MIDDËLBUMSCHE COIJRMT.
r. 264.
156* Jaargang.
Dinsdag
4 November.
Ingrijpende veranderingen.
Uit Stad en Provincie.
BINNENLAND.
Landbouw.
1918
Deze courant versehijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoowel Toor Middelburg als roer alle plaatsen in Nederland franco pp. f 2.
Afzonderlijke nummers kosteu 5 cent.
Advertentiön bij abonnement op voordeelige voorwaarden.
Prospectussen daarvan zijn aan het bureau te bekomen.
Advertentie* voor het eerstvolgende nummer moeten des middags vóér één uur
aan het bureau bezorgd zijn.
Advertentiën it 20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels i' 1.50; elke regel meet
20 oent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is gerechtigd het AJgemeem Advertentle-Bnreaa
A. DE LA KAB Az., N.Z. Voorburgwal 266, Amsterdam.
g deze courant behoort een bijvoegsel.
afi, die zich nog wenschen te abou-
neeren op het Kort Verslag der 2e Kamer,
gelieven ten spoedigste hun adres met
de kosten, ad zestig cent, te zenden aan
de Administratie.
Byan geheel onopgemerkt, als een man
die by een straatoploopje langs een menschen-
massa wandelt zonder dat iemand hem ziet,
schoof het stel wetsontwerpen van minister
Heemskerk tot reorganisatie van het hoogor,
middelbaar en lager onderwijs de Kamer
binnen.
Het was er ook de tijd niet naar dat zoo
iets aandacht trok. Den 23sten Juni, midden
in de verkiezings-agitatie onderteekende de
Ko*ingin de koninklijke boodschap waarbij
de wetsontwerpen bij de Tweede Kamer
werden ingediend. En den avond van den
dag, waarop die indiening bekend werd,
heslisten de herstemmingen over het lot van
het ministerie-Heemskerk. Wie dacht toen
nog aan de zoo op het nippertje ingediende
wetsvoorstellen De couranten hadden er
ter nauwernood aandacht aan geschonke*.
Ze stonden vol crisis-nieuws. En als er
iemand aan gedacht heeft, zal hij er wel bij
gedacht hebben, dat die wetsontwerpen
zottöeu worde* ingetrokken door het toI-
gende ministerie.
Maar zie, dat is niet geb#*rd, en plot
seling stond men de vorige maand voor het
feit dat de Kamervoorzitter die onopgemerkte
wetsontwerpen naar de afdeelingen verwees»
waar zs een dezer dage* zullen worden, en
misschien reeds zijn onderzocht.
Eu tóch het is werkelijk wel noodig
dat ook het publiek opmerkzaam wordt
gemaakt op de buitengewoo* ingrijpende
plannen in die wetsvoorstellen vervat, plan
oen, die het nu bestaande stelsel van onder
wijsinrichtingen geheel zullen veranderen.
We zullen nu niet anders doen dan eakele
der hoofdpunten van die plannen aanstippen,
't F*» den lezer allicht te pas komen, als
de stroom komt van gedachtenwisselingen
over dat onderwerp. En die stroom zal er
kome*. Ze begint al. In ons vorig sum
mer deelden we reeds twee adressen mee.
Toen eenige jaren geleden het rapport der
Ineesschakelingscommissie verschenen was
met zijn wijd-om-zich-heen grijpend reor
ganisatie-plan voor ons geheel onderwijs
stelsel, zullen er velen zijn geweest, die
dadelijk getracht hebben zich op de hoogte
te stellen. Maar van die velen zullen er ook
verseheideue verdronken zijn ia de zee van
kritiek en verdediging, die er daarna over
werd uitgegoten. Ook daarom is een herin
nering niet overbodig.
We zullen ons nu bepalen tot hetgeen
minister Heemskerk voorstelt. Want hij
maakte niet de geheele reorganisatie tot
onderwerp van zijn voorstellen. Hij heeft
alleen het meest urgente genomen, maar
daarbij ervoor gewaakt dat niet het onder-
liag verband tusschen de verschillende tak
ken van onderwijs wordt vbrbroken.
Dat «eest urgente aebt hij gelegen in die
plannen der commissie welke beoogen het
tijdstip der beroepskeuze te verdagen
waarmee hij in verband gebracht heeft de
positie van het meer uitgebreid lager onder
wijs.
Grooteadeels komt het plan van minister
Heemskerk zoo zullen we het maar
blijven noemen, al heeft nu minister Cort
van der Linden de verdediging overgeno.
me* neer op hetgeen de Ineenschake-
lingecommissie voorstelde. Slechts op enkele
punten wijkt hij daarva* af.
