam hij als van zeil, gelijk te ver
wachten viel op datgene wal tijdens de
verkiezing van links is gezegd over de
Indische politiek van het vorige kabinet;
kwam liij op de beroemde verkiezings-
redevoeringen van den tegenwoordige»
Minister \an Koloniën Deze had immers
beweerd dat evenals eertijds legen de
zeeroovers ook nu een bezem in de mast
moest worden gehesclien om Indic vrij
te maken van de coalitie. En toch is na
zijn optreden van een heengaan van den
Gouverneur-Generaal Idenbnrg niets ge
bleken. Van de zijde der liberale pers in
Indic wordt zelfs geïnsinueerd, dal deze
is „bijgedraaid" maai' tegen deze bewe
ring nam de heer Bogaardt onmiddellijk
stelling. Toch sprak er uit geheel zijn
conclusie geen bedenkelijk wantrouwen
in het beleid van den minister doch
werd uitsluitend een beroep gedaan op
zijn medewerking om de koloniale poli
tiek vrij le houden van de antithese van
Christendom en rationalisme, en te doen
zijn eenheid van sociaal dienen en gevoe
len, ter overbrugging van de diepste
kloven
De heer Van Veen was de tweede
spreker van den dag en trok in een voor
dezen scherpe, hier en daar ongemoti
veerd scherpe redevoering tegen den
Minister persoonlijk le velde Ook hij
kwam daarbij op de verkiezingsredevoe
ringen en meende, dal dé Minister zich
bij de beantwoording van hel vooi'loopig
'verslag wel wat met te breed gebaai' van
deze zaak had afgemaakt Hij wilde
thans een duidelijker en categorisch anl-
woox-d op de gestelde vraag Heeft de
Minister, aldus klonk de vraag uitdrukke
lijk van zijne zijde, uitvoeriger bex-ichten
ontvangen over den toestand in Indië,
die hem nu niet meer doen spreken van
een i'oekelooze politiek. Zoo ja laat hij
dan eerlijk bekennen en toonen, dat hij
onder invloed der verkiezingen is ge
weest' En wanneer dal niet het geval is
laat dan de Kamer vernemen waarom
en onder welke waarborgen hij den te-
genwoordigen gouverneur-geuei'aal dien
dc heer Marchant een dwecper noemde,
op den troon van Buitenzorg de gele
genheid geeft om die dusgenaamde roe-
kelooze politiek voort te zetten' De af
gevaardigde van Dokkum achtte den heer
Idenburg niet de man om iets van zijn
hoogei-e principes px'ijs le geven en dit
voorbarig, vóór zichzelf vaststellende, kon
hij niet anders doen dan den Minister
voorbarig en reeds maai' dii'ect van groot
plichtsverzuim beschuldigen. En hij be
sloot zijn rede, die hij zelf onverkwik
kelijk noemde met een herinnering aan
een campagne van misleiding en verleuge-
ning, t geen deed zien hoe dicht hij
staat bij den heer de Savornin Lobman
en hoe 't ook hier niet de feilen, maai
de onnoodige verdachtmakende argumen
ten zijn die het onverkwikkelijke teweeg
brengen. Geen wonder dan ook dat inter
rupties van links zijn bekentenis van on
verkwikkelijk op een voor hem zeer on
verkwikkelijke wijze aandikten.
Als derde spreker was heden de heer
Scheurer aan hel woord, die hulde bracht
'aan den Minister voor 't overnemen de
zer begrooting van zijn voorganger, en
voorloopig incidenteel enkele onderwer
pen, reeds door de beide vorige spre
kers behandeld, aanduidde Zeer Uitvoerig
ging hij in op den schoolstrijd, waarbij
zijn beschouwing hem terugvoerde tot
anno 1675 gelijk hij onder luid gelach
aankondigde. Hel voornaamste deel van
zijn betoog is inlusschen tot den dag van
morgen uitgesteld en zal dan in denzelf
den e igenaardigen, maar voor alles open-
hartigen betoogtrant, dien wij van dezen
spreker gewend zijn, worden voortgezet
Dat het een fabel is, dat allen die naar
Indië gaan, rijk daaruit terug keeren,
toonde liij onweerlegbaar aan bij zijn me-
dedeeling, dat hij er 30 jaar had doorge
bracht, ünaar even arm was teruggekomen
als hij gegaan was!
De Kamer lacht graag!
V. d. M.
TWEEDE KAMER.
Voorloopig verslag Oorlog.
