MIDDELBIBGSCHE COFRAHT.
136* Jaargang.
15)18
Donderdag
6 November.
BINNENLAND.
Dit Stad en Provincie.
Landbouw.
268.
Deze courant verschijnt d g e 1 ij k s, net uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland iranco pp. f2.
Atzenderlijke nummers kosten 5 cent.
AdvertentiBn bij abonnement op voordeelige voorwaarden.
3 Prospectussen daarvan zijn aan het bureau te hekomen.
Advertentië» voor het eerstvolgende nummer moeten des middags vóór één uur
aan het bureau bezorgd zijn.
Advertentidn a 20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50; elke regel mee;
20 cent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats, die zij ini
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig nit Z e e 1 a n[d, betrsfaade
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is gerechtigd het Algemeen Advertentle-Bnreaa
A. DE IiA HAK Az., N.Z. Voorburgwal 266, Amsterdam.
Bp deze courant behoort een bijvoegsel.
Zij, die zich nog wenachen te abou-
•eeren op het Kort Verslag der 2e Kamer,
gelieven ten spoedigste hnn adres met
de kosten, nd zestig cent, te zenden aan
de Administratie.
DE MEMORIE VAN ANTWOORD OVER
DE INDISCHE BEGROOTING.
Aan de heden verschenen memorie van
den nieuwen minister van koloniën, ont-
leenen we de volgende punten die meer
algemeen de belangstelling hebben op
gewekt:
Gouv Gen. Idenburg.
Inderdaad bestond er voor den Minis
ter geen enkele reden om een vervroegd
aftreden van den Gouv .-Gen. te bevorde
ren. Aanstonds na zijn optreden heeft
hij den landvoogd op dé gebruikelijke
wijze doen blijken dat hij prijs stelde op
zijn medewerking. Hij werd daartoe ge
leid door de overtuiging dat, ondanks
het verschil in politieke richting tus-
schen den Gouv.-Gen. en hem, samen
werking zeer wel mogelijk zou zijn. Tot
zijne groote voldoening deelde de heer
Idenburg zijnerzijds in dat gevoelen. On
derhandelingen over de te volgen ge
dragslijn heeft niet plaats gehad.
Voor het overleggen der gewisselde
telegrammen, wat geheel ongebruikelijk
zou zijn, bestaat naar het hem voor
komt geen aanleiding.
Gedragslijn der regeering.
De in het voorloopig verslag aange
haalde verklaring in de Troonrede heeft
geen andere betcekenis of bedoeling dan
hare duidelijke woorden uitdrukken. Zij
duidt op het streven dat bij de regeering
voorzit, en is eene bepaling van hare ge
dragslijn, geldende voor de toekomst,
geenszins een terugslag op de handelin
gen eener vroegere regecring.
De Min. aanvaardt onvoorwaardelijk
en ten volle de verantwoordelijkheid
voor zijn woorden en voor zijn daden;
ook voor zoover zij in de verkiezingsda
gen zijn geuit en verricht. Hij meent
echter dat het niet op zijn weg ligt als
Minister rekenschap te gevei» van het
geen door hem in andere hoedanigheid
is gezegd, of heet te zijn gezegd, en ge
looft daarom zich niet te moeten bege
ren in een bespreking van de verslagen
van zijn rede voelinge n in den verkie
zingsstrijd gehouden
De tot hem gerichte waardeerende
woorden stemmen den minister tot er
kentelijkheid. Daar zijn streven een na
dere verklaring voor eenige leden schijnt
te behoeven, stelt hij er prijs op te ge
tuigen, dat hij nimmer zijn tegenwoor
dig ambt zou hebben aanvaard, indien
hij niet het ernstig en beslist voornemen
gehad had, de belangen van de inland-
sche bevolking zeer krachtig te bevor
deren. Van dezen plicht was hij niet
minder doordrongen dan van de vol
strekte noodzakelijkheid om zich, al vo
resus zijn laak te aanvaarden, los te ma
ken van de banden, die hem aan Indische
ondernemingen verbonden
De zending.
