MIDBELBIJRGSCHECOCRilT.
w
136' Jaargang.
1913
Dinsdag
24 Juni.
Bit de Staatseonrant.
Dit Stad en Provincie.
Kerknieuws.
Knust en Wetenschappen.
Post en Telegraphie.
Onderwijs.
leger en Vloot.
147.
Daia eooiut Taraohij.t a ga 15 ka, mat mitaoU.n.g .a Zo», e» laaitdagaa
»lBa par kwartaal, aoowal roor Jlidd.lb»ig »U aoor allo plartiaa i» Nalaria.d fr»»M pp. 1 3
üioidarlijk» aammari koate» 5 ca»t.
A rtaati&B by abonnement op voordeeligi voorwaarden.
Proapeotmiiei lurru «yn ma* het burean te bekome».
AdvertentiBn voor het writvolgenda «miner moeten dei middag, vóór ééa a ei
aam het bareaa bezorgd zyn. -w
AdvortoatiSn i 20 cent per regel. Bij abonnement Tel lager. Geboo.rU», dood» *■-
alle ander* familieberichten an Dankbetuigingen ru 1—7 rogeli f 1.60? «Ik» regal meo
20 cent. Raelnmsi 40 esat per regel. Groot» lottera naar de plaati, die zij innemos.
Tot de plaatciag Tem advertontitta em reolamei, miet afkomitig ait Zoolas d, betreSemdt
Sandel, Nijverheid ei Gtldwexen, ii gerechtigd het AlseateoK A<ÜTeFte«ltl®»B«LC,3JW!
JL. DB IaA HAB As.* H.Z. Voortmriwa! S«€v AauterdsuB.
Dit nummer bestaat uit TWEE bladen.
EERSTE BEAD.
Zij, die xich thans op ons blad
abonneeren, ontvangen de nn-
mers tot 1 Juli gratis.
MET BLIJDEN MOED.
tVoor een principiëele uiteenzetting is
de tijd nu voorbij. Dat is reeds zoo vaak
gebeurd, en wie nu nog niet weet waar
hg staat, zal morgen in het stemhokje
nög twijfelen.
Het komt er nu op aan dat men niet
thuis blijft, maar gaat stemmen. Bij de
stemming van Dinsdag jl. namen in het
district Middelburg ruim 91.1 pet. van de
kiezers aan de stemming deel. Dat is
reeds een hoog cijfer. Maar andere dis
tricten bewijzen dat 't nog hooger kan
gebracht worden. We weten dat er van
beide zijden geducht gewerkt is om ook
den laatsten thuisblijver tot stemming te
bewegen. Het zal er dus om spannen.
Toch gaan we den dag van morgen
met blijden moed tegen. We schreven
▼óór de eerste stemming: „Het móet!
En het kSnl" Het moet nog altijd even
dringend als toen. En de herstemming
heeft bewezen dat het kèn.
Er stuwt een krachtige golf van geest
drift door de kringen van hen, die ver
langen, zoo innig verlangen, dat er een
eind wordt gemaakt aan de heillooze
macht der coalitie. Men staat rechts ver
baasd over die eensgezindheid van zoo
veel groepen, die anders tegenover el
kaar staan. Men heeft daar blijkbaar niet
ingezien dat de ergernis over het rechtsch
bewind zoo diep en breed geworteld was.
Men heeft daar met geloovige zelfin
genomenheid niet voldoende gelet op den
ernst van de vele uitingen van protesten
verzet, die toch reeds zoo lang merkbaar
.waren, ook in eigen kringen. Men is daar
voortgegaan de wenschen van andersden
kenden te miskennen, alle niet-rechtsche
voorstellen te verwerpen, alle waarschu.
wingen minachtend in den wind te slaan.
Maar nu staan ook allen die niet meer
van die overheersching willen weten,
schouder aan schouder, soms verbaasd
elkaar te ontmoeten, maar toch weer vol
daan over die samenwerking voor één
doel.
En daarom opgewekt en vol vertrouwen
ter stembus. Het is een dag van groot
gewicht. Komt trouw op, en brengt uw
stem uit op
Hr. E. E. VAN KAALTE.
bedelen om stemmetjes voor de vrijzin
nige candidaten. En zoo zeide hij, het
advies om zich bij de herstemming te ont
houden, was door de omstandigheden ge
boden. Als -er ergens fatsoenlijke liberalen
candidaat waren, zou men ze wel willen
steunen, maar /men kon toch niet op al
die rare kerels stemmen.
Gesommeerd om de namen te noemen
van al die rare kerels, bleef mr. Groot
het antwoord schuldig.
