MIDDELBVRGSCHECOFRAIT.
H
Maandag
13 October
BINNENLAND.
Knnst en Wetensctiappen
«3
ek
d.
Jt-
pa
Tg
RDMt
itobpr.
teióaa
7
K-
8.—
8—
8.—
8.—
R,
ar ind
8-
S.7
5
5.-
7.8
0
tr.
7.14
3.00
-
«7
-
.20
-
>47
1-54
'0.52 1
.08
.9
SS
i2
a
,2
ll .52 1
2.«o
r aan
dan
(1).
(2)
lerhatuen
D treinec,
it Dinndag
d Middel
I 8.18
i 8.46
9.4*
r, 242
136* Jaargai).
I US
Dsze courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prij6 per kwartaal, zoowel voor Middelbnrg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp. f2.
Afzonderlijke naumers kosten 5 cent.
A d v e r t e n t i 8 n bij abonnement op. voordeelige voorwaarden.
Prospectmssen daarvan zijn aan bet bureau te bekomen.
Advertentiën voor het eerstvolgende nummer moeten des middags vóór dón uur
aan het bureau bezorgd zijn.
Advertentiën 4 20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f' 1.50; elke regel meer
20 cent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters naar do plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeelaifd, betreffende
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is gerechtigd bet Algemeen Advertentie-Bare**
A. ])E li A SAB Az.. Si.Z. Voorbnrgwtd 266, Amsterdam.
KIESVEREENIGING VOOR OEN
GEMEENTERAAD.
Bij de periodieke raadsverkiezingen
van dezen zomer hebben we gewezen op
het gemis aan een vrijzinnige organisatie
die leiding geeft aan de candidaatstelling
van die zijde voor onzen gemeenteraad
"De bestaande „groote" kiesvereeniging
bemoeit zich daar niet mee. En daar is
reden voor. In andere plaatsen in onze
buurt hebben we dit jaar kunnen zien
hoe zeer de persoonlijke kwesties, die
uit den aard der zaak bij raadsverkiezin
gen een groote rol spelen, oueenigheid
kunnen verwekken in den boezem van
een kiesvereeniging, ten nadeele van het
partij-belang dat die vereeniging voorstaat
bij de toch altijd gewichtiger verkiezin
gen voor Kamer en Prov. Staten.
Maar het gevolg is hier ter stede dat
de candidaatstelling van vrijzinnigen voor
den raad is overgelaten aan het initiatief
van „losse" personen, wat altijd het ge
vaar oplevert dat er candidaten worden
gesteld, die eigenlijk niet door de vrijzin
nige kiezers gewenscht worden, maar die
men dan toch aanvaardt, omdat er geen
ander is, of omdat men geen tweedracht
wil wekken door het stellen van een te-
gencandidaat.
Ten einde aan die bezwaren tegemoet
te komen, hebben nu eenigo vrijzinnigen
het plan geopperd een kiesvereeniging op
te richten, (die !op (den grondslag van voor-
uitstrevend-vrijzinnige beginselen van ge
meentelijk beleid zicli zal bezig houden
mét de verkiezingen voor den gemeente
raad.
Onder advertenties vindt men er een
oproeping voor. Maar we willen hier ook
nog meedeelen dat zij, die bereid zijn
daartoe mee te werken, verzocht worden
daarvan te doen blijken, door hun visite
kaartje voorzien van het opschrift „kies
vereeniging voor den gemeenteraad" te
zenden aan het bureau van dit blad.
Dit de Staatscourant
Bij kon. besluit:
is aan den heer A. Mauritz, te Düs-
seldorf toegekend de gouden eerepen
ning als blijk van waar deer ing zijner
belangstelling in 's rijks wetenschappe
lijke en kunstverzamelingen betoond;
is met 1 November, benoemd tot op
zichter van den arbeid, E. J. H. van
Beusichem, werktuigkundig teekenaar bij
de Nederlandsche fabriek van werk
tuigen en spoorwegmaterieel fe Am
sterdam.