De houding welke de Minister tegen
over de zending in het algemeen zal in
nemen, zal onder den invloed staan van de
waardeering, die hij voor haren arbeid ge
voelt
Die arbeid verdient ten volle door de
Regeering te worden bevorderd en ge
steund, fnils iop eene wijze, welke elke gei-
dachte buiten sluit, dat de overheid, met
prijsgeving van haar neutraal standpunt
in godsdienstzaken, zou beoogen de zen
ding in dienst te nemen als middel
propaganda te maken voor Christelijke
kerkgenootschappen. Moeten deze begin
selen in het algemeen reeds de verhou
ding van regeering tot zending bepalen,
in het bijzonder is dit het geval daar,
waar, zooals op Java de zending optreedt
te midden van eene bevolking, die voor
ceeo overgroole meerderheid een geves-
tigden godsdienst belijdt. Hier vooral
dient er met de uiterste zorg voor ge
waakt te worden, dat alles vermeden
wordt, wat aanleiding zou kunnen geven,
dal het vertrouwen van de bevolking, dat
zii hare godsdienstige meeningen met vól
kernen vrijheid mag belijden, wordt ge
schokt
Sarekat Islam
Ntfar aanleiding van de beschouwingen.
waartoe het optreden van de vereeniging
„Sarekat Islam" op Java aanleiding heeft
gegeven, verklaart de Minister hel ten
zeerste te betreuren dat als gevolg~van
het optreden van de Sarekat Islam en de
ongeregeldheden in verband daarmede
hier en daar voorgekomen, zich onder
de Europeanen gedurende eenigeu tijd
eene groote ongerustheid heeft geopen
baard
Die vrees was niet alleen weinig ge
rechtvaardigd door hetgeen was voorge
vallen, maar had bovendien ionder bepaal
de omstandigheden tot betreurenswaar
dige gevolgen kunnen leiden. Dat die
zijn voorkomen is niet in de laatste
plaats te danken aan de beleidvolle en
krachtige houding van de Indische re
geering, waarvoor een woord van waar
deering wordt uitgesproken
De beschikking van den Gouv.-Gen op
het verzoek om erkenning van de Sarekat
Islam als rechtspersoon, komt den Minis
ter voor van wijs beleid te getuigen
Uiteraard zal het aan de plaatselijke
organisaties, die zich als gevolg daar
van mochten vormen, niet aan steun en
voorlichting van de zijde der regeering
ontbreken, doch hierbij valt wel in het
oog te houden, dat alle ongegvraagde
bemoeienis zooveel mogelijk dient te
worden vermeden.
Den leden, die de weigering van
rechtspersoonlijkheid aan de Sarekat Is
lam betreurden en de hoop uitspraken dat
de locale organisatie althans in gewes
telijke organisaties eene hoogere eenheid
zoude kunnen vinden, zij opgemerkt dat
in de overwegingen van het besluit van
den Gouv.-Gen. uitdrukkelijk op de mo
gelijkheid der bevordering van de on
derlinge samenwerking door de oprich
ting van een centraal vertegenwoordigend
licliaam is gewezen.
Indische partij
Ten aanzien van de door den Gouv.-
Gen. tegenover de „Indische partij" aan
genomen houding, staat de Minister ge
heel aan zijne zijde.
Naast of in plaats van artikel 111 van
het Regeeringsreglement had in het be
sluit waarbij de rechtspersoonlijkheid aan
die vercenigiug werd geweigerd, wellicht
ook art. 3 van het Indische Staatsblad
1870 no 64 kunnen zijn aangehaald. Dit
is echter zuiver eene quaestie van vorm
van weinig gewicht. De hoofdzaak is
dat de rechtspersoonlijkheid werd ge
weigerd en moest worden geweigerd,
niet zoozeer omdat de „Indische par
tij" eene staatkundige vereeniging was,
maar omdat zij de openbare orde be
dreigde.