Om nu maar in eens het heele plan aan
te duiden, zij meegedeeld dat het wetsont
werp voorstelt:
le de invoering van zes-jarige lycea,
waarin worden opgelost de huidige 5-jarige
M. B. 8. de gymnasia;
2e gewone middelbare scholen met drie
jarigen cursus
3e middelbare meisjesscholen met vijf
jarigen cursus
4e scholen voor meer uitgebreid lager
onderwijs van negen leerjaren als regel.
Zoo is het algemeen plan. Nu enkele
bijzonderheden.
Zoo'n lyceum, waarin de H. B. S. en
i gymnasia zouden opgaan, bevat ook de
elementen van beide soort inrichtingen.
Maar men zal dan niet, zooals nu, reeds
voor een 12 i 13«jarigen leerling moeten
beslissen, of deze de richting zal uitgaan
van de klassieke opleiding van het gymna
sium dan wel van de exacte wetenschap der
H. B. S. Die beslissing valt twee jaar
later. Immers het lyceum zou krijgen als
z.g. «onderbouw», een voor alle leerlin
gen gelijk onderwijs van twee jaar, omvat
tend Nederlandsch, Fransch, Duitsch,
geschiedenis, aardrijkskunde, wiskunde, plant
en dierkunde, kandteekene* en gymnastiek
en bovendien 1 a t ij n.
Op dien twee-jarigen onderbouw komt
n bovenbouw van drie afdeelingen
Afdeeling A legt den vollen nadruk op het
onderwijs in oude talen en is bestemd voor
a. s. theologen, litteratoren en des gewensoht
juristen.
Afdeeling B geeft wèl latijn maar geen
grieksch en wydt meer dan afd. A de aan
dacht aan de exacte wetenschappen. Zy die
zich voor oogen stellen het beroep van arts»
van wis- en natuurkundige, of van reehtsge-
leerde, als de laatsbedoelden dit wensohen,
vinden hier hun plaats.
Afdeeling C heeft geen latijn, maar voegt
bij de vakken van den «onderbouw" nog
mechanica en rechtlynig teekenen, en is
bestemd voor toekomstige ingenieurs en
dergelijke zuiver technische beroepen, zoodat
dan ook daar de wis- en natuurkundige
wetenschappen op den voorgrond treden.
Minstens één dergelijk lyceum zal worden
opgericht in alle gemeenten die meer dan
20.000 zielen tellen. Waar thans een',Rijks H.
B. S. met 5-jarigen cursus bestaat kan een
Rijks-lyceum gevestigd worden. Waar de
gemeente een Ijcenm oprieht, wordt rijks
subsidie verleend. En bovendien voorziet de
wet in de subsidieering van bijzondere lycea.
Dit zijn de hoofdpunten van de wet op
het „voorbereidend hooger onderwijs."
Natuurlijk is door deze geheel andere
inrichting ook een wijziging der hooger
onderwijswet noodig, ten einde de wettelijke
eischen van bevoegdheid met den nieuwen
toestand in overeenstemming te brengen.
Daarvoor is dan ook een der wetsontwerpen
bestemd.
Naast dit voorbereidend hooger onder
wijs wordt gesteld het middelbaar
d e r w ij e dat zich geen wetenschappe
lijke. opleiding ten doel stelt, maar alge-
meene vorming beoogt en daardoor zich weer
ondersoheidt van het vakonderwijs.
Zooals we reeds zeiden noemt bet wets
ontwerp twee soorten scholen van dit
karaktera gewone middelbare scholen met
drie-jarigen cursus, b middelbare scholen
voor meisjes met vijf-jarigen cursus.
Het leerprogramma van beide scholen
stemt voor een groot deel overeenNeder
landsch, Fransch, Duitsch en Engelsch
(zoowel taal als letterkunde, terwijl het
programma van den «onderbouw" der lycea
slechts van „taal" spreekt en dan zonder
Engelsch), vaderlandsche- en algemeene ge
schiedenis, aardrijks-, wis-, natuur-, schei-,
plant- en dierkunde, teekenen en gymnastiek.
Maar do gewone middelbare school kent
ook nog de vakken boekhouden en schrij
ven, cn de meisjesschoolhandwerken en
zingen.
