MIDDELBURGSCHE COURANT.
Donderdag
26 Juni.
Onderwijs.
149.
ISO" Jaargang.
1913
Du» oourant veriohijat d g o 1 ij k a, met aitioaderiag ra Zo*- on Fteatdajea.
prtj"» p* kwartaal, ioowcI toor Middelbmrg al» roor alle plaatse* i* Nederlaad franoo pp. f 2
Afsoaierlijko nummers koste* 5 oost.
A.4ve^t*»ti«* bij aboaaemeat op voordeehg* voorwaarde*
Prospeot«sse* iaarra* sij* aam bet bureau te bekomen.
Advertentie* voor bet eerstvolge*de asumnar moete* des middag, vóór één aar
au het bateau bezorgd zij».
Advsrtutie* 4 20 coat jer regel. Bij abouememt veel leger. Qeboorts-, dooi-
illa udere familieboriobto* e* Dukbetaigiage* vu 1—7 regels f 1.50alk* regel asesr
20 oeat. Seclamos 40 caat per regel. Groots letters uar de pluts, die sij iaaeme*.
Tot de plaatsing vu advertentie* e* reclames, aiet afkomstig ait Zo el a ad, betreffeade
ludel, Nijverheid ea Geldwezen, is gerechtigd het Alcemeei Adrcrtontlee-filBniflK
4. DE B*A S1AB As!.» X.Z. Voorbv&nl SM, iRiterdui.
Rjj deze cuurant behoort een bijvoegsel.
Zjj, die zich thans op ons blad
abonneeren, ontvangen de num
mers tot 1 Jnli gratis.
DE ZEGEPRAAL.
We zijn dankbaar voor het resultaat
van gisteren. Zoo iets was bijna niet te
verwachten geweest. Slechts Kampen en
Apeldoorn bleven voor rechts behouden,
maar overal elders werden de rechtschen
weggemaaid, waar zij tegenover een can-
didaat van links stonden
Wat we reeds vroeger meermalen
schreven als onze vaste verwachting, is
gebeurd. Toen eenmaal door de eerste
stemming de ban van de coalitie verbro
ken was, werkte dat door. We hebben
dat duidelijk hier in Middelburg kun
nen zien.
De heer Blum zag zijn stemmenaantal
stijgen met 241 stemmen, maar de heer
Van Raalte met 1451, d. i. nog 253 stem
men méér dan de candidaat der S. D
A. P bij eerste stemming kreeg. Dit re
sultaat hadden we niet durven hopen.
Er is hard gewerkt links, maar rechts
niet minder Vooral door het gezamen
lijk uitgebrachte advies van eeu groot
aantal Walchersche predikanten der Ned.
Herv Kerk, en door het ijverig huisbe
zoek hadden we gedacht dat de heer
Blum een grooler aantal stemmen zou
hebben verworven. Maar de macht der
predikanten bleek bij de eerste stem
ming vrijwel haar toppunt bereikt te heb
ben.
En dit is voor 't oogenblik de hoofd
zaak: aan de macht der coalitie is een
eind gemaakt. De meerderheid van het
Nederlandschc volk heeft den druk van
zich af geworpen Zelfs daar waar twee
rechtschen tegenover elkaar stonden: in
Bergen op Zoom, in Ommen en in Ede
werd niet de coalitie-candidaat gekozen.
Is er krachtiger veroordeeling denkbaar?
En nu staan we Voor een nieuwen
stand van zaken
Heden is er ministerraad, en het resul
taat daarvan zal wel zijn, dat het minis
terie-Heemskerk zijn ontslag aanbiedt. En
wat dan?
Behalve in die minislersvergadering
wordt er in Den Haag nu ook druk ge
confereerd tusschen de leiders der con
centratie-partijen.
Het is een moeilijke oplossing, maar
verre van hopeloos. De concentratie kan
geen concentratie-regeering vormen. Ze
telt slechts 37 leden in de Tweede Ka
mer. Maar dank zij het concentratie-ma
nifest weet zij wat zij wil, en weet ze
ook wat daarvan tot stand kan worden
gebracht, omdat ook de socialisten over
diezelfde punten hun beginselen hebben
ontvouwd We denken aan. een grond
wetsherziening met algemeen kiesrecht,
zonder recht van amendement of van re
gres der Eerste Kamer, het openen van
de mogelijkheid voor vrouwenkiesrecht
voorts uitbreiding van het staatspensioen
voor 70-jarigen ook builen den kring der
loontrekkenden, niet-uitvoering der ver-
zekeringswet-Talma.