Dat de in sommige Indo-Europeesclie
kringen heerschende, zich in het optre
den der vereeniging uitende ontevreden
heid de stemming van de gehcele Indo-
Europeesche groep zou weergeven, ont
kent de Minister ten stelligste Evenzeer,
dat die ontevredenheid haai* rcchvaar-
diging zou vinden in het door de Regee
ring achterstellen van dit element bij de
Europeanen.
Bij de beoordceling van* liet, naar het
inzien van den Minister, door den Gouv -
Gen. volkomen terecht toepassen van art.
47 van het regeeringsreglement op Dou-
wes Dekker, Tjipto Mangsenkocsocm en
Raden Mas Socwardi Soerjaningrat be
hoort niet uit het oog te worden verloren,
dat hier geen Ncderlandsche maatstaf
mag worden aangelegd, maai* de Land
voogd te zorgen heeft voor de handha
ving van het gezag en het bewaren van
orde en rust onder pene uit de meest ver
schillende bestanddeelen samengestelde,
ten deele licht op te ruien bevolking van
zeer uiteenloopendc beschaving en ont
wikkeling, waartoe maatregelen noodig
kunnen blijken, die in eene zuiver Wes-
tersclie samenleving geen reden van be
staan zouden hebben.
Daar de regeering slechts onschadc-
lijkmaking beoogde, werd besloten zoo
wel Douwes Dekker als zijn beide geest
verwanten, indien zij zulks mochten ver
langen, in de gelegenheid te stellen In-
diê te verlaten.
Uit ambtelijke bronnen is den Minis
ter gebleken, dat Douwes Dekker eenige
jaren geleden zonder toestemming der
Koningin in vreemden krijgsdienst is ge
treden en alzoo zijn Nederlanderschap
heeft verloren.
Staatsexploitatie.
Hoezeer de Minister geenszins tegen
stander is van staatsbedrijven en eene
oordeelkundige uitbreiding van staatsex
ploitatie ook bij hem instemming vindt, is
hij niettemin van gevoelen, dat aan te ver
gedreven uitbreiding van staatsexploitatie
nadeelen zijn verbonden. Die vorm van
exploitatie werd bepaaldelijk opnieuw
aanbevolen voor de pelroleumvelden in
Djambi. Te dien aanzien verwijst de Mi
nister naar hetgeen door zijn ambtsvoor
ganger werd gezegd in de Memorie van
Antwoord op het Voorloopig Verslag der
Tweede Kamer betreffende de Indische
begrooling voor het loopende dienstjaar.
De wenschelijkheid van een spoedige
beslissing ten aanzien van de gehouden
inschrijving voor een tweetal terreinen
in Djambi wordt ook door den Minister
beaamd en het ligt dan ook in zijn voor
nemen zich daartoe zooveel doenlijk te
beijveren
AMSTERDAM III.
Ter aanvulling van wat wij reeds in
in het bijvoegsel afdrukten, zij nog een en
ander aangehaald uit de in den loop van
den dag door ons aangetroffen herslem-
mingsadviezen van katholieke bladen.
De opinie loopt uiteen, „De Tijd" ziet
geen kans tot een ander advies te komen
dan het onthoudingsadvies van de zo-
mercampagne. Ook de „Gelderlander"
acht de omstandigheden niet gewijzigd;
al heeft het zijn bekoring den socialisten
te doen gevoelen welke precaire positie
zij in den lande nog innemen, en
machtsvergrooting der concentratie kan
Rechts niet ten goede komen
Daarentegen spoort de „Residentie
bode" de rechlsche parlfijen aan te zor
gen dat Oudegeest „duikelt".
Het „Huisgezin" acht het mogelijk dat
van het onthoudingsparool wordt afgewe
ken, daar een overwinning der vrijzinni
gen de verstandhouding tusschen con
centratie en soc. democraten zou ver
slechteren.