De minister van landbouw, nijverheid
en handfel heeft bepaald dat, met in
gang van 1 November, werkzaam zal zijn:
a. in het 6de district der arbeidsin
spectie, ter standplaats Haarlem, de op
zichter van den arbeid J. Wervers;
b. in het 2de district der arbeids
inspectie, ter standplaats Breda, de op
zichter van den arbeid E. J. H. van
Beusichem.
PEST OP JAVA.
Een regeeringslelegram betreffende de
pestgevallen op Java van 24 Sept. tot
en met 7 dezer meldt afdecling Malang
358 nieuwe pestgevallen, 337 dooden(in
de vorige periode nog 9 dooden); Ke-
diri 119 nieuwe gevallen, 112 dooden;
Magetan 31 nieuwe gevallen, 28 dooden
(in de vorige periode nog 8 dooden);
M»dioen 27 doodelijke gevallen; Soera-
baja 30 nieuwe gevallen, 28 dooden,
waaronder een Europeaan; Berbek 11
nieuwe gevallen, 10 dooden; Paree 53
nieuwe gevallen, 43 dooden (in de vorige
periode nog 3 doodelijke gevallen); Toe-
loengagoeng 20 doodelijke gevallen
Bacgil 6 nieuwe gevallen, een doode.
Totaql 626 dooden. De 3 vorige opga
▼e* gaven achtereenvolgens een totaal
va* 744, 626, 706
Dit Stad en Provincie.
Uit Middelburg.
Hedenmiddag namen we eens^fcn kijkje
op de Markt K'5 (voorheen gebr Boude-
wijnse) waar door de afd Middelburg
van den Ned. Kinderbond gedurende deze
week een schip geëxposeerd wordt, dal
zeer zeker de moeite waard is eens te
gaan bezien. Het heeft het model van
een loodsschoener en is tot in de kleinste
bijzonderheden keurig afgewerkt. Voor
bijzonderheden verwijzen we naar een in
dit nunfmer voorkomende advertentie
Uit V. 11 a i n g e n.
Door het loodstransporlvaarluig „Coerl-
zen" is Vrijdagnamiddag in de Roompot
drijvende gevonden 't lijk van een chique
geklecden man. Het droeg een blauw c.os-
tuum, grijze overjas, bruine schoenen en
handschoenen en was glad geschoren.
Verschillende voorwerpen van waarde,
op 't lijk gevonden zijn bij den strandvon
der alhier gedeponeerd
Wegens het ruwe weer kon T lijk niet
naar Vlissingen worden gebracht; men
heeft het laten drijven. Zou dit hel lijk
van den vermisten heer Diesel niet kun
nen zijn?
Door de politie te VAissingen is
Zaterdag een persoon aangehouden, die
zich op verscliillende plaatsen in de om
geving der stad zeer onwelvoeglijk had
gedragen, in liet bijzijn van kinderen. Na
verhoor is de man op vrije voeten ge
steld.
Door de Maatschappij de Schelde is
het terrein van de oude remise dei-
tram Vlissingen—Middelburg aangekocht,
om daar een eiectrische centrale voor
deze fabriek te stichten
Tot tweeden officier bij de stoomvaart
maatschappij Zeeland is benoemd de heer
S. W. Stookes te Vlissingen.
In de Vrijdag te Vlissingen ge
houden bijeenkomst van belangstellenden
in de oprichting van een volkswasscherij
is een commissie benoemd, die de moge
lijkheid zal onderzoeken, en daarover in
een volgende vergadering verslag zal uit
brengen.
o
Uit Zuid-Bevelud.
Vrijdag is een vrouw van Ierseke
afkomstig aldaar uit Amerika aangekomen
om haar ouders een bezoek te brengen
Zij had haar drie nog jonge kinderen van
huis meegenomen, maar deze kregen aan
boord, alle drie diphtheritis Een er van
een meisje van 4 jaar overleed en werd
in zee neergelaten, de twee andere moest
zij te Rotterdam jn het ziekenhuis (achter
laten. Men kan zich de verslagenheid dei-
arme moeder en haai- familie voorstellen
Met 179 stemmen is Zaterdag de heer
Hirdes tot lid van den gemeenteraad te
Krabbend ij ke gekozen De candidaat
van de werkliedenvereeniging D. Jacobus-
sen had 136 stemmen.
