Vrijdag
17 October.
Vakonderwijs voorde boerin.
Uit Stad en Provincie.
246
Deze courant vers«hijat d a g e l ij k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoawel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland Iran co pp. f2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Advertentiön bij abonnement op voordeelige voorwaarden.
Prospectussen daarvan zijn aan het bureau te bekomen.
Advertentiön voor het eerstvolgende nummer moeten des middags vóór één uur
aan het bureau bezorgd zijn.
Advertentiön 20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50; elke regel meer
20 cent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiëD en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is gerechtigd het AlgemeeB Advertentie-Baren*
A. DE liA HAK Az., N.Z. Voorburgwal 266, Amsterdam.
Hg deze courant behoort
Het gaat werkelijk wonderbaarlijk snel met
ie ontwikkeling van dit jongste soort onder
wijs. In bet laatst der vorige eeuw gaven
andere landen het voorbeeld, vooral België,
Duitschland en Frankrijk. Maar in ons land
werd toch pas in 1909 de eerste zomercur
sus van dien aard opgericht, nl. te Veen-
dam een cursus voor particulieren te
Groenlo buiten beschouwing gelaten.
En nu, vier jaren later, heeft dat onder
wijs reed9 zoo'n omvang genomen en toont
het zoo'n groeikracht, dat op de nu aanhan
gige staatsbegrooting een post is uitgetrok
ken tot vestiging van een staats-opleidings-
school op het landgoed «Rollecate" aan d0
Dedemsvaart, waar de vrouwelijke leer
brachten zullen gevormd worden, die aan de
cursussen van landbouw-huishoudkunde les
kunnen geven.
Het is ook wel verklaarbaar. Voor de
vorming van de toekomstige landbouwers is
op allerlei wijze gezorgd. Overal worden zij
in staat gesteld cursussen van allerlei aard
te volgen, en de welvaart van den land- en
tuinbouw in ons land is zeker voor geen
gering deel daar aan te danken.
Het móest toen wel opgemerkt worden
dat, tegenover de ontwikkeling van den boer,
die van de boerin zoo ver achterbleef. In
bijna geen ander bedrij' is het aandeel van
de vrouwen zoo groot als in het boeren
bedrijf. En ook in geen ander bedrijf heeft
het bestier der huishouding zooveel invloed
op den algemeenen gang van 't bedrijf als juist
op de boerderij.
En er is nog veel meer.
Er wordt wel eens gespot dat een boer en
een boerin beter voor hun dieren zorgen dan
voor zich zelf. Een feit is het dat de
grootste zorg wordt besteed voor de voeding
der dieren, en dat voor de voeding van het
gezin, zonder keuring, zonder waarborg,
wordt aanvaard wat de winkelier over de
toonbank reikt, liefst zoo goedkoop mogelijk
En de goede winkeliers zullen het ons niet
euvel duiden als we beweren dat er ook
minder eerlijke winkeliers -zijn die waren
leveren met weinig of geen voedingswaarde.
We hebben eenigen tijd geleden gewezen
op de zorgwekkende uitkomsten voor de
gezondheid van een onderzoek in Duitschland
Baar hetieit, dat de landbevolking, die vroeger
zijn eigen goede waren ook zelf at, nu die
waren zooveel mogelijk verkoopt eu zelf
zieh met minderwaardige surrogaten uit de
winkels vergenoegt.
Maar wat weet een boerin van de vereischten
voor do samenstelling van voedingsmiddelen
Een boer kan u die met decimalen voorre-
kenen«roor het veevoeder. Maar een boerin
staat voor de voedingsmiddelen voor het
gezin even onwetend als vroeger de boer
voor het voeder voor zijn dieren.
En hoe kan, om een ander voorbeeld te
noemen, de boerin werkelijk het noodige
besef hebben van de noodzakelijkheid van
uiterste reinheid bij zuivelbereiding, wanneer
ook zij niet door opleiding iets weet over
het geen de moderne wetenschap heeft ge
leerd ten bate der prakt ij k?
Op bijna ieder gebied vindt men iets
dergelijks. De vrouw heeft op de boerderij
wel een ander werk dan de man, maar tel
kens grijpt beider werk toch ineen, en het
kon niet anders of het verschil in vakkennis
tusschen den boer en de boerin moest hin
derlijk gevoeld worden, ook door de vrouwen
zelf, die waren aangewezen op een kennis
van-booren-zeggen.
Het woord clandbouwbuisboudonderwijs»
behoefde dan ook maar genoemd te worden
om dadelijk aller sympathie fe vinden, zood."t
ineens in bijna alle provincies te gelijk daad
werkelijke belangstelling betoond werd.
