MIDDELRERGSCHE (MRAJT.
I\ 226.
Woensdag
24 September.
136* Jaargang.
1618
D«ze courant veracbijnfc dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
"Prijs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voer alle plaatsen in Nederland franco pp. f 2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Advertentiën bij abonnement op voordeelige voorwaarden.
Prospectussen daarvan zijn aan bet bureau te bekomen.
Advertentiën voor het eerstvolgende nummer moeten des middags vóór één uur
aan bet bnreau bezorgd zijn.
Advertentiën 20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50; elke regel meer
20 cent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is gerechtigd het Algemeen Advertentle-Barea*
A. DE LA HAB Az., JT.Z. Voorburgwal 266. Amsterdam.
Bö deze courant behoort een bijvoegsel.
Zy. die zich thans op ons
blad abonneeren, ontvangen de
nummers tot 1 October gratis.
Binnenland.
Kameroverzicht.
Tweede Kamer.
Zitting van Dinsdag.
De heden gehouden zitting verliep al
even formeel als die van de vorige week;
het feit alleen dat daar de heer Goeman
Borgesius op het voorzittersgestoelte ze
telt, herinnert zoo elk oogenblik aan de
groote verandering die het uiterlijk en
het innerlijk der Kamer heeft ondergaan,
dat de stemmingen en besluiten het niet
eens meer behoeven te doen. En de on
welwillende, onaangename en in niets te
rechtvaardigen houding, die de heer De
Savornin Lobman aanneemt en die meer
dan ooit bewijst hoezeer het goed was
geweest, indien deze veteraan op parle
mentair gebied zijn plaats in deze nieuwe
en ook voor rechts zoo moeilijke periode,
aan jongere krachten had overgelaten,
herinnert er ons tevens aan, hoe groot
voor de rechterzijde de teleurstelling van
den uitslag van dezen zomer moet zijn ge
weest.
Aan de orde was de benoeming van
twee leden van de commissie voor den
huiselijken dienst, welke met den voor
zitter der Kamer deze commissie samen
stellen. Gewoonte is dat een lid der meer
derheid en een lid der minderheid daar
in zitting neemt, waardoor de meerder
heid die den voorzitter benoemt ook in
deze h uishoudelijke commissie de macht
in handen heeft. Gewoonte is evenzeer
dat de meerderheid aan de minderheid
de keuze van haar lid overlaat, zoodat
zeker de minderheid niet aan de meer
derheid de keuze van dat lid heeft voor
4e schrijven. Toen dan ook de voorzitter
mededeelde dat, waar hij behoorde tot
de Liberale Unie groep, (de aftredende
heer Eland had gemeend zijn plaats ter
beschikking te moeten stellen voor een
der andere groepen van linksche zijde,
legde iedereen zich daarbij neer, behalve
natuurlijk de heer Lohman, die de vrij
overbodige vraag stelde of de heer Eland
indien hij toch benoemd werd, be
zwaar zou maken deze benoeming te aan
vaarden. De voorzitter antwoordde heel
leukjes dat de heer Eland hem daarover
niets had medegedeeld; had ook kunnen
antwoorden dat het links geen gewoonte
is om ld.e schijnvertooningen van rechts
na te volgen. Bij stemming bleken dan
ook op den heer Fland uitgebracht 15
stemmen, die zeker in de Christelijk-His-
torische fractie voor het grootste deel
mogen worden teruggezocht. Gekozen
werd voor de eerste plaats de heer Tyde-
man; voor de tweede plaats, waarvoor
de niet herkozen heer van Asch van
Wijck zitting had de heer Loeff, na her
stemming met den heer van Nispen Seve-
naer. Beide keeren werden op den heer
Schaper de stemmen der sociaal demo
cratische fractie uitgebracht, die zich ook
bij herstemming op dezen candidaat bleef
vereenigen.
Een merkwaardig verschijnsel was
daarnevens, dat de commissie voor de ste
nographic die in haar geheel herkozen
werd, niettegenstaande zij in hare meer
derheid rechts is, een staaltje van onpar
tijdigheid waaraan rechts zich zeker kan
spiegelen, en op de aftredende leden de
Beaufort en van Vlijmen 71 stemmen wer
den uitgebracht. Op den aftredenden heer
Lobman 57. De sociaal democraten zei-
ven zijn werkelijk niet de eenige oorzaak
dat lusschen hen en den heer Lohman
een klove is ontstaan, die zelfs in zoo neu
trale gevallen niet te overbruggen schijnt.