Uit Noord-Beveland.
Vrijdagnacnt zijn de beide gestrande
schepen vóór Colijnsplaat, waarvan
in het nummer van Zaterdag melding is-
gemaakt, weer vlot gekomen, De motor
boot had een verbrijzelde sloep en een
defect aan de schroef bekomen en is
door een sleepboot weggehaald. Hel aak
scheepje bleek te zijn van scliipper De
Haas uit Bergen op Zoom en is er beter
afgekomen. Het was geladen met drai-
neerbnizen «bestemd voor Colijnsplaat.
Uit Schouwen-Duiveland.
Zaterdagavond vergaderde te Zierik-
zee de Vrijzinnige propagandaclub „Dc
Jonge Vrijzinnigen" en had ballotage
plaats van 22 nieuw voorgestelde leden,
welke allen met algemeene stemmen wer
den aangenomen. 3 personen hebben zich
opgegeven als donateur. De mededeeling
dat na de gehouden lezingen van het be
stuurslid J. Enzlin te Oud-Vossemcer en
Haamstede, aldaar clubs waren opgericht,
respectievelijk met 52 en 25 leden, wekte
algemeen applaus Besloten is de candi-
datüur van den heer E J. Gelderman
voor lid van den raad te steunen, en
werd de vergadering na bespreking van
een te houden propagauda-avond, ge
sloten.
De heer A. Cap pon, hoofdagent van po
litie te Zierikzee zal, na ruim 40jari-
gen diensttijd ,als zoodanig eervol ontslag
verzoeken tegen 1 Januari a s.
De tentoonstelling van zuivere en ver-
valschte eet- en handelswaren te Zie
rikzee uitgaande van de neutrale Mid-
denstandsverceniging is zeer slecht be
zocht geworden, niettegenstaande het be
stuur als 't ware een ieder in de gelegen
heid heeft gesteld, wal entreeprijs be
treft en de openstelling hield van
Woensdag lot en met Zondag Men heeft
de groote massa niet bereikt. Voor alle
winkeliers en handelslieden hier ter slede
zeker was een gang daarheen ten volle
waard geweest misschien wel leerzaam
o-
Uit Zeeuwsch .Vlaanderen O. D.
Sedert Vrijdagmiddag wordt vermist
de te Neuzen woonachtige II. V oud
18 jaar, werkende op de cokesfabriek te
Sluiskil. Een jongere broeder, die daar
ook werkt bemerkte dat hij niet kwam
eten en ging op zoek. Er was nergens
een spoor te vinden. Men vreest dal de
jongeling, die ongesteld was, een on
geluk is overkomen. Zaterdag is met een
een politiehond naai' hem gezocht Na
eenige vergeefsche pogingen om een
spoor te ontdekken gaf deze herhaalde
lijk een spoor aan dal naar het ka
naal liep. Er is ter plaatse gedregd, doch
zonder resultaat, trouwens, het kanaal
is daar zeer breed en diep
Zondagavond is door onbekende oor
zaak brand ontstaan in de bergplaats van
den aannemer J. van Drongelen, staande
in den Van Wuijckhuizenpolder, gemeente
Hoek. De brandweer dier gemeente
kwam met 2 spuiten spoedig ter plaatse,
doch behoefde geen hulp meer te ver-
leenen, daar ijlings toegeschoten per
sonen het vuur hadden weten te bedwin
gen. Bij de bergplaats stond een hout
mijt en op enkele meters afstand de
landbouwschuur van D. Bareman, die
door de spoedige hulp voor gevaar be
vrijd bleven. Verzekering dekt de schade
Kerknieuws.