Uil het voorloopig verslag over de be
grooting van oorlog lichten we de vol
gende opmerkingen:
Betreffende ons vestingstelsel
meenden enkele leden dat de Minister Co-
lijn zicii een voorstander heeft betoond
van een krachtige bewapening der Nieu
we Hollandsche Waterlinie en van het
behoud der stelling Ncuze n-E 11 e-
woulsdijk, gelijk hij trouwens, door.
indiening van het wetsontwerp tot verbe
tering der kuslversterkingen en in het
bijzonder door het aanvragen van gelden
voor een fort te V lissin gen, een voor
keur getoond heeft voor de uitbreiding
van onze doode weermiddelen. Het denk
beeld, dat, behalve in hel optreden van
hel veldleger de kracht onzer verde
diging voornamelijk iu de stelling van
Amsterdam moet -worden gezocht heeft
genoemde bewindsman geheel verworpen.
Gevraagd werd hoe deze Minister over
een en ander denkt.
Voorts werd er aan herinnerd tlat ko
lonel Bosboom zich in geschriften heeft
doen kennen als voorstander van hel z g.
verdubbelingsslelsel Is de Minister nog
van die meening of heeft het hij de be-
liandeliug van de voorstellen van Minis
ter Colijn \an andere zijden aangevoerde
hem van zienswijze doen veranderen
Gevraagd werd naar de verhouding
waarin de Minister zal staan tegenover
de soc-dem fractie in de Kamer-
Meent de Minister op den sleiui dier
fractie te kunnen rekenen en zoo ja. op
welke gronden'' Of zullen 's Minister in
zichten en plannen van dien aard blijken
le zijn, dal hij zich in de Kamer slechts
zal kunnen staande houden, door nu eens
op de linkerzijde le steunen, dan weer op
de rechterzijde
Naar het oordeel van sommige leden
had de Minister den bouw van het fort
te VlLssinjgen kunnen uitstellen, in
afwachting dat de wetgever op zifii be
sluit om tol dien houw over tc gaan te-
rugkome Gevraagd werd in dit verband,
welke aanbestedingen voor het fort te
Vlissingen reeds hebben plaats gehad,
welke contracten voor levering van ka
nonnen, pantserkoepels enz. reeds zijn af
gesloten en welke ten aanzien van dit
punt 's Ministers plannen zijn
Inlichtingen werden gevraagd over het
ontslag van vier o p p e r officie-
OPlIEFFING DER OPENBARE SCHOOL.
Blijkens een hoofdartikel dat ..De
Zeeuw" wijdt aan dc onthouding door
Ged Staten van hun goedkeuring aan het
besluit van den gemeenteraad van Ovc-
zande tot opheffing der openbare school
is er nog meer van dien aard te ver
wachten.
Aan hel slot van dat artikel dat
betiteld is „Het kluchtspel te Ovezande"
en dal natuurlijk geducht van leer trekt
tegen hel besluit van Ged Staten - lezen
we
„Er zal nog wel meer komen.
Want dit geval van Ovezande staat
op zichzelf, maar is hel eerste van een
reeks gevallendie volgen zullen
Met name 's Heeren hoek en
's Heer Abtskerke staan een derge-
lijken strijd te wachten
Wanneer de hoofden der openbare)
scholen aldaar, de heeren Pols en Van
de Linde, mannen van beslist Christelijke
richting, hun eervol ontslag aanvragen,
kan er in genoemde plaatsen een Chr
Hervonnde school verrijzen, dewijl al
de ouders aldaar op Christelijk onder
wijs voor hunne kinderen gesteld, en
er aan gewend zijn
Door dit pioniers-geval Ovezande wordt
nu ook aan de daarna volgende de pas
afgesneden
DE VRIJZINNIG DEMOCRATEN EN
DE CONCENTRATIE.
Hel Unie-liberale „Vaderland' beval
over bovengenoemd onderwerp een
hoofdartikel, waarin het blad in het bij
zonder de aandacht vestigt op het feit
dat de Vrijz Democratische Bond zijn
aantal Kamerleden bij de verkiezing zag
verminderen Het gaat de verschillende
gevallen na, waarin de vrijz. democraten
een zetel verloren maar meent dat in
alle districten waai* eenige kans op over
winning was, het advies van het concen
tratie-comité is gevolgd, behalve in
Oost burg, dat als uitzondering den
regel bevestigt
Het blad zou willen dat uit de beide an
dere vrijzinnige fracties tot de Vrijz.
Democraten de belofte kwam dat ze
loyaal en krachtig mede willen werken
om in de eerste plaats te maken dat de
V. D. Kamerfractie weer op 't oude ge
tal in de Kamer terugkeert