In Noord-Holland bestaat zelfs reeds een
organisatie van drie soorten cursussen,
ingericht door toedoen van de «Vereeniging
ter bevordering van den landbouw in Hol
land's Noorderkwartier", nl. een vyfjarige
(te Alkmaar), eenige vierjarige (plaatselijk),
en eenige tweejarige (ook plaatselijk). Gronin
gen kreeg tweejarige zomercursussen, Zeeiand
en Gelderland eveneens, Noord-Brabant bezit
te Lierop een speciale school van de «Ver
eeniging tot opvoeding van meisjes uit den
boerenstand». In Friesland, Overijssel en
Zuid-Holland zijn onderwijzeressen aange
steld voor het geven van huishoudonderwijs
aan de vrouwelijke bevolking.
En de vrouwen van wie velen zelt voelen
wat zij te kort komen, toonen zoo'n groote
belangstelling in dit onderwijs, dat de toe
neming van het aantal aanvragen voor het
houden dier cuasussen een der hoofdmo-
tieve is geweest waarom de regeering over
ging tot stichting van een opleidingsschool
voor goed onderlegde vrouwelijke leer
krachten.
Men lette welalleen voor vrouwelijke
leerkrachten, die dan aan die cursussen voor
namelijk onderwijs zullen geven in huis
houdkunde, waarbij rekening wordt gehouden
met de toestanden op het platteland. Maar
de regeering gaat, blijkens de Memorie van
toelichting tot den begrootiDgspost uit van
de gedachte, dat daarnaast tevens wordt
gegeven «eenig onderricht in zuivelbereiding»
veevoeding eh enkele andere onderdeeieu
V'n den land- en ook van den tuinbouw».
Voor dit onderwijs heeft men echter vol
doende krachten beschikbaar in de land- en
tuinbouwonderwijzers, maar voor dat andere,
het huishoudelijk gedeelte«het onderricht
in de voeding en verpleging van bet dier,
de beginselen der gezondheidsleer, de in
richting der huishouding en de zorg voor
de kinderen», voor dat onderwijs zijn
vrouwelijke leerkrachten noodig en die zijn
er iu ons land niet, gelet op de noodzakelijk
heid om steeds aan dn toestanden op 't
platteland te denken. Van de enkelen die
i heeft, zijn de meesten in het buitenland
opgeleid.
Om ook het opleidingsonderwijs zich te
doen aanpassen aan het buitenleven, heeft
men de school in een landelijke omgeving
gesticht. De «Rollecate» is een landgoed
en ieder die wel eens aan de Dedems
vaart is geweest weet hoe mooi het daar
ligt maar bevat ook een boerderij met
veehouderij en moestuin.
Er is daar gelegenheid voor huisvesting
van 8 a 10 leerlingen (die welke zijn groot
gebracht in een landelijke omgeving genieten
de voorkeur). Met een deel van het onderwij
zend personeel zullen zij te zamen een gezin
vormen.
De duur van de gebeele cursus is bere
kend op V/a jaarhet schoolgeld is bepaald
op f 75 per geheele cursus, de kosten van
huisvesting inbegrepen. Db kosten voor de
voeding moet door de leerlingen zelf betaald
worden. Aan het eind der cursus zal eeu
nen afgenomen worden ter verkrijging
van een diploma, bevoegdheid verleenend
tot het geven van huishoudonderwijs aan
door het R\jk gesubsidieerde cursussen in
landhuishoudkunde.
En daar het leerprogramma dier oplei
dingsschool vermoedelijk wel op den duur
de richting zal bepalen, waarin de nu nog
vaak op verschillende wijze ingerichte zomer
cursussen worden geleid, deelen we hier ook
mee dat volgens de Memorie van toelichting
het onderwijs aan die school omvathet
koken, huishoudelijk werk, de waschbehan-
deling, de voedingsleer, warenkennis van
voedingsmiddelen en keukengereedschap, en
huisboekhonden, alsmede de hoofdzaken uit
de natuur- en scheikunde, de plant- en
dierkunde, de landbouwkunde, de warmoe-
zerij, de vruchten- en bloementeelt, de hygiëne,
en dan eindelijk het is immers een school
voor aanstaande onderwijzeressen opvoed
kunde en methodiek van het onderwijo.
We hebben gemeend dezen begrootings-
post zoo bijzonder in 't licht te moeten
stellen omdat de houding, door de regeering
deze kwestie aangenomen, zoo sterk af
wijkt van die van de meerderheid der
Provinciale Staten in ons gewest.