In elke gemeente welker bevolking 10.000
zielen te boven gaat, wordt door het ge
meentebestuur ten minste één gewone mid
delbare 6chool opgericht (behoudens te ver
iaenen dispensatie). Is ergens reeds een
R. H. B. S. met drie-jarigen cursus, dan
kan er een rijks-middelbare sehool worden
opgericht. En voorts bevat ook dit wets
ontwerp voorziening van de subsidieerirg
van gemeentelijke of bijsondere middelbare
«o holen.
Voor de 5-jarige middelbare meisjesschool
bevat het wetsontwerp geen verplichting.
Eu nu eindelijk nog het meer uitge
breid lager onderwijs.
In dit opzicht wykt het ontwerp van den
minister sterk af van dat der commissie.
Immers deze wilde het meer uitgebreid lager
onderwijs laten verdwijnen. De minister wil
het tot meerderen oloei laten komen.
Dit onderwijs behoort tot het gebied der
lagere scholen. Het wordt gegeven in scholen
met ten minste negen achtereenvolgende
leerjaren of ten minsts drie tot acht achter
eenvolgende leerjaren welke geacht kunnen
worden overeen te komen met een gelijk
aantal der hoogste leerjaren van een negen,
jarigen leertijd. Het omvat de vakken a—k
(de gewone vakken van lager onderwijs) en,
althans in de drie hoogBte klassen, ten minste
drie der vakken 1, m, en p (dat zijn de
bsgin elen van Fransch, Duitsch, Engelsch
en wiskunde).
We voegen hier nog bij dat voor het
uitgebreid lager onderwijs slechts de eisch
gesteld wordt, dat in ten minste twee dier
vier laatstgenoemde vakken onderwijs wordt
We hebben ons hier bepaald tot een zéér
schetsmatige aanduiding van de hoofdlijnen
het regeeringsvoorstel. En we zullen
ons voorloopig tot dergelijke objectieve
meedeelingen blijven bepalen.
Want een niet-deskundige, die door het
lezen van de beschouwingen der deskundigen
tracht wijzer te worden, raakt al heel gauw
verward in de dwarrelwinden van tegen
strijdige meeningoii. Het rapport der Ineen-
schakelingscommissie deed reeds een lang-
durigen storm ontstaan. En ook nu weer is
door de in behandeling neming van dit
wetsontwerp de barometer gedaald op
veel wind."
Het meest principieel stelt zich tegen
over hei wetsvoorstel de Vereeniging van
Leeraren bij het Middelbaar Onderwijs, die
algeheele verwerping ervan verzoekt, en een
geheel ander stelsel aanbeveelt, n.l. dat van
algemeene middelbare school met drie-
arigen cursus, die algemeen ontwikkelend
onderwys geeft en tevens dient als onder
bouw voor onderwijsinrichtingen van ver
schillenden aard, n.l. lo scholen voor verder
algemeen ontwikkelend onderwijs van ver
schillende hoofdrichting (klassiek-litterair,
modern-litterair, exact), en 2o scholen met
een meer bepaald in de richting der prac-
tijk liggend doel, zooals middelbare handels
scholen, middelbare landbouwscholen, mid
delbare technische seho2en, enz.
Een ander, dr. Bolkenstein, leeraar in de
oude talen in Den Haag, aanvaardde den
strijd tegen eiken «onderbouw» en tegen de
samensmelting van H. B. S. en gymnasium.
in ons vorig nummer vermeldden we
reeds kort de bezwaren der «Vereeniging
tot Vereenvoudiging en Verbetering van
examens in onderwijs*.
Genoeg dus reeds om te doen zien dat
de meeningen zeer ver uiteenloopen. De
verrassend vlugge behandeling zal misschien
den stroom beperken. Maar voor de Kamer
leden zal het een moeilijke beslissing wor
den.
Dal passeeren van den lieer Posthuma
lokte uitvoerige besprekingen uit bij liet
begrootingsdebat Maar de meeste raads
leden gaven B en W. gelijk, en zelfs mr.
Verbroek, die bij het nemen van bet be
sluit de minderheid vormde, zei nu, dat
kwam de quaeslie thans nogmaals aan de
orde, liij de minderheid niet meer zou
vormen „Nu de molie-Couvée liaar uit
werking niet heeft gehad, moest een
daad volgen, zei de wethouder Wie niet
hooren wil, moet voelen In het niet
benoemen van den heer Posthumus is
geen persoon getroffen, maar een stelsel
Applaus volgde op deze woorden
Een motie, B. en W. uitnoodigénd als
nog verandering te brengen in hun be
sluit, kelderde dan ook met 27 tegen 2
stemmen De socialisten (behalve de
heer Ter Laan) en de heer Dias verdwe
nen bij de stemming uil de zaal
Uit Middelburg.