Ten slotte eindigde mr. Groot met den
raad om niet op den „Jood" van Raalte
te stemmen, die men n.b. een mooien
steun noemt van de Ned. Herv. Kerk.
De heeren Welleman en Fokker
keurden deze lastertaal ten strengste af;
de heer Fokker voegde er aan toe niet
op de praat van mr. Groot in te gaan,
voordat deze heer zijn verontschuldiging
zou hebben aangeboden en voordien ook
nergens meer met genoemden heer te
zullen debatteeren.
De heer Groot bood geen veront
schuldigingen aan.
Baron Canaille maakt school!
DE S. D. A. P. EN DE HERSTEMMINGEN.
Dit het manifest van de S. D. A. P.
Wij wekken dus onze part jjgenoo ten en de
kiezers op, met dezelfde energie en toewij-
j die zij op 17 Juni voor de verkiezing
jr eigen candidaten hebben aan den dag
gelegd, de verkiezing op 25 Juni te bevor
deren van de volgende vrijzinnige candida
ten .(volgens de reeds gepubliceerde namen)
W. o. mr. E. E. van Raalte voor bet dis
trict Middelburg.
BRENGT DE GOEDE KAART MEE!
De kiezers, althans in Middelburg, heb
ben nu twee oproepingskaarten thuis,
een voor de herstemming morgen voor
de Tweede Kamer, en een voor de her
stemming Vrijdag voor de Staten. Ze heb
ben een klein verschil aan de voorzijde,
de eene vertoont een schuine en de an
dere een rechte streep. Maar de kiem
en alles wat verder op de voorzijde staat
is het zelfde
Men lette dus goed op, en neme mor
gen de kaart mee voor de Tweede Kamer.
EEN NET DERATER.
Gisteravond spraken te Seroosker-
k e de heeren Jac. Welleman en mr. A. J.
Fokker ten gunste van de candidatuur
van Raalte.
In debat traden het hoofd der Chris
telijke school aldaar, die op bezadigde
wijze voor zijn standpunt op kwam en
mr. H. J. C. Groot, een katholiek advo
caat uit Middelburg.
De heer Fokker had er de kiezers
op gewezen, dat de angst voor het roode
6pook den rcchtschen leiders wel in den
mond bestorven ligt, doch dat die angst
daadwerkelijk niet zoo groot is, gezien het
herstemmingsadvjes der coalitiepartijen,
dat een indirccfen steun beteekent voor
de candidaten der S. D. A. P.
Dit nu noemde de heer Groot een
STATENVERKIEZINGEN.
Gisteren zijn de herslemmingen in
Zuid- en Noord-Holland, Groningen en
Friesland aan de orde geweest. In alle
provincies, Friesland uitgezonderd bleek
een overwicht van links, in Zuid-Holland
verloren de r echterpartijen 8, in Noord-
Holland 3 zetels.
In Noord-Holland wonnen ech
ter de socialisten 7 zetels waardoor de
vrijzinnige meerderheid aldaar tot het
verleden behoort, de samenstelling is
(hans 37 (was 43) vrijzinnigen 16 socia
listen en 24 rcchtschen.
In Friesland hebben bij de stem
ming de vrijzinnigen 1 en bij de herstem
ming 3 zetels af moeten staan aan de so
cialisten, overigens bleef de samenstelling
27 links tegen 23 rechts.
In Groningen wonnen de socialis
ten 2 zetels op rechts te Appingedam 1
op de vrijzinnigen te Hoogezand en 1 op
de vrijzinnigen te Winschoten, terwijl de
vrijzinnigen in Oude-Pekela het aftre
dend anti-revolutionnaire lid Boels wip
ten.
Het belangrijkst is echter Zuid-Hol
land, waar de vrijzinnigen hun getal van
28 op 33 brachten en de socialisten voor
het eerst met 3 zetels hun intree doen
(Rotterdam I en II en Dordrecht). Hun
aantal kan echter nog verminderen daar
de heer Spiekman in de beide Rollerdam-
sche districten is gekozen.
Overigens geeft het feit dat de rechter
zijde geslagen werd in Dordt, in Gorin-
chem, in Gouda, in Leiden, in Oud-Beij-
erland en in drie Rotterdamsche distric
ten (I, II en V) goeden moed voor de her
stemmingen voor de Tweede Kamer
EEN VRIJ CIIRISTELIJK-IIISTORISCIIE
PARTIJ.
De heer G. E. van Koetsveld (Hint
ham, bij Den Bosch) doet in een inge
zonden stuk in het „Hand." niet in de
„Nederlander" een oproeping tot de le
den der Chr.-Hist. Unie om zich los te ma
ken van „die zoo treurig verbasterde
partij" en een nieuwe partij te vormen
die den naam van „Vrij-Christelijk Histo
rische partij" zou dragen.