En verder trok de Kamer hare afdee
lingen; vernam mededeelingen over de
begrootings-commissien en regelde hare
werkzaamheden aldus dat morgen het on
derzoek der Indische begrooting begint
en op 30 September a.s. de hoofdstuk
ken der staatsbegrooting met daarbij be-
haorende wetsontwerpen in afdeelingen
zullen worden ondergebracht. Het bleek
dat deze afdeelingen tot voorzitters heb
ben gekozen de heeren Smeenge, Hu-
breciit, Jansen, de Meester en Troelslra
wa tot onder-voorzitters de heeren Rood-
kUfwea, van Hamel, Bos, de Beaufort en
Vliegen. Ongetwijfeld maakt deze geheel
„linksche samenstelling der centftalc seclie
een minder aangenamen indruk die aan
den meerderheids-,.waanzin" van rechts in
het afgeloopen jaar doet terugdenken. Aan
den anderen kant mag echter niet wor
den vergeten dat bij een betrekkelijk wis
selvallige meerderheid als de linkerzijde
thans heeft, elke sectie voor zichzelf
moet zorgen en het bovendien het ab
senteïsme van rechts zelf is geweest dat
een dergelijke keuze heeft mogelijk ge
maakt V. d. M.
Uit Stad en Provincie.
Uit Middelburg.
Naar wij vernemen zal Maandagavond
a s. voor de Vrijzinnig-democratische kies-
vereeniging alhier als spreker optreden
de heer W. de Jong, lid der Tweede Ka
mer der Staten-Generaal voor het district
Hoorn. De vergadering heeft plaats in het
Schuttershof
Door de keurmeesters van vee en
vleesch a 1 li i e r is weder de geheele par
tij Argentijnsch vleesch groot 41 KG.
afgezonden uit Breda en bestemd voor 't
garnizoen afgekeurd. Zij zal onder toe
zicht der politie begraven worden.
Op 11 October is benoemd tot com
mies der directe belastingen te Oud-Beij-
erland, de sergeant G. C. v. Keulen, te
Middelburg.
Als titelplaat van het Tijdschrift „Pa
norama"' en ook in „Buiten" komen aar
dige kiekjes voor van de te Amsterdam
bij het Kostuumfeest uitgevoerde Zeeuw-
sche rei.
Naar wij vernemen is aan den stations
chef alhier opgave gevraagd van de
sluitingsuren van den spoorbrug in ver
band met een eventueel op te richten
stoomvaartdienst tusschen Düsseldorf en
Oostende, welke dan ook Middelburg zou
aandoen.
Het programma der Carillonbespeling op
den Abdijteren op Donderdag 25 Sept. a. s.
des namiddags van 12—1 uur luidt:
tusschen 1212.15.
RondoSteibelt.
MenuetMozart.
tusschen 12.1512.30.
FrtlhlingsliedMendelssohn.
MenuetBoccherini.
tusschen 12.3012.45.
Liebes Madchen hör'mirzu,
LiedHaydn.
Klinget Glöclcchen Klinget
LiedMozart.
WiegenliedWeber.
tusschen 12.45—1 uur.
Nationale Liederen.
Uit Vlissingen.
De heer W. J. Kruijer, le stuurman bij
de S. M. Zeeland te Vlissingen, is
benoemd tot havenmeester te Schiedam
Uit Walcheren.
Voor de verkiezing van één lid van
den gemeenteraad te Oostkapelle op
Dinsdag hadden 215 van de 238 kiezers
gestemd; 4 biljetten waren van onwaarde,
zoodat de volstrekte meerderheid 106 be
droeg. De heer C. den Hollander bekwam
28 stemmen; de heer W. de Kam 76 en
de heer Jasper de Kam 107 stemmen,
zoodat laatstgenoemde gekozen is in de
vacature S. Louwerse.
Dinsdag traden ook leWestkapelle
in het „Kasteel van Batavia" als propa-
pandisten op voor de vereeniging voor
vrouwenkiesrecht de dames mevr. de
Vries—v. d. Reijden uit Ginneken en
mevr Bergsma—Bergsma van Zoulelande.
Slechts een 9tal dames en evenzooveel
heeren waren ter vergadering opgeko
men.
Mej. Hoevenaar van Aerdenliout open
de de vergadering en gaf het woord aan
mevr. de Vries, die in een keurig ge-
styleerde rede oorsprong, doen en wer
ken van de vereeniging het vrouwen
kiesrecht besprak.
Na haar betrad mevr. Bergsma het po
dium, die in een causerie betoogde, dat
slechts dan een gezonde toestand kan
bestaan, wanneer ook de vrouw niet al
leen in het huisgezin, maar bok in de. ge
meente, in den staat medezeggingschap
kreeg.