We denken ook aan de verbetering van
het onderwijs, nu eens niet wat de subsi-
dieering betreft, maar wat het onderwijs
zelf aangaat. En ligt ook nog niet altijd
de droogmaking der Zuiderzee te wach
ten?
Het is niet waarschijnlijk dat de soci
aal-democraten nu de verantwoordelijk
heid van de regeering mede zullen aan
vaarden, hoewel hun getal van 18 Kamer
leden hen daar zeer zeker voor in aan
merking doet komen.
Maar nu zij medegewerkt, en zoo
krachtig meegewerkt hebben tot het om
ver werpen der coalitie, zullen zij zich
toch niet kunnen onttrekken aan de me
dewerking zij 't ook buiten de regee
ring bjj het tpt stand komen van dat-
gene wat ook zij stelden tegenover het
coalitie-program.
Of we dan niet bang zijn voor den in
vloed van die groep van 18 socialisten?
Ronduit gezegd neen! De beweringen
over het gevaar voor „vaderland cn vor
stenhuis" zijn bakerpraatjes. De socialis
ten mogen at eens feller zijn dan wij ge
rechtvaardigd achten, zij mogen al eens
onhandelbaar zijn door „Principienreite-
rei", ze verliezen van zelf veel van
dat felle karakter zoodra ze niet meer
louter oppositie zijn, maar aansprakelijk
worden voor den practischen gang van
zaken, zoo niet als lid der regeering dan
toch door de positie waarin zij komen
door de overwinning op rechts.
Men versta ons welwe verwachten
niet dat de socialisten een gedwee on
derdeel van een regeeringspartlj zullen
worden. Ze z'ullen blijven stuwen, en drei
gen en boos doen.
En we behoeven wel niet nader aan te
toonen dat we het betreuren, dat zoo
veel vrijzinnigen voor de socialisten moes
ten wijken. Maar bang zijn we niet voor
hen.
Want de ervaring elders heeft reeds
lang geleerd, dat de socialisten, sinds
I hun karakter van revolutionairen veran-
j derde in dat van meer practische poli-
tici, zeer nuttig werkzame staatsburgers
1 werden, wier doen en laten evenmin aan
slraalrevolutie en bommen gooien doet
denken, als dc handelingen van andere
parlijen.
Bovendien: een partij van 18 is niet al
machtig in een Kamer van 100.
We wachten dus met een rustig ge
moed het verder verloop van de zaken af
Maar toch ook met de waarschuwing
blijft op uw hoede! Het monsterverbond
is wel verdrongen, maar niet gedood. De
krachtigste partij van rechts, die der ka-
i tholieken, is bijna ongedeerd uit den strijd
gekomen, en is nog steeds de sterkste
groep in de Kamer En men vergete niet
dat de kracht van de predikanten, wel
I voor een oogenblik gebroken is, maar
dat zij zullen b 1 ij v e n doorwerken, van
nu af aldoor, iederen dag
i Men vergete ook niet dat we wellicht
spoedig voor een nieuwe Kamerverkiezing
kunnen komen te staan, nl. wanneer na
de aanneming een grondwetsherziening
de Kamer volgens de wet weer ontbon
den wordt.
Dan zij men links gereed, met even
veel moed den strijd tc aanvaarden!
WEES NIET GERUST OP MORGEN t
Laat U-niet morgen tot rust verleiden
door de overwinning van gister. We zijn
er nog niet! De uitslag van de herstem
ming voor de Kamer toont zelfs aan, dat
er zeer hard gewerkt moet worden, wil
len we morgen in het district Middelburg
de drie vrijzinnige candidaten voor de
Prov. Staten verkozen krijgen.
Telt men van de Kamerherstemming
de cijfers uit de gemeenten, behoorende
tot het provinciaal district Middelburg op,
dan komt men lot het resultaat dat rechts
werden uitgebracht 2674 en links slechts
2659 stemmen.
Dat resultaat behoeft nog niet te ont
moedigen, want bij de Staten tellen nog
andere motieven mee, dan bij de Kamer
verkiezing. Maar die cijfers bewijzen toch
dat men links alles in 't werk moet stel
len om de verkiezing te verkrijgen van
H. P. DEN BOUWMEESTER.
Mr. F. J. SPR ENGER.
Jhr. W. Z. VAN TEYL1NGEN.
WIE IIELPT?
Wie gister tijdens de stemming een
kijkje heeft genomen in de organisatie
der vrijzinnigen en daar hoorde hoe cr
gewerkt is om alle vrijzinnigen ter stem
bus te krijgen, zal beseffen dat er veel,
véél geld voor noodig is geweest, in 't bij
zonder voor vergoeding van reiskosten.