- Zaterdag had te Colijnsplaa,t
een stemming plaats voor 5 leden voor
het kiescollege van de Ned. Herv. ge
meente. Van de 196 stemgerechtigden
waren er slechts 55 opgekomen. De
aftredende leden W. Potappel, M. de
Regt Jz., C. Kievit, W. Adriaanse en J
Schippers werden herkozen met respec
tievelijk 52, 44, 48, 45 en 51 stemmen
Ned Hervormde kerk.
Beroepen te Lopik B. J. Wertherte
Otterloo (bij Ede); te Vlieland G. H.
Boersma te Groningen.
Bedankt voor Ooltgensplaat J. H.
v. Paddenburgh te Aalst.
Over het Nederlandsch Opera-en
semble, dat Woensdag a.s. in Iden schouw
burg alhier een opvoering zal geven
van eénige bedrijven uit de „Trouba
dour" en de „Faust", kregen we eenige
persbeoordeelingen ter inzage die allen
vol lof waren over voorstellingen elders
door dat gezelschap gegeven. Vooral de
heer Orelio blijkt overal veel geestdrift
te hebben gewekt, en ook mevr. Hulst—
Bakels wordt zeer geprezen.
Zooals men in de advertentie heeft
kunnen lezen is het als naar gewoonte
morgen plaatsbespreking.
Tentoonstelling van goede en
slechte architectuur.
Frisch, leerzaam, belangwekkend we
herhalen de kenschets uit onze aan
kondiging onder „Laatste Berichten" in
het nummer van Vrijdag. Den binnen
komende moet dit dadelijk treffen: dit
is niet een gewone tentoonstelling van
door een of meerdere kunstenaars ver
vaardigden arbeid, die opmerkelijk, mooi
of boeiend kan zijn, maar door het gros
van het publiek, laten we het ronduit
mogen zeggenvervelend gevonden wordt.
Hier heeft men stalen voor zich van
iets, dat ongetwijfeld óók kunst is, zoo
goed als muziek of schilderkunst of lit
teratuur, dat ook door kunstenaars tot
stand moet worden gebracht, al heb
ben deze eerst door een rijstebrijberg
van technische beslommeringen heen
moeten eten, al dienen zij, scheppend,
onophoudelijk en zeer nauwkeurig met
allerhande factoren rekening le houden,
die op zich zelf met kunst weinig uil-
slaande hebben, doch onmiddellijk mei
de hoedanigheid van hol toegepaste ma
teriaal en de bestemming van het ont-
worpene samenhangen
Het opschrift licht voldoendeinmen
vindt hier tal van afbeeldingen en ar
chitecten-ontwerpen langs de wanden,
deels met kleun opgefleurd, die aan
schouwelijk maken, wal practisch, aan
genaam en behagelijk, wat onverant
woord, ijdel en afkeurenswaard in wo
ningbouw is.
De tijd is voorbij, dat iedere aan
nemer als zoodanig in staal werd ge
acht datgene, waarmee we dag aan
dag in de nauwste aanraking zijn, ons
huis n.l. van buiten en van binnen,
op le trekken. Ongetwijfeld, in de eer
ste plaats heeft dit gebruikswaarde het
moet zich aanpassen aan onze behoeften,
het moet licht zijn en ruim. Nu, over
de laatste eigenschappen behoeven we
niet uit te weiden. Hoe veel mensdien
stoppen wat er aan ruimte overbleef,
waardoor licht en lucht kunnen drin
gen, allerzorgvuldigst met vitrages en
hoe dat verder heeten moge, dicht
Wat is dan toch het nut van de spie
gelruiten, die nu zoo iets als de maat
staf van iemands maatschappelijk wel
varen zijn? Ze doen koud en hol aan,
het zijn Icarakterlooze, valsch glimpende
lekken in den gevel Terecht vestigt een
toelichting bij een ontwerp er dan ook
dc aandacht op, dal de moderne archi
tecten geen groote ruiten zonder ondcr-
verdeeling toepassen, omdat deze den
onesthelischen indruk maken van gaten
in den muur.