De directe aanleiding tot deze oproe
ping is het „schandelijk" herstemmings
advies der Unie om door onthouding de
verkiezing der socialisten waar die tegen
over vrijzinnigen staan, te bevorderen.
„Dat is inderdaad iets ongehoords!,
schrijft de heer Van Koetsveld. Een plot
seling en totaal overboord werpen van
wat steeds als een goede regel trouw
werd nagekomen I Het heette vroeger al
tijd, dat men van twee kwaden de minst
erge moest kiezen, en althans in geen
geval mocht steunen, zelfs niet door ont
houding, de aanhangers van een richting,
welke onverzoenlijk vijandig staat tegen
over alles wat ons dierbaar en heilig is.
Dat de anti-revolutionnairen dit wèl de
den, werd hun als onverschoonbare daad
toegerekend. En thans. adviseert het
hoofdbestuur der C.-H. Unie zelf tot zulk
een daad!"
GESCHETTER.
Met groote letters is aan het morgen
blad van de katk. „Maasbode" van heden
ochtend te lezen
„Redt Nederland en Oranje!
„Levert uw vaderland niet over aan de
sociaal-democraten
„Overtuigt uw medeburgers van den
gevaarlijken toestand."
Maar toch luidt het katholieke her
stemmingsadvies: onthouding waar een
concentratie-candidaat tegenover een so
cialist staat, met de, ook in de Maasbode
uitgesproken bedoeling de vrijzinnigen
te doen vallen en den socialist te doen
verkiezen. Wat is die oproeping dan an
ders dan een hol woord?
Trouwensmen behoeft die termen
slechts te lezen: „Redt Nederland en
Oranje". Wat een bangmakerij.
Bij Kon. besluit
is benoemd tot commissaris-generaal
der Nederlandsche regeering voor de in
ternationale tentoonstelling, die in 1915
te San Fransico zal worden gehouden, de
heer C. J. K. van Aalst, president der
Nederlandsche Handelmaatschappij te
Amsterdam;
is ingesteld een centrale commissie
voor de deelneming van Nederland en
koloniën aan bovenvermelde tentoonstel
ling, welke commissie tot taak zal heb
ben de behandeling van de algemeene
zaken de deelneming betreffende en van
die aangelegenheden, bij welke zoowel
het rijk in Europa als de koloniën be
trokken zijn en
zijn ingesteld commissies voor Ncd.-
Indië, Suriname en Curasao.
De namen der benoemden zijn in de
St. Crt. gepubliceerd.
Bij Kon. besluit van 20 dezer is be
noemd tot ridder in de orde van den
Nederlandschen Leeuw, dr. Ph Kooper-
berg, medisch adviseur der Rijksverze
keringsbank.
Bit Middelburg.
Morgen avond zullen we weer voor onS
bureau de uitslagen van de herstemmingen)
voor de Tweede Kamer, zoodra die ons berei
ken, bekend piaken door aanplakking. Wel
licht echter dat we ook de measchelijke steun
te hulp roepen om ook hen die verder af
staan dadelijk op de hoogte te stellen. Een
hoornsignaal zij 't teeken even stil te zijn.
Wo verwachten morgen de eerste uitslagen
reeds tusschen half zeven en zeven uur.
We herhalen tevens het verzoek ons dien
avond niet lastig te vallen met telefonische
en andere verzoeken om inlichtingen. We kun
nen daarvoor pnmogelijk lijd vinden.
Tot leden voor het lidmaatschap van den
gemeenteraad te WestkapeHc zijn van
vrijzinnige zijde gesteld de heerenB. Lou-
werse en K. Minderhond Jz. (aftr. lid.) en
van antirevol. zijde de heeren R. Boogaard
en WmL do Visser (aftr. lid).
Uit Zaid-B ere land.
Een comité bestaande uit de dames W. A.
Swenne, F. Traas-Lokerse, F. Smit-van
Iwaarden en M. van Iwaarden-Nijsse hield te
's-IIeer Arendskerke een inzameling
aan het muziekgezelschap „Excelsior" al
daar bij zijn 20-jarig bestaan een feestavond
aan te bieden voor het stichten van een
muziektent. Op eenigszins feestelijke Wijze had
Zaterdagavond de overdracht van de ontvan
gen sjomi f 367 plaats.
Zaterdagavond werden te Wolph&arts-
dijk door de vrije kiezers (ot candidaten
de gemeenteraadsverkiezing gesteld de aftre
dende heeren C. Zuideweg en P. Koeman.