Althans in 1911, toen een verzoek van de
Zeeuwsche Landbouw Maatschappij om een
subsidie van f 250 voor het geven van
cursussen in zuivelbereiding, huishoudkunde
verstellen enz. werd algewezen met 21 tegen
18 stemmen.
We vermoeden dat er onder die 21 af-
wijzer8 wel enkelen zullen zijn, die er nu
anders over denken. Het debat in de zomer-
zitting van 1911 stond niet op een peil, in
overeenstemming met het belang van het
onderwerp. Eu voor een deel lag de schuld
daarvan bij de aanvragers, die hnn verzoek
zoo sober hadden toegelicht dat bij het
debat verschillende sprekers bleken geen
duidelijke voorstelling te hebben van betgeen
men wilde.
Dit was ook reeds gebleken uit de motie
ven waarop het afwijzend advies van Ged.
Staten berustten. Men las daarin o. a.
Voor het toezicht op de zuivelbe
reiding geeft de Provincie reed9 een
jaarlijksche bijdrage van f 250. Maar
het geven daarenboven van een cursus
daarin met inbegrip van huishoudkunde,
knippen en verstellen van kleeding-
stukken enz. komt ons voor, niet te
liggen binnen het terrein waarvoor sub
sidie uit de Provinciale kas ksn wor
den verleend.
Het waren de termen nit de aanvrage
zelve die Ged. Stalen alle reebt gaven tot
deze kwalificatie. Maar men zal toegeven
dat hetgeen we hierboven meedeelden een
heel andere voorstelling van die cursussen
geeft, Wel werd toen o. a. door de heeren
Hombach en Vorsterman van Oyen getracht
de werkelijke beteekenis van die cursussen
in het licht te stellen, maar ze slaagden er
niet in, de meerderheid te overtuigen.
Toch meenen we dat het verder verloop
der cursussen hen gelijk gegeven heeft. De
Z. L. M. is voortgegaan, en wat haar voor
zitter daarover meedeelde in zijn openings
rede op de jongste jaarvergadering te Zierikzee
getuigt van veel succes. De eerste twee
jarige zomercursussen door haar onderwij
zeres, mej. van Prooïje, gegeven te Oostburg
en Groede eindigden met 18 en 19 leerlingen
en leverden bijzonder gunstige resultaten op.
Daarna werden twee cursussen gehouden te
Noordgouwe en Nieuwerkerk met 14 en 23
leerlingen, terwijl cursussen voor volwassen
vrouwen en meisjes werden gehouden te
Zonnemaire met 13 en te Brouwershaven
met 28 leerlingen. Die te Zonnemaire
beviel zoo goed dat de lessen daarvan op
eigen kosten verdubbeld werden.
En dit jaar zijn er twee 2-jarige zomer
cursussen begonnen te Erniningen en St.
Maartensdijk, die onlangs, zooals men in
ons blad heeft kunnen lezen, het eerste jaar
beëindigd hebben. Bovendien werden nog
cursussen voor meisjes gegeven te Wol-
phaartsdijk, Rilland en Koewacht.
Waar zoo krachtig bet particulier initia
tief, de eigen wil zich doet geldea, en waar
het Rijk zoo duidelijk toont het belang der
zaak zeer hoog te stellen, is het daar niet
zonderling, dat het bestuur van een land-
bouwprovincie als Zeeland achterblijft?
Er is toen, in 1911, door sommige sprekers,
tegenstanders, op gedoeld dat zij wel aan
een behoorlijk toegelicht voorstel hun stem
zouden geven- We weten niet of de aan
vraagster daarin aanleiding zal vinden nog
eens weer aan te kloppen. Maar mocht zij
dat doen, dan hopen wij dat de Provinciale
Staten er anders over zullen denken dan
twee jaar geleden.
Maar hoe dat ook zij, het moet geloofd
worden dat de Z._ L. M. reeds zooveel doet,
al zou het ook gewenscht zijn, wanneer zij
wat sneller kon werken aan de ontginning
van dat in nog zooveel deelen van Zeeland
geheel braak liggend terrein.
Het behoeft werkelijk geen uitvoerig be
toog om aan te toonen dat de welvaart van
de boerderij in aanzienlijke mate afhangt
van de boerin. En als men zoo eens luistert
naar wat personen vertellen, die veel
met boeren, inzonderheid met de zuivel
bereiding betreft, in aanraking komen, dan
kan men krasse staaltjes vernemen van den
tegenstand, dien het invoeren van verbeterin
gen ondervindt juist vsn de zijde der boe
rinnen.