I We voldoen daarom gaarne aan het
verzoek om nog eens een oproeping te
doen tot allen die uit erkentelijkheid voor
den uitslag een gift willen afstaan voor
de kas van het Vrijz. Propaganda comi
té te zenden aan J. R. Domenie, Lange
Gortstraat 336, Middelburg.
RECHTSCII, DUS EERLIJK.
Mr. II C. J Groot, wijdt in de N Z
Ct. anderhalve kolom aan onze mcedee-i
ling over zijn optreden op de verkiezings-
vergadering te Sèrooskerke. Hij heeft dal
blad voor zijn antwoord gekozen, omdat
het „een rechtsch, dus corlijlc blad'' is,
zooals hij het uitdrukt. IIcl lust ons niet
na zulk een uitdrukking nader van dat
geschrijf notitie te nemen
Dit Stad en Provincie.
Uit Middelburg.
Waar men gislcreu in de stad ook
maar twee menschen of méér orftmoelle,
klein of groot, van welke scxe, welken
stand ook, overal werden dc politieke
kansen gewogen. Hoeveel weddenschap
pen zijn niet aangegaanJuist ons dis
trict toch hoorde lot de twijfelachtige.
Juist in onze omgeving was voor span
ning aanleiding. En al vertrouwden de
optimisten ter linkerzijde wel op de over
winning hunner beginselen, velen had
den daar locli ecu zwaar hoofd in.
Toen de slembussen gesloten waren,
de leden der verschillende bureaux zich
naarstig met het aanteelteuen der stem
men bezig hielden, de koortsige jacht
der rijtuigen cn automobielen vol lau-
wen en Iragen of weinig tijd hebbenden
door de straten onzer goede stad was
gestaakt, begonnen de menschen, die hun
ongeduld niet meer konden bedwingen I
langzamerhand naar de St. Pieterstraat af
te zakken.
Lang behoefden deze niet te wach
ten. Vlotter nog dan den eersten keer
met de stemmingen, bereikten ons de j
heuglijke telegrammen, meldend den uit- j
slag in de verschillende districten des j
lands. En spoedig stoud het daar weer
opgepropt tol ver buiten het bord, een I
woelige, deinende lioofdenzde, vanwaar
verward gedruisch oproesde. Maar dit
verstomde terstond als de hoornstoot
schalde, het teelten, dat weer de uilslag
van een stemming luider stemme zou
worden afgeroepen. Als toen die eene
hond zich maar welvoegelijlcer had ge-
dragen.
Bovendien werd beneden, in 't midden
van 't wille bord, de lijst bijgehouden j
die aanwees, hoe telkens de verhouding
van links tot rechts veranderde Dat trok I
nu wel 't meest de aandacht. Dat ver
wekte de uitbundigste vreugde nu haast
voortdurend enkel het cijfer der link-
schen behoefde veranderd te worden.
Dat klom gestadig naar boven.
Het naderde de 41, dong een oogen
blik met het rechlsche cijfer om den
prijs, maar nee, (en de menschen juichten
en joelden), de vrijzinnige springvloed
was niet gestremd. Als in een wedren
schoot de linksche favoriet zijn mededin
ger voorbij, door de opgeperste me-1
nigte gespannen bestaard.
Toen hij de streep van de 50 was
overgesloven, de Kamer dus beslist „om"
was, barstte opnieuw warm, aangehouden
vreugdbeloon uit, maar hel aardigst, het
meest tot geestdrift stemmend was het
toch te zien hoe de uitslag in ons dis
trict werd opgenomen.
Daar was aller belangstelling toch van
vervuld, ook van menschen, die anders
aan de politiek een broertje dood hebben, j
En toen de blijde boodschap was ver-1
kondigd, maakte een algemeene verbroe-
dering zich van de menschen meester
lied of half onbekenden schudden elkaar
de hand, vielen elkaar haast in de armen
en 't was een gejuich, een handcnklap-
pen, een wuiven met hoeden en petlen
dat geen einde scheen te willen nemen
De plakker was weer het succes van
den avond. Hij vervulde zijn dankbare
laak met meesleepend brio. Ilij was het,
die met het wuiven van de pet de uitin
gen van blijdschap dicteerde
Een belangstellende heeft zich de moei
te gegeven, eens uit te rekenen hoe
veel menschen daar ongeveer voor ons
bureau den uilslag verbeidden. Hij telde
daartoe, hoe veel er gemiddeld de breed
te van de straal innamen, kwam op een
getal van 25, berekende, hoe veel er on
geveer langs de breedte van een huis
stonden, telde hel aantal huizen, waar
langs de massa slond samengepakt en
kwam aldus op een schalling van twee
duizend belangstellenden, 't Was dus ver
standig gezien, dal gedurende dien lijd
de Lange St. Pielorstraat voor voertuigen
was afgesloten!