Maai- dit is een onderdeel. Als men
deze afbeeldingen ziet, schaamt men zich,
schaamt men zich over zijn betrekkelijke
geestesverstomping, dat geen krachtiger
verzet tegen den hatclijken wansmaak
onzer hedendaagsche architectuur in 'tal-
gemeen zich uit, dat maai- al te vaak zelf
genoegzame laksheid heeft geduld, dat
prachtige voortbrengselen van vroeger-
eeuwsche bouwkunst onherroepelijk
moesten plaats maken voor eenvoudige
stijlloosheid op zijn hest, opdringerige
wanstaltigheden al te dikwijls.
Wij hebben het onschatbaar voorrecht,
in een bij uitstek schilderachtige stad te
wonen, Ofschoon veel schoons bleef, tal
rijke geschonden gevels in don oorspron-
kelijken toestand werden hersteld hoe
veel is er gesloopt! Afbeeldingen (men zie
vooral de door wijlen den heer Schütz
stemmingsvol weergegeven binnenhof van
het oude weeshuis, thans, o gruwel, door
het ziekenhuis vervangen!) van die ver
loren weelde doen ons de mate van het
verlies en van de ijdele willekeur der be
weegredenen, die daartoe leidden, pijn
lijk beseffen.
Maai- genoeg van het verleden! Ook in
hel heden is voldoende schromelijke wan
smaak, wordt genoeg gebouwd, dat spot
met hel eenvoudigste gevoel van schoon
heid en redelijkheid. Men bedenke toch,
dat deze beide in den woningbouw moe
ten worden uitgedrukt, dat het een niet
van het ander kan worden gescheiden.
Behoeft (hel herhaald in het blad, waar
in de hand. die we ook in hoofdzaak voor
de inrichting dezer tentoonstelling dank
baar mogen zijn, zoo menigmaal het dub
bele voordeel der moderne richting in
de architectuur met Idem verdedigde, dat
schoonheid in bouwkunst niet bestaat uit
een versiersel meer of minder (aan de
pronklust der toekomstige bewoners heb
ben de meeste architecten waarlijk ruim
schoots geofferd 1) noch het verlangen
daarnaar als iets noodzakelijks thuis hoort
bij het „lief vers", dat ieder wel eens
maakte?
Een vooa-beeld, ook aan een opschrift
van een der prenten ontleend De plint
(naajr men weet de donker geschilderde
muurrand aan den grond, die, zwart,
zoo flrisch en fleurig afsteekt bij overi
gens wit geverfde huizen) heeft ten doel,
de modderspatten op den gevel voor 't
oog te vörbergen.
Zoo moet elk ondetrdeel een doel heb
ben en tevens het oog prettig aandoen.
Zoo vejrstond men het vóór de 19de eeuw.
Wat vootr dien tijd gebouwd werd, was
alles min of mecjr smaakvol, had althans
kalrakter. Met de uitvinding der machines,
en het optjreden van de massa-productie
ging het nauwe, vejrbaüd tusschen den
kunstenaar en den ambachtsman teloor.
Dit is men in de laatste helft van de
vorige eeu wgaan inzien. De kunstnij
verheid ontstond. Men begreep, dat kunst
niet maair iets willekeurigs of hersen
schimmigs buiten het leven is, waarvan
men houdt or niet houdt men voelde de
noodzakelijkheid, dat deze weer zooals
hel vjrocger, maai' minder bewust, was.
lol onontbeerlijk bestanddeel van het
j maatschappelijk en particulier leven moest
I worden gemaakt.
Toonden we ons in 'l begin dezer
bespreking te somber, met dat „men'
zijn we weer voorbarig optimist. In en
kele kunstenaars groeide dat krachtig
besef van de afschuwelijke leegheid
onzer toenmalige beschaving. Zij namen
het te lang versmade ambacht, wat dat
ook was, ter hand en hebben daarmee
menigeen de oogen geopend.