Met groote aandacht werden de spreek
sters aangehoord.
Met een opwekkend woord van mej
Hoevenaar t ot deelneming aan het streven
van de vereeniging voor vrouwenkies
recht werd de vergadering gesloten.
Een viertal dames traden als contribu-
eerend lid tot de vereeniging toe
o-
Uit Zuid-Bevelaad.
In het bericht van de Maandag te
G oe s gehouden spreekbeurten voor Vrou
wenkiesrecht staat zuiden- inplaats van
zuster eiland, v c r i c h l voor ver
vuld en voor is van geworden.
Zetter en corrector waren hier wer-
lijk op al te vriendschappelijke» voel met
elkander, waardoor de schrijver goed
moediger wijze er tusschen werd geno
men.
Benoemd tot telegrafist bij de SS
te Rilland de heer Van der Loo te
Berkel Enschot (bij Tilburg) en diens
echtgenoole tol spoorwegwachteres.
Uit St. Philipsland.
De raad der gemeente S l. Philips
land benoemde Dinsdag met 4 van de
6 uitgebrachte stemmen den heer A. van
Dijke tot Wethouder. De heeren A. L.
van Eldik en A. van Rooijen hadden ieder
1 stem.
De heer tan Dijkc heeft zijn benoeming
aangenomen.
Uit Tholen.
Meer dan een eeuw werd de sluis
in de waterkeering van het calamiteuze
waterschap Scherpenisse bediend
door één familie Van der Werff—Nelisse.
De heer Hubrecht van der Werff, deed
reeds op hel eind der 18e eeuw dienst
als sluiswachter; deze werd bij zijn over
lijden opgevolgd «uor zijn zoon Krijn
van der Werff, welke ruim een halve
eeuw die betrekking bekleede, slechts
onderbroken door den tijd, dien liij onder
de wapenen doorbracht in de jaren 1830-
1832 bij den Belgischen opstand. Velen
zullen nog den ouden sympathieker Krijn
herinneren ,met zijn groot gezin aan zus
ters in dat primitieve huisje aan den zee
dijk, dat in den winter vaak bijna rondom
in het water stond en waar men met de
handen aan de dakgoot reikte. Tot groote
verbetering kon Krijn in 1868 verhuizen
naar de tegenwoordige slüiswachterswo-
ning, die echter bij velen nog den naam
van landskeete draagt.
Nog 16 jaren mocht Krijn in die nieu
we 's landskeete doorbrengen en daar
zijn zusters dochter gehuwd was met
Hubrecht Nelisse en bij Krijn inwoonde,
nam Nelisse naarmate Krijn ouder werd,
den dienst over tot Krijn ontslag vroeg
en Nelisse lot sluiswachter werd benoemd
welke die betrekking tot aan zijn dood
bekleedde en opgevolgd werd door zijn
jongsten zoon Benjamin Nelisse, welke
helaas op 23 Sept. jl. in den jeugdigen
leeftijd van 38 jaren overleed.
Onderwijs.
Bioscoop en onderwijs.
Het rapport is verschenen van de in
Den Haag aangestelde Bioscoop-commis
sie. De resultaten van haar onderzoek
en overwegingen hebben haar geleid tot
de volgende voorstellen:
I. Instelling van bioscopisch onderwijs
voor het gemeentelijk lager, middelbaar,
hooger- en ;vakonderwijs, idoor middel van:
Bouw van een eentraal-schoolbios-
coopgebouw mei ruimte voor 350 leerlin
gen der lagere scholen.
b. Bouw van een filiaal-bioscoopgebouw
met een ruimte voor 200 leerlingen dei-
lagere scholen.
c. Bouw van een filiaal-bioscoopgebouw
met ruimte voor 200 leerlingen van het
middelbare, hoogere- en vakonderwijs.
d. Instelling van eene commissie van
advies voor de schoolbioscoop.
e. Aanstelling van eene bioscoopleiding
(leider, assistenten, operateurs enz.)
f. Aansluiting bij de schoolfilm-centrale
van de Vereeniging van Nederl. Gemeen
ten.
g. Aanschaffing eencr projectielantaarn
voor elke openbare, lagere, middelbare,
hoogere en vakschool.
II. Instelling van een cinematografisch
archief.