Want builen die vaste kern liepen hon
derden aldoor af en aan.
Toen de resultaten van alle herstem
mingen binnen waren, verspreidden de
menschen zich dc stad in, om elders on
der elkaar of in de koffiehuizen de over
winning verder Ie vieren, maar velen ble
ven nog dralen voor ons bureau, terwijl
anderen, die na de machligc drukte het
daartoe de geschiktste gelegenheid acht
ten, toen op hun gemak de bereikte
cijfers bestudeerden.
De bijeenkomst gisteravond door de
vrijzinnigen op de bovenzaal van „St. Jo
ris" belegd, ter bekendmaking van dc
verkiezingen, kreeg al naar mate dc uit
slagen binnen kwamen het karakter van
con feestavond- Er heerschte daar veel
enthousiasme en hoe de uitslag in Mid-
delbuvg daar werd ontvangen, behoeven
we wel niet te zeggen. Er werd een
geestdriftige redevoering gehouden door
dr. J C. Bolle, die er zijn blijdschap over
uitsprak dat men nu eindelijk op Wal
cheren zich bevrijd had van de over-
heersching der kevkelijken. Ook de heer
II L Gerth van Wijk voerde het woord.
Dankbetuigingen werden voorts gericht
tot allen die zich bijzonder veel moeite
hebben gegeven voor deze verkiezing, in
't bijzonder tot de heeren Gerth van
Wijk, J P. P Doorenbos en J R Do-
menie.
Ten slotte werd nog het praclisch
denkbeeld geopperd een vereeuiging van
jonge vrijzinnigen op te richten. De heer
J W. Roskes verklaarde zich bereid de
organisatie daarvan op zich te nemen
Door den heer S Koster, inspecteur i
van politie le kl. alhier, is eervol ont
slag uit den politiedienst gevraagd, daar
hij voornemens is eene betrekking in Ned
Indië te aanvaarden. Het ontslag is hem
tegen 23 Juli verleend.
Heden arriveerden te Vlissingen per
Prov. hooien ruim een 100-ial pleizicr-
reizigers welke per aansluitende tram
naar Middelburg vertrokken. Onge
veer 12.30 arriveerden nog uit Oostende
de „Avanti" terwijl uit Antwerpen de
booten „Ulfa" en „Wilford" eveneens ge-
zamentlijk nog een 150lal reizigers aan-i
brachten; de passagiers van „Ulfa" en-
„Wilford" ongeveer sterk 60 personen
gingen via Vlissingen bijna allen naar
Middelburg.
Uit Zuid-Beveland.
In de Woensdag jl. te Goes gehou
den vergadering van ingelanden van den
Eersten Bathpolder werd de rekening
over het argeloopcn dienstjaar vastge
steld in ontvang op f 44.218 71 en in
uitgaaf op f 40.950.48.
Dc begrooting over het loopende
dienstjaar werd in ontvaug en uilgaaf
vastgesteld op f 6851 20s met een post|
onvoorzien ad f 910 915; het dijkgcschot
werd op f 9 per H A. bepaald.
In de dienzelfdcn dag aldaar gehouden
vergadering van ingelanden van den
Tweeden Bathpolder werd de rekening
over het afgeloopen dienstjaar vastgesteld
in ontvang op f 91 016 14s en in uitgaaf
op f 86.822.435.
De begrooling ovev het loopende
dienstjaar werd in ontvang en uitgaaf
Vastgesteld op f 5933.52 met een post
onvoorzien ad f 859 32; het dijkgcschot
werd bepaald op f 6 per HA
TeOvezande is Woensdagavond het
tweejarig dochtertje van den molenaar
De Baar in een slool verdronken.
CANDIDAATSTELLING VOOR DEN
GEMEENTERAAD.
Te Kruiuingen zijn bij enkele can-
didaatstelling tot leden van den gemeen
teraad gekozen de aftredende leden. C.
Dek, A II. van den Ende, M. Kolc Jz. en
L. Nieuwenhuijse.
Te Ovezande zijn bij candidaatstcl-
ling gekozen dc aftredende heeren A. do
Jonge P Az. L. Goense en D. van den
Dries
Te Kortgene zijn de aftredende
raadsleden, de heeren G. Moerland en L.
Dorst bij enkele candidaatslelling her
kozen.