Zaterdagavond beslist de R K. kies-
vereeniging in district III over de vraag
Het Hdbl me'dri
Van alle zijden ontvangt het comité der
vrijzinnige concentratie in district III
aanbiedingen om te komen medewerken
voor de herstemming in district III op
Dinsdag 11 November.
De N. R. C. herinnert er aan, dat in
een vergadering te Leeuwarden mr
Troelstra dezen zomer nog gezegd heeft,
dat Amsterdam III zoo vast was, dat zelfs
een lantaarnpaal zou worden gekozen,
als hij maar rood ,was geverfd1
Uit Middelburg.
Voor de voorstelling van morgenavond
in den schouwburg alhier van „Lief-
desduel", te geven door de N. V. Too'-
neelvereeniging, zijn op alle rangen nog
plaatsen beschikbaar.
Onder voorzitterschap van mr. M J.
de Watt Hamer werd gisteravond in de
sociëteit St. Joris alhier een algemeene
vergadering gehouden van de vereeniging
„Kindervoeding".
In het jaarverslag wordt dankbaar ge
memoreerd, dat een lang gekoesterde
wensch n.l. de eigen exploitatie van „Kin
dervoeding, in vervulling is gegaan Ook
de financieele uitkomst was zeer bevre
digend. het totaal dér ontvangsten be
droeg f 20 3 3 525, dat der uitgaven
f 2709.57, zoodat een batig saldo blijft
van f 223 95s.
Er werden in het afgeloopen jaah
19 229 porties uitgereikt; de prijs per
portie was 10 cents, tegen 14 6 cent in
1911/12
Van de 3 aftredende bestuursleden stel
de mej. Sprenger zich niet meer herkies
baar In haar plaats werd gekozen mevr
Fokker—Ten Kate terwijl de andere af
tredende leden werden herkozen.
Niets meer aan dc orde zijnde werd de
algemeene vergadering gesloten.
Uit Vlissingen.
Gister, Woensdag, is een adres ver
zonden aan den gemeenteraad te Vlis
singen, voorzien van 67 handteekenin-
gen van ouders of voogden van leerlingen
der H B. S. en H. S. te dier stede, waar
in zij hunne volle sympathie betuigen
met den directeur, den heer J Coster en
den wensch uitspreken dat genoemde
heer Coster nog zéér lang aan beide,
inrichtingen zal verbonden blijven.
Van den in aanbouw zijnden St, Ja-
cobstoren te Vlissingen wapperde
gisteren de driekleur, omdat de zgn. „ko
ning" is bereikt, waarop de spits ge
bouwd moet worden. (VI. Ct.).
Bij de melkslijters te Vlissingen
bestaat volgens de VI. Ct. liet voornemen
den literprijs der melk met 1 cent te ver-
hoogeu. Een desbetreffend besluit moet
nog worden genomen
De Melkvereeniging houdt Vrijdag as.
een algemeene vergadering
Uit .Walcheren.
Hedennacht is bij het hevig onweder
de bliksem geslagen in de schuur bij den
landbouwer P. Verhage te Zoutclan-
de; pannen op het dak werden door ei
kander geworpen; op het eind der schuur
werd de spruit vernield, den aanslag
op verschillende plaatsen verbrijzeld. De
splinters van een moerslijl waren meters
ver gevlogen Brand is niet veroorzaakt.
De schade wordt door assurantie gedekt
Uit Zaid-Beveland.
Aan het verslag der commissie tol
werkverschaffing, afdeeling van den Chr
Volksbond te Goes over het dienstjaar
1912—1913 is het volgende ontleend:
Dit verslag vangt aan met de mededee-
Jing, dat de onder-voorzitter, de heer J
de Jonge Az in het voorjaar is over
leden welk overlijden een groot verlies
voor de werkverschaffing wordt genoemd
en dat 'de heer C. Bruggeman om gezond
heidsredenen zijn ontslag heeft genomen
aan wien een woord van dank voor zijn
arbeid wordt gebracht.