Door de Statenleden wordt morgen
avond den heer Commissaris der Konin
gin in de Sociëteit „St Joris" een diner
aangeboden
Uit Vlissinge*.
Gisterenavond is het Staten-_on Ge
meenteraadslid, de heer G v a Putte
uil Vlissingen op den Ouden Vliss
weg aangereden door den fietsrijder H
uit Souburg Ernstig aan 't hoofd gebles
seerd is hij binnengebracht in wachtpost
66, waarna dr. Merckens ontboden werd.
Later is de heer v d. Putte huiswaarts
gebracht.
Uit Walcheren.
Maandagmiddag hield de raad van N
en St. Joosland een openbare ver
gadering, hoofdzakelijk belegd om een
beslissing te nemen inzake de bijdrage
voor pensioen voor de gemeente-ambte
naren, hunne weduwen en weezen.
Alle leden waren tegenwoordig. Met
het oog op den financieelen toestand de
zer gemeente meenden de leden niet
meer te moeten betalen dan de wet ver
plicht De voorzitter kan zich daarmede
niet vereenigen. Hij stelde daarom voor
om voor den secretaris, veldwachter en
bode óók voor rekening der gemeente te
nemen de 5 «/o die zij anders zouden
moeten betalen voor weduwen- en wee-
zenpensioen. Hij zelf verlangde van de
gemeente geenerlei bijdrage, en zou zich
dan aan de pensioenwetten onttrekken.
Met algemeene stemmen werd zijn voor
stel aangenomen. Voor de toekomstige
ambtenaren wordt door de gemeente niet
meer betaald dan de wel eischt.
Verder werden nog aangekocht 25000
klinkers voor herstel der bestrating in de
kom der gemeente.
Voor kennisgeving werd aangenomen
het bekende rapport van den A. N. W. B
omtrent wegen, hoefbeslag enz
„BOND" EN GEMEENTERAAD.
De strijd tusschen den Haagschen Ge
meenteraad en de plaatselijke afdeeling
van den Bond van Nederlandsche onder
wijzers, welke strijd eenigen lijd geleden
reeds aanleiding gaf tot de aanneming
door den Raad van de vermaningsmotie-
Couvee, is voortgezet bij het begrootings
debat
De voorzitter van de Haagsche afdee
ling van den Bond, de heer Posthuma,
onderwijzer aan de school Badhuisstraat,
kwam als oudste in jaren, in aanmerking
voor een definitieve benoeming tot plaats
vervangend hoofd. Maar de meerderheid
van B en W. had geweigerd hem te be
noemen wegens het gezagondermijnend
optreden en schrijven van den Bond. De
minderheid, mr Verbroek, meende dat
men eerst de uitwerking van de motie-
Couvee moest afwachten.
Uit Zuid-Beveland.
Benoemd met ingang van 10 Nov. a s.
tot congierge aan de Ambachtschool te
Goes den heer A. van Sabben, aldaar
De afdeeling Goes van Volksonder
wijs hield Dinsdagavond een vergadering
onder voorzitterschap van den heer S. A
Leopold.
Door den secretaris, den heer C. J.
Snouck, werd het jaarverslag uitgebracht,
waarin o m. werd melding gemaakt van
den verleenden steun der afdeeling aan
den Vrijzinnigen Bond voor het houden
van een Bondsdag te Goes in 1912 en
van de samenwerking met 'tN. O. G
Bond van Noderl. Onderwijzers en Vrij
zinnigen Bond voor het houden van pro-
pagandavergaderingen voor de openbare
school in 1913 in enkele gemeenten van
Zuid-Beveland.
Door den penningmeester, den heer I.
D. Fx-ansen van de Putte, werd rekening
en verantwoording gedaan en wees voor
1912 een batig eindsaldo vaxx f 108.79 aan
Deze rekening werd, nadat zij met de
bescheiden waren nagezien, goedgekeurd
en vastgesteld
Gekozen werden als bestuursleden mej.
Baetens en dehieeren I. G J Kakebeeke,
S. A. Leopold, J M. van der Peijl, I. D
Fransen van de Putte, T. IISiemelink
en C J. Snouck
Na eenige bespreking werd besloten
zich in verbinding te stellen met het
bestuur van den Vrijzinnigen Bond voor
het doen optreden in dit seizoen van
een spreker
Naar aanleiding van een op 13, 14 en
15 December te Utrecht te houden Con
gres voor Kinderbescherming trad de
afdeeling als lid van dit Congres toe.