Te IJ$?,e n d ij k e zijn candidaat gesteld
de heeren C. L Ilavevbeke (r.k.), Em.
van Ilijfte (r k en I Schijvc (vrijz.)
De aftredende heeren J. A.-Bekaar en
B J. Doens stelden zich niet meer be
schikbaar
Te Driewegen zijn bij candidaat-
stclling gekozen de aftredende heeren
W van Loo en M de Dreu.
Kerknieuws.
Ned Ilerv Kerk.
Beroepen te Hoorn ds W. Hamil
ton of Silverton Hill te Svbrandaburen
(Fr), te Ruinen (toezde heer T. v.
Eyck v Heslinga, eand te Berlicum.
Gereform kerken
De classis Ommen heeft beroepbaar
gesteld J Henten, cand. te Dedemsvaart.
Woensdaagavond werd te Axel in
het „Vereenigingsgcbouw", onder voor-
voorzitterschap van den beer L J den
Hollander, de jaarvergadering gehouden
van de verecniging „Ambachtsbelang"
Uil het verslag van den penningmeester
bleek, dat dc inkomsten over het afge
loopen jaar bedroegen f 1060.845, waar
onder f 125 subsidie van de gemeente;
f 125 subsidie van de provincie, f 112 50
zijnde een vierde van de jaarlijkschc
Rijks-subsidie, opgenomen f 500; contri
butie steunende leden f 102; schoolgeld
f 61 De uitgaven waren f 966.98s waar
onder f 453 10 aan den directeur en de
beide onderwijzers; f 174 82'* aan leer
middelen en f 90 voor 9 uitgelote ren-
lelooze aandcelen van f 10
Het batig saldo bedroeg f 93 86
De verecniging telt 78 .steunende leden.
De cursus 1912/1913 werd gevolgd door
19'leerlingen Dc aftredende bestuursle
den, do -heeren L. J den Hollander, Ph.
A Knieriem en II van Lnijk werden her
kozen.
Voor het tweede natuurkundig exa
men aan de universiteit te Groningen is
geslaagd de heer W. J Mazzola.
Uit Schouwe n-D u i v e 1 a n d.
Woensdagavond bevond zich te Z i e-
r i k z e e een menschenmassa voor de
drukkerij van de Nieuwsbode, waar de
uitslag van de verkiezingen bekend werd
gemaakt
Na dien uitslag werd een vergadering
belegd door de vrijzinnige Propaganda-
club tc Zierikzee, waar de heeren jhr
De Muralt, A. Franlcel, A H. Lemson
en A. Geluk de aanwezigen geluk wensch-
ten, terwijl eerstgenoemde de beleekenis
weergaf van de nu linksche partij.
Hoe men hier medeleefde met het dis
trict Middelburg bleek telkens uit den
kring der omstanders voor die drukkerij.
Telkens klonk de vraag van deze of gene
en Middelburg. Is dat al bekend?
Ge kunt begrijpen dat de uitslag met
Ingenomenheid werd ontvangen Staande
de vergadering werd besloten een tele
gram van gelukwensch te zenden aan het
Kamerlid De Jong le Hoorn.
Post 811 Telegrafie.
De vrouw bij den Post- en
Telegraafdienst.
Naar aanleiding van het feit dal door
het hoofdbestuur der posterijen en tele
grafie is bekend gemaakt, dat dit jaar
nog twee en daarna geen vrouwen meer
tot het examen voor den commiesrang
rang zullen worden toegelaten, m. a w
dat de hoogere rangen van 1904 af voor
de vrouwen geheet gesloten zullen zijn,
terwijl daarentegen in de laagst bezol
digde betrekkingen honderden vrouwen
emplooi vinden, is door het hoofdbestuur
van den Algemeencn Bond van Neder-
landsch Pok-, Telegraaf- en Telefoonper
soneel (secretaris A. A van Reine, Vin-
kenstraat 92a, Rotterdam"), tot den direc
teur-generaal een adres gericht, houden
de een protest tegen deze, naar rang
verschil bepaalde, tegenstrijdige houding
der postadministratie ten opzichte dor
vrouw-ambtenaar en, met een beroep op
art. 5 onzer grondwet; „Iedere Neder
lander is benoembaar voor iedere rijks
betrekking", het verzoek alsnog het
bondsprogrampunt te aanvaarden „Ge
lijke rechten op benoembaarheid en be
vordering voor mannen en vrouwen."
Tel.
(Zooicts leest men op den avond dat
de voorstanders van de rechten der
vrouw in onze volksvertegenwoordiging
de meerderheid behaalden. Red. M. C.)
SPORT
Cricket.
Dit eens in Nederland ook populaire
spel, welks roem taande, leeft in den