Het aantal inschrijvingen van werk-
loozen bedroeg 57. Van af 16 December
tot 21 Maart of totaal 80 dagen werd
aan 35 personen te zamen 1262 dagen
werk verschaft.
Er werden vervaardigd* 394 groote en
40 halve kinmanden, die alle verkocht
werden, en 500 bossen bezems, die goe
den aftrek vonden.
Voorts werden verkocht 22221 blokken
24»/2 manden klein hout, en 12432 bosjes
kachelhout.
De totale opbrengst aan afgeleverde
voorwerpen beliep f 979.39, waartegen
over staat f 869 52s van aankoop te ver
werken artikelen.
Aan arbeidsloon werd uitgekeerd
f 1233 00s. ïlet totaal der uitgaven be
draagt f 2784.15i/a en dat der ontvang
sten f 2777.32, zoodat de rekening sluit
met een nadeelig slot van f 6.831/2-
Blijft, zoo besluit het verslag, ook in dit
nieuwe werkjaar veler krachtige steun
en sympathie ons gewaarborgd, het zal het
Bestuur van den Chr. Volksbond en de
Commissie tot Werkverschaffing een aan
sporing zijn om met lust te blijven ar
beiden tot het welzijn onzer werkloozen
De collecte, te houden in de week van
11 tot 15 Nov. a s wordt bij de Goesche
ingezetenen door het Bestuur dringend
aanbevolen.
In „Pak me mee" 'de 'geïllustreerde pre
mie op ons blad, van deze week vindt
men een foto van een groep autoriteiten
bij de opening van de nieuwe rijkslandf-
bouwwinterschool te Goes Verschillen
de vooraanstaande mannen uit onze pro
vincie zijn daarop goed te herkennen.
Woensdagnamiddag geraakten de paar
den van den landbouwer A. de Back te
N i s s e op hol door schrik voor het op
waaien van een paardendeken. Een zoon
van de B. viel van den wagen en kwam
onder een wiel Hel jongmensch moest
naar huis vervoerd worden en de genees
heer constateerde beenbreuk De paar
den werden spoedig tot staan gebracht
De matericclc schade aan den wagen is
gering
De teerboot „Phenol" zit in de We-
meldingsche vlei (op de Ooster-Schelde
omhoog
De St. Ct. van heden bevat een wijzi
ging in de statuten van de afd Krui-
ningen-S chore van het „Groene
Kruis"
Uit Noord-Bevelund.
Woensdagavond hield het fanfaregezel
schap „Wilhelmina" te Colijnsplaat
in het lokaal van den heer J de Looff
zijn algemeene jaarvergadering voor le
den en donateurs. In zijn openingswoord
herdacht de voorzitter, de heer J. Huis-
son, het rijf tien jarig bestaan der ver
eeniging, cr op wijzende, hoe de ver
eeniging na zooveel jaar zich in een
lietrckkelijken bloei mag verheugen,, ten
spijt van de vele tegenspoeden, waarmee
men dikwijls te kampen had Uit het
jaarverslag van den secretaris bleek, dat
in den loop van het jaar 5 leden hadden
bedankt, terwijl er 3 waren toegetreden
De rekening van den penningmeester
wees een tekort aan van f 3 125, bedra
gende de inkomsten 1' 441.43 en de uit
gaven f -144 555
Aan liet eind jder vergadering bracht de
heer Q van As, dir. van het gezelschap,
den voorzitter namens de leden en do
nateurs, harlgrondigen dank voor al de
moeiten en opofferingen, die hij gedu
rende die 15 jaren voor „Wilhelmina'"
als voorzitter zich had moeten getroosten
den wensch cr bij uitsprekende, dat hij
nog vele jaren op zijn post zal blijven,
waarmee de vergadering door luid hand
geklap instemde.