Maandag is hel nieuwe belastinggq*
bouw ..Rijks Rechten" te Hans weert
in gebruik genomen Het geheel is keu
rig ingericht en afgewerktdaarbij is, voor-
naxnelijk gelet op hel gerief voor het
publiek Wanneer nu de Inspecteurs en
ontvangerswoning zullen voltooid zijn
(vermoedelijk April 1911 dan kuimea
de twee nog overgebleven oude woningen
aan de oostzijde van l Kanaal onderden
moker komen, waarmede dan alle wo
ningen aldaar zullen opgeruimd zijn.
Uit Tholen.
Uit het verslag in de N R. Cl van een
algemeene vergadering der afdeeling Rot
terdam van „Schutlcvaer" knippen we
het volgende
Er ontstond een iangdui'igc discussie
over het feit, dat de notulen der vorige
vergadering het besluit vermeldden, da»
aangedrongen zou worden op een losse
brug over de Eendracht bij T lx o-
len, -- het bestuur had dit besluit uit
gevoerd terwijl het thans ter vergade
ring bleek, dat de vorige ledenbijeen
komst zich had uitgesproken ten gunste
van een vaste brug. De vergadering be
paalde toen ten slotte, dal het besluit tot
het vragen van een losse brug behoorde
te worden gehandhaafd Waai- het ech
ter bekend was, dat de afdeelmgenSta-
venisse en St.-Philipsland een voorstel
hebben ingediend om aan te dringen
op een losse brug en derhalve deze
kwestie op de a s. algemeene vergadering
ook ter sprake zal komen, zoo besloot
de vergadering voor het oogenblik deze
zaak te laten rusten
Afdeeling Goes Z L. M
Heden, Dinsdag, hield deze afdeeling
een algemeene ledenvergadering De voor
zitter de heer I. G. J. Kakebeeke wijdde
na de openixxg allereerst een woord van
dankbare herinnering aan de nagedachte
nis van het overleden bestuurslid den
heer S Noteboom, die gedurende vele
jaren als lid van het bestuur zifting bad
en met wien als zoodaxiig steeds aange
name samenwerking was gevonden
Hierna werd herinnerd aan het succes
der groote Nationale Landbouwtentoon
stelling te 's Gravenlxage, waai* de vorde-
deringen op landbouwgebied sedert 1884
duidelijk zijn waargenomen Deze ten
toonstelling verheugde zich mede in een
druk bezoek van buitenlanders, dat zeker
ten goede zal komen aan den exporthan,-
del. Ooi werd medegedeeld dat dergelijke
groote tentoonstellingen binnen een be
paald tijdvak zullen gehouden worden en
uitgaande van de Kon Ned. Landbouwver-
eeniging, terwijl elk jaar een groote pro
vinciale tentoonstelling zal plaats hebben
met medewerking der laatstgenoemde
vereeniging Zoo zal in het volgend jaar,
waarschijnlijk te Middelburg een dusda
nige tentoonstelling gehouden worden,
waartoe het dagelijksch bestuur der Z I;.
M. eerdaags een bespreking zal houden
met bestuursleden der Kon Ned. Landb.
Ver. Bij vooi*baat riep de voorzitter den
steun en de medewerking van de leden
der afdeeling in voor deze tentoonstel
ling.
Ingekomen was een schrijven van den
heer J L. Mol, te Driewegen, waarin
deze wegens vertrek naar elders bo
dankte als lid van het bestuur der af
deeling.
Van de sociëteit Landbouw en Handel
te Goes was een verzoek ingekomen voor
een bijdi'age tot het uitloven van premies
bij de te houden paarden- en veulen-
nxarkt te Goes in het volgende jaar
Door het bestuur werd vooi'gesteld do
gevraagde subsidie evenals vroeger te
verleenen, waarmede de vergadering in
stemde
Door de oprichting van de Zuid-Beve-
landsche paardenfokkersvereenigixig zai
misschien de wensch tot het houden van
keux-ingen vaxx paarden ter gelegenheid
van bovengenoemde markt verwezen
lijkt kimnen worden.
Wegens het te geringe aantal aange
melde deelnemers aan deu cursus in
paardenkennis te *s Gravenpolder zal de
ze cursus niet kunnen worden gegeven.
De voorzitter bracht ook nog in herin
nering de opening der nieuwe Rijksland-
bouwwinlerschool in de vorige week en
noodigde de leden der afdeeling uit to.t