Door de ar r. kiesvereeniging werd de heer
G. Weijns en door de c. h. kiesvereeniging de
heer W. van Oeveren tot candidaat gesteld.
Door da vrijzinnige kiesvereeniging lel
m|elditige gijn voor leden van den raad
candidaat gesteld de heeren J. Spaan en H.
Kosten. Aan de beurt van aftreding zijn de
F. Wabeke, A. Ruissaaxd en A.
Uit Noord-Beveland.
Donderdagavond zal te Cpilijnspl;
voor den vrijzinnigen bond to Goes ds. T.
H. Siemelink uit Goes een spreekbeurt ver
vullen met het onderwierp„Een laatste
Woord."
Heden avond Zal hij te Wissenkerke spreken.
Uit Schonwen-Du iveland.
Maandagavond is aan de Maaskade onder de
Willemsbrug te Rotterdam drijvende gevonden
het in staat van ontbinding verkeeren.de lijk
van een man. Op hel? Ijjk zijn papieren ge
vonden ten name van A. Padmos, Z i e r i k-
ü|ee.
Uit Vliasingen.
Evenals bij do eerste stemming voor de
Tweede Kamer zullen we ook Woensdagavond
bij de herstemming bekend maken voor ons
agentschap te Vüssingen, bij den heer
C. N. J. de Voy Mestdagh.
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen te Kamperveen G. J. Kool
haas Jr., cand. te Waardenburg.
Bedankt voor Kiel-Windeweer A. Veld
kamp, cand. te Bedum; voor Monster ds. S.
van Dorp te Bodegraven.
Gereformeerde Kerken.
Bedankt voor Zuidwolde (Gron.) ds. D.
Fleurko te Ter Aar; voor Renkum dr. J. G.
Geélkerke te Epe.
Christ. Geref. Kerk.
Beroepen te Woerden, H. Woudstra, te
Nieuw-Amsterdam.
Heijermans en Verkado.
De heeren Heijermans en Verkade staan niet
langer samen aan het hoofd dei „Tooneelver-
eenigmg". De compagnieschap is verbroken en
de heer Heijermans is thans de eenige leider,
commercieel en artistiek, van het gezelschap.
Van de plannen des heeren Verkade verluidt
nog niets. Tel.
Rechtsgeleerde presidenten bij de
krijgsraad.
Naar het Wkbld. v. k. Recht meldt, ligt
het in bet voornemen van de xegesrag thanB
binnen zeer korten tijd over te gaan tot de
benoeming van rechtsgeleerde presidenten bij
de krijgsraden te 's-Hertogenbosch, 's-Graven-
hago en Arnhem en bij den zeekrijgsraad te
Amsterdam, alsmede van een rechtsgeleerde*)
fiscaal bij laatstgemolden zeekrijgsraad.
De herstemmin gen.
Brj de herstemmingen blijven de rijkstele
graaf- en rijkstelefoonkantoren. wat deze beide
laatste betreft, voor zoover zij gelogen zijn
in de kiesdistricten waar herstemming moet
plaats hebben, evenals op 17 Juni, na 4.30
onafgebroken geopend tot des avonds 10.30
of zooveel langer als noodig mocht blijken.
INGEZONDEN STOKKEN.
Ingezonden stukken worden IngecnBevalteru zeezonden.
DE HERVORMDE KERK EN DE VER
KIEZINGEN.
Geachte Redactie.
In de N. Zondagsbodo van verloden week
schreef do redacteur het volgende-
„Toch willen we niet laten even een
zwak protest te doen hooren tegen, de onware
en onwaardige wjjzo waarop met de Herv kerk
is gesold, die men gebruikt beeft voor alles
en nog wat. Dat pao et ieder [wfeldenkend en (ern
stig mensck tegen de borst gestuit hebben.
Wij beklagen hen, die zich door al deze dingen
in de war hebben laten brengen en niet meer
kunnen onderscheiden wie do waarachtige
vrienden der Herv. Kerk zjjn en van wie na de
verkiezingen niets anders dan een laatdunkende
vergeetachtigheid is te wachten. Wij doen niet
aan politiek en ook deze opmerking staat er
buiten. Het wil een zedelijk oordeel zijn, dat
iemand, die buiten de politiek staat, vellen
moet over het onheilig gedoe, dat hij mee heeft
Uit Walcheren.
In eein druk bezochte vergadering van vrij
zinnige kiezers te Domburg zijn gisteravond
voor den raad candidaat gesteld de aftredende
leden W. Kesteloo en C. Schout.