Met een enkel woord dankte de voor
zitter voor die waardeerende woorden.
De bode van Wii s s e 11 k e 1* k e op Mid
delburg. Adr Huiszoon heeft Donderdag
j 1. zijn laatste reis als bode gedaan.
Ruim 52 jaar geleden is zijn vader, C.
Huiszoon den bodedienst begonnen hel
werk ging later over op den oudsten
zoon Marinus, die het weer overdroeg
aan zijn broeder Adriaan.
Deze nu zag zich verplicht den dienst
te staken, omdat liet werk niet meer toor
nend is Vroeger was dat anders Vijftig
jaren geleden waren zelfs twee boden
van hier op Middelburg en beiden maak
ten een voldoend weekloon Evenals van
de meeste maatschappelijke verschijnse
len zijn de oorzaken van die verandering
van verschillenden aard Veel pakken en
geldverzendingen gaan tegenwoordig per
post, vroeger per bode De lastige over
tocht te Camperland en dc meer geregel
de correspondentie van Noord Beveland
naai* t zuiden hebben 't verkeer met Goes
uitgebreid ten koste van dat met Mid
delburg.
De nieuwe connexies, die daardoor ont
stonden in Zuid-Bevcland, ook op het ge
bied van t onderwijs, deden de oude in
Walcheren afsterven
De boden ondervonden daarvan den
terugslag. Ook de fiets nam hun menige
boodschap uit de hand en 't einde moest
komen, zooals t gekomen is* een te Mid
delburg welbekende figuur verdwenen
Uit Tbolen.
D001* den heer J L. Bernhardi. arts te
Slave nis se, lid der gezondheidscom
missie voor hel eiland Tholen, is een on
derzoek ingesteld naai* de hoedanigheid
van het regenwater op Tholen Daar het
slechts te doen was om een globaal on
derzoek zijn alleen in de maand Juli van
dit jaar in ieder der gemeenten 10 mon
sters regenwater onderzocht Het resul
taat van dit onderzoek was, dat overal
op Tholen het water van onvoldoende,
hoedanigheid bleek te zijn, op enkele
plaatsen zelfs slecht genoemd moet wor
den.
Het eiland Tholen behoort nog tot de
streken, waar op het gebied van drink
watervoorziening niets is tot stand ge
bracht, en waai* men voorloopig ook niet
van plan schijnt le zijn, iets in die rich
ting te doen, blijkbaar in de meening
verkeerende, dat er geen behoefte aan
aan bestaat, omdat men goed drinkwa
ter heeft.
Dit rapport is echter wel in staat om
den menschen de oogen te openen en
hun te doen inzien, dat de drinkwater
voorziening op het eiland nog heel wat
te wenschen Iaat
Uit Zeeuwsch Vlaanderen O. D
Door Gedeputeerde Staten is aan den
heer P. van WJjck te Neuzen, op zijn
verzoek eervol ontslag verleend als lid
werkgever van den Raad van beroep 'On
gevallenverzekering) le Middelburg
o
Besmettel ij ke ziekten.
In de week van 29 Oct tol en met 4
November kwamen ter kennis van den
centralen gezondheidsraad 1 geval van
roodvonk te Koudekerke en van 'diphterê-
tis 1 geval te Axel en 1 te Stavenis6e
Afd. Axel Z. L" M.
In de Woensdag te Neuzen gehou
den vergadering van de afd. Axel van de
Zeeuwsche Landbouwinaalschappij vereie-
nigde de vergadering zich met het voor
stel van het gemeentebestuur van Axel
om de onder leiding der afdeeling
gehouden veemarkten aldaar die in April
en September gehouden worden, af te
schaffen, en de subsidie aan de afdeeling
in verband daarmede te verminderen
met f 75, zoodat deze nog f 75 zal be
dragen.
De afdeeling zal de pogingen steunen
tot het verkrijgen van een verharden ver
keersweg tusschen het oostelijk en wee-