III. Instelling van eene bioscoop-con
trole, door-
a. Aanstelling eener commissie aan wel
ker keuring de bioscooptheaters hunne
programma's kunnen onderwerpen.
b. Opneming ;n de politieverordening
van het verbod tot het toelaten van kin
deren beneden 16 jaar in bioscoop-thea
ters, tenzij de daar te geven voorstellin
gen zijn goedgekeurd door de sub a ge
noemde commissie.
IV. Oprichting van een gemeentelijke
keur-bioscoop, onder leiding van de sub
lila genoemde commissie
Landbouw.
Te Oud-Vossemcei' werden
Dinsdag 11. de eerste bieten op de haven
aangevoerd; groot was die hoeveelheid
nog niet en zo ïwerden dan ,ook voorloopig
nog maar op een plein gestort; de ver
wachting dat groote spoed zal gemaakt
worden met het rooien is er niet, dam
men ze gaarne nog ziet aandikken, vooral
omdat de voorzomer zoo slecht voor de
ontwikkeling was.
Coöperatieve Beetwortel-
suikerfabriek Zeeland
te Middelburg
In de bijvoegsels lot de Staatscourant
van heden zijn opgenomen de 3 Sept. j.l.
voor notaris Verhulst alhier vastgestelde
statuten van bovengenoemde onderne
ming De comparanten daarbij waren
Jac. Welleman, Krabbendijke, J. A. van
Doorninck, Hansweert, H. A. Hanken,
Wilhelminadorp, W. Kakebeeke, Goes, J
A. van Heel, Goes, dr. J. W. J. Weijer-
man, Utrecht, D v. d. Dries, Ovezande,
N. de Kater, 's-Hcer Arendskerke, C. Mat-
thijsse, Middelburg, C. Roose, N. en St
Joosland, J de Regt, Wissenkerke (N. Be
veland) M. J. Mol, Nieuwerkerk (bij Zie-
rikzee), C W. Snijder, Oud-Vossemeer, J.
Blok Jzn., Rilland.
Aan de statuten ontleenen we de vol
gende bijzonderheden-
De vereeniging heeft ten doel.
le, liet bouwen en bedrijven eener
beetwortelsuikerfabriek
2e liet deelnemen in ondernemingen,
opdat de leden den hoogst mogelijken
prijs verkrijgen voor de door hen ver
bouwde beetwortelen.
Het kapitaal der vereeniging bestaal uit
le. zooveel malen vijfhonderd gulden
als door de leden aandeelen zijn genomen
2e. gelden, opgenomen onder hypo
thecair verband van de daarvoor vatbare
bezittingen der vereeniging;
3e. tijdelijk opgenomen gelden.
De aandeelen der vereeniging worden
onderscheiden in aandeelen A en aandee
len B.
Alle aandeelen zijn groot vijfhonderd
gulden.
Dadelijk bij de toetreding wordt op elk
genomen aandeel eenhonderd gulden ge
stort. De verdere stortingen geschieden
op de tijdstippen en tot de bedragen die
het bestuur ten minste drie maanden te
voren zal aangeven.
Alle stortingen geschieden ten kantore
der vereeniging
De aandeelen B worden alleen uitge
geven aan hen wier gronden liggen in ge
meenten waarin de gelegenheid tot afvoer
der gekweekte beetwortelen nog gebrek
kig is, terwijl verwacht mag worden,
dat deze gelegenheid binnen korten tijd,
door den aanleg van een spoorweg of op
andere wijze, verbeterd zal worden Het!
bestuur beslist telkenmale of het geval
aanwezig is, waarin deze aandeelen wor
den uitgegeven.
De aan elk aandeel verbonden rechten
en verplichtingen zijn:
ten eerste: voor aandeelen A-
het recht om van eiken oogst, be-'
houdens hel bepaalde in art. 7 (zie hier
onder) ten hoogste netto vijf en twintig
duizend kilogrammen beetwortelen te le
veren
de verplichting om van eiken oogst
ten minste netto vijftien duizend kilo
grammen beetwortelen te leveren;
ten tweede voor aandeelen B
het recht om van eiken oogst, behou
dens het bepaalde in art. 7, ten hoogste
netto vijf en twintig duizend kilogrammen
beetwortelen te leveren
de verplichting om van eiken oogst
ten minste netto vijftien duizend kilo
grammen beetwortelen te leveren, wan
neer in de omgeving van de door het
lid-houder van deze aandeelen, bebouwde
gronden een spoorweg zal zijn aangelegd
en in gebruik genomen of op andere
wijze de afvoer van producten zoodanig
verbeterd zal zijn, dat het lid naar de
meening van het bestuur, evengoed als de
elders hunne gronden bebouwende le
den, tot levering in staat is.