Juist ómdat zij het niet beter geleerd
hebben, en geen gelegenheid hebben bet
beter aan te leeren.
Moge spoedig ook in onze naaste omge
ving iets doorwerken van die jongsfe ont
wikkeling op landbouwgebied.
Uit Middelburg.
Gisteravond ontstond bij de Ambachts
school alhier een vechtpartij tusschon
2 jongens Zekere B werd nl. aangeval
len door S. Door de omstanders werd
B echter ontzet. Doch in de Molstraat
herbaalde zich de vechtpartij en werden
B. door S. eenige tanden uil den mond
geslagen De politie heeft tegen S. pro
ces-verbaal opgemaakt
Uit Vlissingen.
Met den Zuidduitschcn mailtrein, waar
in een salonrijluig was geplaatst is gis
teravond te Vlissingen aangekomen
II K. II. prinses Heinricli von Preussen
met gevolg. Per nachtboot werd de reis
naar Engeland voortgezet
Met de nachtboot kwam aldaar heden
morgen uit Engeland aan H K H de
kroonprinses van Zweden, die per aan-
sluitenden Noordduitsclicn mailtrein hare
reis naar Stockholm voortzette.
Uit Walcheren.
In de hedenmorgen gehouden gemeen
teraadsvergadering van Domburg werd
naar aanleiding eener circulaire van Ged
Staten met algemeene stemmen beslo
ten tot aanvulling van het reglement op
het B A.
Op liet adres eener commissie te Se-
rooskerke om bijdrage voor wegverhar
ding werd een voorstel tot het bijdragen
van f 50 met op een na algemeene stem
men verworpen.
Vastgesteld werd de rekening B A
1912 in ontvang op f 1673.701/2 en in uit
gaaf op f 1657,58i/2, batig slot f 5.92.
Als voren werd vastgesteld dc begroo
ting over 1914 in ontvang en uitgaaf op
f 1619.53, met een post onvoorzien van
f 59.03.
Op een adres van L. de Voogd Wz. om
koop van een stukje gemeentegrond hoek
Weverijslraat-Heerenstraat werd met al
gemeene stemmen afwijzend beschikt
Op het adres van ingezetenen om weg
ruiming van de vuilnisplaats bij Nieuw-
Domburg werd gunstig beschikt Deze
zal worden verplaatst naar de kanon-
weide.
Verschillende bepalingen als gevolg der
wetten tot pensionneering van gemeente
ambtenaren, werden, na gehouden be
spreking, aangehouden tot een volgende
vergadering. Dientengevolge kon de ge-
meentebegrooting 1914, benevens de wij
ziging in de begrooting 1913 niet .wor
den behandeld.
Uit Zuid-Beveland.
Door Gedeputeerde Staten is benoemd
tot machinist bij den stoomtramdienst
Vlake -Hansweert, C. Boogaardt te Hans-
weert, thans tijdelijk machinist
Uit Schouwen-Duiveland.
In de algemeene vergadering van aan
deelhouders der Naamlooze Vennootschap
„de Concertzaal", gisteren te Zierik
zee gehouden, is gekozen in de vaca
ture van den heer mr. J P. Cau tot be
stuurslid de heer H. E Beeiaerts van
Emmichovcn en herkozen als zoodanig
de heer W. Ribbens
Toen de landbouwer L. v S. te Re-
nesse Donderdagmiddag met een zaai-
machine naai' huis reed. passeerde hem
een auto. Hij spande hel paard af en
toen de auto gepasseerd was weer voor
de machine, doch het dier, waarschijnlijk
nog schichtig, begon te springen en wel
dra lag alles in de sloot Behalve mate-
rieele schade aan de machine, zal v S.
nog het gemis van één of twee halve
vingers te betreuren hebben. Hij is ter
behandeling naar het ziekenhuis te
Noordgouwe vervoerd
Uit Tholen.
Nu de zeedijken te O u d-V o s s e m e e r
afgewerkt zijn, kan men eerst goed zien
wat een enorme hoeveelheid grond er is
gegraven uit de aanliggende buitengron
den ten dienste der verhoogingen en
verzwaringen Regelmatig vloeien de put
ten echter weer tweemaal per dag vol
en daar het water bij overgang van vloed
op ebbe een tijdje rustig blijft staan,
heeft het slib volle gelegenheid te be
zinken en zal het betrekkelijk slechts
weinige jaren duren of de putten zijn
weer gevuld met ebslib.