Zeker, nog lang niet genoeg. De hui
zen, die landbouwers op Walcheren la
ten zetten, toonen welsprekend, hoe af
hankelijk de smaak van lastgevers en
uitvoerders was en vaak is van wat
fabrieken van huis-versierselen (hier
hangt ook een afbeelding van verschei
den voorwerpen, door zoo'n gruwelka
mer le leveren) u voorzetten en wal
voor modern geldt. Men is afkeerigvan
de ongekunstelde schoonheid van oude
re woningen het is le ouderwetsch
Dat het (roode pannendak prettig con
trasteert met de lucht, dat de naar buiten
openslaande luiken den gevel verlevendi
gen, dat de goot door geestige consoles
wordt gesteund, dat niets weggemoffeld
is noch aangeplakt, doch de conslructie-
dcelen tevens tot versiering dienen, dat
moderne bouwmeesters ook voor wonin
gen van meer gegoeden zich op die boe
renhoeven inspïreeren, dat alles en nog
veel meer wordt onbewust opgeofferd
aan de sleur, die een nabootsing wil van
het grauwe, stijve, onbeduidende stads
huis.
Maar op het land niet alleen ergert men
zich aan wansmaak. Wie heeft zich niet
gestooten aan de verblinding der (architec
ten, die langs den nieuwen Vlissingscheu
weg en op sommige punten van Vlissin
gen huizen hebben gezet, zoo potsierlijk
opgedirkt, zoo poenig-aanmatigend met
him looze dakversieringen en tallooze an
dere, liefst krullige fraaiigheden, dat men
niet weet, te moeten lachen of huilen.
Hoe het wel moet: de door H. P. Ber-
lage, K P. C de Bazel, J. H. W. Leli-
man, J Goetlials, J, London, H. A Reus.
Van der Goot en Kruisweg, C van dei-
Harst en C. Doets ontworpen, hier afge
beelde huizen maken het duidelijk Hoe
het vroeger geschiedde, leeren de deels
tentoongestelde, voor 't meerendeel in
portefeuille gehouden origineelc pentee-
keningen van H. v. d. Kloot Meijburg.
voor zijn bekende en hier besproken
uitgaven gemaakt.
Dat het anders kan en anders wordt
bewijst wat een vereeniging als die tot
verbetering van de volkshuisvesting te
Vlissingen tot stand heeft gebracht Maar
ook de overheid kan ingrijpen. Het dorp
Laren heeft, zijn eerbiedwaardige tradi
tie getrouw, o. a. het voorbeeld gege
ven. Een leerzame afbeelding, hier ge
hangen, toont, hoe de betreffende com
missie van Saksen een ter goedkeuring
ontvangen gevel-ontwerp eenvoudig totaal
heeft omgewerkt tot iets stijl-en smaak
vols, welk gewijzigd ontwerp de archi
tect verplicht is uit te voeren 1
Het doel van deze van „Nêhalennla"
en „Voor de Kunst" uitgaande tentoon
stelling is dan ook o.a. aan te toonen,
hoe noodig hel is, in Middelburg's bouw
verordening een bepaling op te nemen,
waarin aan het gemeentebestuur de
bevoegdheid wordt gegeven, op voor
dracht eener schoonheids-commissie
schoonheids-eischen te stellen aan elk
nieuw op te richten gebouw
.We vestigen ten slotte de aandacht op
de meedeeling in een advertentie in dit
nummer, volgens welke de tentoonstelling
niet tot 4 uur maar lot 5 uur 's namid
dags geopend blijft.
Onderwijs.
Aan mejuffr. J. W. Franpoys tijde
lijk onderwijzeres aan school B. te Goes
is op haar verzoek met ingang vah 1 (No
vember a.s. eervol ontslag als zoodanig
verleend.
Bestemd tof openbaar onderwijzeres
in Ned-Indiê mej. A. Vooren te Zierik
zee.
Er hebben zich 51 eerste-jaars-
studenten der Technische hoogeschool
aangemeld als candidaat-lid van dea
Delftschen studentenbond.