Het bestuur doet zijne mcening aan
den betrokkene blijken in een aangetee-
kenden brief
De verplichting tot levering vangt als
dan aan in het volgend kalenderjaar
Het hierboven meermalen aangehaald
art. 7 luidt
„Wanneer een lid, dat houder is van
een aan den omvang van zijn bedrijf even
redig aantal aandeelen, in eenig jaar,
door buitengewone omstandigheden, meer
beetwortelen oogst dan hij gerechtigd is
te leveren, kan hij aan het bestuur ver
gunning verzoeken om ook het overschot
te leveren
Aan de vergunning kan de voorwaarde
worden verbonden, dat de beetwortelen
geleverd zullen worden tegen door het
bestuur le bepalen vasten prijs
Over de toelating van leden beslist het
bestuur Hij die als lid is toegetreden
is gehouden éen of meer aandeelen te ne
men, en de daaraan verbonden verplich
tingen na le komen
De door de leden geleverde beetwor
telen moeten zijn gekweekt uit door de
vereeniging verstrekt zaad of anders uit
door de leden zelveu aangekocht en door
het bestuur goedgekeurd zaad
De verbouw moet geschieden op de bij
de leden in gebruik zijnde gronden.
Wanneer een lid door misgewas in
eenig jaar niet in staat zal zijn aan zijne
verplichtingen in zake het leveren van
beetwortelen te voldoen, geeft hij daar
van ten spoedigste kennis aan het be
stuur Dit beslist daarna tot welke leve
ring hel lid in dal jaar gehouden zal zijn
Wanneer een lid in eenig jaar te wei
nig beetwortelen heelt uitgezaaid om aan
zijne verplichtingen te kunnen voldoen,
geeft hij daarvan kennis aan het bestuur
Geschiedt deze kennisgeving voldoende
tijdig, dan is de vereeniging bevoegd voor
rekening van het nalatige lid de vermoe
delijk ontbrekende hoeveelheid beetwor
telen elders te koopen. De koopprijs dezer
beetwortelen wordt door de vereeniging
voorgeschoten en bij de eerstvolgende uit
betaling aan het betrokken lid verrekend,
onder berekening van tien percent per
jaar voor rente en kosten
Geschiedt de kennisgeving op zooda-
nigen tijd, dat het bestuur meent niet
meer te zullen slagen in den aankoop van
beetwortelen, op de wijze als bedoeld in
de vorige zinsnede, dan is het betrokken
lid eene boete verschuldigd van vijftig
gulden voor elke duizend kilogrammen
beetwortelen of gedeelte daarvan, die hij
ten slotte minder levert dan de ver
plichte minste hoeveelheid.
POBT.
Garros over de
Middellandsche zee.
Gisteren is Garros, de ook ten onzent
bekende vlieger, van St. Raphael aan de
Riviera over Cagliari in Sardinië naai
de Afrikaansche kust gevlogen 's Och
tends om 5 uur 52 opgestegen, daalde
hij om 1 uur 45 te Bizerte ten N W.
van Tunis.
Garros had de begeleiding van een
oorlogsschip afgewezen, daar dit tocli te
traag zou vorderen. Bovendien wilde hij
evenmin zich van een watervliegtuig be
dienen, daar dit te zwaar is en in geval
van een ongeluk slechts zijn doodsstrijd
zou verlengen
De afstand bedraagt ongeveer 900 K M.
Niettegenstaande Garros' weigering had
het ministerie van marine toch voor de
noodige veiligheidsmaatregelen gezorgd
Verschillends Berichten
Naar de N. Crt. verneemt zat het
verslag van de staatscommissie voorde
werkeloosheid, dat zeer belangrijke en
ingrijpende voorstellen bevat, nog vóór
1 Jan. 1914 openbaar gemaakt worden.
Een inzender wijst in de „Telegraaf"
op de bij de Posterijen te verkrijgen
strookjes (100 voor 1 et). „Niet bestellen
op Zondag'Er wordt, door onbekend
heid vermoedelijk, weinig gebruik van die
strookjes gemaakt.
De kath. kerk te Lichtenvoorde is
j I Vrijdagmorgen weder ontsloten, vanaf
dien datum heeft de dienst er weer ge
regeld in plaats (Zutph Ct.)
Te Vorden sprong Maandagavond
een zoontje van den heer O. van een in
vollen gang zijnde tramwagen, hij wer"d
overreden en overleed aan de gevolgen
Bij den jongsten brand op de Gent-
sche tentoonstelling stond in het restau
rant „Het Burgerhuis" op de eerste étage