Toen Woensdagavond twee fietsers van
Poort vliet naar Strijenham reden en
ongeveer halfweegs waren, reed, naar
we in „De Zeeuw" lezen, een van hen
over de beenen van een man, die daar
op den weg lag Eerst dacht men, dat
hij dood was, daar hij op het eerste
gezicht geen teeken van leven gaf, doch
bij nader onderzoek bleek, dal hij nog
leefde Aanstonds reed men naar de.u
landbouwer M G„ die daar in de nabij
heid woont, en spoedig met paard en
kar ter plaatse was. waarna de man,
die bij nader onderzoek de schaaphcrder
van A G bleek te zijn, naar huis werd
gereden Daar hij voorover in een grint-
luiil gevallen was had hij nog al ver
wondingen aan gezicht en handen opge-
loopen
Woensdag trof te St. Maartens
dijk den werkman P Manneke Pz een vrij
ernstig ongeval Bezig zijnde samen met
oen ander mest te laden, stiet zijn kameraad
bij ongeluk den tand van een mestrick
in liet oog van Manneke Op advies van
dr Tazelaar heeft M. zich naar Rotter
dam begeven om zich onder behandeling
te stellen van een speciaal oogarts, ten
einde hel oog zoo mogelijk te kunnen be
houden.
o
Uit Zeeuwsch Vlaanderen O. D.
Het lijk van den sedert de vorige week
vermisten II Vermast te Neuienis Vrij
dagmorgen een eind beneden Sluiskil
drijvende in iiet kanaal gevonden Het is
naar het lijkenhuis overgebracht
Uit Zeeuwsch Vlaanderen W. D
In de Donderdag gehouden ledenver
gadering van het departement Groede
der Maatschappij tol Nut van 't Alge
meen, werd in de vacature van bestuurs
lid en voorzitter, ontstaan door vertrek
naar 's-Graveuhage en bedanken van den
lieer Hammaclier, benoemd de heer M
Wagtho.
Met algemeene stemmen besloot de
vergadering den heer Hammacher, die
meer dan 50 jaar lid van het departe
ment is geweest, het eerelidmaatschap
aan te bieden.
In de commissie van toezicht op de
bibliotheek en bewaarschool werd na
herstemmingen gekozen de heer J B
Becu.
De rekening over het dienstjaar 1912-
1913 werd vastgesteld en goedgekeurd
met een goed slot van f 72.38.
De eerste openbare leesavond werd be
paald op 11 Dec a s. Alsdan zal optreden
dr Kooperberg te 's Gravenliagc met het
onderwerp „herinneringen aan 1813."
OVER DE WEGEN IN ZEELAND.
Het jongste nummer van „De Kam
pioen" bevat een verslag van de 21
Sept alhier gehouden vergadering van
de afdeeling IV (Zeeland; van den A N
W B Toeristenbond voor Nederland
Aan het daarin vermelde ontleenen
we hier de volgende opmerkingen.
Uit het jaarverslag van den afdeelings-
consul
„De toestand der wegen is sedert
het vorig jaar niet verbeterd en wan
neer de weggebruikers (ik bedoel niet
de toeristen; niet naar verbetering ver
langen. de gemeenten liever niets aan
den weg ten koste leggen behou
dens enkele gunstige uitzonderingen
en, in 't algemeen, men alles maar van
„den Bond" verwacht zal Zeeland nog
wel achterlijk blijven
Uit de mecdeelingen namens de We
gencommissie door de voorzitter gedaan
„Klachten over het wegennet opliet
eiland Schouwen zijn voor het grootste
gedeelte terug te brengen Lol het feit,
dat deze wegen niet gewalst zijn Bij ge
bruik van steenslag en walsen, zooals
nader is aangegeven in de brochure „Ge
gevens omtrent paarden en buitenwe
gen", kan men ervan verzekerd zijn, dat
men met betrekkelijk geringe middelen
goede wegen verkrijgt
Tot ons groot leedwezen zijn de
Provinciale Stalen aan het beginsel blij
ven hangen om geen subsidie meer voor
wegverbetering te geven, als reeds vroe
ger een renteloos voorschot werd ge
geven Wegenverbetering op groote
schaal wordt daardoor onnmogelijk ge
maakt en in overweging wordt daarom
gegeven, dat een ieder krachtig zal me
dewerken om de Prov. Staten er toe te
brengen om elke subsidie voor wegen
verbetering op zichzelf te beschouwen,
onafhankelijk van het feit, of jaren gele
den geldelijke steun werd verleend.
(Groote instemming).
Verbinding Tholen met N -Brabant Het