Tevens is opgericht een vereeniging van
kiezers onder den naam van „Gemeentebe-,
lajigJI1
Deze vereeniging zal zich niet bemoeien
met politiek, doch een programma samenstel
len waaraan de candidaten zullen hebben te
beantwoorden, willen zjj door de vereeniging
gesteld of gesteund worden.
In dat comité tot samenstelling van een
reglement hebben ook zitting drie arbeiders,
om die in de gelegenheid te stellen ook hun
belangen daar te bepleiten.
Door de arbeiders is te Domburg candidaat-
gesteld P van Sluis, terwijl van anti-rer.
zijde zal Worden candidaat gesteld de landbou
wer W. Maljaais.
Aan de Westkappelsche kust is gisteren
avond gestrand het Duitsche stoomschip
„Spitzfels" van Bremen, bij het Zuiderhoofd
tégen de rassen.
Het ia hedenmorgen zondes hulp vlot ge-
komen..
Louise B. B. f.
In Duitschland is, naar het „N. v. d. D."
meldt, overleden mejuffrouw L. A. J. de Neve,
meer befcena onder haar schrijfstcrsnaam
Louise B. B.
Maandag slaagde te Amsterdam voor het
candidaats-examen in geneeskunde o.a. mej.
J. C. van Weelex van 0- en W.-Souburg.
De voordracht voor onderwijzer aan
school A te Schoondijke bestaat uit de
heeren A. Salomé, tijdelijk aldaar werkzaam,
J. Luteijn te Groede en J. Wolfert te Hoek.
Geslaagd voor officier-machinist K N.
M. de hoofdmachinisten de Groot en W.
J. Mantz.
Indien de schrijver gewacht had met het
uitspreken van dit „zedelijk oordeel" totdat
en geheel waren afgeloopen, dan
zou het zeker aangewezen zijn voor ieder, die
meent, dat dit oordeel niet juist is, een plaats
te vragen in de N Z. Nu dit echter niet het
geval is, waar de Red. zijn woorden neer
schreef in de dagen voor do herstemming
moet ik wel u w .gastvrijheid inroepen omdat
de N. Z. eerst Vrijdag verschijnt.
Want, al verklaart de schrijver buiten de
politiek te staan", zoo is voor ieder duidelijk,
niet alleen tegen welke der twee politieke
partijverbonden zijn protest is gericht, maar
ook, dat dit van invloed kan zjjn op de a.s.
herstemming, of dat dit althans hiervoor kan
worden gebruikt.
Daarom acht ik mij gedrongen ernstig te
verklaren dat, naar mijn overtuiging het belang
der Herv. Kerk meebrengt om in geen geval
een candidaat der coalitie te stemmen. Want
al imag deze persoonlijk nog zulk een goed
lid zijn der Herv. Kerk, zoo moei toch zijn
verkiezing een politiek verbond versterken,
dat als zooaanig vijandig staat tegenover
deze Kerk, gelijk uit het voorstel tot wijziging
van art 171 der grondwet o.a. duidelijk is ge
bleken. Ook al is dit voorstel door de regee
ring niet overgenomen, zoo blijft het gevaar
m. i. van die zijde bestaan, omdat do gezind
heid van de leiders dezer partijen (men lette
op de uitlatingen in de Standaard) niet veran
derd is, gelijk b.v. in het bekende vlugschrift
van den Bond van Protest, kiezers is aange
toond
Aan den anderen kant stel ik er prijs op te
verklaren, dat volstrekt niet van alle liberalen
te verwachten is, dat zij straks slechts „een
laatdunkende vergeetachtigheid" tegenover de
Herv Kerk (nog altijd het bolwerk van het
Protestantisme hier te lande) zullen loonen
en dat ik voor mij in het minst niet twijfel
aan de oprechtheid en de goede trouw van
hen, die als mr. Van Raalte de vragen van
den Bond bevredigend hebben beantwoord en
die daarmede beloofd hebben, niet slechts om
zelf geen voorstel te doen tot verandering van
art 171 (zooals naar het accoord de partijen
der coalitie deden) maar om dit artikel on
veranderd te laten bljjven staan.
Niemand Iato zich dns „in de war brengen"!
Met dank voor do opname,
Uw. dn.
Dr. A. VAN DER FLIER GJz.
De kapitein A'. D. Putman Cramer,
bij het 4e reg. vesting-artillerie, komt in gar
nizoen te Beuzen.
LOON IN PROTECTIONISTISCHE LANDEN.
M. de Redacteur
Gisterenavond spraken de heeren Mr. A. 3.
Fokker en Jac. Welleman in Serooskerke.
Laatstgenoemde deelde toen een paar cijfers
mede die hjj het vorige jaar in Duitschland
